BIJ DE VIERING VAN HET ELFDE EEUWFEEST VAN DE
829 KOMST VAN SINT ANSGAAR IN ZWEDEN. 1929
HET FEEST VAN
ST. ANSGAAR.
V
ZWEDEN EN NEDERLAND.
Hel eiland Björkö, waarop de ruïnen van de stad Birka liggen. Het kruis we>d »n 1334
door Protestanten opgericht op de plaats, waar St. Ansgaar predikte. Hier
I zullen de voornaamste feestelijkheden plaats heihen.
Sint Ansgaar, de apostel der Zweden.
welke alle mieüschen, trots verschii in landaard
en taal, vereenigt tot broeders in Christus,
onder Petrus' herdersstaf.
't Protestantisme kwam deze geestelijke ver
binding tusschen Zweden en Holland versto
ren. Gustaf Wasa voerde Zweden weg uit den
schoot der Moederkerk.
In Zwedens rnooie Birglttastad, in Wadstena,
staan nu nog Birgltta's kerk- en kloosterge
bouwen, als weemoedvvekkende herinneringen
aan vervlogen gelukkige tijden.
Holland volgde 60 jaren later Zweden in zijne
afscheiding van Rome, zij het °P andere wijze.
Spoedig waren dan ook de twee Hollandsche
Bingittinerkloosters van Kempen en Utrecht
opgeheven. De zusters dezer kloosters ►.gingen
grootiendeels over naar het klooster bij Den
Bosch, doch, toen In 1629 ook deze stad on
der Calvinistisch bewind kwam, volgden er don
kere tijden. Zonder gewetenswroeging weid
allee geconiisceerd, maar de zusters mochten
In 't klooster blijven wonen tot haar dood,
terwijl zij jaarlijks een kleine uitkeering kre
gen, De zusters namen echter in het geheim
nieuwe postulanten aan. Tenslotte kregen de
beambten der stad achterdocht, een strenger
toezicht kwam en in 1711 stierf de laatste ge-
penalonneerde Birgittazuster In Holland.
Hoewel de geheime zusters geen uitkeering
kregen, bleven zij toch hijeen, doch konden
zich niet langer ln Den Bosch ophouden. Zij
gingen naar het meer rustige Uden en bouwden
daar eenige Jaren later 'n nieuw klooster en
kei*]?*
Zóó leeft nog op den dag van heden in Hol
land de geest van Zwedens groote Blrgitta ln
deze twee nederige en vergeten kloosters. DüAr
te Uden en Weert bidden en zingen nog dage
lijks onze Hollandsche dochters, als geestelijke
kinderen van de H. Blrgitta, hare klooster
getijden voor het heil der Katholieke Kerk in
Birgltta's vaderland.
Dtór in Weert stierf voor een vijftiental
jaren geleden als nederig zuster eene vrouwe
van Zweedschen adel di®» trots alle moeilijk
heden, teruggekeerd was tot het geloof harer
vaderen, het geloof van Zwedens groote
Blrgitta.
Nederlanders in Zweden
Hollands vlag woei m de XVIIe ee«w over
de wijde wereldzeeën
Hadden de oude Vikings tot aller verschrik
king ons Holland bezócht, nü dwingen Hol
landsche schepen ln bet hooge Noorden allen
eerbied af.
Gustaaf Adolf, de beruchte Zweedsche
koning uit den 30-jarigen oorlog, heeft veel
voor Zweden gedaan. HU bevorderde landbouw
en nijverheid; hij wilde zün land op de West
kust 'n nieuwe, machtige handelsstad geven,
welke het oog zou gericht hebben op de nieuwe
wereld en welke tegelijkertijdals bolwerk
tegen de lastige Denen kon dienen.
Hij noodigde daarvoor de Hollanders uit. In
1619 heeft dan ook een sterke uittocht van
Nederlanders in Zweden plaats gehad. Boeren
zoowel als kooplieden sloegen hier hun tenten
op. Van Weerdt en Van Arentz; later Salvius
en Schultz, maakten de plannen voor de stad
Gotemburg. Zij bouwden de haven en legden
de stad aan op echt Hollandsche wijze, laag
bij de rivier, met vele kanalen doorsneden,
zoodat nog heden op de oude stad een Hol-
Katholiek was, hunne Hollandsche geloofs-
genooten uit, om vereenigd met hen dit
grootsche jubilé ln het heerlijk-schoone Stock
holm te komen vieren.
