OMGBLMD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN*
Van St. Nicolaas tol Ke'stmis.
Zaterdag 12 December 5^25.
Sa., 14426
(iratis-Cïugevalieaverzekering 1 506 hq levenslange geheele invaliditeitf 200 bij verlies van een band, voet of oog I 200 bij doodf 100 bq verlies van een
duim; f HO bij verlies van een vrijsvingen f 15 bij verlies van eiken anderen vinger» De verzekering wordt gewaarborgd door de N.HoH.Algem.Verz. bank SchietUi
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
TÜEIÖÏË BLAD.
BRLSï>ELSCHE KROMEK.
G.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
Sanaa s KOE MAR KT 4. Telelouu ImeïcumiuuniiMi (>8085 Postbus 38.
A fa o u u e m e n s. e n per 3 maanden f 2.70, per week 20 cent, franco per
post 3per kwartaal Afzonderlijke nummers 4 cent. Zaterdagavondnummer
ue! Officieel Kerkbesichf 10 "te.
Advertantiini 15 regels 1.75, «1Kb ragtl daarboven 35 - nl, 3 maal
plaatsen wordt 2 maal berekend. Ingezonden madadaelingan 75 c per regel.
Speciale conditiën voor herhaaldelijk adverteeran. Tarieven worden op aanvraag
toegezonden. Incassokosten worden berekend.
n i* o 4
De katholieke arbeiders in de groote steden.
In de „Volkskrant" schrijft Dh. Kuiper
„In de 4.grootste steden hebben de zeVen 'an-
de'ijke Vakcentra'.en totaa' 143.700 d u, waar
van 18.400 tot de katho'-vke vakbew^gmg bc-
hooren.
Hhru't b'ijkt, dat :n de 4 grootste steden 11.4
procent d'i' georganiseerdarbeiders tot de ka-
tho,; k Vakbew g'ng behooren.
De prot. Christ. vakbeweging, d;e over bet ge-
hee'e 'and s'cch^ .w.vg boven ons ha've 'eden-
ta1 nhkomt, heeft 'n deze groote g m -enten on
geveer evenvee.1 'eden als wij, n.l. 16.100.
De toestand 's dus zóó, dat we m de 4 groote
gemeenten met 16.400 katholvk-georgan'seerden
staan tegenover 91.100 n ulraal georgan'seerden.
Deze cijfers, gezien in hun onderling verband,
geven wel te denken
Het.staat toch Wel, vast, dat) onder d kathol-e-
ken het percentage arbeiders n'et kle'ner >g dan
onder het n'et-kaiholHke volksdeel, terwijl an
derzijds evenmin is aan te nemen, dat de kaiho-
l'.tke arbe'ders 'n mindere mate georganiseerd ziji.
dan hun and r„d i .ker.de mede-arb iders. r
Als 'n verband daarmede het Verhoudingseijf -
dier kat holieken op de totale bevolking der 4 groo
te steden op 20 procent wordt gesteld, zou dus hei
percentage der katholiek-g. organiseerde arbeid
ders dichter bij de 20 dan bij 10 moeten liggen.
Het omg keerde is echter het geval, en dat wel
in zeer sterke mate.
Het heeft dei-halve geen. zin te Verbloemen, dal
de positie onze Katholieke arbeid rsb< Weging in
de groote steden Volstr kt onbevredigend is, er,
zeer ernstig ond r de oog n moet worden gezien."
Tot zoover Dh. K.
We zien dus ook hier weer, Welk een ontzaglijk
werk er, nog in. onze groote steden te doen valt.
Intusschen, het erge is, dat het Vermoedelijk
niet alleen zóó met de arbeidersbeweging staat,
maar precies zoo met de andere standen. Het v< r-
hpudingscijfvjr der Katholi ken in die steden is
Wel zoo ongeveer 20 pC,., maar h laa hoeVéle
van die Katholi- k .n leven nog Kathoü k
De oorzak n van deze ellende zijn velerlei,
maar de grootste ig ongetwijfeld de kanker Van
hel gemengd huwelijk. Zoolang We daar geen paal
en perk aan stellen,zullen onze cijfers een slecht
figuur blijven maken. En dat gom rngdc huw lijk
heeft op zijn beurt Weer Verschillende oorzaken,
maar heb Voornaamste middel tot verbetering
steekt hier toch Wel ongetwijfeld in de opvoeding.
