DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN
51ste Jaargang
Woensdag 9 Januari 1929
No. 15309
flit nummer bestaat uit drie bladen
Groote sorteering
STADSNIEUWS
kunst-agenda
VOOR HET FABRIEKS
MEISJE.
hinderwet
Schaa sen
IJstruien
Pull- vers.
B. J. 1ËR BRAAK,
AGENDA
HET ABATTOIR
;5S
Bureau KOEMARKT 4, SCHIEDAM. Telefoon Intercommunaal No. 68035.
ABONNEMENTEN: per 3 maanden 3.25, per maand ƒ1.10, per week 23 cent Franco
per post ƒ3.75 per kwartaal Afzonderlijke nummers 3 ct Postcheque en girodienst 81*40
ADVEK1KNTIEN 1—6 regels 1 55 Elke regel uieer' 30 ct Reclames tussc-hen den tcksi
CO ct per regel. Kleine advertenties 30 woorden 25 ct., elk woord meer 5 ct tot een
maximum van 60 woorden Kabouter-advertenties 5 regels ƒ0.50. 10 regels ƒ0.76,
-16 regels ƒ1 Incassokosten worden berekend
If erui u-: pan heide handen voeten of oogenƒ250 bij verlies van één hand, één voel of één oog; 150 bij verlies van een duim; ƒ75 bij ver-
Gratis-Ongevallenverzekering 500 bij overlijden^door |ian(j? f 05 bij verlies van eiken anderen vinger. De Verzekering loopt op de voorwaarden als eenmaal per maand in dit blad worden afgedrukt.
.,Dux", bet voortreffelijke tijdschrift voor
priesters, die zich bezighouden met de vor
ming der R. K- rijpende jeugd, verscheen
ditmaal met een aflever mg, welke geheel
ls gewijd aan het Fabrieksmeisje.
Waar ook in onze stad het aantal ka
tholieke fabrieksmeisjes zeer beduidend is,
meenen we goed te doen op dit niet slechts
interessante maar hoogst belangrijke num
mer van het tijdschrift de bijzondere aan
dacht te vestigen.
liet nummer vangt aan met een inleiding
van pater G. Lamers S.J., over de vele ge
varen welke het fabrieksmeisje bedreigen.
We nemen er het volgende uit over.
Iedereen weet wel, hoe jaar m jaar uit
hot aantal meisjes groeit, die gaan arbei
den in de fabriek. Maar wie beseft voldoen
de in welken geestelijken nood die jonge
Vrouwen verkeeren en noodzakelijk ver-
kecren moeten, omdat zij de gewichtigste
jaren van haar wordend leven doorbi en-
gen in een milieu, dat in alle opzichten
strijdt met de vrouwelijke psyche.
Kunnen wij het realiseeren, dat zoovele
duizenden onvolgroeide meisjes onttrokken
worden aan het intieme huiselijke leven,
haar eenig groei-element? Denken wij ei
wel aan, dat de fabriek haar bruutweg de
gelegenheid ontneemt, om zich onder zorg
zame leiding voor te bereiden voor het ka
rakteristieke doel van 't vrouwen-leven?
liet meisje in de fabriek, dat aan zichzelf
is overgelaten, moet als mensch, als vrouw,
als toekomstige moeder ten onder gaan. Dit
te voorkomen eischt bijzondere paedagogi-
sche hulp, cischt. voor het christen meisje
bijzondere christelijke zielzorg.
Het eerste gevaar, dat dit jonge kind on
bewust en onvermoed bedreigt in z n diep-
Bte wezen, is de fabrieksarbeid zelf. Ge
dwongen uur aan uur tot eenvormigen,
Vaak onnoozelen arbeid, wordt de vrouwe
lijke psyche in haar spontane en natuurlij
ke ontwikkeling gedwarsboomd. De vrou
welijke natuur is karakteristiek ingesteld
op het zich geven, ze heeft behoefte aan
't brengen van offers in zelfvergeten toe
wijding en ze ontaardt, wanneer haai stel
selmatig de gelegenheid hiertoe ontnomen
wordt- De tweestrijd van zich geven moeten
©n zich niet geven kunnen zal zich onver
mijdelijk wreken: want voor ieder jong
mensch is de arbeid op de eerste plaats ont
wikkelingsmateriaal, gelijk het spel dit is
voor het jonge kind.
