Tsi
m
VELUM
99(1
a
DONDERDAG 22 AUGUSTUS 1929
DE NADERINGSMARSCH.
HU
HET JUUANADOK.
DE HAVEN VAN ZOUTKAMP.
WAARSCHUWING VOOR NEDER-
LANDSCHE „WERELDREIZIGERS"
SCHIETPARTIJ TE DEN HAAG'
ÏU
Ede, SO Augustus 1829.
De rust en de stilte van de Veluwe zijn voor
eenige dagen verdwenen, want de prachtige
bosschen en de heide ten Zuiden en ten Noor-
i den van Ede zijn dit jaar uitverkoren voor
de legeroefeningen. Een blauw, uit het Zuid-
Westen oprukkend leger zal gedurende drie
dagen pogen een roode legermacht, die zich
ten Noorden van Ede ter verdediging tracht
in te -richten, uit de stelling te werpen.
Heel de heide is vol krijgsgewoel. Er wordt
voortdurend geschoten, de mitrailleurs ratelen
en het kanon "buldert hoven dit alles uit, ter-
wijl vliegtuigen van beide partijen voortdurend
over het slagveld kruisen.
In tegenstelling met hetgeen de laatste jaren
geschied is, toen iederen dag van een nieuwe
onderstelling werd uitgegaan, vormt dit jaar de
legexoefening onder leiding van den comman
dant van het veldleger, luitenant-generaal E. T.
Insinger een aaneengeschakeld geheel. In wer
kelijkheid zouden de troepen dan ook steeds
i in het veld blijven, maar bij een manoeuvre
gaat dat niet. Er zou voor de troepen te weinig
I actie zitten in een dergelijken strijd, de ver
pleging zou zeer kostbaar worden en dan moge
lijk nog veel te wenschen overlaten.
Dit alles wordt nu voorkomen door de troe
pen iederen dag na afloop van de oefening
terug te laten gaan naar de kazerne te Ede
of de kampementen te Ede en Harskamp en
naar de k#ntonnementen Wageningen, Veenen-
daal, Amsrongen, Otterlo enz. Den volgenden
dag reeds voor het licht is, begeven de troepen
zich weder naar de plaats waar de oefening
den vorigen dag geëindigd is, en het gevecht
kan voortgang hebben.
Voor den soldaat heeft dit het voordeel dat
hij zich beter In den gang van zaken kan in-
denken. Overigens is deze legeroefening zeer
eenvoudig opgezet en heeft ze vooral ten doel
de nieuwe gevechtsvoorschriften eens practisch
toe te passen, vooral wat aangaat aanval en
verdediging.
Troep en aanvoerders moeten daarin ge
oefend worden en daarom meenen wij, dat dit
jaar ook alles is weggelaten wat daar afbreuk
aan zou kunnen doen.
De onderstelling voor deze oefening is dat
een blauwe partij op 18 Augustus aangekomen
is in de lijn OchtenWijk hij Duurstede. Op
19 Augustus is die partij opgerukt tot de lijn
WageningenWoudenberg en heeft daar, ge
dekt door voorposten, den nacht doorgebracht.
De vooruitgeschoven lichte troepen van de
blauwe partij hebben voeling gekregen met
den vijand. Uit de plaats gehad hebbende ver
kenning is gebleken dat de roode partij ner
gens meer voorwaarts gaat, maar een stelling
schijnt in te richten, gedekt door voorposten,
die ongeveer staan in de lijn de Ginkel
Lunteren. De indruk is tevens verkregen, dat
de roode partij numeriek de mindere is van
de blauwe partij.
Als gevolg hiervan heeft de legerleiding het
bevel uitgegeven dat het veldleger op 20 Aug.
bij het aanbreken van den dag den opmarseh
zal voortzetten en den vijand terugwerpen. Het
blauwe leger rukt op over een zeer breed front.
Voor deze manoeuvre werd uit dit front een
bepaald vak genomen, door lijnen aangegeven
op de schets waarin de IVe Divisie-groep onder
bevel van den generaal-majoor Quanjer voor
waarts moet rukken. Rechts en links bevinden
zich andere divisie-groepen, zoodat voor bevei
liging van de flanken geen zorg behoeft te
Worden gedragen.