Velen zullen zich hebben afgevraagd, welke
motleven aan die uitnoodiging ten grondslag
liggen. Wij meenden die vraag niet beter te
kunnen beantwoorden dan door een uiteen
zetting te geven van de eeuwenoude relaties,
die tusschen Zweden en Nederland bestaan
hebben.
De oudste dagen
De Riddarholmskyrkan te Stockholm, vroeger
een Katholieke Kerk.
Birgitta van Zweden, ls „de" groote Vrouwe,
de grootste aller dochters van Zweden, zooals
ook de Protestanten haar noemen. Omstreeks
1345 stichtte zij de Congregatie van den Aller-
heiligsten Verlosser voor mannen en vrouwen.
De orde breidde zich over geheel Europa uit
en zestig jaren na Birgitta's dood zien wij ook
ln Holland Birgittinerklooster verrijzen.
De verwoesting in de 16e eeuw
Het beeld van ste Birgitta
uit de Katholieke Birgitta
kerk in Norköpping, een
geschenk van de Benedic
tijnen van Maria Laach.
landsch stempel ligt en men kan zien dat
Hollandsche handen hier aan het werk geweest
zijn.
De eerste burgemeester van Gothenburg was
dan ook een Hollander, genaamd Jacob van
Dijk, en het Hollandsch was hier gedurende
de eerste jaren de spreektaal.
Nog steeds is Gothenburg Zwedens voor
naamste en grootste handelsstad met 235.000
inwoners.
Onder de Nederlanders, die handeLen nijver
heid ln Zweden tot bloei brachten, ls bijzonder
het adellijk geslacht De Geer bekend'.
J. de Geer, die in het begin der XVIIe eeuw
naar Zweden kwam en in 1641 te Amsterdam
stierf, wordt openlijk in Zweden de grondlegger
van de Zweedsche industrie en het financie
wezen genoemd.
Vele zijner kinderen bleven in Zweden achter,
en nu nog ls het geslacht De Geer, een
der meest bekende in Zweden; ja een van Zwe
dens meest bekende ministers in de vorige
eeuw is Louis de Geer. Wij behoeven er niet
aan te twijfelen of onze minister De Geer is
verwant met dit Zweedsche geslacht van Neder-
landschen oorsprong.
In Zwedens bankwezen treffen wij ook nog
iemand van Hollandsche afkomst, n.l. Johan
Palmstruik, die in 1655 de eigenlijke grond
slagen legde voor Zwedens rijksbank.
Een koninklijke bekeerlinge
Mgr. J. E. E. Muller, apostolisch-vicaris
van Zweden.
Gustaaf Adolf had eene dochter, de bekende
eh geleerde Christina, die na haar vaders dood
den troon van Zweden besteeg. Deze verza
melde om zich heen de beroemdste geleerden
van liaar tijd.
Hugo de Groot, onze groote Hollandsche
jurist, die in zijne boekenkist den weg naar
de wijde wereld gevonden had en den vader-
landscben bodem niet meer mocht betreden,
bekend is het Stockholmscbe Ridderhuis, een
juweel van Hollandsche bouwkunst, hetwelk,
het dak uitgezonderd, gebouwd werd onder
leiding van Vingboons, wiens naam ook ver
bonden is aan het Amsterdamsehe Tripnén-
huis.
In 1700 trad een zekere Hollander, Van der
Noot, ln Zweedschen legerdienst. Ook bij liet
een echt Hollandsch huls bouwen; het Van
der Nootsche huis heet dat op zijn Zweodsch.
Eene bijzonderheid aan dit huis verbonden
is deze: Hier werd n.l. in een bijzaal den 5en
Mei 1692 de Hollandsche gereformeerde ge
meente gesticht, welke een bestaan van 14Q
jaren in Stockholm gehad heeft, totdat zij iö
1832 werd opgeheven en ingedeeld werd bij de
Duitsch-Luthersche gemeente. Deze gemeente
heeft nog steeds in bezit eene van Stockliolme
oude Katholieke kerken, n.l. de kerk van Slntfli
Gertrudis, de beminnelijke heilige van onze
Brabantsche landouwen.
Zoo was Nederland ln vervlogen jaren
met Zweden verbonden.
En nü in onze dagen?
