DAGBLAD VOOR SCHIEDAM
DITJES EN DATJES.
46ste Jaargang.
Zaterdag 15 December 1923.
No. 13821
Bureau
Advertentiên: 15 regels f 1.75; elke regel daarboven 35 cent, 3 maa1
KOEMARKT 4 Telefoon Intercommunaal Gd. Postbus: 39. plaatsen-wordt 2 maal berekend. Ingezonden mededselingen 75 ci. per regel.
Abonnementen per 3 maanden 2.per week 15 cent, franco per
post 2.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 3 cent.
Dit nummer bestaat uit twee bladen
en een Geïllustreerd Zondagsblad.
TWEEDE BLAD
Dl n n e n 1 a n d.
Het Recht of het Zwaard
In het „Centrum" schrijft „Pax" een opmer
kelijk artikel, waarvan het slot als volgt luidt
„In alle toekomstige moderne oorlogen zal
het volkenrecht op de schandelijkste wijze door
„het zwaard" worden verkracht, daartoe zijn
alle precedenten in den vorigen modernen oor
log gesteld. De moderne bewapening lacht met
alle uitspraak van recht, en zal alle staatscon-
tracten „vodjes papier" blijven noemen. Toch
zal in de volksziel tot het einde der tijden het
„Recht der volkeren" langer en duidelijker
spreken dan het „zwaard". Die op het zwaard
vertrouwen, zullen door het zwaard omkomen,
dat hebben alle groote wereldrijken ondervon
den, óók de moderne wereldrijken, óók Duitsch-
land, dat een zwaard had zoo krachtig, dat
velen het een dwaasheid noemden in 1914 en
1915 te twijfelen aan het succes van dat zwaard.
Als de Franschen en de Engelschen zoo dwaas
blijven hunne economische belangen alleen te
verbinden aan het „zwaard" en verzuimen het
fundament van het „Recht" te brengen onder
het gebouw hunner Rijken, dan zullen ook deze
inéénstorten zooals Bismarck's Rijk van „ijzer
en bloed" thans geworden is een hongerlijdende
republiek, immer op zoek naar een nieuwen
rijkskanselier.
„Justitia fundamentum Regnorum". „Recht
vaardigheid is het fundament der Koninkrij
ken." Dat opschrift lieten de Habsburgers bei
telen op de groote triumphboog op de Kaiser-
platz te Weenen. Had Europa aan dat funda
ment meer zorg besteed dan aan het „zwaard",
dan was het nu niet die berooide bedelares,
wier faillissement nog niet is uitgesproken bij de
goede gunst van Amerika.
Maar een overweldiging van ons land toe
laten zonder modern tegenweer is dat niet laf
Stellen wij daardoor ons nationaal bestaan niet
in gevaar
Hoelang is Polen een wingewest van Rusland,
Duitschland en Oostenrijk geweest en zijn de
Polen ooit Rus, of Duitscher of Oostenrijker
geworden
Was Paus Pius IX laf, toen Hij om het leven
der Zouaven te sparen, Rome overgaf aan Gar-
ribaldi Is het protest der Rcomsche Pausen
tegen de Italiaansche regeering in kracht ver
minderd -door den langen duur der overweldiging?
En staan de kansen van den Paus-Kon mg niet
beter dan van den man, die meer dan dertig
jaar omgeven van het krachtigste en beste leger
der wereld gezeteld heeft op den troon van het
Rijk van „ijzer en bloed"
De vragen stellen is ze beantwoorden.
Holland heeft van het „zwaard", d.i. een
modern ingericht moord- en verdelgingsleger
niets anders te veiwachten dan vernieling en
dood en ondergang.
Ons dierbaar, klein, edelmoedig vaderland
waarnaar uit zoovele landen van het door het
„zwaard" verwoeste Europa, oogen vol dank-
baarheidstranen heenblikken, dat kleine land
Speciale conditiën voor herhaaldelijk adverteeren. Tarieven worden op aanvraag
toegezonden. Incassokosten worden berekend.
heeft er Twee, waarop het ten allen tijde kan en
mag vertrouwen „Dieu et mon Droit." God en
het „Recht."
De Openbare School slechter
„Het Onderwijs" bespreekt de gunstige resul
taten der leerlingen van R. K. Mulo-scholen,
tegenover de slechtere van de openbare bij het
M.U.L.O.-examen, en meent de oorzaak van dit
verschil te moeten zoeken in verschil in samen
werking aan openbare en katholieke scholen.
