De Draak tegen Sikkel en Hamer
CHINA EN RUSLAND.
de geschiedenis van den
OOSTER-SPOORWEG.
Bts-...irSeenl0 vrieu<* van China en
MANTSJOERIJE EN DE
MANTSJOES.
DE OVEREENKOMST VAN 1924.
DE IRONIE DER GESCHIEDENIS.
HET VOORSPEL VAN HET
CONFLICT.
Het conflict in het Verre Oosten
"president van de Chineesche republiek,
maarschalk Tsjiang Kai Shek.
Men kent het conflict. Er loopt door het
Wonderlijke Mantsjoerije, waarvandaan eens
(le ruiterscharen kwamen, die China verover
den en er de dynastie der Mantsjoes stichtten,
een heel belangrijke spoorweg, die een onder
deel is van den Trans-Siberischen spoorweg en
hitmondt in Wladiwostok, de groote en belang
rijke Russische haven aan den Grooten Oceaan,
die daar de Japansche Zee heet.
Deze spoorweg wordt de Oosterspoorwèg ge
noemd. Hij stond, ofschoon hij over Chineesch
grondgebied liep, onder Russisch beheer. Thans
.is hij echter door de Chineezen in beslag geno
men, zulks op grond hiervan, dat de Russen
misbruik maakten van hun aanwezigheid op
Chineeschen bodem. Ofschoon de mededeelin-
geu der Chineesche diplomaten niet altijd be
trouwbaar zijn, is het in dit geval, gezien de
ervaringen overal elders in de wereld, wel
Zeker, dat ze gelijk hebben met hun bewering,
dat de beambten van den spoorweg eigenlijk
niets anders dan spionnen en agitatoren zijn.
De inval in het Russisch consulaat te Charbin
en de arrestatie van een aantal Russen zijn
p.m. de aanleiding geweest tot het conflict, dat
tenslotte echter een logische consequentie is
Tan Tsjiang Kai Sliek's anti-communistische
Politiek en China's nationalistische aspira
ties. De tijd is voorbij, dat China duldt, dat
Vreemdelingen den baas spelen op zijn grond
gebied. En zoo was de toestand aan den Ooster
spoorweg.
De tallooze grieven, die China tegen Rusland
en tegen de groote mogendheden heeft, worden
hier voor de zooveelste maal te berde gebracht,
liet verleden wordt in het heden gewroken.
Uit de verschillende gewisselde nota's blijkt,
dat de regeering van Nanking een reeks troe-
.Ven in haar hand heeft en over de meest uit-
6' uloopende gegevens beschikt, iets, wat haar
Intusschen niet zoo heel moeilijk zal zijn ge-
Vallen. Het zondenregister der U. S. S. R. is
daarvoor ook te groot
De Chineesche Oosterspoorweg is een Rus
sische lijn die een onderdeel is van den Trans-
Siberischen Spoorweg. De spoorweg zoowel als
Z;jn geschiedenis zijn heel interessant. leder-
Gen kent eigenlijk den Trans-Siberische, al was
hfit maar alleen door Jules Verne. De Russen
hebben hem met bewonderenswaardigen energie
eu niet ontzaggelijke kosten gebouwd. Stra
tegische redenen dreven indertijd het tsaristi
sche Rusland tot den bouw, maar ^et bleek
spoedig dat de nieuwe spoorweg«-ook een buiten-
1 h'-',v°ne commercieele waarde had. In het jaar
1S88 lagen er langs de lijn meer dan honderd
duizend ton goederen op verzending te waeh-
ca- De waren bleven soms maanden lang
^Pgeslagen, eer ze verzonden konden worden.
e Transsiberisclie verbond Londen met Pe-
mg in een minimum van tijd, vooral In de
Periode, waarin hij geopend werd.
Het was om de lijn met ongeveer zeven hon-
e,d kilometer te bekorten, dat de Russische
regeering aan China vroeg, den Transsiberi-
le door Mantsjoerije te mogen aanleggen.
e daartoe benoodigde concessie werd op de
ePi oef de wijze der diplomaten verkregen.
W ^en oor'og tusschen China en Japan,
g.'1' ,1 'a China heel loelijk klop gekregen had,
scute Japan de controle over een deel van
hiJ-Mantsjoerije en wel over het schiereiland
;i" oeng. Een Japansche heerschappij daar
oovi tSr ^v,ani heEHot den Russisch-Japanschen
jjc( J!:> V'as Rusland allesbehalve aangenaam.
