DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN
1
Wandgedierte
52ste Jaar^an®
Donderdag 11 April 1929
No. 15387
Dit nummer bestaat uit drie bladen
STADSNIEUWS
De bevolking onzer katholieke
scholen.
•-
DE GROEI ONZER GROOTE
STEDEN
TENTOONSTELLING „V.O.N.K.'»
Laaf nu uw woning zuiveren van
W. VAN LOON
ZUIVERAARS van gebouwen en schepen
Kamerlinijh-Onneslaan 124a,-Schiedam
AGENDA
KUNST-AGENDA
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
BUREAU: KOEMARKT 4, SCHIEDAM. TELEFOON INTERCOMMUNAAL NO. 68085
ABONNEMENTEN: per 3 maanden 3.25, per maand 1.10, per week 25 cent. Franco
per post 3.75 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 5 et. Postchèque en girodienst 81440
aDVEK! E.NTIEN; 1—6 regels 1.55. Elke regel meer30 ct. Reclames tuaseben den tekst 60 ct.
per regel Kleine adverle nties: 30 woorden 25 ct.. elk woord meer 5 ct lot 'n max. van 50 woorden
Kabouter-advertenties 5 regels 050, 10 regels 0.75, 15 regels 1. Incassokosten worden berekend
Gratis-Ongevallenverzekering 500 bij overlijden door een ongeval; 500 bij verlies van beide handen, voe »»n <>l oogenf 250 bij verlies van één band, één voel of één oog; 150 bij replies van een duim; 75 bij ver
lies van een wijsvinger; ƒ50 twee voorste ledematen alle vingers van een hand; 25 bij verlies van eiken anderen vinger. De Verzekering loopt op de voorwaarden als eenmaal per maand in dit blad worden afgedrukt.
We misgunnen liet openbaar onderwijs zijn
nieuwe scholen in het Westen niet; maar de
zelfde motieven welke voor nieuwe openbare
scholen pleiten wethouder van Velzen deed
er goed aan het even vast te leggen de
invoering van de schaal 1923 en de 7- jarige
leerplicht, gelden ook voor nieuwe Katholieke
scholen in de nieuwe wijk. Ouze Katholieke
scholen zitten overvol, zoo vol, dat door het
jaar geen kinderen meer kunnen worden aan
genomen. Het volgende staatje omtrent den toe
stand op 1 Januari j.l. bevattend de bevolking
van de zes laagste klassen, is leerzaam:
Klasse
I
II
III
IV
V
VI
"t. Aloysiusschool
48
51
37
21
S. Henricusschool
51
38
38
32
33
25
ri. Josefschool
48
52
48
48
47
33
St. Vincentiusschooi
40
44
44
41
40
34
St. Thomasschool
48
48
45
47
45
40
St. Catharinaschool
43
48
48
46
42
35
St. Jansschool
45
40
43
39
32
32
St. Liduinaschool
50
45
46
48
44
28
St. Mariaschool
29-
-20
29-
-17
19-
-12
St. Willibrordusschool
54
4S
46
45
47
36
De St. Mariaschool telt slechts drie
okalen;
St. Aloysiusschool is een groeiende school
zonder eigen lokalen; de St. Jansschool is een
volle school, welke eveneens eigen lokalen mist.
We zullen er ons op het oogenblik niet in
verdiepen op welke wijze een ontlasting in het
Singelkwartier zal kunnen worden verkregen
en ons een oogenblik afvragen of in het nieuwe
Westen aanleiding tot den bouw van
nieuwe Katholieke scholen zou kunnen
worden gevonden. Welnu in het nieuwe ge
deelte tusschen Burgemeester Knappertiaan,
Vlaardingerdijk, Sterrebosch wonen 248 op
Katholieke scholen gaande jongens. Stellen we
het aantal meisje3 even hoog, dan gaan uit dit
nieuwe gedeelte ongeveer 500 Katholieke kin
deren naar een ander stadsdeel ter school. Die
cijfers spreken voor zichzelf. Wanneer overigens
de bouwlust in dit kwartier aanhoudt en er
is geen enkele reden om het tegendeel te veron
derstellen dan zullen binnen zeer afzien-
baren tijd nog wel andere cijfers te vermelden
vallen.