Hoe minder de arbeid van den rijpenden
mensch mechanisch en eenvormig verloopt,
des te sterker groeit zijn zelfbewustzijn, zijn
gevoel van eigenwaarde. Des te meer wor
den ook het eigen kunnen, do eigen krach
ten in hem wakker, die den arbeid maken
tot mcnschelijken arbeid. Maar juist het fa
brieksmeisje vindt zulk een arbeid niet; het
eentonige stukwerk der fabriek berooft den
jeugdarbcid totaal van z'n ontvvikkelings-
Waarde; de arbeid wordt niet anders meer
beschouwd dan als een geldzaak: zooveel
hur, zooveel centen; haar waarde wordt af
gemeten naar hetgeen men er voor krijgt;
ze wordt een zuivere waar, die men ver
handelt, en het mindere geld wordt de uit
drukking der mindere waardeering van
Verrichten arbeid. Zoo mist het fabrieks
meisje door het feit alleen, dat zij fabrieks
arbeid verricht een goed stuk vrouwelijke
ontwikkeling, een gemis, dat niet onderschat
mag worden, en waarin door buitengewone
hulpmiddelen moet worden voorzien.
Maar behalve deze negatieve zijde van
den fabrieksarbeid zijn er nog ernstiger
gevolgen hieraan verbonden, want als twee
de gevaar van het fabrieksleven moeten we
hoemen den eigenaard van de sexucele cri
sis, die het meisje juist in deze fabrieksjaren
ondergaat.
Wat een geweldige ontnuchtering en bit-
iere ontgoocheling voor een meisje, als zij
de in traditie en gewoonte-opvoeding ver
worven zedelijkheidsbegrippen met spot en
'i'onie besproken hoort.
Laat niet het allerergsio altijd het gevolg
rijn, wie durft, ontkennen, dat de fabriek
doorgaans voor haar een periode wordt, van
zedelijke afstomping, van stille nederlagen,
van geloofsversiapping, dikwijls van ver-
W'aarloozing der sacramenten; on dat in do
jaren, waarin juist het zedelijkheidsbegrip
f-'crijpt en vervolmaakt moet worden, waar
he\vu«t moet worden geëerd, wat vroeger
onbewust als het heiligste cn teerste aan
beden werd; en dat in de jaren, waarin het
heilig moederschap moest worden voorbe
reid!
Men moet dan ook niet verwonderd zijn,
dat naast dit ernstig zedelijk gevaar nog
een ander even tragisch zich ontwikkelt bij
deze meisjes, die nog volop onderworpen
zijn aan de crisis der puberteitsjaren.
De meisjes geraken in het stadium der
godsdienst-onverschilligheid. Het verwarde
gevoelsleven, de zcdelijkheidsfouten en de
gewetensangst verleiden niet weinigen tot,
het radicaal breken met een regelmatige
biecht. De Sacramenten worden heel
sehaarscli ontvangen, het gebedsleven ver
slapt; een algemeene religieuze apathie is
het einde.
Dit is dan ook de gunstigste bodem voor
den godsdienstspot der vrijdenkende omge
ving. En waar wordt zooveel over godsdienst
en priesterdom gedebatteerd als in de fa
briek? Hoeveel tendentieuze verhaaltjes, hoe
veel schandaaltjes uit de roode pers worden
niet afgedraaid. En het onrijpe kind, dat in
geloofszaken toch al niet bijzonder thuis is,
zwijgt, liever, dan zich te blameeren in on
wetendheid- Ook al strijden ze nog innerlijk,
gutta cavat lapidem, langzaam aan wordt
de toch reeds ziekende ziel verzadigd met
geloofstwijfels en bedenkingen.
