BIJ HET GOUDEN JUBILEUM VAN DE GLOEILAMP
u
n
MEER LiCHT
w
r
lil,
ZEN BROKJE HISTORIE.
MEER LICHT MEER GELUK.
HOE DE KOOLDRAAD-GLOEI-
LAMP WERD UITGEVONDEN.
HET GROOTE OOGENBLIK.
DE TOOVENAAR VAN MENLO
PARK.
EDISON'S LABORATORIUM TE
MENLO-PARK.
DE LICHTENDE HULDE.
DE SCHOONHEID VAN HET LICHT.
'i
Meer licht
Er zijn menschen, die dezen kreet in diepe
vertwijfeling slaken. De tegenwoordige tijd
vraagt meer licht in de geweldige geestelijke
duisternis, die alom heerscht. Meer licht is do
uitroep van zoo menig zoekende naar de waar
heid.
Maar er was een tijd, dat er een andere reden
was, die dwong tot een algemeen „meer licht",
meer licht in een ander opzicht.
In de tweede helft van de negentiende eeuw
maakte de techniek reusachtige vorderingen.
Het maatschappelijke leven werd steeds inge
wikkelder, het tempo sneller en de behoefte,
van den nacht dag te maken, immer nijpender.
Het algemeen vermechaniseerde leven had
sterkere lichtbronnen noodig, dan het bezat.
De arbeid was intenser, nauwkeuriger, precie-
ser en vooral de machine eischte een betere en
veiliger verlichting. De wetenschap vroeg om
krachtiger licht.
Kortom, in de tweede helft van de negen
tiende eeuw, waarin de schemering viel van
het materialisme, het rationalisme en het
agnosticisme, was het verlangen naar en do
noodzakelijkheid van meer licht grooter dan
ooit.
Onder de menschen, die trachtten hier uit
komst te brengen en met de middelen van het
moderne weten zochten naar een oplossing,
was Thomas Alva Edison een vooraanstaand
man, wat hij intussehen tot op den huidige a
dag gebleven is.
Thomas Alva Edison vond de gloeilamp uit,
het glazen ballonnetje met den gloeienden kool-
draad, dat thans gemetamorfoseerd is in de
lamp, die het zonlicht pretendeert te benaderen.
Wat Edison, wiens naam aan elk kind on
verschillig waar in de beschaafde wereld be
kend is, ons gegeven heeft, laat zich niet zoo
gemakkelijk beschrijven.
Doktoren, technici, ingenieurs, maar eigen
lijk ieder mensch ondervindt dagelijks de voor-
deelen van de electrische gloeilamp. Het uiter
lijke aspect onzer steden is er volkomen door
veranderd, althans in het nachtelijk uur.
Hier is het onopvallend, dkkr brengt het den
toeschouwer echter in een ware extase.
De talrijke feestverlichtingen, die we ook in
ons land hebben medegemaakt, hebben eenig
Idee gegeven, van wat er met gloeilampver
lichting voor schoons kan worden bereikt,
De schoonheid van het licht is een geheel
Bpart probleem geworden en een geheel apart
onderdeel van de schoonheid eener stad.
Wie eens de geweldige verlichtingsobjecteri
der metropolen aanschouwde, heeft eenigszins
een indruk van de mogelijkheden en de eigen
aardige en verrassende eigenschappen er van.
Heit nachtelijk asipect van een New-York-
echen Broadiway, het Doraden se he Piccadilly
Circus, den Eerlijmschen Kuirfürstendamm en
de Parijsche boulevards rondom die Opera en
Momtmartre, om slechts ©nskele bekende triom
fen dier modisme lichtreclame te noemen, spre
ken voldoende voor ziich en blijven onverge
telijk. Even onvergetelijk als de duizenden
lichtjes van een Oceaanstoom-ers, wanneer men
dien in vollen zee passeert en het lijkt, of ex 'n
berg van licht uit de diepzwarte zee omhoog
rijst. En welk een fraai effect weet men met
de verlichting van gebouwen te bereiken.
Do gloeilamp heeft een omwenteling teweeg
gebracht, één der vele van den modernen tijd
Ook in de industrie is ze revolutioniseerend
opgetreden en zélf heeft ze het aanschijn gege
ven aan een geweldige internationale industrie,
waarin de Nederlandsche onderneming van
Philips te Eindhoven Nederland's naam hoog
houdt.
