Schiedlamsclze Adreslijst.
Electro- en radiotechnisch-bureau.
voorontwerp van het partijprogram door den
Waalschen socio listisohen leider Yandervclde
uitgewerkt. Als men echter vergelijkt wat in het
program Wordt vooruit gez< t, en wat in de
prae.tisehe politiek wordt nagestreeft, dan staat
men soms verbaasd te kijken. Zoo b.v. de kwestie
van het vrouwenstemrecht cn van den dienst in
't leger. Het program, althans het voorontwerp
van program, dat slechts op bekrachtiging wacht,
voorziet het algemeen stemrecht, zonder onder
scheid van geslacht. Slechts een paar weken is
liet geleden dat nochtans de socialistische kamer-
groep, op een katholiek voorstel, het vrouwen-
stemrecht Voor de provincie heeft geweigerd.
Waar verder de zes-maandendienst wordt voor
zien, wordt in deze richting niets gedaan. Noch
tans bestaat er in de Kamer een groote meerder
heid voor deze hervorming, die alleen de socia
listen kunnen doordrijven. Bovendien is de her
vorming zeer populair. Uit politiek opportunisme
nogmaals wordt niets uitgevoerd.
Het socialistisch program ontleden en ver
gelijken kunnen we hier bezwaarlijk omdat de
plaatsruimte ons slechts algemeene overwegin
gen toelaat. In vérband met de algemeene oriën
teering der S.A.P. dient evenwel nog gewezen
op de tweeledigheid van Vlaamsche en Waalsche
socialisten. Om het Belgisch partijwezen te
kennen is dit van belang, mede met het oog op
den algemeenen toestand in België.
Van de drie historische partijen heeft alleen
de socialistische haar ongerepte eenheid weten te
handhaven, ten overstaan van de Vlaamsche
kwestie, waarbij de andere partijen daarin niet
zijit geslaagd. De katholieke partij heeft welis
waar de „Katholieke Unie" als centrale organi
satie, doch deze is slechts een eenigszins vage
vorm van eenheid. Onder druk van de Vlaamsche
beweging is in Vlaanderen een „Katholiek
Vlaamsch Verbond" tot stand gekomen, dat
heel het katholieke politiek en cultureel leven
heheerscht. Het liberalisme heeft in Vlaanderen
eenvoudig uitgedaan, omdat liet franskiljonse!»
is. Dit heeft aanleiding gegeven tot het ontstaan
van het liberaal Vlaamsch Verbond, dat echter
niets weet te verwezenlijken. De bekende letter
kundige Herman Teirlinck, was te Brussel
candidaat van dit Verbond op een gemeenschap
pelijke liberale lijst, maar mislukte jammerlijk,
terwijl de Vlaamsche nationalist Staf De Glercq
ruim 10.000 stemmen behaalde en gekozen was.
De socialisten hebben dus hun eenheid van
organisatie weten te bewaren. Dit beteekent
echter niet dat er geen meeningsverschil bij
hen bestaat. De Waalsche socialisten staan in
veel gevallen met de Brusselsche socialisten
lijnrecht tegenover de Vlaamsche socialisten,
die van natuur veel verdraagzamer zijn en eer
lijker. De Waalsche zijn anti-clericaal, zondei
meetrichten zich naar de Fransehe socialisten
en worden beinvlocd door hun temperament
dat zich niet aanpassen kan aan de Vlaamsche
mentaliteit. Bovendien vereenigen vele Walen
zich niet met de Vlaamsche eischon hunner col
lega's uit Vlaanderen, zoodat deze kwestie als
„vrij" in de partij moest uitgeroepen worden,
wilde men het op geen breuk laten aankomen.
De bemiddelaar Vanderveldc, die een inter
nationaal prestige geniet, wegens zijn v erkzeain
hei d o.m. in de i Ie Internationale, die te Moskou
is gaan pleiten voor de sociaal-revolutionairen, cn
thans Belgisch minister van buitenlandsehe za
ken is. Hij is het nochtans die, als minister van
justitie, in verband met het verleenen van am
nestie aan de Vlaamsche activisten, het beruchte
„jamais" herhaalde van den vijand van Vlaan
deren Hijmans, als men deze sprak over toe
gevingen aan de Vlamingen. De heer Vander-
velde is echter ook een gematigde Wallingant
en, waar hij de Vlaamsche kwestie behandelt
stelt hij als oplossing voor, de „administratieve
eenheid met gemeentelijke en provinciale
autonomie, voorstel dat ook door andere invloed
rijke Walen wordt gesteund,'o.m. door den heer
Destrée en door de Vlaamsche socialisten.
