dat in Rotterdam, toen de bijschrijving van
rente is verworpen, doch het nalaten van de
aflossing werd aangenomen. Ik acht het niet
van belang ontbloot, ook hier de geschiedenis
van dien tijd nog eens op te halen.
Reeds bij de begrooting van 1905 werd over
de oprichting van een Grondbedrijf gesproken.
B. en W. voelden er toen wel voor, doch
wilden het denkbeeld eerst nader getoetst zien.
Bij schrijven van 24 Juli 1907 kwamen zij
echter met een uitgewerkt voorstel bij den raad,
strekkende een Grondbedrijf op te richten,
waarbij de gronden zouden worden belast, met
de bijschrijving van renten en andere kosten
na aftrek van de vruchtopbrengst en dé aflos
singen zouden worden gerestitueerd.
Dit voorstel werd reeds den 29 Juli d.a.v.
met algemeene stemmen door den Raad aan
genomen gedrukt verslag blz. 270281. Uit
dat voorstel blijkt, dat nen er zich reeds van
den aanvang van bewust is geweest, dat Sch'ie-
dam in deze in een eenige positie verkeerde.
Zooals gezegd heeft dus van den beginne af
het bizonder karakter van ons grondbezit op
den voorgrond gestaan, hetwelk was gelegen
le. in het groot grondbezit, toenmaals pl.m.
221 H.A. of ruim 19 1/4 pCt. van de geheele
oppervlakte der gemeente, een waarde ver
tegenwoordigende naar matige schatting van
3.850.000, terwijl de inbreng der bouwterreinen
toen werd geschat op 1.300.000
2e. in den vooruitgang van onze gemeente.
En in het voorbijgaan mogen wij hier even con-
stateeren, dat, terwijl in onderscheidene ge
meenten het met het Grondbedrijf misère is,
in die twee punten nog steeds het geheim ligt
van ons bloeiend, wel gefundeerd bedrijf.
Met den toestand in Rotterdam ben ik niet
op de hoogte, maar ik mag geiust zeggen, dat
het in de verste verte niet relatief zulk een groot
grondbezit had als onze gemeente. En het spreekt
ook van zelf, dat, wanneer men niet zulk oen
basis heeft, het bedrijf riskanter is.
Rotterdam doet blijkbaar meer aankoopen
of onteigeningen als het den grond noodigheeft.
Doch dat brengt mede, dat hij dan dikwijls duur
wordt verkregen.
Een voorbeeld uit den tijd voor dien, waarvan
wij boven spraken.
Schiedam kocht in 1904 de 7.55.05 H.A. groote
Keilen van Nieuw Mathenesse, tusschen de
terreinen der Waterleiding en Werf Gusto",
voor 2.65 per M2., in welken prijs nog inbe
grepen was dien voor den aankoop van den
Groenedijk (4.93.04 H.A.) te zamen dus 12.48.45
H.A. voor 200.000.
Rotterdam kocht eerst In 1906 en 1907 de
gronden in den aangrenzenden Boschpolder
gedeeltelijk voor f 5, gedeeltelijk voor 6 per M2.
Veel later kocht eerst Rotterdam de gronden
in Nieuw Mathenesse ten Oosten van den door
ons in 1904 aangekochten Groenedijk en moest
daarvoor ook een veel hoogeren prijs besteden.
Terwijl in dezelfde vergadering waarin hij
tot de instelling van het Grondbedrijf overging,
de Schiedamsche raad besloot tot den aankoop
van 12.00.81 H.A. grond in Oud-Mathenesse,
tegen gemiddeld 1.64 per M2, kocht Rotter
dam, als ik mij wel herinner, eerst'een jaar of 6
later tegelijk met den grond in Nieuw-Mathe-
nesse, aldaar grond voor veel hoogeren prijs,
terwijl Rotterdam blijkbaar met groote kosten
de gronden voor de Maashaven moest onteigenen,
hadden wij voor de Wilhelminahaven den grond
reeds zeer goedkoop in ons bezit.