Op 21 October a.s. zal het vijftig jaar geleden
zijn, dat Thomas Alva Edison een practisch
bruikbare electrische gloeilamp uitvond.
Edison's uitvinding is de sleutel geweest,
welke den toegang tot een „lichtende" toekomst
heeft ontsloten, is de kern geweest, waarom zich
de vrucht der moderne verlichtingstechniek
heeft gezet.
Uit de eenvoudige kooldraadlamp van Edison,
waarvan de sterkte van 8, 16, 32 kaarsen do
poneurreutie met den gasbrander verraadt,
welks sterkte eveneens 8 kaarsen bedroeg, zijn
de huidige lampen voortgekomen; de metaal
draad- en de wolfram-, de gasvullingsiampen.
De groöte beteekenis van Edison's werk komt
in Gen helder licht te staan, wanneer wij de
geschiedenis der verlichting in het kort nagaan.
Een eeuw geleden, ten tijde van Napoleon,
moest men zich nog behelpen met kaarsen ea
olielampen. Daarvóór bezigde men voor ver
lichting vlammende, harsachtige houtsplinters,
fakkels, primitieve vet- en olielampjes, enz.
Men vertelt zelfs van een zeer oude methode,
die in Zuid-Amerika werd toegepast, waar men
vuurvliegjes en glimworpjes in een kooitje
mededroeg.
Een fraai resultaat van modernen bouwstijl
en moderne verlichting: het gebouw van „De
Volharding" te 's-Gravenhagc.
In de laatste honderd jaar kwamen gas en
petroleum in de mode en thans triomfeert de
electriciteit. Tientallen van eeuwen leefde men,
wanneer de duisternis was ingevallen bij een
schemerig schijnsel, dat een zeer gebrekkige
en geheel onvoldoende verlichting gaf, totdat in
één enkele eeuw een snelle evolutie werd door
gemaakt, waardoor inderdaad de nacht in den
dag is herschapen.
Wat heeft de betere verlichtingsmethode den
menschen gebracht? We zouden deze vraag
kunnen beantwoorden door een tweede vraag
te stellen: Kunnen we ons eigenlijk het moderne
leven en speciaal het moderne verkeer, bat
trein-, scheepvaart-, post-, automobiel- en vlieg
verkeer wel denken zonder electrisch licht?
Het kunstlicht heft de verschillen in. de
lengte der dagen op, legt den noodzakelijken
grondslag voor de regelmaat onzer maatschap
pelijke samenleving en hierdoor tevens voor
het snelle tempo, dat het intense leven van
het hedcndaagsche geslacht kenmerkt.
Het is hierdoor, dat een geregeld internatio
naal verkeer mogelijk wordt gemaakt hetgeen
een eerste voorwaarde is voor een bloeiend
economisch leven.
Het electrisch licht draagt voorts voor een
groot deel bij tot het comfort, dat de interna
tionale treinen en de enorme zeekasteelen bie
den. Een goede verlichting der perrons, der
kaden, waaraan de schepen meren, is boven
dien voor de veiligheid oen eerste vereisehte.
Het automobielverkeer bij nacht zou zonder
autolampen, die den weg tot op grooten afstand
helder verlichten, levensgevaarlijk zijn, zij
vormen eveneens een noodzakelijk element
voor de veiligheid, speciaal die van het nach
telijk vliegverkeer.
En het maken van nachtvluchten vereisclit
zoowel voortreffelijke vliegtuiglampen als een
doelmatige verlichting der landingsterreinen.
Het lijdt geen twijfel, of in de toekomst zal
het nachtvliegen meer en meer beoefend wor
den. We denken in dit verband ook aan het
afleggen van lange trajecten; b.v. Holland
Indië-vluchten, welke over eenige jaren in een
vijftal dagen zullen kunnen worden gemaakt.
Zonder electrische verlichting zou di%natuur-
lijk een onmogelijkheid zijn.