Om aan het bevel om den opmarseh voort
te zetten te kunnen voldoen heeft de com
mandant van de IVe divisiegroep opdracht ge
geven, in den nacht van 19 op 20 Augustus
twee bruggen te slaan over de Grift. Een brug
op schragen door de 7de compagnie pioniers
is daar in den nacht gemaakt van materiaal
in deze streek gekocht. Om 10 uur 's avonds
werd begonnen met het aanvoeren en om 2 uur
's nachts was de brug, die drie schragen telt,
gereed en konden voertuigen tot een gewicht
van 5 ton hier de Grift passeeren. De tweede
brug werd in korten tijd geslagen door de
pontonniers, maar daarbij mag niet vergeten
worden, dat het materiaal daarvoor gereed
wordt aangevoerd. In aansluiting aan deze
bruggen waren tevens wegen aangelegd door
iï»
I het land, waardoor niet alleen troepen, maar
ook artillerie en voertuigen konden oprukken.
Daar vooral met het oog op onzen korten
oefeningstijd en de eveneens zeer korte her
halingsoefeningen, oefenen van den troep
hoofdzaak is, waren heden niet alleen slechts
de voorhoeden in actie, maar had de comman
dant van het veldleger de hoofdmachten zelfs
weggelaten. Hetzelfde was het geval hij de
roode partij, waar er alleen maar werk was
voor de voorposten. De troepen die de hoofd
macht vormen moesten, konden daardoor een
dag langer in het garnizoen blijven en kwamen
eerst tijdens dezen eersten manoeuvredag ter
plaatse.
Wat de oefening-van heden aangaat, dat was
Voor de voorhoeden een marsch, waarbij voort
durend rekening moest worden gehouden met
de mogelijkheid, dat aanraking met vijande-
lijke strijdkrachten te wachten was. Met ver
schillende voorhoeden werd daarom voorwaarts
gerukt, een gevolg van het marcheeren met
meerdere colonnes teneinde de diepte van de
oprukkende divisiegroep zoo gering mogelijk
te maken. Die geringe diepte is noodig omdat
anders de ontwikkeling tot het gevecht te veel
tijd zou kosten. Het terrein ten Oosten en
Westen van Ede is zeer bedekt. De troepen
behoefden daarom niet dadelijk den gevechts-
vorm aan te nemen hij dezen naderingsmarsch
dat geschiedde eerst toen het dorp Ede gepas
seerd was en de voorste afdeelingen vuur ont
vingen van vooruitgeschoven verkennende
kleine roode afdeelingen.
Het bedekte terrein stelde aan den naderings
marsch hooge eischen wat betreft het verhand
houden. In het bijzonder was dat het geval
in de bossehen. Slechts door langdurige oefening
is te hereiken dat de richting niet verloren
gaat.
Goed twaalf uur was de gevechtsaanraking
verkregen en reeds vrij spoedig liet de artil
lerie haar stem hooren. Bij den opmarseh wa
ren de batterijen tevens mee voorwaarts ge
gaan van stelling tot stelling, zoodat vrij spoe
dig na de aanraking met den vijand vuur kon
worden gegeven.
Alles ging in de grootste orde, maar een
vijand verdrijven uit dit terrein gaat niet vlug,
zoodat men slechts langzaam vooruit kwam.
De moderne oorlog stelt bovendien hooge
eischen aan de verbinding, want de comman
dant moet voortdurend op de hoogte blijven
van hetgeen er in voorste linie geschiedt.
Niet alleen in een stelling, maar ook bij een
marcheerenden troep moet er steeds telefoni
sche verbinding zijn. De veldtelefoon is zoo
danig ingericht dat ook tijdens het afrollen
van den draad gesprekken kunnen worden ge
voerd. Ons leger beschikt verder ook over radio
te velde. In een zijspan van een motorfiets Is
de geheele zend- en ontvanginstallatle gemon
teerd. In 5 minuten is men klaar om te ver
zenden of te ontvangen, want dan is de an-
tpnne. opgesteld. Op onzen tocht zagen we een
dergelijke radio-installatie waarhij ook over
grooten afstand radiografisch kan worden ge
seind.
Toen hedenmiddag te vier uur de oefening
eindigde, had da blauwe partij de roode voor
posten ongeveer 1000 Meter teruggeslagen. Ge
durende den nacht blijven verschillende bat
terijen ter plaatse staan teneinde op 21 Augus
tus het gevecht te kunnen voortzetten. Ook
heel veel telefonische verbindingen blijven ter
plaatse.
De Minister van Oorlog arriveerde eer
gisterenavond in het Hoofdkwartier te Lun
teren en reed vandaar Woensdagmorgen per
auto uit om de verschillende ingenomen stel
lingen der beide partijen te bezoeken. Verder
bleef Z.Ex. de bewegingen der troepen volgen.