Hier hebben wij ontegenzeggelijk een zeer
belangrijk punt bij de beoordeeling van het
Grondbedrijf.
In de aangehaalde toelichting van 1907 werd
terecht geconstateerd dat, waar men hier met een
bedrijf te doen heeft, de methode der bijschrij
ving niet alleen volkomen regelmatig is, doch ook
dat wanneer z.g. grondpolitiek wordt gedreven,
hij eenvoudig een eisch is.
Hoe kan men, vragen wij, een vooruitziende
grondpolitiek drijven, als de rente van aankoop
en werken ten laste komt van den gewonen dienst
en de leeningen daarvoor ook nog uit den ge
wonen dienst moeten worden afgelost Dan is
het immers onmogelijk die op eenigszins ruime
schaal te doen, waar men moetiopzien tegen de
bezwaring van het gewone budget.
In 1907 heeft men hier echter duidelijk gezien,
dat Schiedam met het oog op haar gunstige
ligging een vooruitziende grondpolitiek moest
voeren en dat men daarvoor het steunpunt had
in het groote oude bezit.
En wat zijn nu de resultaten geweest
Overal heeft de gemeente gronden beschik
baar kunnen stellen voor alle gewenschte doel
einden.
Daarbij heeft zij gezorgd, dat het bezit
niet beperkt bleef, doch zich steeds uitbreidde.
Groote bedrijven vestigden zich op gemeente
gronden, nadat deze voor groote werken daar
voor geschikt waren gemaakt.
In de Gorzen, in Oud-Mathenesse, in de Fa-
bristraat met omgeving, zijn op de gemeente
gronden uitstekende arbeiderswoningen ver
rezen.
Aan de Nassaulaan en St. Liduinastraat von
den goede middenstands- en heerenhuizen een
plaats.
De Burgemeester Knappertlaan en omgeving
is een gezochte wijk voor villabouw geworden.
En nog steeds is de gemeente in staat in zeer
ruime mate in de behoefte aan gronden voor
bedrijven, woningen en andere doeleinden te
voorzien.
Enorme voordeelen bracht het Grondbedrijf
aan de gemeente o.a.
door haar de voor diepgaande schepen toe
gankelijke Wilhelminahaven gratis te verschaf
fen
door den dijk achter de Hoofdstraat die de
buitenberinging volkomen maakte, waardoor
de geheele stad tegen stormvloeden afdoende is
beveiligd enrhet ophoogen van de Hoogstraat
voorgoed van de baan is, wederom zonder kosten
aan de gemeente te leveren
en last not least door de gemeente eveneens
kosteloos in het bezit te stellen van Sterrebosch,
Volkspark en nieuwe Volkspark, met hun familie-
en volkstuinen en andere parken en plantsoenen.
Over de beteekenis van deze bosschen en par
ken en tuinen voor onze burgerij, behoef ik wel
niet nader uit te weiden. Onze gemeente heeft
er onder andere gemeenten zich een naam mede
gemaakt, waarbij ik onwillekeurig denk aan dr.
Brants die tot de oprichting van het Sterrebosch
den stoot gaf.
Door ons groote bezit was het ook b.v. weder
mogelijk een geschikt terrein voor de nieuwe
begraafplaats te vinden.
Nu nog iets over de financieele positie van
-ops Grondbedrijf.
In 1907 werd de waarde van de gronden
geschat op 3.850.000
terwijl de inbreng werd geschat op - 1.300.000
Derhalve een geschatte overwaar
de van - 2.550.000
Volgens de balans einde 1924 is in
den loop der tijden een reëele winst
gemaakt van 3.100.000
terwijl bij de periodieke schatting in
1923 'n overwaarde werd geconsta
teerd van 5.800.000, waarvan echter
sinds 1.676.000 is overgegaan naar
de winst, welk bedrag in de f 3.100.000
boven vermeld, is begrepen. Zoodat
aan getaxeerde overwaarde blijft -4.124.000
Tegenover de getaxeerde overwaarde inl907
van 2.550.000 derhalve nu eene van 7.224.000
waarvan reeds 3.100.000 gerealiseerd.