C1 me'; he hulp van Frankrijk en
l ï.ai.d m, Japan er toe te brengen, af-
Intusschen werden en worden al die conflic
ten op de hoofden der inwoners van Mant
sjoerije uitgevochten. Dezen zijn echter wel het
een en ander gewend.
Mantsjoerije is een gewest van bijna een
millioen vierkanten kilometer, dat zich tus
schen de rivier de Amoer en de Gele Zee uit
strekt. Behalve een geringe bevolking van
echte Mantsjoes wonen er Tsjoentsjoezen, dia
van roof leven, Toengoezenstammen en Chi
neezen, alsmede Japanners, Russen en Korea-
nen. De geschiedenis van het land loopt van
da Hunnen tot de moderne Russen, ten aan
zien van welke laatsten de naam Port Arthur
genoeg zegt.
Aan afwisseling heeft het den bewoners
van Mantsjoerije dus niet ontbroken, maar
desondanks togen ze nog naar China, om daar,
gelijk reeds eerder vermeld werd, de keizer-
dynastie der Mantsjoes te stichten, die eerst
In deze tijden door de Chineesche revolutie
verdreven werd.
Nog In deze eeuw hebben ie mensehen In
Mantsjoerije heel wat beleefd.
Omstreeks 1909 hadden ze in drie jaar tijd
uit Peking drie stadhouders toegestuurd ge
kregen. Eerst kwam een Tartarengeneraal,
Tsjao Erh Shün, die intusschen een heel or
dentelijk bestuur voerde en aan het eind van
het jaar de openbare kassen goed gevuld had,
iets, wat in China niet veel voorkomt. Zijn op
volger, een zekere Hsü Schi Tsjiang, een luie
en verkwistende Zuid-Chinees, maakte die kas
sen dan ook zoo gauw mogelijk leeg, maar liet
Mantsjoerije verder met rust. Onder zijn be
stuur werd de aanleg van telegraaf- en tele
foonlijnen en andere Westersche gemakken uit
onverschilligheid en geldgebrek stop gezet.
Zijn opvolger, de rhsechte Mantsjoe Sieh
Liang, die in den Bokseropstand een dubbel
zinnige rol speelde en vooral anti-Fransch
gezind was, maakte een eind aan alle in voor
bereiding zijnde hervormingen. Zijn joyeuze
entrée was al merkwaardig genoeg.
Toen hij te Moekden aankwam en daar vol
gens de heerschende gewoonte door een ont
zaggelijken stoet in gala gekleede beambten en
officieren verwelkomd werd en langs 'n rij op
Europeesche wijze gekleede soldaten moest
gaan, was zijn eerste vraag: „Wat zijn dat
voor kerels Buitenlanders of Chineezen
Toen men hem de zaak had uitgelegd, stuurd8
hij het leger en de heele kudde ambtenaren
met één woord naar huis en begaf zich, slechts
door eenige politieagenten begeleid, naar het
voor hem bestemde paleis.
Bij de aanvaarding van het arabtszegel, die
des morgens te vier uur plaats vond de Chi
neezen regeeren af en toe op de zonderlingste
uren verklaarde hij, dat alles, wat in zijn
gebied Westersche allures had, moest worden
afgeschaft of vernietigd
Aangezien de lui in Mantsjoerije dus aan
dergelijke heersclicrs gewoon zijn en in de
laatste jaren bovendien aan den heel onver-
kwikkelijken strijd tusschen de Witte en de
Roode Russen (zelfs de padvinders zijn er In
twee partijen verdeeld), zal het huidige con
flict wel geen al te grooten indruk op hen
maken.
Maar het ziet er mt naar uit, dat
er ernstige verwikkelingen uit kunnen ont
staan, temeer, daar er zooveel achter de scher
men gebeurt en er dermate vrscliillende be
langen op het spel staan.
Zooals reeds herhaaldelijk is betoogd en een
ieder begrijpen kan, gaat het niet ln hoofdzaak
om den Chineeschen Oosterspoorweg.
De toestand is iu het Oosten zoo ingewik
keld, dat er de onmogelijkste dingen kunnen
gebeuren, terwijl de diverse belanghebbenden
vaak in een heel moeilijke pcsltle verkeeren.
Als voorbeeld zij Japan genoemd. Het land
van de Rijzende Zon zou heel graag zien, dat
de Russen geheel uit Mantsjoerije werden ver
dreven. Maarhet heeft er zelf een spoor
weg, den meergenoemden Zuid-Mantsjoerij-
schen. En dien wil het toch niet kwijt. Maar
na de Russen zouden de Japanners we! eens
aan de beurt kunnen komen.