Het blad schrijft
„Wij vermoeden, dat een directeur eener
Katholieke H. B. S. tot het hoofd eener Katho
lieke lagere school, die hem slecht onderlegde
leerlingen heeft toegestuurd, zal durven zeggen
„Gij moest u schamen -nn als gij daarin geen
verbetering weet te brengen, dan zal ik het doen.
Denkt er iemand, dat de directeur eener open
bare inrichting voor voortgezet onderwijs tot
een hoofd der openbare lagere school hetzelfde
durft zeggen Hij weet immers, dat deze tegen
woordig machteloos is en dus voor de resultaten
niet kan worden verantwoordelijk gesteld. En
voor den onderwijzer der hoogste klasse staat
het niet anders. Als de juffrouw der eerste klas
niet aan de kinderen leert, wat van haar ver
wacht wordt en ook de leerkracht der middel
klasse niet gebonden wordt aan wat voorgeschre
ven is, maar ongehinderd kan doen, dat wat hem
beter voorkomt, en beiden bovendien de leiding
en den steun moeten ontberen, waaraan ze mis
schien grootebehoefte hebben, dan blijft de
onderwijzer der eindklasse, zonder er iets tegen
te kunnen doen, met zijn resultaat beneden het
bereikbare.
De vrees is dus allerminst denkbeeldig, dat we
in den uitslag van het mulo-examen niet te doen
hebben met iets toevalligs, maar met iets blij
vends en dat voortaan op centrale examens de
leerlingen der openbare scholen bij herhaling
zullen blijken achter te staan bij hen, die van de
bijzondere scholen komen."
Gemengd Nieuws.
Socialisten die vooraan gaan.
Vorige week is melding gemaakt van zelfstandi
ge Socialisten die ontmoet men niet eiken
dag 1 die in den Raad te Hardinxveld 'tegen
alle socialistische tactiek in tot verlaging der
loonen besloten.
Het „Volk" heeft toen die heeren over de
knie gelegd.
Thans komt het bestuur van de Afd. der S.D.
A.P. te Hardingxveld in dat blad daartegen in
verzet. Het geeft te verstaan, dat het geen hulp
uit Amsterdam noodig heeft. (Blijkbaar een
hak op Wibaut en de zijnen, die ook wel genood
zaakt waren met verlenging van den arbeidsdag
te komen).
Het „Volk" is echter niet bekeerd door de
uiteenzetting der Hardingxvelders.
De S.D.A.P.'tjes daar te Hardinxveld zullen
hun beroep op Wibaut moeten laten varen
Quod licet Jovi. .Wat Jupiter mag, moet dc
os niet probeeren, want dan krijgt hij er van de
hooge oomes van langs
Mijn buurman Nimmermoe heeft een menschen-
leeftijd in zijn drukbeklante winkel gezwoegd
met een ijver en een kennis, zoo'n goede zaak
waardig.
Hij heeft, hoewel niet opgeleid voor kin--
dermeisje, met zooveel zorg „op de klein
tjes gepast" dat men zijn spaarzaamheid
soms voor schraapzucht en zijn overleg wel eens
voor duitendieverij hield.
Dit was onbillijk. Kwam het er op aan,
dan kon hij best iets missen naar gedach
tig aan den wolf, die omdat alle baten helpen,
zelfs een mug opslikte, liet hij geen krent of
kruimel verloren gaan Dank zij die eigenschappen
had buurman zonder buitengewone genegenhe
den voor de Vereeniging tot bescherming voor
dieren te hebben, zijn schaapjes eindelijk op het
droge gehaald en, ofschoon hij nooit een zwak
voor beesten had gehad hij vond, naar zijn
zeggen, deze soort aardige huisdieren.
Sinds eenigen tijd leeft buurman Nimmermoe
stil.
Omdat ik nieuwsgierig was, hoe de werklustige
man, het nietsdoen, die scherpe tegenstelling
met zijn eertijds zoo bedrijvig leven, doorstond,
bracht ik hem laatst een bezoek.
„Wel, buurman, hoe bevalt je dat luieren",
vroeg ik.
„Luieren", zei Nimmermoe, „hoe kom je
er bij mijn hoofd loopt om."