Niet alleen de spottende, twijfelgrage toon
der omgeving, maar ook de fabrieksgeest
zelf werkt stelselmatig mee. Dit jonge volk
ontkomt niet gemakkelijk aan dc vergoding
der techniek, die den jongen, half ontwik
kelden mensch, den indruk geeft, dat Gods
almacht vrijwel overbodig is en dat het ge
loof aan onzichtbare machten belachelijk
is tegenover de grijpbare grootheid der
zichtbare menschenmarhten. De industrie
preekt niet het absolute materialisme, ze
leeft het materialisme en ze doet het. leven
in de jonge menscheimel; cn is dat niet
erger? De fabrieksschoorsteenen zullen zoo
spoedig het gezicht op den hemel voor haar
versperren- De fabriek doodt den geest, zet
de materie op den troon.en de gcloofs-
geest der kinderjaren is het slachtoffer.
Nog een vierde fabrieksgevaar mag niet
verzwegen worden. De fabrieksjeugd in het
bijzonder wordt meegetroond door de uto
pieën van het socialisme. Zoo jong als ze
zijn wordt de belangstelling dier meisjes
reeds gevraagd voor lotsverbetering, wordt
haar het karige loon, dc harde arbeidsdwang,
het geminachte beroep, dc maatschappelijke
achterstand als mistoestanden in het idea-,
listische hart gedreven. Men maakt ze stel
selmatig tot zwartzieners, en men laat zo
droomen van het paradijs der wufte weel
de, die haar is ontzegd door do hebzucht
van enkelen. Ze worden bewust van het
geen haar ontbreekt aan comfort cn ge
notsbevrediging. En daar een ieder, die
zich verraden of verkocht voelt, omziet naar
een helpenden trooster, wordt er een nieuwe
nog ongekende drift in haar geboren, de
cempensatiedrift: voor het, gesmade en harde
werk zoo veel mogelijk geldvertering' in
de vrije uren- Ze worden eonzijdig inge
steld op mistoestanden en ongerechtighe
den en worden van zelf enthousiast voor
de overigens onbegrepen nieuwere sociale
theorieën, waarin zij een korreltje waarheid
ontdekken, dat voor haar beperkten ge
zichtskring de hooge berg der bevrijding
lijken moet. Ziet daar den socialen nood dier
armé kinderen in droeve werkelijkheid,
a f
Als wij de vele gevaren van het fabrieks
meisje opsomden, wilden wij niet beweren,
dat in elke fabriek de nood zoo hoog, het
gevaar zoo reëel en ieder meisje zoo diep
gezonken is. Hulde moet gebracht voor
hetgeen o.a. de Eucharistische Kruistocht
reeds deed.
'Maar een volledig werkelijkheidsbeeld
van 'tgeen doorgaans voorvalt was noodig,
om overal bijzondere zielzorg te durven
bepleiten voor de jonge vrouw in de fabriek.
We kunnen niet zoo simplistisch zijn, om
enkel en alléén te ageeren tegen fabriek-
verbod; maar wij moeten woten, dat dc fa
briek niet de natuurlijke groeiplaats is der
jonge vrouw, der toekomstige buismoeder,
der van nature aangewezen opvoedster van
kinderen, We moeten weten, dat hier misdre
ven wordt tegen Gods wil eu wet. Onwil
lekeurig denk ik hierbij aan een allegorie
van Guido Gezelle, die zoo vlijmend-scherp
schrijven kon over de levende wezens, die
als boomen zijn, die groeien moeten in fiere
vrijheid, in natuurlijke levensfeermaar
die als'een brokje klei vaak worden ver
sneden en verknipt om menschengrillen:
Hebt meêlijenmet de boomen, laat
den bast. hun ongeschonden;
bezwaart ze voor de nijdigheid
der kwade nagelwondcn;
geen onbermhertig mensehenkind
ze dood en kwelle: geeft
de vrijheid aan des Scheppers hand,
die in hun lenden leeft:
Hoe schandelijk ontmaakselt cn
ontmooit gij mij de vrome,
de vrije en blije boomen, die 'k
zoo geren tegenkome
omtrent uw huis en hof, o gij
dien God met her te en oog
heeft toegerust, om Hem te zien
in 't, heerlijk booinvertong-
En dan vergelijk ik dit klaaglied met het
maanwoord van Sint Jan, dat ook geldt
voor de klas der geestelijk rijken:
Wie de goederen der wereld bezit en
zijn broeder in nood ziet, maar zijn hart
voor hem sluit, hoe kan daar de liefde tot
God in hem blijven? Kinderkens, niet in
woorden, niet met de tong laat ons liefheb
ben, mar in daden en in waarheid..