Verdieping dei Katholieke gedachte van jongsaf
Blijft het parool.
Brussel, 10 Dec. '25.
(Van onzen correspondent).
Een :Hiisdaad tegen den geest.
De afgeloopen week is hier bewogen geweest in
Velerlei opzicht. In de pers, de Kamer en den
Brusselsphen gemeenteraad h eft, het ernogmaals
gestormd, naar aanleiding van Vlaampche grie
ven. Dit feit is Voor ons een aanleiding om de
lezers van de „Nieuwe Schiedam,,che Courant"
te onderhouden over deh stand Van zaken in de
hoofdstad Van België.
Wij hebben in vorige correspondenties reeds
gewezen op de f'inke Werking van den V'aam-
schen minister Van Kunsten en Wetenschappen,
dr. Kam. Huysmans. Hij is misschien tot dusVer
de eenige minister die de V'amingen in de regee
ring vertegenwoordigend, daarvoor door e'en of
andere daad is durven uitkomen, en zijn eigen po
sitie er in de Weegschaal voorgelegd heeft. Zijn be
noemingen aan de gedeeltelijk vernederlandsch-
A's ik 't we' heb is voor ve'en de St. Nico'«as-
surprise 'n tegenvaller geweest. „Voor mij niet
Voor mij óók niethoort men al roepen.Nu om
de waarheid te zeggen voor mij óók niet want ik
heb 'n heeleboel moois en lekkers gehad daar
begrijp ik wel niets van, maar enfin
Edochja kijk, ziet u, surprise en surprise
is twee en aangezien 'n surprise gewoonlijk als
verrassing bedoe'd is, is daaiom niet uitges'oten
dat er ook onaangename Verrassingen ijn.
A's b.v. op het Ver'ang'ijstje 'n zilveren hor
loge staat en St. Nicolaas rijdt 'n gouden dan
is dat 'n aangename surprise, maar als Dr. Ker
sten eeno gruwel, een. hou ms vast,
een buste van den. Paus was toegezonden
dan is dat 'n onaangename 'n aangename echter
weer als door de schoorsteen bij Mr. Marchant
en bij velen met hem, tusschen alle verrassingen
door, het. politiek presentje van „Welslagen eener
kabinetsformatie" was gezakt, doch „zwarte"
J^jet stuurde hem 't bosch in met -ple kous op den
te Gentsche universiteit van bewuste Vlamingen,
heeft. bet kabaal tegen hem ontketend. Eerst in de
pers, daarna in de Kamer. Hij heeft den strijd
echter schitterend gewonnen. En, wat kenschet
send is, misschien Voor de eerste maal sedert lang
zijn al de Vlaam..che bladen het eens geweest om
den minister te steunen, uitgezonderd natuurlijk
de „Nieuwe Gazet" (Antwerpen) die in franskil
jon, xhe handen is. De houding van den minister
dep te eerlijker, daar hij zlif du Wut waarbij de
zoogenaamde Nolf-univerazeit tot stand kwam,
als onbevredigend, niet heeft goedgekeuró. Hij
wil er nochtans voor de Vlamingen uithalen wat
er uit te halen is.
Dit is echter nog niet het wraakroepende feit
dat wij boVen bedoelen.
Ah minioter v.,n onderwijs heeft de h. Huy0-
mans een ondvizouk doen instellen n ar de taal
toestanden in het BrUppJ.xh onderwijs. In de on
derrichtingen van den minister heet het o.m. „Gij
zult zorgvuldig onderzoeken, eenerzijds de recht
streek xhe of onrechistreeksche middelen, ge
bruikt door de sehooloverhcden met het doel de
de nationaliseeringie bevorderen van do kinderen,
van de bewaar chool af en anderdeels, de maat
regelen welke gcSehikt zouden zijn om aan den
vas .gestelden stand van zaken te Verhelpen.".