ORANJEVEREENIGING
Het voorjaar is amper in het land we
merken er ditmaal zelfs nog niet veel van
de aandacht van de Oranjevereeniging gaat
si weer uit naar het midzomerfeest, de orga
nisatie van de viering van den nationalen
feestdag in onze stad. En zoo hield gisteravond
het bestuur een vergadering, weike als bijna
steeds door zoo goed als alle leden werd bijge
woond.
In een hartelijk woord herdacht de voor
zitter-, de heer J. N. Post, den overleden be
schermheer, burgemeester A. J. Gijsen, die
steeds van daadwerkelijke sympathie voor de
Oranjevereeniging blijk gaf.
De voorzitter deelde voorts mee, dat de
Verstandhouding met de buu|rtverreenigingen
Rozenburgerpledn „Het Centrum" en Broers-
veld uitstekend is, en dat beide vereenigingen
het dagelijksch bestuur der Oranjevereeniging
°P haar feestavonden hadden uitgenoodigd.
Na goedkeuring der jaarverslagen van se
cretaris en penningmeester werd besloten de
algemeene ledenvergadering te houden op
Woensdag 24 April. Omtrent Ie plaats zal nog
nadere mededeel!ng worden gedaan.
Nadat de commitssiebenoemingjen voor de
Volksspelen, het middagnummer en het avond-
"ummer op 31 Augustus hadden plaats gehad,
^erd onder algemeene instemming besloten
een nieuwen burgemeester, den heer H. Stu-
h-meijer, te verzoeken, het beschermheerschap
dc-n vereeniging te willen aanvaarden.
In een geanimeerde rondvraag werden al
feeds verschillende wenken, op de viering van
Koninginnedag betrekking hebbend, ten beste
Segeven.
SCHIEDAMSCHE IJSCLUB
De vertooning van de in den afgeloopen
ginter opgenomen film van de Schiedamsche
Msclub, zal plaats hebben op Zaterdag 20 de-
zc in de groote zaal van „Musiis Sacrum".
AANRIJDING
Zij gaven elkaar de schuld
Gisteravond tegen half 7 kwamen de wiel-
njders M. D. uit Rotterdam en A. H., wonende
®I> den Ouden Dijk op de Koemarkt met elkaar
j» botsing. Zij gaven elkaar de schuld, doch
•Chslotte beloofde H. een schadevergoeding te
'hllen betalen.
EEN FOTO VAN DE ENOELSCHE VLIEGMACHINE, die dezer dagen den tocht
LondenKarachi 50 50 mijl volbracht.
ANNEXATIE OF SAMENWERKING
Lezing van den heer J. de Jong
In het gebouw voor Christelijk Sociale Be
langen aan de Lange Haven sprak gister
avond het Rotterdamsche raadslid, de heer
Jos. de Jonge, voor de Christelijke Midden-
standsvereenigSng oveir: „De groei onzer
groote steden. Annexaibie of samenwerking
op den grondslag van artikel 194 der grond
wet".
Het door spr. te behandelen onderwerp
heeft door de beslissing van Gedeputeerde
Staten een ander aspect gekregen; de stich
ting van een of meer autonome besturen is
nu meer op den voorgrond getreden. Na de
grondwetswijziging van 1920 Is het mogelijk,
dergelijke besturen in het leven te roepen.
Ten opzichte van annexatie heeft men speciaal
op te passen voor overdrijving, zoowei naai
den eenen, als naar den anderen kant. Hen
machtsconcentratie als hij de annexatie van
groote steden het geval is, noemde spr. niet
bijzonder begeerlijk, terwijl ook bezwaren op
ethische, geestelijke en moreele overwegingen
gebaseerd van gewicht zijn.
Spr. wil zoo objectief mogelijk het geval
weergeven van de uitbreiding onzer groote
steden, waarvan de snelle groei opvallend is.
