DAGBLAD WO OR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
46ste Jaargang.
Zaterdag 26 Mei 1923.
No. 13649
Advertentiën 15 regels 1.75 elke regel daarboven 35 cent, 3 maal
plaatsen wordt 2 maal berekend. Ingezonden mededeelingen 75 ct. per regel.
Speciale conditiën voor herhaaldelijk adverteeren. Tarieven worden op aanvraag
toegezonden. Incassokosten worden berekend.
Bureau KOEMARKT 4 Teleloon Intercommunaal 85.
Abonnementen per 3 maanden f 2.per week 15
post 2.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 3 cent.
Postbus
cent, franco
39.
per
THt nummer bestaat uit twee bladen
TWEEDE BLAD
jRechts en Link.?.
Dezer dagen bevatte het liberale „Vaderland"
een artikel, getiteld „de Eindstrijd", dat aan
heft met de volgende woorden
„Op de Encycliekmeeting te Scheveningen
is de rede ter herdenking van de uitvaardi
ging van de encycliek Rerum Novarum uit
gesproken door den Hr. B. van Leeuwen,
pastoor te Hillegom. En daarin troffen ons
deze Woorden „In Mei vieren twee partij
en, die lijnrecht tegenover elkander staan,
haar feest de eene partij op den lsten Mei,
de andere den 15den. Nu treft het bijzon-
dor, dat wij, bchoorende tot de laatst-bedoelde
partij, het feest ditmaal op den juisten datum
vieren. Die twee partijen, welke in ons land het
meesttebeteekenen hebben, zijn rood en roomsch,
tusschen hen zal de eindstrijd gestreden worden."
Het is duidelijk, dat met dit „tusschen hen
zal de eindstrijd gestreden worden", bedoeld is,
dat de tijd eens zal komen, dat alle andere partij
en tusschen rood en roomsch doodgedrukt zijn,
en er dus geen keus meer zal zijn dan tusschen
de S.D.A.P. en de Katholieke Staatspartij, wat
identiek is met de Katholieke Kerk."
Verder stelt schr. zich dan de vraag, of er
inderdaad in ons land mogelijkheid is, dat de
strijd ten slotte tusschen roomsch en rood zal
gaan en komt ten laatste tot de juist tegenover
gestelde conclusie, dat de eindstrijd tegen
roomsch'en rood zal wezen rechts-niet-
roomsch en liberalen zullen dan samengaan tegen
de volgens hem wel te verbroederen partijen
van socialisten en katholieken.
Hoe schr. tot deze conclusie komt Wel, uit
welbegrepen eigenbelang. Met groote vrees, al
erkennen ze dit ook niet en houden ze zich nog
zelfs voor sterk en jeugdig, zien de liberalen den
snellen was van Rome's macht in ons land.
't Loopt overal spaak met hen, ze liggen bijna
op apegapen en als laatste redplank grijpen ze
nu naar het laffe middel van wantrouwen
wekken en oneenigheid zaaien. Zoo gaarne zou
den ze zien, dat de christelijke niet-roomsche
partijen zich uit de coalitie terugtrokken, om
dan hun zwakke positie te komen versterken
daarvoor worden zelfs dóór hen nu reeds plannen
gemaakt, om voorloopig hun weerhaanpolitick
wat naar rechts te zetten en zoo eenige zieltjes
uit het rechtsclie kamp te vangen.
Misschien zal hun dat bij eenigen gelukken,
maar bij het overgroote deel der christelijke man
nen zullen ze hun pogingen niet zien bekroond.
Al zijn er in onze coalitie mannen, die ten on
rechte vrees voor Rome hebbenWe herhalen
ten onrechte want onze winnende invloed is
vrij van allen dwang en zal er ook vrij -van blij
ven, al komt ook alle macht aan ons toch zal
een weldenkend geloovig protestant liever
den strijd m e t Rome t e g e n liberalisme, socia
lisme en verder ongeloof aanbinden, dan met
zijn volslagen tegenstanders in beginsel t e g en
Rome te ageéren. Daarom behoeven wij ons voor
al die stokerijen en lijmerijen niet zoo bang te
maken.
En indien protestanten weigeren zich naar
links te schikken, zouden wij Katholieken, dan
onze toevlucht zoeken bij uiterst links de socia
listen Het liberale blad geeft toe, dat Roomsch
en rood op 't oogenblik de grootste vijanden van
elkaar zijn en elkaar heftig bestrijden, maar die
strijd, zegt het, is maar schijn, oppervlakkig
vroeg of laat reiken beide partijen elkaar de hand
en alles is koek en ei.