Men kan dus hier zeker zeggen, dat ons Grond-
bedrijf, dat nu kan wijzen op een 18-jarige prac-
tijk, aan de verwachtingen heeft beantwoord, ja
deze nog verre heeft overtroffen.
Zooals de bedoeling was, is het een wezenlijk
bedrijf geworden, waardoor onze gemeente een
vooruitziende grondpolitiek heeft kunnen voe
ren en is zelfs het grondbedrijf bestand gebleken
tegen de gevolgen van den oorlog.
En zooals gezegd, zijn haar beide steunpunten
de groote reserve gelegen in de oude gronden en
de gunstige ligging der gemeente.
Eén ding had men zich in 1907 anders voorge
steld dan het nu is geloopen.
Men was zich toen bewust, dat men, om een
behoorlijk bedrijf te kunnen voeren noodig had,
dat rente en aflossing voor de gemeentekas wer
den uitgeschakeld, niet meer en niet minder.
Het was niet de bedoeling om uit de winst bij
uitgifte voordeelen te behalen voor de gewone
huishouding. Wel werd ondersteld, dat deze
in bijzondere geva.len wellicht diensten kan be
wijzen, maar aan geregelde revenuen werd niet
gedacht.
Dit standpunt is m.i. het gezondste.
Dat men een vooruitziende grondpolitiek Kan
drijven zonder dat dit gevolgen heeft voor de
gewone gemeentehuishouding, daarmede moet
men m.i. tevreden zijn. Daarbij nog positieve
winst te verlangen, terwijl men belangrijke be
dragen bijschrijft, gaat m.i. te ver. Het is ge-
wenscht, dat rente van de winst een tegenwicht
te laten vormen tegen de bijschrijvingen.
Men houde daarbij in het oog, dat, naarmate
de tijd voortschrijdt,het bedrijf ongunstigerwordt.
De latere aankoopen laten niet meer zulke groote
winstmarges als de oude gronden. Ook moeten
groote werken worden uitgevoerd, die niet dade
lijk productief zijn.
Een en ander ziet men bijv. tot uitdrukking
komen in de rente-omslag die het eerste jaar
2.74 pCt. was, doch in 1924 5.10 pCt. bedroeg.
Dit manifesteert voor de zooveelste maal,
dat de kern van ons grondbezit ligt in de oude
gronden. Als men daarvan een verstandig ge
bruik wil maken, zal men bij uitgifte van deze
gronden, telkens dus, wanneer een steunpunt
aan het bedrijf zou ontvallen, dit behouden moe
ten laten blijven, door de rente daarvan in min
dering te doen komen van de bijschrijvingen.
Zoo laat men ook reeds bij den Rotterdamschen
verkoop de helft van de rente van de winst ten
goede komen aan een daarvoor in het leven
geroepen bizondere reserve.
M.i. moet men daarmede voortgaan en niet
eerder weder rente van nieuwe winsten aan de
gemeente uitkeeren, voordat de bijschrijvingen
uit die bijzondere reserve kunnen worden bestre
den.
De gevaarlijke auto-bussen.
Men schrijft ons Hetgeen Zaterdagmiddag
het ventje van negen jaar op den Rotterdamschen
dijk overkwam, is 1.1. Vrijdagavond bijna ge
schied met 'n ouden heer, vlak om den hoek bij
de Koemarkt. Daar kwam 'n prachtige Vlaar-
dingsche autobus, al zeer gemakkelijk van de
anderen te onderscheiden, aangereden. De oude
heer is zeker van zijn zaak en stapt gewoon door,
omdat die autobus langs hem heen zal rijden om
op zijn gewone standplaats te komen. Maar,
jawelde autobus neemt ineens 'n zwenking
naar den Rotterdamschen dijk. God zij dank
had de chauffeur er 'n kalme vaart in en had de
oude heer de tegenwoordigheid van geest van
niet door te loop on, doch fluks terug te trekken.
Hij begreep er niets van, waarom de autobus
nu deze keer deze route nam.