Onwillekeurig vraagt men zich daarbij af:
hoe komt dat zoo? En het antwoord daarop
ziet spr. in den grooten trek van het platte
land naar de groote steden, op het oogenblik
niet zoozeer als eenige jaren terug. Het valt
niet te ontkennen, dat in de groote stad meer
werkgelegenheid isminder seizoem\ erk, dan
bij land- en tuinbouw; een betere steunrege
ling; terwijl bovendien door het gebruik van
landbouwmachines een teveel aan werkkrachten
komt op het platteland. Toch is in zeer veel
gevallen, voornamelijk door den Imogen le
vensstandaard in de groote steden, het voor
deel slechts problematisch.
Spr. somde achtereenvolgens de verschillen
de Rotterdamsche annexaties op die het Rot
terdamsche gebied van 700 H.A. op 6246 H.A.
brachten.
Allerlei vraagstukken die voor het beheer
van de groote stad een rol spelen, worden
steeds moeilijker: verkeer, ontspanr.ingsge-
legenbeid, onderwijs, huisvesting enz., gezwe
gen nog van de administratieve mogelijkhe
den. Nu is het mogelijk, althans theoretisch,
een gemeente uit te bouwen tot de grenzen
van haar gebied, al la stadsuitbreiding, niet
in een bepaalde richting te dwingen
Spr. herinnerde voorts aan de annexaties
van Den Haag, dat Scheveningen opgeslorpt
heeft en pogingen in het werk stelde om ook
Rijswijk en Voorburg te annexeeren. Haarlem,
Delft en Breda gingen eveneens tot annexaties
over. In het geval van Den Haag wordt reeds
een kentering in de opvattingen der hoogcre
autoriteiten gevonden, terwijl de annexaties
door Haarlem en Breda maar op 't kantje af
gingen. Het verzet tegen annexatie Kwam niet
in het minst van Christelijke zijde. Anti-Revo
lutionairen, C-hristelijk-Historischen en Katho
lieken toonden zich tegenstanders. Spr. ves
tigde in dit verband de aandacht op de door
den Katholieken prof. Struycken geschreven
brochure, waarin deze verklaart, slechts als
uitersten maatregel tot annexatie te willen
overgaan.
Er zijn gemeenten, historisch gegroeide oor
poratiën, waarvoor men den noodigen eerbied
hoort inacht te nemen, hoewel in den loop
der tijden dé beteekenis van de zelfstandig
heid der steden wel verzwakt is, door gemak
kelijker verkeersmiddelen, meer onderling
contact, de pers, het belang stellen in andere
gemeenten, waardoor de intensieve belangstel
ling in plaatselijke belangen verminderde.
Er is aanleiding de grenzen uit te breiden,
wanneer de bebouwde kommen van twee na
burige gemeenten elkaar zoodanig naderen,
dat zij ineenloopen; wanneer de gemeentezorg
der centrumgemeente zich zoodanig heeft, uit
gebreid, dat andere er mee. zijn samengegroeid
en wanneer de belangen van de eene gemeente
in het gebied van de andore gemeente liggen.
Er valt echter niet een bepaald stelsel aan
te wijzen om annexatie te rechtvaardigen. In
het algemeen wordt weinig lijn gevonden in
de motiveering. Dit geldt ook voor het buiten
land. Spr. herinnerde aar gevallen van vrij
willige samenwerking, als te Berlijn en
Brussel.
Het algemeen og; n g moet een
grensverandering of inlijving eischen. Van de
metiveering van hun plannen, door B. en AV.
van Rotterdam ziet spr. ongeveer 30 pet. als
algemeen belang; de overige 70 pet. zijn een
specifiek Rotterdamsch belang. AVel ziet spr.
het goed in van verschillende motivearijtgen,
in het algemeen gegrond op volkshuisvesting
en de mogelijkheid van een goede liaven-ex-
ploituatie. Wat de volkshuisvesting betreft, zij
opgemerkt, dat men berekent, dat in Rotter
dam 550.000 inwoners een oppervlakte van
1524 H.A. bewonen. Het motief dat over 30
jaar een aanwas der bevolking tot 1 millioen
berekent, is zeer aanvechtbaar; het is de vraag
nog, of de bevolkingsaanwas in hetzelfde tem
po zal blijven voortduren. Op den rechter-Maas-
oever is 1200 H.A. bebouwd; 1036 H.A. zijn
nog beschikbaar. Voor den linker-Maasoever
bedragen deze cijfers onderscheidenlijk 324
en 935, zoodat in Rotterdam in totaal 1521 H.A.