Een geregelde handel wordt wederzijds tus
schen de beide landen gedreven.
De geestelijke verbinding tusschen Katho
liek Nederland en Zwedens weinige Katholie
ken is echter nooit verbroken geweest, daar
Hollands Birgittinessen een keten vormden, de;
eeuwen door, die Holland verbond met het
land van St. Birgitta.
In de laatste jaren bevinden zich verschil
lende Hollandsche priesters in Zweden en ver
nieuwen den band van vriendschap tusschen
Katholiek Holland en Zweden. Doch iedere
Katholieke Hollander kan komen tot eene
geestelijke verbinding met Zweden, nl. door het
gebed. De Benedictijnen hebben reeds verschei
dene jaren geleden een gebedenverbond opge
richt om van God af te smeeken den terugkeer,
van Scandinavië, dus ook van Zweden tot de'
Moederkerk.
Het St. Ansgaarsjubilé werd de aanleiding
tot het schrijven van dit artikel Het St.
Ansgaarsjubileum wordt meer officieel geopend
op Stockholms stadhuis, welks mooie klokken
uit Holland komen.
Als dan die Hollandsche klokken de Holland
sche pelgrims verwelkomen, mogen zij dan
Inluiden: een bloeiperiode van handel en
nijverheid tusschen Holland en Zweden, ver
levendiging von Katholieke belangstelling van
de zijde van Neder land. voor Zwedens kleine en
vergeten groep Katholieken.
Reeds nu kan medegedeeld worden, dat het
St. Ansgaarsjubilé met een plechtig triduum'
zal worden Ingezet, dat op 17, 18 en 19 Augus
tus ln het aantrekkelijke Stockholm wordt ge
houden. Het hoogtepunt van het feest zal zijlij
de bedevaart per boot over het heerlijke M&-
larmeer naar het eiland Björkö. waar St,
Ansgaar elfhonderd Jaren geleden predikte,
voor het eerst in de stad Birka, die nu begra
ven ligt onder haar eigen stille ruïnen en
waar slechts de kabbelende golven van het
wonderschoone meer de alom-beerschende gtllf<(
verbleken.
Het grootsche stadhuis te Stockholm lij het Malarstrand, met zijn Rederlandsche klok
ken. In de groote zaal vm dit stadhuis heeft de plechtige ontvangst der
pelgrim* bij de Hering van het Ansgaars-julilé plaats.
De Zweedsche Katholieken vieren dit jaar
een groot en heugelijk julilé: het elfde
eeuwfeest van de komst van den eersten
apostel in hun land, St. Ansgaar.
In den zomer van het jaar 829 zond koning
Björn afgezanten naar den rijksdag van
Worms, om keizer Lodewijk den Vromen
te verzoeken missionarissen naar zijn land
te zenden. Dit verzoek werd door Lodewijk
den Vromen ingewilligd. De Benedictijner
monnik Ansgarius van Corvey, die reeds
k een groote rol speelde lij de bekeering
van het Saksenland, werd aangewezen om
onder de ruwe en onmeedoogende Vikings,
befaamd en gevreesd als zeeroovers ook in
onze landen, de Boodschap der Liefde te
gaan brengen.
In den nazomer van 829 vertrok Sint
Ansgaar naar Zweden. Toen hij op de helft
van zijn reis was gekomen, werd de
handelsvloot, met welke hij meereisde, door
de Vikings aangevallen. Alles werd weg-
geroofd, zoodat Ansgaar en zijn gezel, uit-
gesehud aan land gezet, te voet den tocht
moesten voortzetten. In het najaar van
829 kwam de apostel aan in de stad Birka,
de toenmalige voornaamste handelsstad
van Zweden, op het eiland Björkö, mid-
4 den in het M&larmeer gelegen. Daar op
het rotsige eiland plaatste St. Ansgaar
s toen het eerste kruis in het Noorden en
i bouwde hij het eerste kerkje midden in
het hart van een land, waar nog goddelijke
eer werd gebracht aan Odin, Thor, Freya
en Elfen en waar in den prachtigen tem
pel van Upsala nog menschen werden ge
offerd aan de goden
De Zweedsche Katholieken zullen dit ge
denkwaardig jubileum op 17, 18 en 19
Augustus vieren.