De leider der Vlaamsch socialisten is de heer
Kamiel Huysmans, thans minister van Kunsten
en Wetenschappen, de eerste Vlaamschgezinde
aan dit departement. Hij is afkomstig uit de
Kempen, en was in zijn jeugd misdienaar, be
weert hij. Van hem dient getuigd dat hij veel
politiek doorzicht heeft gebruikt in talrijke
vraagstukken, waardoor hij de scherpe kant...i
van het Belgische politieke leven heeft weten te
verzachten. Zijn voornaamste daad in dit ver
band is de coalitie die hij te Antwerpen met den
katholieken h. Van Cauwelaert heeft aangegaan.
Het bestuur der stad is hierdoor in Vlaamschge
zinde handen gekomen, terwijl hij, als schepen
van onderwijs d.e geiijkstel'ing van het vrij en
het openbaar onderwijs heeft bewerkt, waar
door de schoolstrijd in eens werd opgelost.
Dit was een moedige daad, die gansch het land
door als voorbeeld wordt gesteld uitgezonderd
bij zekere Walen. Als minister verwacht men van
den h. Huysmans nog veel goeds.
Deze beschouwingen eigenlijk slechts
vaststellingen kunnen een inzicht geven in
het leven der S.D.A.P. van België. Men vergetc
hierbij echter niet dat de politieke atmosfeer,
wat betreft het socialisme, na den oorlog veel
vrijer is geworden en veel Verstandhouding is
ontstaan waar vroeger vijandschap heerschte,
cn dit Voornamelijk door de evolntie van het
socialisme zelf.
Du, vul wikkeling van het Belgisch socialism!'
is interessant. Het zou ons te ver voeren te
onderzoeken lioe deze ontwikkeling zich van
den beginne af heeft vo't.rokken Men wete
echter in tic eerste p'aats dat, a'hoewel naar bui
ten de S AP een schijnbaar onaantastbaar h'ok
vormt, in den schoot van de partij een latente
crisis heerscht die haar voornaamste oorzaak
vindt in de diversiteit der stroomingen, die zich
bij het ontstaan der partij reeds openbaarde
Door het afstooten van de z g „anarchistische"
e'ementenvan de eerste jaren verloor dcbeweging
dc intellectueelen, terwijl de noodzakelijkheid,
om de massa te veroveren het politiek program
ondergeschikt maakte aan de onmiddellijke
lotsverbetering, wat intusschen werkelijk clen
bloei der partij ten goede kwam.
In October 1894 telt men 28 socialistische
afgevaardigden in dc Kamer van volksvertegen
woordigers in 1914 zijn cr reeds 39 cn in 1919
is het getal 70 bereikt
In 1914 bogen de syndicaten op 124 000 leden
tegen 700 000 na den oorlog De koöperatieven
kwamen van 170.000 gezinnen te staan op
200 000 terwijl het verkoopcijfer verhoogde
van 65 tot 242 millioen frank
Bij de jongste gemeenteverkiezingen, in April
1921, de eerste na den oorlog, werden 3 600socia
listische gemeenteraadsleden gekozen (tegen
925 in de vorige- periode), en dat in 1070 gemeen
ten, terwijl in 250 gemeenteraden een socialis
tische meerderheid gevormd werd
Geen enkele partij had meer een dergelijken
plotselingen sprong te duchten. Zij werd een
partij met toekomst voor jongelui cïie een par
lementaire loopbaan nastreefden, terwijl de
koöperatieven, de administratie aan velen goed
bezoldigde plaatsen konden verzekeren, heel
dikwijls aan vroegere socialistenvreters, die
zich met groot lawaai bekeerden, ten nadeele
van de propagandisten van 't eerste uur.
Bij dc-n wapenstilstand deed de koning beroep
op alle krachten om het land te herstellen. Reeds
in het uur van het gevaar waren liberale en
socialistische leiders tot staatsminister aange
steld geworden. In November 1918 kwam bet er
op aan alle partijtwisten en vceten uit de baan
te ruimen en zoo werden demokratische her
vormingen zonder slag of stoot verwezenlijkt
Waar zc vroeger nutteloos bloed gevergd hadden.