„Zeg, maak het nou wat! Je rook 'n pijpje
en je leest een krantje."
„Ja, maar dat krantenlezen dat doet het mij
juist aan 1 riep hij luid. Ik heb Vroeger nooit
geen tijd gehad om te lezen en nu ik er eens op
mijn gemak van wil genieten ondervind ik, dat
ik mijn tong breek en mijn hersens moet marte
len om dien poespas te verwerken, die ze je in 'n
Een strop. In Juni 1919 kocht op verzoek
van het Departement van Waterstaat de agent
van het Ministerie van Financiën te Amster-
dank in opdracht van den Minister van Fi
nanciën een chéque ad R.M. 750.000 tegen
den koers van 17.60 per R.M. 100 het bedrag
was bestemd voor de voldoening van de kosten
van aankoop in Duitschland van een drijvend
droogdok voor de Visschershaven te IJmuiden.
De chéque werd geëndosseerd aan de order van
den hoofdingenieur-directeur van den rijkswater
staat in Noord-Holland en hem gezonden.
Intusschen kwam de aankoop van dit dok
niet zoo spoedig tot stand als op het oogenblik
van het koopen van den chéque kon worden
verwachtde onderhandelingen bleken integen
deel geruimen tijd te vorderen in verband met, de
daarbij ter sprake komende aangelegenheid, of
de verkooper het dok in Duitsche dan wel in
Nederlandsche haven zou afleveren en met de te
verkrijgen bewilliging tot uitvoer van het dok.
Verschillende onderhandelingen leidden ten
slotte daartoe, dat de firma door wier bemidde
ling, de gelegenheid tot aankoop van het dok
was ontstaan, een dok ten verkoop aanbood
te betaler, niet in Duitsche doch in Nederland
sche munt, waartoe met deze firma een overeen
komst werd gesloten.
Het dossier, waarin zich de chéque bevond,
welke de hoofdingenieur-directeur van den
rijkwaterstaat in Noord-Holland inmiddels aan
't Dep. van Waterstaat had gezonder, omdat er
voor betaling nu geen gebruik van behoefde te
worden gemaakt geraakte „tijdelijk in liet onge-
reede."
Met andere woorden: de chéque was zoek, en
toen men hem na maanden terugvond was door
de daling van de mark zijn waarde met/127.000
verminderd.
De belastingbetaler is er goed voor 1
brachte stellage lag in puin, en de pomp zelf
weder op straat.
De politie hecfl tben haar pogingen gestaakt
en ook de timVnerman is niet weder verschenen.
Intusschen zit de plaats zondei drinkwa
ter, want de vrouw beweert, dat de put haar
particulier eigendom is, en zij geen plan heeft
haar medemensehen gratis drinkwater te ver
schaffen. De put is reeds echter 32 jaar lang
door het publiek gebruikt, en eerst onlangs
door dit menschlievende vrouwtje afgeslo
ten.
Electrise lie locomotieven. Twee
honderd ervaren ingenieurs uit alle deelen van
Amerika zijn te Erie in Pennsylvanie getuige
geweest van een proefrit met een electvische lo
comotief, gebouwd door de General Electrid
Company ten behoeve van de Fransche spoor
lijn Parijs-Orleans. De locomotief maakte
een record-snelheid van 105 mijlen per uur,
of wel 168 K.M. De baan, waarop de proefrit
werd verreden, was te kort om de volle snel
heid te ontwikkelen doch de maatschappij
verklaarde, dat de machine in staat was een
snelheid van 125 mijlen per uur te ontwikkelen.
In een wedstrijd tusschen de met stoom
gedreven locomotief en een electrische moest
de eerstgenoemde, hoewel haar een voorsprong
van 5 mijlen per uur werd gegeven, het tegen
de electrische locomotief afleggen.
Hollandsche krant voor je ITollandsche guldens
voorzetten.
In iedere zin loop ik vast tusschen de vreemde
woorden, die als valsche voetangels en klemmen
mijn gezonde vaderlandsche voeten knellend
knauwen en die me niet loslaten voordat ik
in een of ander Woordenboek hun samenstelling
uitgeplozen heb. Ik dacht eerst, dat ik met een
woordentolk volstaan kon, maar aldra moest ik
Fransche, Duitsche, Engelsche en Latijnsche
woordenboeken aanschaffen,om den zin van wat
ik las te vatten.