Kan men nu nog een beter bewijs geven, dat
men van den eigenlijken stand der dingen,van
het Wezen der zaak, niets begrijpt.
Wel kunnen we ons voorstellen 't is. ook
reeds gebeurd enkele malen dat. rood bij
Roomsch komt kloppen, maar hecht en vast'zal
de deur tusschen ons en hen gesloten blijven en
volharden zij in hun ongodsdienstige beginselen,
dan zal inderdaad, al kan dat misschien nog lang
duren, de eindstrijd tusschen het katholiek ge
loof en het ongeloof gestreden worden.
Een prachtig veld voor nog grootere aanwin
sten zal dan voor ons open liggen.
Gemengd Nieuws.
De schatten van Ur. De werkzaam
heden te Ur, door de expeditie van het Britsch
Museum in samenwerking met gezelschap van het
University Museum in Philadelphia verricht,
hebben buitengewoon schitterende resultaten
opgeleverd in dit eerste seizoen.Het opgravings-
Werk is nu gestaakt tot den herfst.
Wij hebben feeds eerder melding gemaakt van
eenige merkwaardige vondsten, en geven nu ter
aanvulling eenige fragmenten uit een „Times."-
artikel van den heer C. Leonard Woollen, den
leider van de expeditie.
Ur was voor de komst der Chaldeeën een groote
Sumcrische stad en had den naam van een der
oudste beschavingscentra van Mesopotamia te
zijn. HoeWel de oudste lagen nog niet zijn bereikt
en op de door de expeditie gevonden voorwerpen
geen vroegere datcering voorkomt dan 2900 jv.
Ghr„ moeten vele steenen werktuigen en zelfs
eenige muren vele honderden jaren ouder zijn.
Aan het begin van de 30ste eeuw Vóór Christus
was de stad onderworpen aan de koningen van
Lagash een beeld van een dezer, Enanna-lum,
Werd in de puinhoopen tegen den voet van de
„Ziggurat" toren gevonden het beeld mist het
hoofd, maar is fraai gebeeldhouwd en op rug en
schouders bevindt zich een uitvoerige interes
sante Sumerische inscriptie. Ur-Engur stichtte
als onafhankelijk monarch de derde dynastie, en
liet niet alleen een nieuwe muur om zijn hoofd
stad bouwen, maar ook de stad grondig rccon-
strueeren.
Deze ringmuur is nu bijna volledig blootgelegd.
Het is een dubbele muur van ongebakken brik
steen met ingebouwde kamers, dertig voet breed
en op sommige plaatsen nog meer dan tien voet
hoog. Het rechthoekige terrein, dat door de
muur wordt ingesloten, is ongeveer 455 M. lang
en 273 M. breed. In de muur zijn zes doorgangen,
geflankeerd door torens. De deuren draaiden
rond in draaischarnieren van harde steen waarop
de namen stonden geschreven der koningen die
het Werk hadden hersteld. De oudste van deze
deurstcenen droeg den naam van Bur-Sin, den
kleinzoon Van Ur-Engar, de jongste van Naboni-
dus (555538 v. Chr.), den laatsten koning van
Babyion.
In de Westelijke hoek van de „temenos", het
gebied waarin zich oude heiligdommen bevonden
en dat eveneens door Ur-Engur met 'n muur
werd omgevern, rees de „ziggurat", een groote
rechthoekige toren, hoog-boven de stad uit. Deze
toren bestond uit vier verdiepingen. Een trap
leidde naar het laagste platfoim en vandaar slin
gerde zich een wenteltrap ïond het gebouw tot
aan den top, waar waarschijnlijk een klein altaar
van den Maangod Nannar stond. Deze toren,
gebouwd door Ur-Engur en zijn zoon Dungi,
overleefde de geheele geschiedenis van Ur. De
ruines van de laagste verdiepingen vormen nog
een teeken dat op een afstand van vele mijlen in
de woestijn van Mesopotamië zichtbaar is.
Aan den voet van de „ziggurat" lag het com
plex heilige gebouwen, dat 't grootste gedeelte
van het „temcnos"-terrein-besloeg en waren
de groote Nannar-tempel het belangrijkst was.
De Maanteinpel bestond zeker reeds in 2650
voor Chr. Ur-Engur heeft hier gebouwd, maar
onder zijn Werk waren oudere steenlagen van
ongebakken modder, die gelegd waren toen ze
nog vochtig waren en tot een soort van stampaar-
de Waren geworden. Deze muren, de meest pri
mitieve, Welke ooit in Mesopotamië zijn gevonden
moeten uit een zeer ver verwijderde oudheid
afkomstig zijn.