Bij of krachtens wetten of verordeningen
voorgeschreven en andere officieele
ivf- en aankondigingen van het
Gemeentebestuur
Ingekomen is een verzoek van de firma
Barents De Rot om vergunning tot uitbrei
ding van de fabriek van chocolade- en suiker
werken ia het pand Waranda 3638. kadaster
Sectio M. nos. 3322 ken 32 31 (ged.), door
bijplaatsing van 7 electromoloren van totaal
24 P. K.. drijvende een lift en diverse chocolade,
en suikei'werkdaigsmachinès, zulks met ver
plaatsing van 5 elect wv-notcren van totaal
37 P. K.
Dit verzoek is met de bijlagen op de Secre
tarie der ge-meente ter visie gelegd.
Op Woensdag, den 23en Januari 1929, des
voormiddags ten 11 ure, zal ten Raadbuize
gelegenheid worden gegeven oni bezwaren tegen
het toestaan van dit verzoek in te brengen en
dia mondeling of schriftelijk toe te lichten.
Oedurende drie dagen vóór het tijdstip kiei-
boven genoemd, kan op de secretarie der ge
meente. van de schrifturen die ter zake moch
ten zijn ingekomen, kennis worden genomen
Volgens de bestaande jurisprudentie zijn niet
tot beroep op eene beslissing ingevolge do
Hindei'wet gerechtigd zij, die utet overeenkom
stig art, 7 dier Wet voor het Gemeentebestuur
of een of meer zijnet' leden zijn verschenen,
teneinde hun bezwaren mondeling toe te
lichten.
SCHIEDAM, 9 Jan. 1929
KENNISGEVING
De Burgemeester van Schiedam maakt, ter
voldoening aan art. SC <ler Onteigeningswet be
kend
dat, ingevolge bovengenoemd Mfetsartikel,
Burgemeester en Wethouders dier Gemeente
een uitgewerkt, bij besluit van den Gemeente
raad van 4 Januari 1929 voorloopig goedge
keurd, plan tot onteigening in het belang der
Volkshuisvesting ten name van de Gemeente
Schiedam, ter verkrijging van de beschikking
over gebouwde- en ongebouwde eigendommen,
gèlcgen in de kadastrale Sectie I dier Gemeente,
begrensd door de den Kotterdnmschen dijk,
de Broersvest, den Singel en de Lange Singel
straat. zulks krachtens art. ,7, ie Ud. sub.
4 en 5 der Onteigeningswet:
a. teneinde uitvoering te kunnen geven aan
het plan van uitbreiding voor Oud-Mathenesse,
vastgesteld in verband 111 (l Par. C der Wo
ningwet. en
b. ten aanzien waarvan de aanbouw of her
bouw krachtens art. 30 der Woningwet is ver
boden:
met de bij dat plan behoorende uitvoerige
kaarten en grondteekeningen en verdere be
scheiden. in art. 80, 2e lid van bovenaange
haalde Wet bedoeld, heden ter secretarie dier
gemeente (afdeeling Algemeene Zaken, Stad
huis) hebben' doen nederleggen om aldaar tot
en met den 9en Februari 1929 voor "een ieder
ter inzage te liggen, eu
dat volgens art. 81 van bovengenoemde Wet
de belanghebbenden uiterlijk veertien dagen
na afloop van den termijn van nederiegging
hu bezwaren schriftelijk aan het Gemeentebe
stuur van Schiedam kunnen opgeven.