bebouwd zijn, terwijl nog een oppervlakte van
1971 H.A. beschikbaar is. Op grond van deze
cijfers zou men zich kunnen afvragen, of die
1971 H.A. nog voldoende geacht kunnen wor
den voor do nog te verwachten uitbreiding der
bevolking. Men zal dan tot de slotsom komen,
dat de conclusie van Rotterdam, dat minstens
nog 10.000 H.A. nood.ig zijn, niet klopt. Ook
een algemeene saneering der binnenstad zal
door hoogbouw niet zoo'n geweldig gToot ver
schil maken.
Een ander geval wordt het, wanneer men
wenscht de omgeving te beheerschen. Dan
krijgen wij het havenmotief. En, nu kan het
zelfs een vraag zijn, of de laatste Rotterdam
sche havenvergi-ooting zoo dringend noodzake
lijk is. De haven van Pernis en het 3-haven-
p-lan zullen er aan worden toegevoegd cn de
dan verkregen ruimte is zelfs bij toenemend
scheepvaartverkeer voor vele jaren voldoende.
Erger is echter het parasiteeren op de haven
van Rotterdam, die door betere outillage, etc.,
de grootere kosten draagt.
Ook van Rotterdamsch belang gezien, kan
spr. de dringende noodzakelijkheid van deze
annexatie niet inzien. De tijd van de annexatie
procedure zou van dien aaTd geweest zijn,
dat in den tusschen tijd de toestanden aan
de gemeentelijke grenzen van Rotterdam niet
meer voor verbetering vatbaar zouden zijn ge
weest. Zoo zou spr. een kleine, snelle annxatie
van voor annexatie rijpe gedeelten, practisch
het meest geschikt hebben geacht.
Ten aanzien van eenheid in het havenbe
stuur is het Rotterdamsch annexatieplan veel
te klein. Het is noodzakelijk, <Je geheele eco
nomische eenheid onder één bestuur te bren
gen, wil men hereiken, wat Rotterdam zich
met de voorgestelde annexatie voorstelt. Het
bereiken van die economische eenheid behoeft
niet alleen door annexatie te geschieden, daar
artikel 194 der Grondwet bepaalt, dat de wet
aan andere dan in de Grondwet genoemde
lichamen verordenende bevoegdheid kan geven.
Sedert deze mogelijkheid geschapen is, is het
noodzakelijk, deze tot de uitster&te consequen
tie uit te werken.
Nu deze mogelijkheid dus bestaat, wil spr.
onder het oog zien het groote bezwaar tegen
een algemeen politieke bestuurssamenstelling.
Hij acht politieke figuren niet de beste be
stuurders voor een bij uitstelt technische aan
gelegenheid. Op het oogenblik zien we in Rot
terdam daarvan reeds de gevolgen. In een
stad als Rotterdam acht spr. meer technische
medezeggenschap noodzakelijk.
Het havenschap is wel de het meest op
den voorgrond tredende oplossing, aangezien
door studie de idéé reeds vrij veel geavan
ceerd is. Dr. van Lier en Lichtenauer geven
er zelfs een schema voor aan. Spr. ziet in
het Havenschap echter een eenzijdige oplossing.
Us tweede mogelijkheid heeft men het ge
westelijk bestuur op de basis van een gewes
telijk plan. Op het juridische verschil tusschen
beide oplossingen, die beiden als bezwaar in
zich hebben een vermindering van de autono
mie der gemeenten, ging spr. niet dieper in.
AVel noemde hij als een groot bezwaar, dat
de uitvoering van elk der plannen ontzaglijke
moeilijkheden met zich zai brengen, aange
zien hiervoor nog geen bekende procedure be
staat. Beide oplossingen gaan tot op zekere
hoogte parallel. Uit tactische overwegingen
geeft spi\ aan de ontworpen wijziging in de
gemeentewet van minister Kan de voorkeur.