Waarom, vraag ik U, M. de R., wordt niet
van gemeentewege den inwoners, liefst 'n paar
keer, in de couranten bekend gemaakt, dat de
autobussen in 't vervolg die en die route moeten
nemen, dan kan dit tot een waarschuwing zijn
voor jong en oud.
Wilton niet naar Vlissingen.
Het bericht, volgens hetwelk de firma Wilton
uit Rotterdam een reparatiewerkplaats te Vlis
singen zou stichten, kunnen wij na een onder
zoek ter plaatse, waar men dit beslist zou moeten
weten, tegenspreken.
Nederl. Reisvcreeniging.
Zondag j.l. bracht een groep leden der afd.
Rotterdam van de Nederl.-Reisvereeniging, on
der leiding van den heer G. Molenaar, een bezoek
aan het Pompstation alhier.
Het gezelschap werd ontvangen door den heer
J. Doets, dir. der Techn.-Bedrijven, die een voor
alle goed te begrijpen verklaring gaf van het doel
en de werking dezer installatie.
Onnoodig te zeggen dat de heer Doets een
aandachtig gehoor had en dat alle als om strijd
hun waardeering en bewondering te kennen ga
ven over het geen zij te zien en te hooren kre
gen.
Een der aanwezigen, die eenzelfde inrichting
te Parijs had bezocht, verzekerde, dat het Pomp
station te Schiedam de meest mogelijk volmaakt
heid heeft.
Aan het slot der excursie sprak de leider den
wensch uit, dat het den heer Doets gegeven mag
zijn, nog vele groote werken onder zijn bekwame
en energieke leiding tot stand te brengen.
Volksbadhuis.
In de week van 2127 Mrt. werden genomen
531 baden.
lste klasse kuipbaden 35, regenbaden 62.
2de klasse kuipbaden 46, regenbaden 375.
Kinderbaden 13.
Tentoonstelling.
Door den burgemeester is aan de leden van
den Gemeenteraad het volgende schrijven ge
richt
„Het zal U niet onbekend zijn, dat door de
zorgen van den dienst van Gemeentewerken op
de tentoonstelling, georganiseerd door de Ver-
eeniging van Bouwtechnische Hoofdambtenaren
ook een inzending van onze Gemeente aanwezig
was.
Deze tentoonstelling werd gehouden van 918
Maart j.l. tijdens de Utrechtsche Jaarbeurs.
De inzending is thans te bezichtigen in de
Wachtkamer ten Stadhuize (voorm. afd. Be
lastingen) op Dinsdag, Woensdag en Donderdag
a.s. telkens van 2—4 n.m. benevens opWoensdag-
avond van 810 uur n.m.
Het zal mij aangenaam zijn, zoo U op een der
genoemde uren het tentoongestelde in oogen-
schouw wil nemen."
Hierbij kan worden vermeld, dat ook voor hen,
die daarin bijzonder belangstellen, op dezelfde
uren eveneens gelegenheid bestaat, om de in
zending te bezichtigen.
Hiervoor kan men zich in de Bodekamer aan
melden.
Hedenmorgen zijn wij in de gelegenheid ge
steld, het tentoongestelde, vermeld in het hier-
bovenstaand schrijven, te bezichtigen.
De directeur van Gemeentewerken, de heer
Gerlach, wees er op dat er niet voldoende bekend
heid wordt gegeven aan de voor Schiedam be
langrijke uitbreidingsmogelijkheden, zoowel wat
haven- als bouwbedrijf betreft. Het hier tentoon
gestelde mag zeker een goed overzicht van de
diverse levensfactoren van Schiedam genoemd
worden.
Een tweetal platte gronden, toonen ons de uit
te voeren en nog toekomstige uitbreidings
plannen, o.a. van de Wilhelminahaven, die aan
vankelijk verbreed zal worden en indien onze
scheepvaart mocht toenemen, hetgeen niet uit
gesloten is, .zal een nieuwe haven, die dan welis
waar het grootste gedeelte van ons Volkspark
in zich zal opnemen, worden gegraven.