Eli zal deze kennisgeving worden geplaatst
in de Schiedamsche Courant en de Nieuwe
Schiedamsche Courant en verder door aan
plakking op de gebruikelijke plaatsen wor
den afgekondigd.
SCHIEDAM, 9 Jan. 1929
De Burgemeester vaal Schiedam,
C. HOUTMAN w. B.
En zal deze kennisgeving worden geplaatst
in de Schiedamsche Courant en de Nieuwe
Schiedamsche Courant en verder door aan
plakking op de gebruikelijke plaatsen wor
den afgekondigd.
Schiedam, 9 Januari 1929.
De Burgemeester van Schiedam,
C. HOUTMAN, w. B.
Groote Markt 3 Te'ef. 68770.
Reel. 3711S 12
HULDIGING KONINGIN-MOEDER
De herdenking van het gouden feest van
H M. 4® Koningin Moeder op Donderdag
avond a.s. zal in tal van plaatsen in kerken
of andere gebouwen worden medegemaakt.
Ook hier iu Schiedam zal daarvoor gelegen
heid zijn in de Westerkerk aan de Aleidastraat
Het programma voor dien avond is: Inleiding
door ds. Voorsteegh, pred. te Gouda. Mede
werkenden zijn verder: men'. Noordewier
Reddingius en de heeren J. A. de Zwaan or
gel, J. Lotheijs hobo-solo, H. de Beer en II.
op ten Berg trompet, J. Sonneveld, P. Zaïme
eu L. Schweitzer bazuin. Verder nog een koor
van damés en heeren uitgenoodigd door het
Haagsch Comité 1929.
't Geheel staat onder leiding van dr. Joh.
Wagenaar. Om precies 8 uur wordt aangevan
gen Bereids zijn programma's aangevraagd,
die ten getale van 30.000 beschikbaar werden
gesteld.
WAT DOET VLAARDINGEN?
Gelijk men weet is in Vlaardingen na do
behandeling der Abattoirkwestie in den raad
een commissie ingesteld, die voor den 31sten
Dec. rapport zou uitbrengen over de al of niet
wenschelljkheid van samenwerking met Schie
dam inzake den bouw van een openbaar
slachthuis.
Naar wij uit zeer betrouwbare bron vernemen
is deze commissie: bestaande uit de Heeren M.
den Atmirant,. M. de Heer, JP. Hoogerwerf, J.
L Jonker. G. Niemantsverdiiet, W. F. J. Rey, J.
v. Toor. J. N. v. d. Plaat, J. G. Vissers, J. D.
Keukenmeester, J. J. Kolpa en M. v d Oaag,
voornemens eerst het verloop der nmvcxatle-
debatten in den Rotterdamschem raad af te
wachten alvorens rapport zal worden uitge
bracht.
lederen Maandagavuuu clubavond ft. ft
Damclub 1. D O Patronaatsgebouw Lange
Haven; aanvang 8 uur
Dinsdag bestuursvergadering R. R Metaab
bewerkersbond „St Eloy", Gebouw R K.
Volksbond-
lederen Dinsdagavond om half negen rep»
title R. K. Gemengde Zangvereenlglng l-orenzo
Perosl, Gebouw R K Volksbond.
lederen Woensdag Patronaat St Dcminicus
zaagles in het patronaatsgebouw. Emmastvaat,
van haif acht tot negen uur.
lederen Woensdag Repetitie Koninkl. man-
nenzangvereenlglng „Orphëus" Gebouw R. ft
Volksbond Aanvang half negen.
lederen Woensdagavond vergadering ..Katho
liek Streven" Gebouw Kath Kring Aanvang
S. V. Excelsior Gebouw Kath Kring.
lederen Woensdagavond van 7 uur tot
hol fnegen zitting bestuur Spaarfonds R K.
gebouw R. K Volksbond. Aanvang kwart over
acht.
lederen Woensdagavond clubavond R. K.
S. V Excelsior Gebouw Kath Kring.
Eiken 2en en *en Vrijdag van de maand
vergadering Kath. Leven Gebouw Kath. Kring.