Op het oogenblik moet in art. 194 volgens
Ged. Staten de oplossing wo-rden gezocht. Spr.
is bang, dat de figuur, die aan Ged. Staten
nog maar slecht voor oogen staat, zich zal
richten alleen op het havenschap. Ziet hij het
goed, dan gaan Ged. Staten en minister Kan
in de richting van het havenschap en spr.
heeft het gevoel dat dit zal leiden tot een
zekere eenzijdigheid.
Tenslotte kwam de heer de Jonge tot deze
conclusie, dat het wenschelijk zou zijn ge
weest, indien Rotterdam een kleine, snelle ar.
nexatie had voorgesteld, waarónder wellicht
ook Schiedam had kunnen vallen, dat onge
veer met Rotterdam is vergroeid. Intusschen
zou men dan via een commissie verdere moei
lijkheden «.trachten te voorkomen door een
nieuw autonoom havenbestuur in het leven te
roepen. Daarbij komt nog, dat het wetsont
werp Kan de mogelijkheid zal geven om tot
een oplossing te komn.
De groote annexatie, ook a! zou zij door Ged.
Staten zijn aanvaard, zou jaren eischen, daar
het tempo der procedure door de meest tegen
strevende partij wordt geregeld. Spr. is er
van overtuigd, dat B. en AV. van Rotterdam
indien zij de oplossing in een andere richting
hadden gezocht, beter het algemeen belang
zouden gediend hebben.
Na de rede van den heer de Jonge werden
nog eenige vragen gesteld, welke door den
spreker op duidelijke wijze werden beant
woord. De heer B. G. Hoogendam sloot hier
na met een dankwoord de bijeenkomst
Gisteren geopend
In tegenwoordigheid van den heer P. de
Bruin, wethouder van onderwijs, leden van
de commissie voor de Openbare Leeszaal,
verschillende personen uit onderwijskringen
en een aantal particulieren had gisteravond
de opening plaats van de op initiatief van
den heer A. Huksliorn, alhier in de studie
zaal van de Openbare Leeszaal georganiseer
de Vierdaagsche tentoonstelling van de Ver
eeniging Onderwijs en Kunst (V.O.N.K.).
De heer Hukshorn sprak een openings
woord waarin hij dank bracht aan den wet
houder van onderwijs en aan de bibliotheca
resse, mej. Bok.
Vervolgens gaf de heer Jac. Dam uit Den
Haag, voorzitter van „V.O.N.K." een algemee
ne verklaring van het tentoongestelde, waarna
do aanwezigen zich in twee groepen verdeel
den, om onder leiding van de heeren Jac.
Dam en J. H. Boon, secretaris der vereeni
ging, een rondwandeling langs de tentoonstel
ling te maken, waar een duidelijk overzicht
wordt gegeven van het ontstaan van de ets,
de houtsnede en de litho. Wij komen op deze
tentoonstelling nader terug.
MUZIEK ZONDER VERGUNNING
De tapper J. H. G. aan de OveTscbiesche-
straat is gisteravond bekeurd terzake mecha
nisch muziek maken zonder- dat hij daar
voor een vergunning bezat.
DAT Eli HEDEN TEN DAGE nog torenwach
ters gevonden worden, bewijst deze foto van
het torentje naast de brug van Chelsea te Lon
den. De bewaker dezer brug heeft daar nu
reeds 25 jaar in gewoond.
door de fa.
lied. 4215 S 16
lederen Zondag Patronaat SL Dominicu»
Godsdienstonderricht en ontspanning in het
patronaatsgebouw Emmastraat, van half acht
tot negen uur..
's Maandags repetitie Muziekgezelschap St.
Ambrosius 8 uur, R. K. Volksbond.
lederen Maandagavond clubavond R. K.
Damclub l.D.O. Kath. Kring.
Dinsdag bestuursvergadering R. K. Metaal-
bewerkersbond „St. Eloy", Gebouw R. K.
