I:
LAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN*
II
46ste Jaargang.
Vrijdag 31 Augustus 1923
No. 13732.
Bureau KOEMARKT 4. Telefoon ïisïereominnr:aa! 85. Postbus 38.
Abonnementen per 3 maanden f2.—, per week 15 cent, franco per
post 2.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 3 cent.
A d v e r t n t i n i I5 regeL 1.75 «Ik» regsl daarboven 35 cant, 3 m»a!
plaatsen wordt 2 maal berekend. Ingezonden mededeslingen 75 ct. per regel.
Speciale conditiën voor herhaaldelijk adverteerea. Tarieven worden op aanvraag
toegezonden. Incassokosten worden berekend.
Dit nummer bestaat uit twee bladen
TWEEDE BLAD
Een wapensmidse der
wetenschap.
Groot is de belangstelling geweest voor de
oprichting der Roomsch Katholieke Universi
teit.
In een tijd van malaise bracht katholiek
Nederland ruim twee millioen bijeen.
De Universiteit werd aller ideaal het ideaal
van 1923
En toen de benoemingen bekend werden,
heergche er enthousiasme en warme sympathie
voor een groot doel.
Een groot doel wordt niet bereikt met kleine
middelen. Zooals er voor een groot gebouw groote
ijzerconstructies moeten worden gemaakt, zoo
moet er voor een groote universiteit een groote
smidse worden opgericht, waar de wetenschap
zal worden gesmeed door professoren en studen
ten.
De universiteits-bibliotheek is de wapen
smidse der wetenschap
De'niet-katholieke, officieele wetenschap heeft
haar smidsen al jaren, al eeuwen lang. De
Koninklijke Bibliotheek in Den Haag, de Uni-
versiteits-bibliotheken te Leiden, Utrecht, Gro
ningen en Amsterdam met haar millioenen dee-
len, dikwijls nog van oude Roomsche bibliotheken
afkomstig, geven aan ieder, ook aan katholiekelf,
ruime gelegenheid, om de wetenschap te smeden.
Maar onze speciale belangen Worden daar niet
gediend en onze wenschen lang niet altijd ver
hoord
Er moet een bibliotheek van meet af aan
worden opgericht, die arsenaal en wapenfabriek
Iegelijk, onze Wetenschap zal helpen verdedigen,
en uitbreiden.
Moet er iets worden verdedigd Ja, heel be
slist Ons Geloof en onze wetenschap 1 Sinds de
cursussen voor andersdenkenden zijn geopend,
zijn er velen tot ons H. Geloof teruggekeerd.
Onnoemlijk meer wachten er nog Maar dc aan
vallen op ons Geloof zijn toegenomen in heftig
heid en aantal. Ginds aan den overkant wordt
gesmeed en gewapend. Ons arsenaal ter Verde
diging dient uitgebreid, onze wapenvoorraad
aangevuld. Daarvoor zoigt onze R.K. Universi
teits-bibliotheek, onze eerste groote R. K. Bi
bliotheek hier te lande.
En moet er iets worden uitgebreid en verbreid
Ja, heel zeker Onze wetenschap Als wij thans
in staat zijn, onze wetenschappelijke centrale,
de Universiteit, te openen, dan danken wij dat
naast Katholiek Nederland aan den naam en
de bekwaamheid onzer eigen geleerden.
Maar op ouden roem teert men niet lang. Onze
Wetenschap moet worden uitgebreid, verdiept,
verbreed en Verbreid. Dan zal ook de bekeering
van Nederland door het wetenschappelijk presti
ge der bekeerdere, worden verhaast.
En voor die uitbreiding, verdieping, verbree
ding en verbreiding is noodig onze groote en
rijke R.K. Universiteitsbibliotheek.
Claustrum sine armario
Castra sine armamentario,
zeiden onze middeleeuwsche voorvaderen. Dat is:
een klooster zonder boekenkasten is een leger
plaats zonder wapenenOf, een universiteit
zonder bibliotheek is een leger zonder kanonnen.