De vorm van dezen tempel werd door de ver
schillende hernieuwingen, waarbij over de oude
grondslagen werd hcengebouwd niet ver
anderd Nebucadnezar was de eerste koning, die
groote .veranderingen in den vorm aanbracht,
welke waarschijnlijk samengingen met vcrande-
tingen in het ritueel. Toen Cyrus de Groote op
zijn beurt den tempel herstelde, liet hij alles
nauwkeurig naar het Werk van zijn voorgangers
reproduceeren. Zelfs in de binnenkamers van het
heiligdom waar de geheime eerediensten Werden
gehouden, heeft hij de kleine altaren, de offer
tafels etc. gelijkgemaakt met die van Nebucad
nezar en de voorwerpen op dezelfde wijze ge
plaatst. Het is zeer interessant na te gaan, hoe
zeer Herodtous' beschrijving van den Mardoch-
tempel te Babyion overeenkomt met den tempel
van Nannar emden Maangod te Ur het recon-
structiewerk v. de expeditie wordt dus vergemak
kelijkt door de beschrijving van den Griekschen
geschiedschrijver.
Het werk te Ur zal nog eenige jaren duren er
is nog slechts een gering gedeelte van het groote
terrein «van ruines onderzocht.
Het drama van Mayerling. Het
„Acht Uhr Abendblatt" bevat dezer dagen de
inleiding tot de publicatie van de geheime akten
omtrent het drama van het kasteel Mayerling,
waar, naar men Weet, op 30 Januari 1889 kroon
prins Rudolf, de eenige zoon van keizer Frans
Jozef, te zamen met barones Mary Vetsera, zijn
geliefde, den dood gevonden heeft.
Na een kort overzicht van de twee bekende
officieele lezingen (de eerste lezing' was sluip-
mooid en de tweede zelfmoord in geestesver-
bijstering) en van de verschillende legenden, die
in omloop zijn geweest deelt het blad mede dat
wij hier te doen krijgen met de brieven welke
barones Helene Vetsera de moeder van barones
Mary aan den kezer heeft gericht verder het
antwoord van den keizer en de afscheidsbrieven
van barones Mary Vetsera zelf.
Keizer Frans Jozef heeft destijds bevolen, dat
deze stukken niet in het hof- en staatsarchief
noch in het archief van het ministerie van het
keizerlijke Fluis zouden worden bewaard. De
keizer heeft ze. aan minister-president Taafe ge
geven. In zijn testament heeft Taafe elke ge
bruikmaking van deze stukken verboden en de
uitgever van de politieke nalatenschap heeft
zich daaraan streng gehouden.
Uit de gepubliceerde stukken blijkt, dat Ru-
dolf en Mary na lang overleg besloten hebben
te zamen vrijwillig in den dood te gaan.
Kroonprins Rudolf heeft zich in den nacht
van 29 op 30 Januari in zijn slaapkamer met
een revolverschot gedood nadat hij zijn geliefde
op haar verzoek van te Voren op dezelfde wijze
het leven had benomen.
Mary Vetsera die ongeveer vier maanden in
een liefdesverhouding met den kroonprins heeft
geleefd Was hem buiten weten van haar familie,
die overigens ook van deze liefdesverhouding
niets wist, naar Mayerling gevolgd.
'Haar lijk werd niet aan haar familie ter be
schikking gesteld, Haar moeder mocht het lijk
van haar kind niet aanschouwen en de mannelijke
leden van de familie moesten het, sle.chts met
een nachthemd bekleed en nog gedrenkt metbloed
in een huurrijtuig naar het Gistercienser klooster
van het Heilige Kruis brengen, waar de doode
in een houten kist in den grond Werd gestopt.
De moeder kreeg bevel Weenen onmiddellijk te
verlaten. Zij kwam daar echter half Maart terug
en deed vergeefsche pogingen om bij den keizer
te worden toegelaten, maar deze bleef onver
murwbaar. De familie Vetsera was bij hem zwart
gemaakt door een hofcamerilla, die daarvoor
van hoogerhand bedankje dacht te verdienen.
Geschiedenis van den wereld
oorlog. Het Carnegie fonds voor Internationa
len vrede dat over de meest uitgebreide collectie
documenten betreffende den wereldoorlog be
schikt, is, naar de „Frankfurter Zeitung" meldt,
van plan een sociaal-oeconomische geschiedenis
van den wereldoorlog uit te geven in 150 deelen,
onder leiding van den hoogleeraar in de geschie
denis aan de Coluinbia-universiteit, Prof. Dr.