D>t ond -rzo k is h t wat de algeineene aan-
dneh opai.uw g .Vep igd heeft op hei schandaal,
zoowel en Voornam -ijk in p.dagogLch ais
in nationaal Belgisch opzicht van h t ürusseisch
oi.d rwijs. En niemand h-eft g wacht om er ui
ting aan tcgeVen. In de pers wo-dt er dageiijkp
over geschreven. In dm Brusselsehm gemeente-,
raad h eft er een sp ktakel geweest van belang, in
Verband met een interpellatie Van den liberaal
Huisman'Van den Nest, tevens senator, over de
ond rrichting.n van den minister. Het ontbrak
h m waarschijnlijk aan moed om den steeds slag-
vaardigen Huysmans in den rienaat zelf te inter-
pelleeren.
Het is onze bedoeling bijzonderheden mede te
deelen over de „d nationaiiseermg" Van de
Vlaam.xh j kind iren in Groot-Brussel door mid
del van het onderwijs.
Dat is een treurige geschiedenis.
Onnoodig te Verklaren dat Brussel historisch
een zuiver Vlaamsche stad is. Tijd bis de Vereem
ging met Nederland werd daarmee rekening ge-
boud en en was het onderwijs op Viaamochen leest
geschoeid- In dit verband is het belangwekkend
-erloops te herinneren aan een uitlating van een
id der Brabantsche D putatie, dezer dagen in de
Provincieraad van Brabant, den heer Defrenne,
-die n.l. zei dat koning Willem Veel goeds h„eft ge
daan, voor het. onderwijs hier te lande. Met de op
rit h ing Van den Belgischen staat Was het daar
mee 'echter afgeloopen. De VerfraHsching, vol
gens het stelsel Rogier, dat aan het Fransch alle
rechten aan het Nederlands geen enkel toeken
de, Werd intensief doorgezet, en de school Was een
Welkom middel. Het was den tijd dat de studente
van Colleges en Athenaea gestraft Werden omdat
zij Vlaamsch spraken, den tijd Van hit eerste Ver
zet der Vlamingen, van de Blauwvoeterij en Ro-
denbach. Sedertdien is er in Vlaanderen Veel ver
and erd, de Vlaamsche beweging heeft in gezag en
diepte g„wonnen en in de meeste Vlaarmche ste
den is h ;t onderwijs reeds fel gezuiverd. Brussel is
echter de zich steeds uitbreidende olievlek geble
Ven, en, in plaats Van te Verbeteren is de zaak van
de Vlamingen in het onderwijs er «lecht« ver
slecht. In de stad Brussel zelf is de laatste Vlaam
sche klas eenige jaren geleden opg ,h even. Het ge-x
volg is dat de Brusselsclie school een fabriek van
verfranpching js voor dVlaamsch kinderen en
de voornaantpte oorzaak van het feit dat een van
de groote Westersche steden op een 100-tal jaren
Van taal Verandert, en het Nederlandsch taalge
bied een vrijwel onherstelbaar verlies te boeken
heeft.
Intus=chen i het een feit dat in de Belgische
kop óók 'n surprise maar Weer 'n onaangename
Echter ik had me Voorgenomen niet over politiek
te schrijven omdat in niet één vak zóóveel kwaad
steekt als in het politiekeren, temeer daar we de
„donkere dagen voor Kerstmis" ingaan, tijd van
mystieke schoonheid, tijd die vooraf gaat aan
den heiligsten nacht waai in het edelste product
van het goddelijk kunnen, den God-mensch werd
geboren.
Van deze verheven gevoelens zijn We, als het
Kerstfeest op komst is, onbewust doordrongen.