Wij willen in dit opzicht goed-middeleeuWsch
zijn Modern in de inrichting, maar middel
eeuws in de richting
Men zou gerust kunnen volhouden dat, indien
de R.K. Universiteit niets anders deed, dan een
groote bibliotheek bijeenbrengen, ze al veel,
zeer veel gedaan had. Want dan had zij de
mogelijkheid van studie geschapen, de werk
plaats voor de wetenschap gebouwd, het arse
naal ingericht, de wapensmidse geopend.
Want de bibliotheek is half, haast heel de
universiteit
Nu wordt er een luid, een geweldig luid geroep
gedaan op Uw edelmoedigheid
Denk aan de ruim twee millioen in 1922, in
den tijd van malaise
Let op de voorbeelden van hen, die vóór hun
overlijden heel hun kostbare boekerijen dui
zenden deelenaan de universiteitsbibliothe
ken vermaakten.
Onthoudt, dat er onder de levenden ook nog
katholieke geleerden zijn, die een groot deel
van hun bibliotheek aan de Universiteit hebben
afgestaan.
Ja, ja Voor een paar weken moest de bi
bliotheek nog van meet af aan worden opgericht,
maar nu. ié er toch al heel wat
En vooruitzichten O, schitterend
Onder onze bisschoppen zijn er die aan de
diversiteit prachtige, goed verzorgde collecties
theologische, en andere boeken eenige dui
zenden cadeau maken. Straks komt de eerste
zending.
En er lachen ons, van verre en dichtbij nog
allerlei buitenkansjes toe.
Maar de R.K. Universiteitsbibliotheek moet
en mag niet alleen worden opgebouwd uit legaten
door bisschoppen en geleerden, zij moet Wor
den gesticht door heel Katholiek Nederland.
En beroept U nu niet op de malaise
Om geld vraagt dc R.K. Universiteits-bliblio-
theek nu eens niet. Het is hier nietUw beurs of
Uw leven, maar Uw boek en Uw boek alleen
Denkt niet te gauw het geeft geen Waarde.
Kostbare boeken zitten in rare hoeken
Ook werken, waarvan gij twijfelt of ze eigen
lijk in katholieke boekenkast wel thuis hooren
komen op de Universiteitsbibliotheek niet in
verkeerde handen.
Stuurt maar gerust alles. Het mist zijn doel
niet
Wij hebben in Nijmegen een groot bibliotheek
gebouw, een instituutshuis en prachtige zalen,
waar ruim 2 K.M. boeken kunnen worden ge
plaatst.
Oude drukjes, Vooral handschrifLen zijn wel
kom. Ook collecties platen en prenten 1
En de katholieke schrijvers van Nederland
sturen natuurlijk alleen één of meer exemplaren
van hun werken. Dat hebben ze voor Leuven
ook gedaan.
En als het dan in Nijmegen is hoor ik
Nurks zeggen dat gaat alles door elkaar en
weet niemand meer, van wie die boeken kwamen
Mis! Want in elk boekkomt een etiket te staan
met geschenk vanZelfs Nurks zou wen
schen aldus zijn naam te kunnen vereeuwigen.
1922 heeft ruim 2 millioen gulden bijeen
gebracht. Zou 1923 geen ruim 2 millioen waar
devolle boeken kunnen bijeenbrengen
Een neutrale commissie heeft er zich voorge
spannen, de Universiteitsbibliotheek van Leu
ven met boeken van Nederlanders, veelal Ned.
Katholieken, te herstellen. Thans komen Katho
lieke Nederlanders U verzoeken, Uw bibliotheek
door te snuffelen en aan een even wetenschappe
lijk, even Roomsch, maar bovendien nog natio
naal belang het offer te brengen van uw boeken
en geschriften.
Zou dat beroep op Uw offervaardigheid ver
geefs gedaan worden
Dat is onmogelijk
Zend Uw boeken, die gij missen kunt, liefst
gefrankeerd Aan de Universiteitsbibliotheek,
Snijdersstraat 18, Nijmegen. Kondig de zending,
indien van grooter omvang, te voren aan. Ver
meld uw naam op het af te zenden pakket.
En God de Heer, die ook is de Heer der Heer
scharen en der Wetenschappen, zal U zegenen
voor Uw bijdrage in de stichting van de Wapen
smidse der R.K. Wetenschap.
W. MULDER, S.J.
tijdelijk bibliothecaris der
K. Universiteit.
Binnenland.