James T. Shotweli. In deze 150 deelen zullen niet
worden behandeld de oorzaken van den Wereld
oorlog, noch de militaire operaties. Medewerkers
zijn bekwame sociologen en historici, staatslieden
en financieele specialiteiten der verschillende
landen. Zoo voor Engeland Sir William Bever-
didge en Keynes voor Frankrijk M. A. Fontaine,
directeur van de Saarmijnen, Prof. Charles Gide,
hoogleeraar te Parijs, Prof. Henri Hauser en
Prof. Ch. Rist voor Duitschland de vroegere
kanselier G. A. Bauer, Carl Duisberg, Hermann
Bucher e.a. Ook Russen, Hongaren, Nederlan
ders, Belgen, Italianen en vertegenwoordigers
van andere naties zijn als medewerkers aan dit
werk verbonden.
Ook een record. Te Southwerk hebben
enkele Londenaars gedurende 9 uur en 48 minu
ten de 12 zware klokken van de kathedraal ge
luid. Twaalf Londenaars volbrachten dit stuk;
opgesloten in den klokketoren zonder voedsel of
drank gedurende dien tijd te gebruiken.
In deze 9 uur 48 minuten wisten zij 12.675
verschillende accoorden te treffen, waarmede zij
hun doel bereikt hadden. In December 1901 n.l.
hadden Birminghamscbe klokkenluiders 11.111
accoorden weten te bereiken.
Het nieuwe record werd door leden van den
klokkeluidersbond geslagen. De klokken zijn 200
jaar oud, met een gewicht van lipton,''waarvan
de tenorklok alleen 21/a ton Weegt. De oudste lui
der was 65, de jongste ruim 17 jaar. Verschillen
den hadden de handen vol blaren.
Vijfmaal Werden de klokken tijdens het luiden
met olie gesmeerd. Zou men alle mogelijke ac
coorden willen doen hooren, dan zouden de 12
klokken 37 jaar achtereen geluid moeten Worden.
Een massa-proces. Binnenkort zal te
Boedapest een massa-proces worden gehouden,
waarbij meer dan 100.000 personen betrokken
zijn. Het betreft hier de reclames van meer dan
100.000 liberale en arbeiders-kiezers, wien bet
centrale verkiezingsbureau hun kiesrecht had
ontnomen. De schrapping van deze oppositionee-
le kiezers geschiedde, met de motiveering, dat zij
geen staatsburger.waren. Voorts werd aan stu
denten het kiesrecht ontzegt, die geen zes klas
sen hadden doorloopen. Van het totaal der
kiesgerechtigde v. Boepdaest,wier aantal 331.000
bedroeg, werden op deze wijze ongeveer 150.000
personen van hun kiesrecht beroofd.
Het Paasch-eiland. De herhaalde ge
ruchten, volgens welke het Pagscheiland tijdens
de hevige aardbeving in November j.l. onder den
zeespiegel zou zijn weggezonken, zijn onjuist
gebleken. De schoener Ealcon, die in FebruaD
naar het eüand vertrok, se;nt heden van daar
dat alles wel is ophet eiland.
De Universiteit te Leuven
heeft bericht ontvangen uit de Ver. Staten, dat
men aldaar nog vóór het einde van den zomer,
800.000 dollar zal hebben ingezameld Voor den
herbouw van de universiteit te Leuven en haar
bibliotheek. Nicolas Murray Butler, president
van de Columbia University, beraamde de totale
uitgaven op één millioen dollar en kon de eerste
weken laten aanvangen dank zij een bedrag van
180.000 dollar geschonken aan particuliere giften
waarvan 100.000 dollar door Carnegie. In de
lagere scholen te New York alleen zamelde men
niet minder dan 35.000 dollar in.
Nieuwe postzegels. Door de Itali-
aansche regeering worde afzonderlijke postzegels
in waarden van 10. 30, 40 ccntesimi, 1 en 2 lire
uitgegeven om de verheffing van het fascisme te
vieren. De teekenig is gemaakt door den schilder
Cambelletti en stelt het fascistisch zinnebeeld
voor, zooals men het ziet op het beeldhouwwerk
van de tot ons gekomen Romeinsche monumen
ten.
jaar. Mr.,
het En-
d ie de
rde, werd
te Pény-
te staan
Schoolmeester van 13
Stephen Lewis van Peruygarn, in
gelsche graafschap Pembrokeshire,
zer dagen zijn 102den verjaardag vier
op zijn dertiende jaar schoolmeester
groes en kwam daar aan het hoofd
van een klasse, waarin ten minste op winter
avonden, 13- en 16jarige boerenjongens den
baas speelden.