Zij wenschen echter óók, dat de Neder-
landsche Katholieken in groot getal aan
die feesten zullen deelnemen, om er
grooteren luister aan te geven dan zij met
hun klein aantal kunnen bereiken. Om die
uitnoodiging, die door den apostolischen
vicaris voor Zweden, mgr. Muller, van harte
gesteund wordt, meer relief te geven,
schreef een Hollandsch missionaris in
Zweden op ons verzoek onderstaand
artikel over de eeuwenoude relaties
tusschen Zweden en Nederland.
Er zijn nog 4000 Katholieken
Het Christendom kreeg eerst twee hóndérd
jaren na St. Ansgaars prediking vasten voet
in het land der trotsche Vikings, doch toett
ging ook Zweden inet rassche schreden een
tijdperk van bloeiend Katholiek leven tegemoet.
Overal ln het land verrezen de heerlijkste ker
ken en de nu nog bestaande domkerken van
Upsala, Lund en Llnköping leveren daarvan
een schitterend bewijs.
De machtige Dultsche Hanze trachtte in-
tusschen allen handel tot zich te trekken.
Zweden daarentegen, door de unie van Kal-
mar met Noorwegen en Denemarken ver
eenigd en meer weerstandkrachtig geworden,
wilde zich vrijmaken van deze machtige Dult
sche kooplieden.
Dit trachtte men langs Indirecten weg te
bereiken: Zweden begon zooveel mogelijk han
del met Nederland aan te moedigen en te be
gunstigen.
Doch innigere banden dan die van handel
en nijverheid verbonden Zweden met Holland
In de late middeleeuwen.
Wie van ons Katholieken kent de H. Birgitta
van Zweden niet? Over geheel de aarde wordt
haar feest den 8sten October gevierd.
Het eerste Hollandsche klooster dezer Zweed
sche Congregatie werd te Rosmalen nabij Den
Bosch opgericht door vrouwe Mila van Kam
pen in het jaar 1434. Eugenius IV gaf zijne
goedkeuring en het klooster droeg den naam
van Maria-Wasser. Dit klooster werd het moe
derhuis voor twee andere Hollandsche kloosters
Marla-Ster ln Kempen (1457) en Maria-Wijn-
gaard nabij Utrecht (1487). In deze kloosters
werd het beschouwende leven over het leven
en lijden van onzen Goddelijken Verlosser ge
volgd. Hier leefde de ln-erf-overgegane liefde
van Birgittaliefde tot Paus en Kerk. die liefde,
trad in Zweedschen dienst en werd zelfs Zwe
dens gezant te Parijs. Later vertoefde hij aan
het hof van Christina.
Koningin Christina heeft het echter bij de
Zweden verbruid, omdat zij, dochter van den
aartsprotestant Gustaaf Adolf, overging tot de
Katholieke Kerk. Zij kon dan ook niet langer
ln Zweden verblijven, legde terwille van haar
Katholieke geloof de koningskroon neer en
verliet haar vaderland.
Op hare reis naar Rome, kwam zij door de
Nederlanden. Onze groote Vondel wijdde haar
een lof- en dankvers, om haar overgang tot
het Katholieke geloof te vieren. Christina zond
van haar kant aan Hollands grootsten dichter
een gouden halsketen.
In de dagen van het St. Ansgaarjubilé zullen
zeker vele buitenlanders Stockholm bezoeken
en deze mooie stad bewonderen.
Mogen ook vele Hollanders zich als pelgrims
daar bevinden. Voor ons toch heeft Stock
holm nog iets bijzonders.
Als men door Stockholms straten wandelt,
ontmoet men zeker hier en daar nog eenige
echt-Hollandsche huizen, gebouwd door oude
vaderlanders, die, hoewel ln den vreemde, toch
de Hollandsche bouwkunst bevorderden. Zeer
De Katholieke bladen ln Nederland vestig
den reeds de aandacht van hun lezers op het
8t. Ansgaar-jubilé, dat de Katholieken van
Zweden op eenvoudige maar waardige wijze
dit Jaar zullen vieren, in de tweede helft van
Augustus. Door een oproep noodigden Zwedens
Katholieken, die op het oogenblik nog slechts
ten vereenzaamd kuddeke vormen van 4000
(leien te midden van zes millioen Protestanten,
en dit in oen land, dat eens door en <loor
De Sint Erikskerk te Stockholm, de kathedraal
van den apostolischen-vicaris, mgr. Müller.