De statistische gegevens wijzen uit, dat de
tonnage zeer is toegenomen het laatste jaar
n.l. 7 millioen M3.
De helft echter ongeveer wordt ingenomen
door reparatieschepen, waarvoor geen haven
geld wordt betaald.
Verder zien wij nog een aantal foto's ons
havenbedrijf betreffende en eenige bouwwerken
onder leiding van Gemeentewerken tot stand
gekomen.
Alleszins de moeite waard om eens een kijkje
in het Stadhuis te gaan nemen.
Ondank is 's werelds loon. Mej.
U., werkzaam op een kantoor alhier, was 1.1.
Zondag met haar aanstaande bezig photo's te
nemen op den weg van den z.g. Kleinen polder
onder Kethel, toen een klein kind van een jaar
of twee in de vaart viel. Andere personen waren
niet in omgeving en kwamen ook niet op het
geroep dier beiden. Haar aanstaande kon niet
zwemmen. Het kind was reeds gezonken.
Teneinde raad springt juffr. U. geheel gekleed
in het water en heeft het geluk, na een paar
maal te hebben gedoken, het kind te vinden
en aan wal te brengen.
De moeder van het kind kwam er bijnam het
kind mee met de woorden „Haast bedtijd en nu
nog even in 't water vallen doch had geen
woord van dank voor de dappere redster. Deze
kon als belooning voor haar menschlievendheid
met een nat en helaas bedorven Zondagsch pak,
het kapsel vol modder, koud en verkleumd naar
Schiedam wandelen. De verkoudheid daarbij
opgeloopen en haar bedorven kleeding blijven
haar nog als voornaamste herinnering aan haar
edele daad
Zulke ongevoeligheid en gebrek aan apprecia
tie werken niet animeerend om zich te wagen,
teneinde iemand het leven te redden.
UIT ROTTERDAM.
De roekelooze penningmeester.
Naar wij vernemen, is door de Centrale Re
cherche in den nacht van Zaterdag op Zondag
op last van den Officier van Justitie Mr. E. D.
H. Schutter, in zijn woning aan den Noordsingel
aangehouden de heer M. J. Verschoor, penning
meester van het Comité voor de Drentsche
Venen.
De heer V. had volgens zijn boeken 62.000.
ten bate van de noodlijdenden in de Venen
geind en daarvan slechts f 10.000.afgedragen,
terwijl hij voorgaf, dat 52.000.onkosten
waren gemaakt. 1
Zooals wij j.l. Vrijdag reeds meldden, wordt
het onderzoek met groote nauwgezetheid voort
gezet. Bij dit onderzoek had de rechter-commis-
saris Mr. H. Haga ontdekt, dat behalve geld ook
goederen waren gezonden voor de noodlijdenden
in de Venen. Deze goederen, die ten huize van
den heer V. werden gevonden, zijn nimmer ver
antwoord. Gebleken was, dat de heer V. getracht
had deze goederen ten eigen bate te verkoopen.
Zij zijn thans in beslag genomen.
Daar men vernomen had, dat de heer Ver
schoor naar het buitenland wilde vertrekken,
werd zijn aanhouding gelaat. De recherche
kwam juist bijtijds, want, toen men aan zijn
woning kwam, stond de heer V. op het punt
te vertrekken. Hij is heden reeds naar het Huis
van Bewaring overgebracht-
Zijn aanhouding geschiedde op het vermoeden
van „verduistering van geld en goederen ten
nadeele van het comité voor de Drentsche
Venen."
Uit het nader onderzoek is nog gebleken, dat
buiten de heer V. nog anderen bij deze zaak zijn
betrokken. Er worden dan ook, in verband met
de aanklacht tegen den heer Verschoor nog
meerdere arrestaties verwacht.
UIT ROTTERDAM.
De pensioenkwestie bij de schcepvaarlver.
„Zuid."
Zooals men weet, heeft de Hooge Raad in
hoogste instantie beslist, dat de pensioen-aan
spraken der oude haven-arbeiders gerechtvaar
digd zijn en de Scheepvaartvereeniging Zuid
in de toekomst deze pensioenen moet betalen.