Alles wat wij doen Maat in het teelten der Kerst-
idylle- En onze gedachten gaan onwillekeurig
uit naar den tijd toen we nog kinderen waren en
met moeder of tante de kerken afliepen om de
stallekens te bewonderen. Wat was dat alle
maal mooi, die groote beelden en al dat licht en
daarboven 'n groote ster, aan 'n draadje, Wat
wij natuurlijk niet wisten, die hoog te schitteren
hing. En weet ge het nog dat geWichüge oogen-
blik als we dan 'n cent mochten gooien in 'n
daarneven staande bak waarboven 'n engel stond
die, zoodra het muntje viel, begon te knikken?
O ja, die tijd was schoon, was rein, was heerlijk
Nu, nu zijn We groot geworden en stappen dik
hoofdstad een misdaad wordt gepleegd op den
geest van de kinderen. Gaan wij maar even de
feiten na.
Het openbaar leven te Brussel en glome-
ratie is Fransch opschriften, handel, nijverheid,
enz. Alleen op de openbare gebouwen stelt men
tweetaiigh id vast. Vóór een vreemdeling die met
de toestanden niet bekend is moet het dan ook
schijnen a'Uof hij zich hier Werkelijk in „Le petit
Paris" bevindt. De werkelijkheid is echter heele-
maal anders.
Niets is immers zoo sprekend als cijfers. In het
„Bulletin Van het ministerie Van binnenland,xhe
zaken van Juni 1123 vinden wij een statistiek
over de talen die te Brussel en 12 voorsteden, Vol
gens de laatste volkstellingen, gesproken werdén
Daaruit blijkt dat in 1920 op een totale bevolking
van 75b.lOo, slechts 251.024 personen uilsluitend
Fran-ell spraken, en 114.1.09 uitsluitend Vlaamsch
of Ned nandsch. Fransch en Vlaamsch spraken
350.130 inwoners, en Fransch, Vlaamsch en
Duitsch 11.459. Van deze laatste twee kategorie-
tn is natuurlijk het overwegende gedeelte Vlamin
gen, die geWooinijk Nederlandsch spreken, maar
ook Fransch kennen, als een Vreemde taal. Thuis,
ond-r Vrienden, overal waar zij zich ongedwongen
Vooidoen hoort men Vlaamsch uit hun mond.
Hun kinderen spreken met hm Vlaamsch.
Die cijfers zijn Wel duidelijk, al vergete men
uLt dat bij elke Volkstelling te Brussel op erbar
melijk wijze wordt geknoeid door de Vlaamsch-
haters. Intusschen kan de waarheid toch niet in
zooverre Verdraaid worden dat de werkelijke toe
stand kan worden verdoezeld. De officieele cijfers
erkennen nog dat er te Brussel-stad in 1920 nog
93.9o2 Vlaamschsprekenden en 55.703 Fransch-
.prekenden zijn te St. Gi'lis 33.338 VI. tegen
29.452 Fr. te Vorst 17.527 VI. tegen 12.142 Fr.
ie Anderlecht 54;689 VI tegen 10132 Fr te
Molenbeek 56.538 VI tegen 11 024 Fr.; te Hoebel-
berg 10.0J1 VI. tegen 2.118 Or. te Laken (thans
Brussel, He district" 32.136 VI. tegen 1.003 Fr.;
Tien onderzoeke deze officieele cijfers. Wie zal
dan nog durven beweren dat alleen het Fransch
in het leven van de Belgische hoofdstad waarde
heeft en het Nederlandsch er volledig is uiige
schakeld En de echtheid van deze cijfers is dan
nog niet bewezen. Het besluit is dat, na een eeuw
stelselmatige Verfransching, in Brussel en voor
steden nog 476.198 Vlamingen gevonden worden
die in han gewoon leven Vlaamsch spreken, en dit
bovendien hebben durven verklaren aan den volk
teller in een tijd dat al wat Vlaamsch was Werd
Verketterd- Daar tegenover staan 251.024 zooge
naamde uitsluitend Franschsprekenden waarvan
nabuur ijk veel Vlamingen die hun taal verloo
chend hebben. De Verhouding is 5 op 7 Brusse
laars zijn Vlamingen die nog Vlaamsch spreken,
tegenover een verfranscht element van 2 op 7.