Het ontwaakte China schijnt zich iminef?
heel wat mans te voelenj
stand van
het zooeven
verworven
bezit te doen.
Politiek®
en teohnt,
sche redenen
maakten een
rechte lijn
door Man
tsjoerije voor
den
Transsi,Perl
eche ihioogs't
gewensclit en
als dank
voor zijn
vriendelijke
bemiddeling
vroeg Rus
land daartoe
conceesiie. Ze
verkreeg dia
ook en zoo
kwam het,
dat een zoo
buitenge
woon belang,
rijke spoor
weg bij een
zijner eind
punten door
vreemd gebied loopt, iets dat de Russen thans
danig betreuren. Eu nog eenige jaren geleden
hebben de bolschewisten er de nadeelige gevol
gen van ondervonden, toen de uit Siberië ver
dreven Witte Russen deU spoorweg bezet
hielden.
De Transsiberisclie loopt van het stadje Mant
sjoerije tot Wladiwostok over Chineesch gebied.
De concessie werd in 1896 verleend bij een te
Sint Petersburg gesloten overeenkomst.
Chineesche soldaten, ivakcnd b>j den omstreden Oosterspoorbaan.
Toen sovjet-Rusland zich naar het Oosten
wendde, om volgens Lenin's tot dusver tamelijk
ij del geblevenwoord „we zullen het Westen
overwinnen door het Oosten", aldus vooral het
Britsche wereldrijk te treffen, was het nogal
gul en edelmoedig, althans het nam hiervan
tegenover de Chineesche broeders den schijn
aan.
In 1919 en 1920 verklaarde sowjet-Rusland
alle met de tsarenregeering aangegane over
eenkomsten en verdragen voor ongeldig, maar
het gaf daarmede nog niet al zijn rechten
prijs en zeker niet zijn fiuancieele belangen
in den Chineeschen Oosterspoorweg.
In een vertaling van de officieele Russische
verklaring door het Chineesche ministerie van
Buitenlandschc Zaken kwam zulk een geste
wel voor, ze viel er althans uit op te maken.
Maar Rusland protesteerde hiertegen al
spoedig en reeds in 1920 verklaarde het, zijn
rechten te handhaven. En in Mei 1924 kwam er
een overeenkomst tusschen de twee landen tot
stand, waarbij Ruslands' rechten formeel
erkend werden.
Volgens deze overeenkomst zou de leiding
van den Oostersijporweg uit Russen en Chinee
zen bestaan en ook het personeel gemengd zijn.
Aan deze bepaling hebben de Russen niet
steeds de hand gehouden. Voorts bleek al spoe
dig, dat gelijk gezegd, de Russische spoorweg
beambten niets anders dan agitatoren en spion
nen waren.
vermoord werd ,een inval doen in het Russische
gezantschap te Peking, waarbij vele Russen
werden gearresteerd. Raids op Russische con
sulaten te Tientsin en Shanghai volgden. Lit-
winoff protesteerde toen ten sterkste. Voldoe
ning werd echter niet gegeven. Alleen werden
mevrouw Borodin en enkele Russen in vrijheid
gesteld.
De Chineesche regeering paste toen haar
oude, beproefde tactiek weer toe en schoof de
schuld telkens op elementen, waarover ze geen
zeggingskracht eu geen gezag beweerde te
hebben.
Maar thans is diezelfde regeering den hee-
len dag in touw, om allerlei diplomatieke nota's
op te stellen. Wie deze nota's leest, komt
onwillekeurig tot de vraag, of hier weer de
oude tactiek der verschillende lezingen wordt
gevolgd. Geheel onmogelijk is dit niet, want de
Chineezen beleven hieraan hun grootste vol
doeningen, zelfs indien ze het in de practijk der
oude, beproefde tactiek weer toe en schoof de
diplomatie moeten afleggen. Niet alleen met
de sowjet-regeering maar ook met die der tsa
ren hebben ze dank zij deze methode eindelooze
kibbelarijen
gehad, spe
ciaal voor
de Chinee
sche souve-
-einiteit over
den Ooster
spoorweg.
Je inwoners
van da
groote,
bloeiende en
ijn vele op
dichten Eu.
ropeesche
itad Charbin
hebben er in
dertijd heel
veel ellende
ioor beleefd.