L. Haven. Aanvang half negen
lederen Vrijdagavond oefeningsavond tot het
verleenen van Eerste Hutp bij Ongelukken;
half zeven.
Woensdag 9 Januari
Schiedam's mannenkoor Orpheus". Leden
en donateursconcert in den U. K. Volksbond.
Solist Marix Loevensohn. Aanvang 8 uur.
Contactcommissie. Vergadering in den R. K.
Volksbond. Aanvang 8 uur.
Cursusavond Leeken-Apostolaat, docent Paa»
toor Möller. Gebouw R. K. Volksbond. Aan van*
Donderdag 10 Januari
Vcreeniglng van meisjes werkzaam in de
Industrieën. Bestuursvergadering in het gebouw
Lekstraat 60. Aanvang 8% uur.
Tweede intieme feestavond U. K. S. V.
„Excelsior". Gebouw Musis SacTiim". Aan
vang half 9.
Vrijdag 11 Januari
Frits Bouwmeester ensemble. Opvoering van
„Branding" van Ralph Cullinan (vertaling Ad.
Rljkens).
Gebouw R. K. Volksbond. Aanvang 8 uur.
Zondag 13 Januari
Vereeniging „St. Barbara", jaarvergadering
in den R. K. Volksbond. Aanvang 8 uur.
Maandag 14 Januari
U. K. Openbare Leeszaal en Bibliotheek. Alge.
meene jaarvergadering in het gebouw aan de
Lange Haven. Aanvang 8.30 uur.
Woensdag 1G Januari
Vereeniging voor meisjes werkzaam in de
industrieën. Lezing met lichtbeelden, te geven
door kapelaan A. Goossens. Gebouw R..K. Volks,
bond. Aanvang 8 uur.
Vrijdag 25 Januari
R. K. Radlo-vereeniging „St. Liduina" Alge
meene ledenvergadering in den Katholieken
Kring. Aanvang 8.16 uur.
Zondag 20 Januari
Tooneelvereeniging „St. Genesius". liefdadig»
heidsuitvoering ten bate van het Pa rockt»
huis in de Gorzen Opvoering van-. „Wat niet
sterven kon", door Gerard Nielen.
Gebouw R. K. Volksbond. Aanvang 8' uur,
Vrijdag 25 Januari
Jongensjcugdgroepen It. K. Vakveieenigin- -
gen.
Lezing met lichtbeelden to geven door kape
laan A. Goossens. Gebouw R. K. Volksbond,
Aanvang 8 uur.
m. (1. ukrlMÈ A.AS
gedeelte vau de
7AJX BUK VAL. Achter den aanstaanden jubilaris ziet men
door hem. ontworpen groote kaart van Schiedam.
BEURS VAN SCHIEDAM
SCHIEDAM, 9 Januari. Officieele noteoring
van de commissie uit de Kamer van Koop»
handel.
Moutwijn
Moutwijn 46 pet. 19.— per H. L.
H. J. JANSEN.
Spiritus
SCHIEDAM, 9 Januari. Men noteert voor
Melassejspiritus 32.per H.L.
Ruwe graanspiritus 60 pet. 17.— per H.L.
Spoeling
Noteering f 2.40.
TE ROTTERDAM
10 Jan.: Groote Nutszaal, cello-recital
Gerard Hekklng, 8 uur.
12 Jan.: Groote Schouwburg, Otello. (ItaL
Opera), 8 uur (voor volwassenen).
14 Jan.: Groote Schouwburg, Eva Bouheur,
(Sehouwtooneel), 8 uur. (voor volwassenen).
Dagelijks: Circus-Schouwburg, De go
schandvlekte, (Spreegezelsohap), 8 uur, (voor
volwassenen). Tlvoli-Schouwburg, Wonder
boven wonder, (Bouwmeester revue), 8 uur.
Bioscopen: goedgekeurde programma"!
tot en met Donderdag 10 dezer in: Grand
theatre (voor volwassenen)Royal; City;»
theater (voor volwassenen).