Te Brussel zijn er echter nog andere talrijke be
wijzen Van het Vlaamsch-zijn van een groot ge
deelte der bevolking. In de eerste plaats de talrij
ke Vlaamsche vereenigingen, Van allen aard
cnltureele, ontspanning, tooneel, politiek, enz.
Te Molenbeek waren er in 1913 niet minder dan
20. Te Brussel-stad zijn er negen erkund door de
stad en krijgen zelfs toelagen. Er zijn Vlaamsche
bockhandels te Brussel, die vrijwel uitsluitend Ne
derlanssche werken Verkoopen en die, ondanks
den wisselkoers, zich handhaven, er zijn gemeen
telijke biblioeh ken die, volgens een franskil-
jonsch onderzoek in 1916 (Broot-Brussel) niet
minder dan 91.125 Vlaamsche boeken hebben
uitgeleend tegen 62.700 Fransche. De private bi
bliotheek van het Willemsfords leende 62.700
VI. boeken uit, terwijl and re parochiale bibiiu-
th ken, het Davidsfonds ook 10.000 der Vlaam
sche werken uitleenden. Sprekende cijfers En
dan is er nog de Vlaamsche pers. Te Brussel ver
schijnen miet minder dan vijf Vlaamsche dagbla
den, die een gezamenlijke oplage van verscheide
ne honderdduizenden bereiken. Verder verschij-
gejast en hoog gekraagd ter Nachlmisse. De
klokken zingen door den stillen nacht, 't Is kond
maai wij zijn Warm daar we gaan met den jubel
in 't gemoed.
'n Protestant, 'n socialist, ja 'n moderne hei
den ook zij zijn vertrouwd met dit nachtelijke
kerkfeest. Zij gaan dan „omdat er zoo mooi
gezongen wordt", „omdat zoo'n Nachtmis wel
interessant is."
O neen Het kerstkaboutertje aan den kerst
boom, een slinger mastgroen met wat huls en
elect,rische lampjes scheppen geen Kergtmissfeer.
Twee of drie vrije dagen rjnd d :n kerstboom
met. veel snoep, doorbrengen is nog geen kerst
feest vieren. Er ontbreekt iets aan. Ge kunt ze
aanwijzen de vreemde eenden in den bijt met
rijkhilzende hoofden en luLtergrage ooren. Wat
is dat mooi, heerlijk zoo bruist h et daarbinnen
wat schoone mrzi k gaat over die biddende
menschendrom wat licht, wat bloemen o, wat
rust, wat vrede
Een stukje uit den hemel. ze worden stil
en ook zij kunnen bidden.
Neen zo waren niet gekomen onji den mooien
zang, om hèt interessante van 'n nachtelijke
nen er nog talrijke VI. weekbladen die duizenden
lezers tellen.
Om te bewijzen dat te Brussel het Vlaamsch
leVen nog niet is uitgeroeid zou men aldus kun
nen voortgaan. Dit is echter reeds voldoende.
Intusschen staat het vast dat. het Fransch in het
openbaar leven de overhand heeft. De oorzaak
daarvan ligt in feit dat de Fransch-„pn.kenden,
de Walen en bastaard-Vlamingen praciheh in
vloedrijke posities innemen. D: inwijking is van
groot belang in Brussel, toch, de meeste inwijke
lingen uit Vlaanderen en zij zijn talrijk ko
men niet naar de hoofdstad om een taalstrijd te
voeren, maar om geld te Verdienen en pa.,sen zich
vrij d.kwijls aan de z.g. toestanden aan, al leggen
zij hun Vlaam. chziju niet af. Het is dus het eigen
lijke kleinere VoJc de kleine burgerij en arbei
dersstand, dat het gros Vormt Van de Vlaam. che
bevolking te Brussel. Men hoort dit best op straat
en in de volkswijken.