De Ooster
spoorweg
heqft intus
schen van
Mantsjoerije
;en Chinee
sche kolonie
gemaakt.
Twee hon
dand jaar
lang had Chi
na in Mant
sjoerije slechts een schijngezag, maar bij
het gereedkomen van den spoorweg zag de
Chineesche regeering in, hoe hard het noodig
was, er wat krachtiger op te treden, wilde het
dit gebied niet aan Rusland verliezen. Welk
een belang Mantsjoerije voor Rusland had.
moge alleen worden aangetoond met de mede-
deeling, dat dit land zijn millioenenleger alleen
met de graanproductie van Mantsjoerije kon
voeden
Doch reeds ln 1909 bleek Rusland het spel
verloren te hebben. Honderdduizenden bekwa
me, ijverige, sobere en trouwe Chineesche boe
ren en handelswerklieden stroomden het land
der Mantsjoes binnen. Terwijl het gros van
dit volk te Peking in de schaduw van den
troon zijner keizers versmachtte en schier van
honger en ellende omkwam, schiepen tallooze
Chineezen zich in Mantsjoerije een bestaan en
vele Russische ondernemingen konden het
tegen de moordende concurrentie dezer vol
hardende en stoere kolonisten niet bolwerken.
Dé spoorweg bleef Russisch, maar Mant
sjoerije, waar later Japan nog vasten voet heeft
trachten te krijgen, werd Chineesch en zal het
wel altijd blijven.
Dat door dit Chineesche land een Russische
spoorweg loopt, is natuurlijk een doorn In het
oog der nationalistische Chineesche regeering,
die daarbij in het internationale handelscen
trum Charbin gaarne zelf de lakens uitdeelt en
er bovendien niets voor voelt, van het na een
langdurige penetration paclfique veroverde
Mantsjoerije een tweede Mongolië te maken,
dat nu practisch een provincie van het bolsche-
wistische Rusland is.
Ziethier eenige der vele factoren, die oor
zaak zijn van het huidige conflict.
last van
sijn zoon
A arachan, Russisch phialsvcrvougetul volks
commissaris run buitenland/lelie zaken.
Dit conflict heeft een eenigszins komische
zijde. China, tot voor kort de ijverige en het
meest belovende leerling van de sowjet, staat
nu gewapenderhand tegenover zijn leermeester
en rammelt zelfs op imperialistische wijze met
de sabel.
Het land, dat voorbestemd scheen, de groot
ste bondgenoot van liet bolschewisme te wor
den, keert zich resoluut tegen den heilstaat.
De volgelingen van Confucius blijken in de
practijk toch weinig vatbaar voor den commu-
nistischen zuurdeesem le zijn. Confucius toont
zich zelfs eeuwen en eeuwen na zijn dood ster
ker dan Le-
nin De
oude draak
wint het van
hamer en
cirkel.
Dit pers
pectief zit
ongetwijfeld
in 't huidigs
conflict, dat
ver boven
den Ooster
spoorweg is
uitgegroei T.
En de stan !-
vastige hou
ding der t .eh
niet zoo ster
ke regeering
van Nanking
zou doen i er-
uoeden, dat
er anderen
achter baar
staan. Er
wordt ge
mompeld v„n
Japan, van
d,e Vereen.
Staten, van
het „interna
tionale kapi
taal", maar
niemand
weet, natuur
lijk 't rechte.
Wang, Chineesch minister van lluiten1andsche
Zaken.
Men weet, er is reeds op gewezen, dat dit
conflict het gevolg is van het verlangen van
China, in eigen huis absoluut baas te zijn.
Daarbij komt de nederlaag der rooden in de
ICwomintang en verder eenige onverkwikke
lijke voorvallen gedurende de laatste jaren.
In Januari 1926 ontstond er een ernstig
meeningsveirschil over den Chineeschen
Ooster
spoorweg.
Toen werd
'1e Russische
directeur
Iwanoff ont
slagen. Hier
over zond
Tsjitserin
booze tele
grammen.
In Maart
1927 werd
een Rus
sisch trans
port door
generaal
Tsjiang
Tsjoeng
Tsjiiang in
beslag giamo-
meu en te
vens wekte
iet gevangen
nemen van
mevr. Boiro.
diin toen
glroote ver
ontwaardi
ging hij de
Russische
autoriteiten.
Kort daarna
liet de
stadhouder
van Man
tsjoerije,
marschalk
Tsjiang
Tso Lin, die
later op