Bezoek van H. M. de Koningin
Onder een zwaar bewolkte lucht, waaruit de
regen, langzaam neersijpelde bracht hedanmor.
gen vroeg H. M. de Koningin een bezoek aan
de manoeuvres op de Veluwe.
H. M. was vergezeld van haar adjudant-ma
joor Storm.
Verder bestond het gezelschap uit vice-admi-
raal Bauduin en hofdame Baronesse Tuyl van
SeTooskerke, Zij werd rondgeleid en voorge
licht door Overste van And ei.
ln de omgeving van Ede worden (le lcgeroefi-.Ur.~en voortgezet, waarbij alle mi&erdeclcn
van het leger beproefd worden. Ter overbrenging van berichten hedient men zich, behalve
van het ultra-modeme rado veldstation, ook met succes van postduiven.
Naar Curasao vertrokken
Het op de werf der Nederlandsche Scheeps
bouw Maatschappij te Amsterdam voor Curacao
nieuwgebouwd Julianadok (4000 tons), hetwelk
een lengte van 825 voet en een breedte van 81.5
voet heeft, was Woensdagmorgen reeds tijdig
van Amsterdam naar IJmuiden vertrokken en
arriveerde na een goedgeslaagden tocht door
het Noordzeekanaal, hetgeen met beleid moest
geschieden, vooral hij het passeeren van de
beide spoorbruggen, in de Binnenhaven aldaar.
Er moest echter op hoog water worden ge
wacht, zoodat het gevaarte -eenige uren in het
Binnentoeleidingskanaal moest vastmaken. Heel
kalm en voorzichtig moest het dok, dat bij
het doorschutten in de slui3 aan weerszijden
slechts 20 centimeter ruimte over had, naar
buiten worden gebracht, teneinde door de sleep-
booten Ganges en Rozenburg van L. Smit en
Co's Internationalen Sleepdienst te worden
overgenomen. Het doorschutten geschiedde, hoe
wel het geruimen tijd vorderde, zonder onge
vallen, zoodat genoemde sleepboot-en om vijf
uur het dok konden vastmaken om da groote
reis naar Curacao, ongeveer 4300 zeemijlen, te
aanvaarden.
Met het oponthoud te Las Palmas en Barba
dos, alwaar zal worden binnengeloopen om te
bunkeren, hoopt men in ongeveer twee maan
den op de bestemmingsplaats aan te komen.
Nog dient vermeld te worden, dat het trans
port van Amsterdam naar IJmuiden geschiedde
door sleepbooten door de N.V. Reederij voorheen
gebr. Goedkoop. Naar we vernemen zal de sleep
boot Rozenburg slechts tot voorbij den Water
weg het dok assisteeren, waarna de Ganges
verd'm alleen de sleepreis zal voortzetten.
DE LIMBURGSCHE MIJNEN
De productie en de werkkrachten
De totale productie der gezamenlijke Lim-
burgsche mijnen bedroeg gedurende Juli
1.024.178.97 tons.
Het totaal der arbeiders in de Limburgscha
mijnen bedroeg op 1 Augustus 24.53S onder
gronds en 10.619 bovengronds, dus tezamen
35.157 arbeider?.
A
lei*™
kceisu"""*
Een belemmering voor de ontwikkeling
der visscherij
Hst lid der Eerste Kamer, de heer Westsr.dijk,
heei't tot den Minister van Waterstaat de vol
gende schriftelijke vragen gericht:
1. Is het den Minister bekend, dat de zee-
en kustvisscherij te Zoutkamp zich de laatste
jaren belangrijk hebben uitgebreid en een toe
nemende levensvatbaarheid hebben getoond
2. Is het Zijn Excellentie eveneens bekend,
dat deze ontwikkeling in sterke mate wordt
tegengehouden door de gebrekkige inrichting
der haven, die een «enigszins belangrijke ver
dere uitbreiding onmogelijk maakt
3. Is het juist, zooals wordt beweerd, dat in
zeer korten tijd ,-een veel meer bevredigende
toestand, op weinig kostbare wijze, zoude kun
nen worden veakregen, indien Rijk, provincie
en gemeente de handen ineen zouden willen
slaan tot verbetering der binnenhaven:
4. Is de Minister bereid, daartoe met be
kwamen spoed krachtig mede te werken en de
daarvoor noodlge Rijksbijdrage aan de Staten-
Generaal voor te dragen
5. Zoude Zijn Excellentie willen mededeelen,
in welk stadium de betrekkelijke onderhande
lingen tusschen de betrokken col leges thans
verkeer.en en of er uitzicht bestaat, dat binnen
redelijken tijd de zoo zeer en zoo lang ge-
wenseüto verbeteringen worden aangebracht,
zulke in verband met de uitvoering van ver
schillende plannen der betrokken ondernemers,
die maar steeds moeten wachten op de beslis
sing in zake de met groot verlangen verheide
havenverbetering 7
Geen hulp meer van diplomatieke en consulaire
ambtenaren in het buitenland
Het ministerie van Buitenlandsche Zaken ves
tigt de aandacht op het navolgende:
Het is in den laatsten tijd meermalen voor
gekomen dat de hulp der Nederlandsche diplo
matieke en consulaire ambtenaren is ingeroe
pen door Nederlanders die zonder behoorlijk
middel van bestaan naar het buitenland waren
getrokken en aldaar, onder het mom van we
reldreiziger te zijn, al bedelende rondtrokken,
tot schade van den goeden Nederlandschen
naam. Ten einde aan dit euvel paal en perk te
stellen, is aan genoemde diplomatieke on con
sulaire ambtenaren opgedragen, in het vervolg
alle hulp en bijstand aan zoodanige Nederlan
ders te weigeren en hun onder geen voorwaarde
geldcljjkcn onderstand te verleenen.