Om nu dit volk te ontvlaamschen hebben de
fran.kiljonsche overheden van Brussel en zekere
voorsteden de school te hunner beschikking. Het
Nederlandsch wordt, als een taal van minderen
rang, als een taal Van onbeschaafden, onweten
schappelijk, enz. behandeld. De overiaal is het
Fransch voor alle vakken, en zoo beleeft, men hèt
in de BelgLche hoofd.,tad dat de kinderen v. H al
deze Vlamingen, die geen woord Fransch Ver
staan, van in de bewaarschool in het Fransch wor
den toegesproken, en een paar jaren later hun eer
ste kennis in het Fransch te slikken krijgen. Het
percentage kinderen dat aldus opgroeit tot ab-
normalen, Verachterden, is buiten alle verhoudin
gen. De kinderen kunnen noch Nederlandsch,
noch Fransch,noch (grondig) een van de vakken
die door middel v'an het Fransch wordt aange
leerd. Het heilige beginsel „Moedertaal, onder
wijstaal" wordt uit politieke berekening, uit
rassenhaat, uit vijandschap tegen het Neder
landsch, verwaarloosd, en de Vlaamsche kinde
ren van de Brusselsche scholen geestelijk ver
moord
De franskiljons hebben er intusschen een listig
middel op gevonden om aan de toestanden éen
schijn van wettelijkheid gegeven. Zij beroepen
zich namelijk op de „vrijheid van het gezins
hoofd" om de taal van het onderwijs te kiezen
Die vrijheid is echter een middel tot Verminking
een dekmantel om te Brussel het Vlaamsch uit
te roeien, en in de Vlaamsche gezinnen om het
Fransch te bevorderen. Er wordt namelijk nooit
aan het gezinshoofd gevraagd: „Welke taai
spreekt, uw kind, Wtelks is zijn moede taal
maa wel „In welke taal ve langt, gij dat uw
kind onderwezen wordt", wat heel wat ande.s is.
Deze Vrijheid van het gezinshoofd i« een wanbe
grip, want een Vader heeft niet het recht een
geest van zijn kind te dooden evenmin als hij
het recht zon hebben dit lichamelijk te doen.
Elke vrijheid heeft grenzen waar het hoogere
belang in het spel is: En, als deze vraag wordt ge
steld, dan wordt er zoodanig gemaneuvreerd,
wordt er zoo'n druk uitgeoefend door allerlei
middelen dat de „vrijheid" slechts een ijdel
woord blijkt te zijn.
Den ouders zelf wordt voorgehouden dat het
Nederlandsch tot niets deugt, dat het „Vlaamsch
een dieventaal is en dat zij met Fransch veel
verder zullen geraken. Schrikaanjaging, vrees
dat hun kinderen in het leven niet zullen geluk
ken, doen dan het overige, naast al de vooroor-
deelen en verkeerde begrippen die nog in menig
Vlaamsch huisgezin op taalgebied bestaan.
Te Brussel zelf overigens bestaat er geen z.g-
Vlaamsche klaas meer en zijn de kinderen van de
93.962 Vlaamschsprekenden Uerplichl Fransche
klassen te volgen. De „denationaliseering" dat
is het juiste woord wordt krach „ig doorgezet.
Er zijn nog duizenden voorbeelden en bijzon
derheden die wij zouden kunnen aanhalen, naast
de verklaringen van tientallen van vooraanstaan-
wandeling. Ze mistten rust en vrede. Ook zij
moesten gedenken het groote wereld-my terie
de menschwording van Christus, die ons het
eeuwigdurend fee«t van den ziele-vrede brengen
kwam. Meer en meer wint de profane gewoonte
terrein om van het Kerstfeest 'n surprise-feest
te maken, 'n wereldsch feest.
'n Kribje in de kamer is te naief,' te ouder-
wetsch 'n kerstboom m ;t veel sno^p, dót is de
clou. Bah Wat steekt daar nu in en dan nog
wel liefst voor 't raam dat toch maar iedereen
hem zien zal, terwijl het kribje, als er een is,
veilaten staat in een ho"k van de-kamer.
Laten wij, Room^chen, daar hoog boven
staan en het K ustfeest vieren als Vro ger toen
we klein nog waren.
En 's avonds als het duisler kwam
Dan brandden keerskens rond den krib
Daarbinnen was er Icerslgezang,
Daarbuiten was' hel wit.