Volksbond
lederen Woensdag Repetitie Konlnkl. man-
nenzangvereeniging „Orpheus", gebouw R. K,
Volksbond. Aanvang half negen.
lederen Woensdagavond vergadering „Kathos
'lek Streven". Gebouw Kath. Kring.
lederen Woensdagavond van half acht tof
half tien, gelegenheid tot het afhalen van naai*
werk bij de Theresiavereeniging aan het
bouw van den R. K Volksbond.
lederen Woensdagavond van 7 uur tot
half negen zitting bestuur Spaarfonds R. K.
S. V. „Excelsior" Gebouw Kath. Kring.
lederen Vrijdag oefeningsavond van de R. K.
E. H. B. O. Gebouw R. K Volksbond. Aanvang
kwart over acht
lederen Zaterdag Stedelijk Museum, geopend
van 2 tot 5 uur.
Heden
Tentoonstelling „V.O.N.K." studiezaal Open-
bare Leeszaal.
Donderdag 11 April
Solisten-concert Toonkunst. Musis Sacrum.
Aanvang 8 uur.
Vrijdag 12 April
Feestvergadering R. K. Vrouwenbond. Opvoe.
ring tooneelstuk „De Reisgeleide" van Joh.
Molkenboer. Gebouw R. K. Volksbond. Aanvang
8 uur.
Ledenvergadering R. K. Handelsreizigers-
vereeniging St. Liduina. Gebouw Katholieke
Kring. Aanvang 8 uur.
Zaterdag 13 April
Feestavond „S. Z. C." gebouw „Musia
Sacrum". Aanvang 8 uur.
Zondag. 14 Aprpil.
St. Jozefgezeilen-Vexeeniging Schiedam I,
jaarfeest, te houden in het g (bouw „Musia
Sacrum". Aanvang 8 uur.
Maandag 15 April
Eerste lustrum-avond strijk-orkest „Onder
Ons". Gebouw „Musis Sacrum". Aanvang 8
uur.
Woensdag 17 April
Mandoline-gezelschap „Euphonia". Uitvoe
ring, te geven in „Musis Sacrum". Aanvang
8 uur.
Dinsdag 23 April
Feestvergadering R. K. Bakkersgezellenbond
„St. Clemens Maria Hofbauer", ter gelegenheid
van het 10-jarig hcsitaan. Toegankelijk ook
voor dames. Gebouw R. K. Volkshond. Aan
vang half negen. Het bestuur vertrouwt, dat
alle leden aanwezig zullen zijn.
Woensdag 24 April
Jeugdavond voor de jongens van de R. K.
Vakcentrale. Lezing met lichtbeelden. Boven,
zaal R. K. Volksbond. Aanvang 8 uur.
TE ROTI LR DAM
11 April; Groote Schouwburg, Ich
küsse Ihre Hand. Madame (Hirsch-Operette)1
8 uur.
12 April: Groote Schouwburg, De ge
temde feeks (Nw Ned. Tooneel) 8 uur
(voor volwassenen)
13 ApriJ: Groote Doeiezaal, 10e pop.
Zaterdagmiddagconcert, Rott Philh. Orkest,
3 uur Groote Nutszaal, piano-avord Dirk
Sehafer, 8 uur.
14 April: Tivoli Schouwburg, M'n u-te?
en ik (Ned. Ind. Tooneel) 2 en 8 uur (voor
volwassenen)
15 April: Groote Schouwburg, Ich küsse
Ihre Hand Madame (Fritz Hirsch-operette) 8,
uur Groote Nutszaal, piano-récital EtheJ
Bartelet en Rae Robertson, 8 uur.
Dagelllks: Circus-Schouwburg, 2 om IJ
(Stappers-revue) 8 uur (voor volwassenen).
Bioscopen: goedgekeurde programma'»
tot en met Donderdag 11 dezer ln; Cora»
(voor volwassenen); Thaiia (voor volwasse
nen); Grand ThéatreCity-theater (voor vol
wassenen); Olympia; W. B..theater (voor
volwassenen). J