En 't gekste lijkt mij nog, dat er bijna voor
al die buitenlandsche producten zulke goede
Hollandsche woorden en uitdrukkingen te vinden
ziin zouden onze krantenschrijvers dat niet
weten?"
Ik moest bekennen de goede man had- gelijk;
geen buitenlandsche krant bestaat er waarin
men zulk 'n ratjetoe zou dulden, 't Zijn niet
alleen de schrijvers in onze kranten,maar ook de
sprekers op onze vergaderingen, die deels uit
geurmakerij. deels uit gemakzucht en schuldige
onwetendheid, en met volkomen gemis aan
stambewustzijn en Vaderlandsche fierheid, er
een taaltje uitslaan, dat meer een weergave ge
lijkt van de Babylonische spraakverwarring,
5 dan een heldere kernachtige rede.
Bedoelde personen mogen dan de voldoening
hebben,dat men hen, de pronkende praalhansen,
met verbazing aangaapt, zij zullen niet kunnen
bogen op het genoegen, dat hun redekunst
veel nut sticht en wel om de eenvoudige re
den dat het grootste deel van hun toehoorders,
het gesprokene niet begrijpt.
Het weelderig gewaad van onze rijke moe
dertaal misvormt men met geleende lappen tot
een lompenpak en de geestelijke bekrompen
heid is dan nog plomp genoeg om dit verknoeide
broddelwerk met welbehagen te j>ekijken. Om
den naam van goedleersch in 't buitenland te
Bel an gr ij ke u i t v in d i n g. De Fran
sche luitenant ter zee Baule, heeft een belang
rijke nautisch instrument uitgevonden, dat, op
zeeschepen aangebracht, van groot nut zal blij
ken te zijn.
Het instrument teekent automatisch de route
aan, die een schip gevolgd heeft, en gee't, indien
het vaartuig niet meer dan 1500 mijlen van het
punt van uitgang verwijderd is, tot op een mijl
de juiste plaats aan, waar het zich bevindt.
Een menschlievcnd vrouwtje.
De „Daily Chronicle" weet mede te deelen,
hoe een vrouw in Engeland in staat is aan een
heel dorp het noodige drinkwater te onhou-
den, en daarbij de autoriteiten, twee inspec
teurs van politie een metselaar en een ritter
met succes te weerstreven.
Het geval heeft zich voorgedaan te Whit-
land (Carmarthenshire), waar een ongetrouw
de juffer woont die in haar tuin, de gemeente-
pomp heeft staan, d.w.z. de gemeenteput, want,
de pomp had zij er afgehaald, en op den open
baren weg gedeponeerd. Een gemeentetim
merman arriveerde kort daarop met gemeente-
autoriteiten om deze pomp weder op zijn plaats
te brengen. De vrouw liet dat toe, doch nauw-
welijks was de man vertrokken, of de aange-
Verniefigen van wolken. Nevel
en wolken belmoren tot de grootste hinder
nissen voor de luchtscheepvaart. Wanneer
ze vermet'gd konden worden, vooral in de
nabijheid van landmgsplaatsen, zou dit de
zekerheid van den vbegdmnst ongetwijfeld ten
goede komen.
Met het oog h;erop zijn door professor Ban-
corft, hoogleeraar m de physisclie chemie, aan
de Cornel 1-Un'vèrs:ty, proefnemmgan gedaan.
En op het Mc. Cook-vtegveld bij Dayton, een
der grootste vhegvelden der Vereemgde Sta
ten, in Ohio, hebben deze proefnemingen goe
de resultaten opgeleverd. Het vernietigen dei-
wolken geschiedde met behulp van zand, dat
van een positieve electrische lading voorzien
werd en door een vliegmachine of een ballon
captif boven de wolk werd uitgestrooid. De po
sitief geladen zandkorreltjes trekken de zeer
fijne waterdroppels- aan, vereenigen deze tot
grootere droppels, die ten slotte als regen of,
wanneer de temperatuur zeer laag is, als sneeuw
neervallen.
Met ongeveer 40 kilogram zeer fijn zand, dat
op 15000 volt geladen was, gelukte het, naar
wij in de „Wetenschappelijke Bladen" lezen,
boven het vliegveld een wolk, die 5 tot 6 vier
kante kilometer groot was, in minder dan 10
minuten te doen verdwijnen.