Kapitaalrlucht.
De heer H. B. de Roo van Capelle heeft
eenigen tijd geleden de gemeente Rheden ver
laten. Het landgoed Daalhuizen werd gesloten
en de meubels opgeborgen.
Thans staat hetzelfde te gebeuren met het
kasteel Middachten, waar de eigenaar, W. F.
Ch. G. graaf Aldenburg Bentinck binnenkort
de gemeente zal verlaten om zich metterwoon
voorloopig voor vijf jaren, in Zwitserland te
vestigen
Waar deze heeren tot de hoogst aangesla-
genen in de belastingen hier te lande belmo
ren, moet hun heengaan als een ernstig verlies
beschouwd wnrden voor de gemeenten Rheden
en voor zoover dit graaf Bentick betreft, ook
voor het Rijk.
Naar de ,,N. A. Ct." bekend is geworden,
bestaan ook bij anderen, die door hun fortuin
sterk bijdragen tot het gemeentelijk inkomen
van Rheden, plannen om dat voorbeeld te vol
gen.
De liecren van Utrecht.
Dc „Nieuwe Eeuw" schrijft.
Op de begrooting der Ncderlandsche spoor
wegen zal wederom zoo ongeveer 30 millioen
tekort komen.
De directie doet blijkbaar maar dan ook
alles om dit cijfer in te halen.
Niet zoozeer door het normale reizigersverkeer
aan te moedigen, door goedkoope treinen in den
zomer naar Limburg te doen ijden of door buurt
verkeer in te voeren op drukke lijnen, doch
door in een enkel speciaal geval ineens van het
eene uiterste in het andere te vallen.
Er is op 23 September een socialistische bc-
tooging te Amsterdam verweer tegen de Vloot
wet, Verovering van de medezeggenschap en de
bedrijfsorganisatie. Het socialistisch orgaan „Ons
Weekblad" roept uit 23 September moet zijn
een bedreiging voor de heerschende klasse, een
mijlpaal van beteekenis op den langen weg, die
naar het socialisme voert."
Het klinkt de directie der spoorwegen blijk
baar als muziek in de ooren.
En zij heeft bepaald, niet alleen dat er extra-
treinen zullen loopen, maar zelfs dat een reis per
extra trein niet 3,25 ct. per K.M., doch slechts
1.82 per K.M. zal kosten 1
Wij zullen hieraan dienen te herinneren als wij
Katholiekendagen en congressen houden, die
niet een bedreiging zijn voor de heerschende
klasse. Al twijfelen we er aan, of juist op deze
manier het. tekort wordt ingehaald.
Dc IIaat|sche politie.
Dadelijk na de jubileumviering zal te 's-Gra-
venhage een bespreking plaats hebben tusschen
tien buigemeester, den hoofdcommissaris van
politie en de vijf commissarissen van politie over
de door den hoofdcommissaris voorgestelde
reorganisatie van den justitioneelen dienst,
waarbij deze dienst centraal geregeld zal worden
van het Hoofdbureau AlexandervelÖ uit.
Gemengd Nieuws.
IToe men ons zie t. Een paar Engel-
schen hebben ons land per rijwiel doorkruist en
vertellen daarvan op onderhoudende wijze in
de „Daily News."
Na een tocht over de Veluwe zijn de heeren
in Apeldoorn beland en rustig zittend op het
terras van een café, volgen zij de manipula
ties van den verkeersagent, in hun oogen een
„politie-wonder."
„Hij stond op een punt", aldus het ver
haal, „waar de voornaamste straten van het
stadje monden en met verbazing en eerbied
zagen wij, hoe hij voortdurend het verkeer wist
te regelen.
Van alle vier de windstreken kwamen onop
houdelijk dubbele rijen fietsers naar het kruis
punt. Ieder dier wielrijders beduidde door een
handbeweging, welken kant hij uit wild een
allen moesten ze op dat ééne punt de straat
oversteken. Wij zouden binnen tien minuten
stapel krankzinnig zijn geworden. Hij daaren
tegen bleef de kalmte zelf. Zijn wit geschoeide
hand gebaarde naar links en naar rechts, als
of hij op het podium van een variété met bal
len had te werken.