Het onmiddellijk socialistisch program van
vroeger was verwezenlijkt, het lot van den
arbeider dragelijker geworden, maar de socia
listische leiders als ministers in een burgerlijke
regeering hadden er hun vrijheid van handelen
bij ingeschoten. Het politiek compromis was
tevens een politieke concessie Waar de mee-
loopers in grooten getale toevloeiden werd de
kern ongeduldig dour de nieL volledige ln.vrtdi-
,ging cn door het feit dat hijgedraaiden in de
partij invloed kregen. £g
Dit gaf aanleiding tot het ontstaan van groe
pen, die het met de politiek van dc socialistische
leiders niet eens meer waren, en zich richtten
naar dc lichtbaak van Moskou. Met als naam
„L'Opprin beginnen zij in dc socialistische
organisaties een nadeelige actie te voeren, com
munistische cellen te vormen. Een hevige crisis
volgde hieruit, die talrijke uitsluitingen van
„Opprimés" teweeg bracht. Onder invloed der
omstandigheden en onder druk van Moskou
ontstond alsdan de organisatie van de commu
nistische partij, met ontevreden socialistische
elementen van het eerste uur. Eigenlijk waren er
twee aanzienlijke groepen, namelijk de zuiver
communistische, die van geen parlementarisme
hooren wilde en slechts voor dadelijke sovjetre-
gecring te vinden was, met als leider Van Over-
straeten, en de groep Jacquemotte, die, wegens
het „verraad" der socialistische ministers over
dc Duitsclic onafhankelijke socialisten heen tot
Moskou gemakt zijnde, voor een viertal jaren
door de socialistische partij verplicht werd
stelling te kiezen, cn zich toen met zijn aanzien
lijke groep hij de IIIe internationale aangesloten
verklaarde.
De twee groepen vereenigden zich later tot
ééne communistische partij met als orgaan het
dagblad „Do Roode, Vaan".
Zooals men weet zijn Jacquemotte en Van
Overstraeten tot afgevaardigden verkozen hij
de laatste verkiezingen.
Zoo heeft zich, beknopt samengevat, de socia
listische beweging in België ontwikkeld tot op
den dag dat de 40e verjaring van de stichting
der S.A.P. werd gevierd.
Thans zijn de socialistische leiders in gun
stige omstandigheden nogmaals in een re-
geeringscombinatie getreden, en hebben hier
door eigenlijk de verantwoordelijkheid, waarmee
de kiezers hen hebben belast, aanvaard. Hun
regeeringsbedrijvigheid gaat echter niet zonder
concessies, niet alleen wat betreft hun propa
ganda, maar ook wat betreft de verwezenlijking
van hun program. Talrijk zijn de z.g. bourgeois-
elementen, die in de partij zijn opgenomen,
meestal liberaal getint, naast allerlei sceptici,
die eenvoudig uit opportunisme zijn overge
waaid. Dit alles is oorzaak dat de Belgische socia
listen niet als eerste betrachting koesteren hun
program te verwezenlijken en zoolang mogelijk
„de wonden willen laten bloeden" om hun voor-
deelige positie te behouden. De verwezenlijking
van dit program zal overigens niet zonder moei
lijkheden voor de partij zelf kunnen gebeuren.
Radicale hervormingen worden voorzien in het
HJN WITWASSCH ERIJ. Tel. No.
J. D. van Hees. Fijn Witwasscherij „de
Adelaar", Fabristraat 39. Ie klas Fijn
goed, Wasch- en Strijkinrichting. Speciale
bewerking van Dekens, Spreien, Gor
dijnen en Fijne Tafelgoederen, meest
betrouwbaar adres. 892
GENEVER, BRANDEWIJN, ZEER OUDE
GENEVER EN FIJNE LIKEUREN.
Distilleerderij v.h. Simon Rijnbende en Zn.,
White Horse Whisky, Cognac Auger,
Noordvest Nos. 3033. 30
HEEREN-MODEARTIKELEN.
p. Engerlng, Hoogstraat No. 161. 425
GOUDSMEDEN EN HORLOGEMAKERS.
C. Verkade, Hoogstraat No. 90.
KLEEDERMAKERIJEN.
A. v. d. Zee Azn, Lange Kerkstraat 17,
Dames- en Heerenkleeding.
kruideniers.
Karei L. Bijloo, Boterstraat No. 14. 60
kurkenfabrieken.
pinna N. J. Thart, Noordmolenstraat No. 26.
L. v. d. Toom, Schie No. 108. 196
machinefabrieken.
1V.V. Ingelse en Co., N. Haven No. 138. 79
MACHINERIEËN, METALEN, TOUWWERK,
j, v. d. Waal, v.h. J. G. B. Krabbendam,
Westmolenstraat 31. Woonhuis Pr. Fr.
Hendrikstraat, 15a, Handel, In- en Ver
koop.
HANDEL IN BOTER, KAAS, EIEREN, ENZ.