Het proces was door den Centralen Bond van
Transport Arbeiders slechts voor één geval
gevoerd, teneinde de kwestie in rechte te doen
beslissen.
Nu de beslissing gevallen is, komt de Centra
le Bond voor alle rechthebbenden op. Naar wij
vernemen, bedraagt dit aantal ongeveer 400.
Gemengd Nieuws.
Juweelendiefstal. Zondagavond is
ingebroken in de villa van den heer F. Th. H.
Korsten te Baarn. De bewoners waren dien dag
om 2 uur naar Amsterdam gegaan ter bijwoning
van den voetbalwedstrijd NederlandZwitser
land en vonden bij hun thuiskomst alles over
hoop gehaald. Alle kasten waren opengebroken.
De diefstal is vermoedelijk tusschen 7 uur en
half 11 gepleegd. Na een ruit in de achterdeur
ingeslagen te hebben, waarna zij van binnen het
slot konden openen, zijn de dieven binnengeko
men. Vermist worden eenige gouden tientjes
een bankbiljet van 25, eenig zilver geld en een
aanzienlijk bedrag aan juweelen. De politie
heeft dadelijk een onderzoek ingesteld. In den
tuin zijn voetafdrukken en in huis vingerafdruk
ken gevonden.
Ongeluk. Zondagochtend was de 10-jari-
ge M. v. O., te Dordrecht op het plankier aan de
Bomkade een vlieger aan het oplaten. Ffij liep
achteruit en viel van het plankier in de rivier.
Toen de jongen op het droge was gebracht was
hij, blijkens bericht in de D. Crt., al overleden.
Een noodlottig schot. De gebroe
ders Veenstra te Surhuizum waren bezig met
een kruikar hooi te vervoeren. Een hunner had
een revolver in den zak. Door onverklaarbare
oorzaak ging dit eensklaps af, met het noodlot
tig gevolg, dat de ander ernstig in de borst ge
troffen werd, en naar het ziekenhuis te Gronin
gen moest worden overgebracht.
De Alkmaarsche tram. In verband
met het raadsbesluit, waarbij de gevraagde sub
sidie van 6900 is geweigerd, is de Alkmaarsche
tramdienst Zaterdagavond jl. opgeheven en
het personeel met een week salaris ontslagen.
Een lastig heerschap. Vrijdag
middag vervoegde een zekere De K. zich op
de afdeeling bevolking in het raadhuis te Rot
terdam, met het verzoek om een bewijs van on
vermogen ten behoeve van zijn broer. Twee man
nen vergezelden hem, om de vereischte handtee-
keningen als getuige te plaatsen. De dienstdoende
ambtenaar aan het loket trok de meerderjarig
heid van een dier getuigen in twijfel en ging
daarom in het kaartregister een onderzoek naar
den leeftijd van den betrokkenen doen. De
K. maakte van de afwezigheid van den ambte
naar gebruik, om het formulier, dat al klaar
lag, uit het loketje weg te grijpen. Juist zouhij
hiermee heengaan, toen een bode, die het geval
gezien had, naar hem toe kwam en hem het pa
pier afnam.
De K. beschuldigde daarop den bode van dief
stal en zei, dat hij hem op heeterdaad betrapt
had. Ook zijn getuigen hadden het gezien, en
hij zou er dadelijk werk van maken. De K. waar
schuwde vervolgens den agent, die bij het raad
huis dienst doethij vertelde hem, dat hij een
stadhuisbode op heeterdaad op diefstal be
trapt had en hij verzocht hem, dadelijk den
man te arresteeren.
De agent haastte zich mee naar binnen. De
chef van de afdeeling kwam tusschenbeiden en
zette den agent de zaak uiteen.
Natuurlijk waren in/dien tijd verscheidene
nieuwsgierigen komen opdagen. Tenslotte werd
De K. naar den politiepost in het raadhuis over
gebracht, wegens het veroorzaken van een
volksoploop. Er is proces-verbaal tegen hem op
gemaakt.