Eén vergissing van zijn kant en alle rijwiel
herstellers in 't stadje zouden dagen achter
een overstelpt zijn met werk maar. die
blunder bleef uit, al vermoedden wij, dat de
man, toen zijn dienst was afgeloopen, wel da
delijk zijn pols zal hebben gezwachteld. Want
dat hij geen spierpijn had, kan niemand ons
wijs maken.
Op een gegeven oogenblik was het rijwiel
pad tegenover ons hotel stamp en stampvol.
Eén lange, onafzienbare, rij fietsers -kwam
aanglijden en daartusschen marcheerde zoo
waar een troep straatmuzikanten. In Yorks
hire of Lancashire zou men de arme drommels
stijf gevloekt hebben, in Apeldoorn had het
publiek schik in het geval.
Achter de muziek wielrijders, wielrijders en
nog eens wielrijders. Enkelen liepen naast hun
vehikel, maar de meesten bleven zitten en altijd
raakte het voorwiel van den één op een haar
na, het achterwiel van den ander.
Wij zijn tot de conclusie gekomen, dat ieder
hier hetzelfde type fiets berijdt 28 inch wielen,
bagagedrager achter het zadel, gebogen stuur,
en een leerenkettingkast, van onder dichtgere-
gen.
Op een dergelijk rijwiel schijnen de Hol-
landschc jongens en meisjes geboren te wor
den en zij komen er hun loven lang niet af,
't zij dan, dat ze bij een botsing omver worden
gegooid.
Zes jaar opgesloten. Te Dender-
houtem bij Oudenaarde is een pijnlijke zaak
aan het licht gekomen. Een oude vrouw bleek
daar namelijk gedurende zes jaren door haar
familieleden opgesloten te zijn gehouden.
Het „Hbld. van Ant." vertelt over deze zaak
het volgende
De ongehuwde Adela De Merlier,70 jaar,
oud, die er nogal warm inzat, werd in 1917
door drie personen, tegen haar zin, uit haar
huis gehaald en gebracht naar de woning van
haar zuster Prudence, weduwe Van Impe, en
daar als eene geVangene opgesloten.
De plaats, waarin de ongelukkige, die het
gebruik van al haar verstandige vermogens
bezat en nog bezit, is een eng, ellendig ka
mertje, van nauwelijks vier vierkante meters
oppervlakte. Die plaats werd bijna geheel in
genomen door 't lied der opgesloten vrouw.
Er was noch stoel, noch tafel te bekennen.
Aan dit vertrek is een venster, waarvan de
buitenluiken nooit opengingen. Door een kleine
opening kon er wat licht binnende lucht
werd er zoo slecht „ververscht", dat men
niet begrijpt, hoe de opgesloten vrouw niet
bezweken is. In den aarden vloer telt men
wel honderd gaatjes waar de muizen uitkwamen.
Het bed der ongelukkige was afschuwelijk
vuil en walgelijk. De stVoozak was van onder
half opgeknaagd door de muizen. Allerlei
walgelijke insecten nestelden in het bed, waar
een hond geen twee minuten op zou willen liggen.
De lakens en de dekens waren zoo vuil, dat
men twijfelt, of ze wel ooit ververscht werden.
Adela De Merlier kon nooit uit haar onmen-
schelijke gevangenis, want de deur werd van
buiten steeds op slot gedraaid. De vrouw
kon in haar donkere, stinkende kamer noch
gaan noch wandelen en zoo was zij verplicht
altijd te bed te liggen Haar haar geleek een
koek, zoodicht en 'vast was het ineengeplakt.
Geen wonder sedert 6 jaar was er geen kam
meer. door geweest.
Adela lag er immer vuil bij, want ze kreeg
weinig of geen water om zich te wasschen. Haar
ondergoed werd zelden ververscht, kousen en
klompen waren slechter dan die van een bede
laar.
De weduwe Van Impe zag nooit haar op
gesloten zusterhaar zoon, was 't die aan
zijn tante eten bracht gelijk aan een hond.
En die walgelijke, wraakroepende toestand
duurde reeds zes lange jaren Adela De Mer
lier was een godvruchtig mensch, die veel
naar de kerk ging. Zij was wat menschen-
schuw en vluchtte de gezelschappen, doch vol
gens de verklaring van een geneesheer, was ze
niet van haar verstand beroofd.