„De Betuwe", Korte Dam 7 en Lange Kerk
straat 16. Uw adre3 voor Boter, Kaas,
Fijne Melanges, Fijne Vleeschwaren, Spek,
Reuzel, Vet, Ham, Worst, Eieren, enz.
Groote omzet. Lage prijzen voor de beste
kwaliteiten.
ME,.K.'B0TER' KAAS, EIEREN enz.
H. S. Kerklaan, Nieuwstraat 10.
Specialiteit in fijne Haagsche leverworst
en Geldersche waren,
j. van Zwet Jr., het beste adres voor Boter
Kaas en Eieren, Hoogstraat No. 7. 538
Singel 109. Groenelaan 32.
MELKINRICHTINGEN.
N. V. Melkinrichting der Vereenigde Zuivel-
bereiders, Nieuwe Haven 281- 363
MUZIEKHANDEL (SCHIEDAMSCHE
B. Hakkelt, Hoogstraat 17. Hat beate es
Tel. Ho.
goedkoopste adres voor Piano's, Orgels,
en alle mogelijke muziekinstrumenten,
onderdeelen enz. 249
MEUBELMAKERS.
Jac. Wouters, Meubelmakerij-Stoffeerderij.
Restaureeren Antieke Meubelen, enz.
Werkplaats Boterstraat 39.
Woonhuis Broersvest 88c.
NAAIMACHINES.
B J. ter Braak, vertegenwoordiger der
Phoenix Naaimachines. Reparaties aan al
le soorten naaimachines. Groote Markt 3
hoek Nieuwstraat. 770
I. Kuipers, Hoogstraat 56, Schiedam en
Eendrachtstraat 51, Vlaardingen. Uitslui
tend 1ste klasse Naaimachines in de meest
luxe uitvoering. Billijke levering.
OPTICIENS.
H. Ph. Plujm, Hoogstraat 153, Opticien.
Het oudste vakkundig adres.
Amerik. Optiek.
PIANO'S - ORGELS - VLEUGELS -
KUNSTSPELPIANO 's.
W. A. Houtman A Co., Singel 116. 871
De beste merken. Billijke prijzen sn
conditiën. Langdurige garantie.
SCHILDERS.
Gebi. Dries, Huis- Decoratie- Rijtuig- en
Autoschilders. Telefoon Intercomm. 737
Werkplaats Westvest 72. Woonhuis,
Villastraat 49.
F. E. Naring, schilder, Schiedam, atelier voor
geschilderd, gebrand glas, glas in lood.
SCHOORSTEENVEGERS.
Firma Borrani, Lange Achterweg 33, vegen
van Schoorsteenen, Metselaarswerk enz.
SPAARBANKEN.
Spaarbank, Lange Haven 80. 240
Spaarbank R. K. Volksbond, Lange Haven
(Bondsgebouw.)
TIMMERLIEDEN EN
JALOUZIEMAKERS.
P. J. B. Wouters, Timmerman en Aannemer.
Werkplaats Broersvest 88b.
WoonhuisBroersvest 88.
VLEESCHHOUWERS.
J. G. van Dorp, Lange Kerkstraat 46. 4tv»
WASCH- EN STRIJKINRICHTINGEN.
G. A. de Winter, Stoomw. „Edel
weiss", la klas inrichting voor droogwaB-
•ahan, WastmoUnitratt B0I. II—J|.
AANNEMERS Tel. Ho.
L. J. van- Ameijden. Kantoor en werk
plaats Kethelstraat 21. 707
Woonhuis Westfrankelandschestraat 64b. 757
Kuypers en Kloppers, Villastraat 88.
J. DE WAARD, Buitenhavenweg 94.
Aannemer van sloopwerken, handel in
afbraak. 951
APOTHEKERS.
J. H. Evers, Lange Haven 81. 242
Fa. A. Gouka, Hoogstraat 29. 80
Fa. A. Gouka, en Co., Hoofdstraat 29. 35
BEHANGERS EN STOFFEERDERS.
Rijnbende en Van Hoek, Hoogstraat No. 32.
BEURTSCHIPPERS OP AMSTERDAM.
Gebi. Bijloo, Overschieschestraat No. 76 365
P. de Mos en F. W. Bon Jr., kantoor Oude
Sluis No. 11. Beurtveer Schiedam-Amster
dam. Vertrek Maandag,Woensdag,Vrydag 456
BEURTSCHIPPERS op 's-GRAVENHAGE.
Gebr. Goudappel, Emmastraat 15 en Beier-
landsche str. 33, dagelijksche Motordienst
van Schiedam op Delft, Den Haag en
Omstreken, ligplaats Ooievaarsbrug.