RADIOTELEFOONDIENST NEDERLAND—
NED.-INDIë.
Uitbreiding spreekgelegenheid.
Met ingang van Maandag 26 dezer zal ook
te Arnhem, Breda, Groningen, Deventer, Eind
hoven en Hengelo aan het publiek gelegen
heid worden geboden tot het voeren van radio-
telefonische gesprekken met Nederlandsch
Oost-Indië.
Het ligt voorts in de bedoeling binnenkort
eveneens de kantoren 's-Hertogenbosch, Leeu
warden, Maastricht en Middelburg in dit ver
keer te betrekken.
MAG EEN BRANDWEERCOMMANDANT
GEMEENTERAADSLID ZIJN 7
In de gehouden Raadszitting van Koog aan
da Zaan werd op advies der commissie van
onderzoek der geloofsbrieven, geadviseerd het
nieuw-benoemde lid, den heer J. Gruys niet
toe te laten, op grond, dat hij als Brandweer
commandant een functie bekleedt, hem door
het Gemeentebestuur opgelegd. De heer Gruys
zal lp hooger beroep gaan.
Als nieuw Raadslid werd voorts geïnstal
leerd de beer S. Doorgeest (S.D.A.P.)
DOODELIJKE VAL.
De 15-jarige dochter van J. Steenhuizen te
Aduard is van de flets gevallen en aan de ge
volgen van een hersenschudding overleden.
EEN MAN SLOOT ZIJN VROUW 0? Eïl'
SCHOOT OP DE STRAAT
Hij zelf en een politie-inspecteur
Op de Valkenboschlaan nabij den j
seinen weg te 's Hage heeft een schietpa-
plaats gehad. Van af een balcon van een W
ëtage heeft een man, nadat hij zijn vro"11'
een kast van de voorkamer had cp?e5'°
daarop geschoten. Op dit schieten str°°®
aanstonds veel volk toe.
De politie, bijgestaan door enkele r®cJ®
cheurs, heeft zich tot het huis toegaat»
schaft, en probeerde vanaf het dak den
die nog steeds op het baleon stond, met
water te kalmeeren. De man, die intnssC®
evenwel zeer kwaad geworden was,
rechts en links te schieten. De politie WA
woordde het vuur en schoot den man 'a L
hand, waardoor deze wankelde en neerviel
inspecteur is licht gewond. Deze zoowel a"
man zijn door den Eerste Hulpdienst naarnIf,
ziekenhuis vervoerd. Het duurde ruim een
voordat de rust in de buurt was weers®''®6
Een slachtoffer van vervolgingswaan^11
(jtf
Omtrent deze schietpartij kunnen we "Aj
mold au, dat t geval zich afspeelde op 't 4,1„j
bovenhuis van no. 27 aan die laan,
door den 65-jarigen rentenier van R.» °®f
werkmeester van de kaarssenfabriek te 4,0 j.