De jonge Stephen Was echter een pootig
heer en hij wist met stok en riem orde te hou
den onder dit woelige volkje. Toch beviel
hem ten slotte het schoolmeestersbestaan niet
meer. Het bracht hem te weinig, op, en daarom
ging hij na vijf jaar weer in de boerderij. Tot
heden toe, is hij daarbij gebleven.
In zijn geheele leven is hij nimmer een dag
ziek geweest, terwijl hij slechts eenmaal een
dokter heeft noodig gehad. Doch dat was voor
het zetten van een uit het lid geraakten duim.
Communistische propaganda.
Het Engelsche weekblad „Justice", het orgaan
van de sociaal-democratische federatie, bevat
interessante bijzonderheden over het rap.port dei-
commissie van onderzoek, welke op last van de
Russische Communistische partij een onderzoek
heeft ingesteld naar de wijze waarop het geld is
aangewend, dat voor de communistische propa
ganda in het buitenland is uitgegeven. In het
rapport wordt a.o. gezegd, dat Zinowjcf in 1922
3Va millioen goudroebel (tegen den huidigen
koers ongeveer 17 millioen mark) aan de ver
schillende geheime agenten in Frankrijk en
Engeland heeft betaald.
In het geheel werd 27 millioen goudroebel
toegestaan voor de propaganda in het buiten
land.
Kerknieuws.
Mgr. Van Gijlswijk in Zuid-Afrika.
De Apostolische delegaat voor Zuid-Al'rika
Z. D. H. Mgr. B. J. van Gijlswijk O.P., die einde
April aan boord van de „Armade Castle" Zuid-
Afrika bereikte, is daar schitterend en geestdrif
tig ontvangen. „The Southern Cross" van 2
Mei, het eenige katholieke weekblad in deze
streken,kwam bij deze gelegenheid met een groot
en geillustreerd nummer uit, dat de ontvangst
beschrijft van den Delegaat, diens vroegeren
levensloop en welkomswoord. Er wordt ook een
overzicht gegeven van het katholieke leven in
Zuid-Afrika, waaruit blijkt, dat er inderdaad ook
in deze wereldstreek zoo nauw met ons land
verwant een diep en innig geloofsleven
heerscht, dat zich uit in tallooze werken als
scholen en gestichten door allerlei religieuse or
den bestuurd en geleid. Zuid-Afrika telt boven
dien niet minder dan twaalf bisschoppen, waar
van er meerderen, nevens den Apostolischen
Delegaat, kloosterling zijn.
Mgr. Van Gijlswijk is zëer optimistisch ge
stemd over Zuid-Afrika. „Ik ben er zeker van,
zeide Z. D. II. tot den in Zuid-Afrika bekenden
Father Pierce, dat de Kerk hier in Zuid-Afrika
een heerlijke toekomst heeft. Het volk is goed
vereenigd rond zijn priesters en die priesters zijn
ijverig en werkzaam.School en liefdewerk bloeien
hier."
Van hun kant weten de Zuid-Afrikaanders
geen Woorden genoeg om den stoeren Ploiland-
schen zoon van St. Dominicus, die zoo'n geweldi
gen rnissie-arbeid op Curacao heeft verricht, te
huldigen. In zijn toespraak te St. Mary's kon
Mgr. Van Gijlswijk dan ook zeggen „Ik mag in
derdaad beweren, dat gij uw Delegaat nu reeds
genoeg reden tot dank gegeven hebt."
De komstvan denDelegaat is een mijlpaal in de
Kerkelijke geschiedenis vanZuid-Afrika en wordt
aldaar ook als zoodanig gevoeld.
Fin. en Econ. Mededeelingen.
Kon. Holl. Lloyd.
Het secretariaat van het door den Prov.Bo nd
van Effectenbezitters te !s-Gravenhage opge
richte beschermingscomité deelt mede, dat. als
nog is overeengekomen, dat bij de reorganisatie
van den Koninklijken Hollandsehtn Lloyd de
vorderingen van de z.g. Dutch. Group en van ue
Shipbuilders op geheel gelijken voet zullen slaan
met de eerste hypothecaire obligaties.
In verband daarmede is overeengekomen, oae
de te betalen interest over de aan deze groepen
verschuldigde bedragen (circa 14 millioen)
zal
worden teruggebracht tot 4 pet.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