Boot met suiker gezonken. Een
groote boot met een lading suiker uit Tsjecho-
Slowaijkije, van 5000 centnaar en 2000 centenaar
meel aan boord, bestemd voor Hamburg, is
nabij Dresden op de Elbe gezonken. De geheele
lading is verloren. De schade is zeer groot.
behouden, propt men op alle scholen, die maar
even hoven het „lagere" peil uitsteken de leer
lingen vol met allerlei spraakkunsten en uit-
heemsche termen, worden de lessen gegeven in
zoo'n mengelmoes van bastaardwoorden, dat de
slachtoffers van dat stelsel, na eenigen tijd slechts
kunnen denken en spreken in een geradbraakt
Nederlandse!;, dat meer op 'n soort Bargoensch
dan op een beschaafde omgangstaal gelijkt.
En van de school kankert het kwaad de ge
heele samenleving door in huis en op kantoor,
langs de straat of op 't sportterrein als pape
gaaien praat men na, wat buitenland vóórzegt.
Dat ons volk millioenen moet opbrengen
voor 't onderwijs is, terwille van de wetenschap,
allicht geen te drukkendh last maar wanneer
't zelfde onderwijs oorzaak wordt, dat een «der
kostbaarste waarden van een land zijn onge
schonden taal, er door aangetast wordt, dan is
dat een offer dat te groot, te pijnlijk en te grie
vend is.
Gelijk menschen die hun gevoelens moeten
verbergen en hun meeningen niet mogen uiten
een verwrongen karakter krijgen, zoo is ook de
neutrale pers, die nooit frank en vrij voor haar
overtuiging kan uitkomen, maar terwille van t
aardsche slijk van ieder de voeten likt, onbe
trouwbaar, ja valsch van karakter.
Meestal in handen van lieden die in zaken van
geloofs- en zedenleer even onverschillig als on
wetend zijn, heeft zij een ingewortelden afkeer
van al wat naar godsdienst zweemt dat zij tegen
de Kerk, die als de rots al te krachtig tegen den
drassen grond van
onvaste beginselen
steekt, den vinnigsten wrok voedt, ligt voor de
hand. Haar haat, in bedwang gehouden door
j de hebzucht, durft zich echter niet openlijk uiten
t en moet zich tevreden stellen om op een geniepi-
ge wijze den tegenstander aan te randen.
I Boekbesprekingen en verslagen van ver
gaderingen, waarin men rich achter een ander
verschuilen kan, leenen zich het best voor zulke
aanvallen.
Zoo vond ik, helaas wel wat laat, in de
„Schiedamsche Courant" van 30 Nov. het ver
slag van Klaas deVries z'n rede over het openbaar
onderwijs.
'n Roode spreker, 'n liberalige verslaggever
en 'n neutrale krant een edel drietal. Voor de
brutale leugen dat in de bijzondere school het
onderwijs slechter is dan in de openbare, is Klaas
de Vries, die, zijn gewoonte getrouw, met klomp,
knuppel en kluiten optrad, reeds in dit blad af
gestraft, er staat echter in dat verslag een laag
heid,die ik zelfs in 't meest schaamtelooze schot
schrift nog niet heb aangetroffen.
Lees slechts
„Spr. wijst tenslotte nog op het geval te
Sclioonrewoerd, waar bij de indiening van een
verordening tegen het vloeken de voorzitter van
den gemeenteraad de opmerking maakte, dat
misschien nergens zooveel gevloekt wordt als in
zijn gemeente. Te Schoonrewoerd waren oor
spronkelijk 2 openbare scholen, die jaren gele
den beide opgeheven en vervangen zijn door bi-
zondere (kerkelijke) scholen. Beter dan een
vloekvcrbod zal hier, volgens spi-'s meening, het
herstel der openbare school werken."
Hiermede geeft Klaas de Vries dus te kennen,
dat op de bijzondere scholen vloeken wordt ge
leerd en deze vuige laster, durft de neutrale
Schiedammer Courant zonder blikken of blozen
in haar kolommen af te drukken.
Hoe zal den christelijken en katholieken lezers
van dit blad deze slag in 't gelaat bekomen zijn
Voelden ze hun vel niet branden onder den
smaad
En is'hun gevoel .zoo afgestompt, dat ze zich
onder hun eigen dak, door een huurling laten
hoonen in hun heiligste beginselen
Ma.asla.ndus.
NIEUWE
t