De heer van R. leefde tamelijk terugS®4
ken alleen met zijn vrouw, en was reeds 5
geruimen tijd overspannen en lijdende nan
volgingswaanzin. Familie-omstandighAen v
erfelijkheid speelden daarbij een rol fa»
teekenis. Een dag of tien geleden was zÖn
gestorven en sedert dien was .de toestand
Van R. aanmerkelijk verergerd. Gisteren® j#
te vijf uur meende hij „vireemd
huis te hooren, hetgeen zijn rtten
hem tevergeefs uit het hoofd trachtte te Pra^
In den ochtend werd zijn optreden jC|i
ongevaarlijk en tegen een uur begaf hi)
naar het balcon aan de straatzijde en e(t
de balcondeur achter zich dicht. DaaroP
hij gedreigd ieder te zullen neerschieten»
hem durfde naderen. Voorbijgangers 'j#,
schuwden de politie, terwijl inmiddels
specteur De Willigen, die ertegenover
en die toevallig thuis was, naar buiten
om, gewapend met zijn revolver, in te
De heer De Willigen ïs tevens instructor
de politie-sportoefeningen en geeft ook
het schieten, zoodat hier wel de rechte na
de rechte plaats kwam. De agent v. d- l!^erd#
die eveneens in de huurt woont, assiste
hem. 4,
Intusschen kwamen van het politiebus' Jef
inspecteur Mol en eenige agenten even®''8
plaatse. Van R. werd toen zoo driftig. 41:1 o,t(,
lukraak eenige schoten van het balcon a'
Inspecteur De Willigen zag daarop k8®3 vaJ
de straat af den waanzinnige in de P:l'nl.^eP
de hand te raken, doch van R. nam on"1' pfl
lijk met de andere hand den revolver, d>®
op het balcon had laten vallen, weer 11
schoot opnieuw. Een tweede schot van jef
de W. raakte den woesteling in den
arm. Van R. was echter nog geenszins flreH
gevecht gesteld; hij opende de balcon^
en nam een nieuwen geladen revolver t
het onderzoek bleek later, dat de m»n je#if
geladen revolvers in huls had om oP®
te gaau schieten. gp
Inspecteur Mol was intusschen met d® Agé
ten Krul en v. d. Heyden naar de ^.ei-
gegaan, om te trachten daar den man t®
meesteren. pc
De heer De Willigen en de agent VV'a 1.3'
gaven zich naar het dak en trachtten v;in jjjK
af met emmers water den man zoo 'luV d®
tot kalmte te brengen. Toen deze ect!6'n j#
komst van den inspecteur en de age"4®,^'
de kamer meende waar te nemen de p
ambtenaren hadden zich veiligheidshalf Ij.
dekt opgesteld schoot van R. or'Ij.jnl
hoogte een gat in den muur in de ru'e<»i#
van waar hij de nadering der politie nl ,co»
te bespeuren, om daarna weer naar he'
te gaan. De pogingen van den heer De 44 'g tl
om met emmers water den man tot bed®
brengen, hadden geen resultaat. Van R- sc' gilt
als een hond het water van zich ei e"
voort met het lossen van schoten. r,f d®
Twee welgemikte schoten van den 11
W. stelden daarop den waanzinnige voc
buiten gevecht.
„Voorloopig", want toen onmiddellijk
de inspecteur Mol en de agenten Krul ®n
Heyden den man wilden overmeesterfl1' .0q(
deze toch nog kans om dezen inspecte'""
een revolverschot in den arm te treff®®'
Daarmee had echter van R. zijn laai^u pe'
gespeeld; hij werd thans overmand 1 je'
auto van don Eerste Hulpdienst yef'
ziekenhuis overgebracht, waar de noodig pi)
bindingen op zijn hand en arm wan|.t»rd®"
door vijf schoten was getroffen
verricht. De heer Mol werd daar evene®0
bondon en kon toen huiswaarts keeren- pe-
Een geluk mag het worden genoemd, '!\vjld0
les
halve de inspecteur niemand door - pa-
schoten van den waanzinnige werd 6eV spltf"
Nog vernemen we, dat van R. waarscSïUe^'
b vcuicmeu we, aai van k. w* ytie'
naar de Ramaer-kliniek zal worden' f
om daar verder te worden verpl®eg j pi®1
's mans ontoerekenbaarheid behoeft
meer te worden getwijfeld.
EEN ZONDERLING HEIMW^®
Vader en zoon naar de
De chef-veldwachter te Aalten
ui'
week bezoek van den 80-jarigen L.
rika. L. wilde de cel nog eens zien, ^a' pr
in 1870 wegens een jachtovertreding ze
„gebromd" had. r,,i
De 60-jarige zoon, die hem veVcel'.
maakte een foto van zijn vader in ds
Volgende maand gaat het tweetal V»'CI
Amerika terug.
HET ZWERVERSLOT
Op de heide gevonden, in het z>cken
overleden
De man, die Zondag op de beide 4® (l,
stervende is gevonden is nader gebiedRe jp
een zwerver uit Echt. Hij was door een
getroffen en is thans in het ziekenhui®
overleden.