Varekamp's motorbootdlenst. Dagelijksche
diensten, naar Delft, Den Haag, Leiden
Amsterdam en Zaanstreek, met directe
doorvoer met „Alkmaar Packet" naar
AlkmaarenOudeLemmerbootnaarGronin-
gen. RRutgersAgentBuitenhavenweg 1.361
BLOEMENMAGAZIJNEN.
„Rosa", Hoogstraat 110. Het beste en goed
koopste adres voor alle soorten Bloem
werken, Grafkransen en Bouquetten.
Enorme sorteering Bloembakken. Dage
lijks versche Bloemen. 612
BOEKHANDEL.
J. A. Ullers, Hoogstraat 27. Boekhandel
en Advertentiebureau. Obligatie- en
Loterij kantoor. Kantoorartikelen.
BOEKBINDERIJEN.
M. 't Hooft, Singel 120, Beveelt zich be
leefd aan voor inbinden van Boeken,
schoonmaken van Schilderijen, opplak
ken van platen, enz.
BRANDSTOFFENHANDEL.
N.V. „Schledamsche Steenkolenhandel",
Noordvest 13-15-17-19, Tel. 208 en 831.
Levering uit voorraad van alle soqrten
Brandstoffen, zoowel voor Huisbrand
als Industrie.
Besteladressen A. DIJKSTRA, Ooster
straat 20, A. EIJGENRAAM, Dam 25,
P. B. DE HAAS, Westfr. straat 51,
P. BIJLOO, St. Liduinastraat 52, J
BONEFAAS, Prins Fred. H. straat 1.
BOUWMATERIALEN.
Gebis. van Woerkom, Willemskade No. 11 75
BROODFABRIEKEN,
N.V. Broodfabriek „De Nijverheid", Nieuwe
Haven 241. 335
Tel. No.
BROOD- EN BANKETBAKKERS.
J. J. Hoenderkamp. Het beste adres voor
Koek, Banket, Chocolade en Suiker
werken, Groenelaan 39. Schiedam.
P. Ktommenhoek, Hoogstraat 72, Singel
101. 553 en 388
A. M. Pevsoon, Vlaardingerstraat 3. 21
Flima F. J. Smit. Broersveld No. 15.
H. Wijsbroek, Hoogstraat 67. Specialiteit
in prima Wellingtons, onze fijne Boter-
speculaas van 12 en 18 ets. is een succes.
Banketsoorten. 619
COIFFEURS.
J. Ripperda, Hoogstraat No. 21. 527
DAMES-, EN HINDERHOEDEN.
A. van Wassenaar, Broersvest 161. Spe
ciaal adres van gegarneerde Dames- en
Kinderhoeden. Vermaken, en vervor
men van hoeden. Scherp concurreerende
prijzen.
STOOMVERVERIJEN, CHEM. WASSCHERIJEN
EN UITSTOOMINGSINRICHTINGEN.
„De Pauw", N.V. Stoom-, Wasch- en
Strijkinrichting v.h. M. BIJL Mzn., Stad
houderslaan 13. 625 161
Filialen Schiedam 1 Hoogstraat 169 bij
de Groote Markt. 820
Hoofdstraat 235. 583
Filialen Rotterdam s N. Binnenweg
no. 127. 14392
Lusthofstraat no. 98.
Afdeeling Fijn goed wasch- en strijk
inrichting.
DROGISTEN.
Drogisterij „de Gaper," Broersvest 71,
A, Scholte Jzn, Schilder en Drogist. 306
Drogisterij „De Papaver", Drogerijen,
Chemicaliën, Ziekenverplegings-artikelen,
Verfwaren, Lakken, Vernissen, Verpakte
geneesmiddelen. Korte Dam 3. 810
BINNEN- EN BUITENLANDSCHE
EXPEDITEURS.
P. S. Engering, Hoofdstraat No. 9. 101 en 284
Vervoer-Mij. C. Roest Co., N. Haven
49—51. Bootdiensten, Vrachtvaart, Auto-
tractie. Expeditie op elk gebied. 836—888
ELECTRISCHE WASCH-EN STRIJKINRICHTING
„De Volharding", firma P, en J.Geul, Groote
Markt 19.Speciaal adres voor het behande
len van uw wasch tevens ook voor che
mische reinigen van alle goederen opper
sen en ontvlekken.
B. A. Blaaubocr, Schie 13. Licht- Kracht-
Schellen. Draaistoommotoren tegen scherp
concurreerende prijzen. Electrische appa
raten. Ontvang-inrichting voor Radio
telefonie.
Hit bMt« «dra» voor uw* rrparntita. 890