Men kan zich moeilijk indenken, wat het
arme schepsel gedurende zes jaar in haar
martelaarscel doorstaan heeft.
Dc onrnenschelijke toestand van Adela was
eindelijk aan het parket van Oudenaerde ter
oore gekomen, dat een onderzoek ingstelde.
Het parket beyond alles, gelijk hooger be
schreven is. Adela De Mercier, die sedert zes
jaar geen mensehen gezien had, begon te roe
pen en te huilen ze willen me vermoorden.
Eindelijk bedaarde ze en begon met de heeren
van het parket te spreken.
De ongelukkige drukte zich goed uit en
men kreeg geenzins den indruk, dat Adela
het verstand verloren had.
De opgeslotene verhaalde dat ze daar tegen
haar zin door drie mannen overgebracht werd,
maar weigerde die te noemen. Het gesprek met
het gerecht duurde anderhalf uur. De zoon der
wcuwe van Impe, daarop ondervraagd, noemde
twee der oplichters, eindelijk kwam de derde
naam er uit de eigen broeder van Adela, die
sedert dien overleden is.
Waarom werd Adela opgesloten
Men beweert dat het was om haar te be
letten haar goed aan andere te geven.
De burgemeester van Denderhouten, heeft
dadelijk bevel gegeven de oude vrouw naar
een gesticht over te brengen.
Het parket van Oudenaarde zet het onder
zoek in deze afschuwelijke zaak voort. Aan
houdingen hadden tot nu toe niet plaats.
Twee jaar op een eiland. Vier
blanken en een Eskimo bevinden zich sedert
Sept. 1921 op het eiland Wrangel ten Noorden
van Oost-Siberië en er wordt thans een poging
gedaan om- hen te bevrijden. Het gezelschap
werd twee jaar geleden uitgezonden om de
Britsche rechten op het eiland te handhaven,
welke berusten op de ontdekking er van in
1849 door een ritsch marineofficier en opnieuw
de Britsche souvereinitcil te bevestigen we.ke
in 1914 door de expeditie van Stefanson werd
opgeëischt in opdracht van de regeering van
Canada. Het eiland ligt ongeveer 110 mijl
ten noorden van N.O. Siberië, 350 mijl ten
N. W. van Alaska en ongeveer 1000 mijl ten
westen van het meest naburige Canadeesche
gebied.
De heer Vilhjalmar Stefansson, die het
bevel voerde over de Canadeesche Poolexpeditie
ter exploitatie van het gebied ten Noorden van
Canada en Alaska heeft aan de Times uit
eengezet, dat sommigen den grooten afstand,
waarop het eiland van Canada gelegen is, be
schouwen als een argument tegen het nut er
van voor het Britsche Rijk, maar dit is volgens
hem juist het sterkste argument ten gunste er
van, daar Canada het noodig heeft als station
in het wereldsysteem van draadlooze telegrafie
en als landingsplaats voor vliegtuigen, als over
oen jaar of tien, twintig postvervoer over het
Moordpoolgebied iets heel gewoons zal zijn.
Drie landen maken aanspraak op het eiland
Wrangel Groot-Brittannië de V. S. en Rus
land. Als aangenomen was beschouwd, dat elk
geschil tusschen deze drie óf door de gewone
diplomatieke kanalen of door een Internationaal
Hof zoü worden beslecht. Derhalve was, wat de
expeditie deed geenszins geheim gehouden tot
er bedreigingen begonnen te komen van de
Sovjet regeering van Noord-Oost Siberië. De
Russische regeering eischt blijkbaar het eiland
in hoofdzaak op omdat een afstand van 110
Engelschc mijlen van Siberië „territorialen sa
menhang" zou vormen.
2 Aug. vertrok de motorschoener 'Donaldson
uit Nome in Alaska om het Britsche gezelschap
te redden. Dit was achtergelaten met voorra
den voor slechts een jaar, zoodat hun levens
middelen een jaar geleden uitgeput waren ge
raakt. Maar zij hadden ammunitie voor ver
scheiden jaren, en er is geen reden om er aan
te twijfelen, dat zij in staat zijn geweest door
de iacht te leven.
t y