Het electrisch licht biedt echter niet alleen
zijn diensten aan ten behoeve van de ontwikke
ling van het snelverkeer. Wellicht zal men het
een eenigszins boute bewering achten, waa
neer er wordt gezegd, dat het electrisch licht
het leven der menschen verlengt. En toch is
Eet gouden jubiló van de gloeilamp wordt te Atlantic City in den staat New-Yersey gevierd.
ff, f n,et ware een °*!>ie van licht worden georganiseerd. De beste
verlicht ingstechmci verleenen hun medewerking aan de geweldige illuminatie. Hier ziet
men eenige lichtstandaards op een verkeersweg, die een eigenaardigen aanblik opleveren
hier veel van waar. Een eeuw geleden gingen
de menschen des avonds over het algemeen
veel vroeger ter ruste dan tegenwoordig. Door
het zwakke licht van kaarsen en olielamp
werden hun oogen spoedig vermoeid. Van wer
ken kon al heel weinig komen. Als geen gasten
verpoozing brachten, kwam uit de grijze sche
mering de grauwe verveling aangeslopen.
Thans is het tijdstip, waarop men zijn leger
stee opzoekt minstens eenige uren verschoven.
Men kan des avonds werken, lezen, zich ont
spannen, zonder dat men zich over zijn oogen
ongerust behoeft te maken en zonder dat men
een verlammend gevoel van moeheid onder
vindt. Wij leven dus inderdaad langer, kunnen
langer van het leven genieten dan voorheen.
Die betere verlichting heeft verder den ge
zinsband versterkt, doordat de gezelligheid in
huis verhoogd werd, een waar „home" werd
geschapen, waardoor meer geluk aan de
menschheid is gebracht.
Maar daarnaast, dat weten we allen, is die
verlenging van den avond velen noodlottig
geworden
Er is echter alle reden, hulde te brengen
aan Edison's genie, dat definitief een einde
heeft gemaakt aan een lange periode van be
trekkelijke „duisternis"; en niet alleen aan
zijn genie, maar ook aan zijn volharding en
stalen ijver. Schier bovenmenschelijk is de in
spanning van den uitvinder. Immers, Hij streeft
naar het verkrijgen van iets, dat tot dusverre
niet bestond en onmogelijk te verwezenlijken
schijnt. Hij leeft dus boven de werkelijkheid
Toen men in het begin van de negentiende
eeuw iets meer van de eigenschappen van
electriciteit te weten begon te komen, waren
er verscheidene geleerden, die eon methode
zochten, om de electriciteit voor verlichting
te benutten. Voordat Edison het vraagstuk van
de electrische verlichting In studie nam. was
men reeds een vijftigtal jaren aan het experi-
menteeren, echter steeds zonder succes. Welis
waar slaagden enkele natuurkundigen er in,
een kostbaar apparaat samen te stellen, dat.
gedurende korten tijd eenig licht gaf, doch deze
apparaten bleken in de practijk niets te be-
teekenen.
Thomas Alva Edison begon zijn eerste stu
dies met betrekking tot dit vraagstuk in don
herfst van 1877. Reeds verscheidene belangrijke
uitvindingen, zooals een methode om vier
telegrammen tegelijkertijd langs één lijn te
zenden, de kool-microfoon en de phonograaf,
waren vóór dien tijd door hem gedaan, zoodat
men ook met belangstelling zijn proefnemingen
op het gebied der electrische verlichting tege
moet zag.
Edison begon mot de experimenten van zijn
voorgangers te bestudecren en hun fouten
nauwkeurig na te gaan.
Om zijn proefnemingen op grootere schaal
mogelijk te maken, organiseerde Edison in
1878 een vennootschap. Verschillende vooruit
strevende Amerikanen namen aandeelen in
deze vennootschap, die den 17en October offi
cieel opgericht werd onder den naam Edison
Light Company. Het aandeelenkapitaal be
droeg 300.000 dollar. Later is deze vennoot
schap in een andere maatschappij opgegaan,
Na een diepgaande studie over de wet van
Ohm, die door de meeste electro-technici van
dien tijd slechts zeer oppervlakkig gekend
werd, kwam Edison tot de conclusie, dat een
gloeilamp, om een goed practisch resultaat te
kunnen geven een hoogen inwendigen weer
stand moest hebben. Hij besloot daarom in zijjn
lampen een langen en dunnen platina-draad te
gebruiken. Hij bevestigde dezen gloeidraad aan
eon voetstukje van pijp-aarde, en overtrok den
draad met een laagje zirconium-oxyde, om
tegen te gaan, dat bet platina zou oxydeeren.
In Februari 1879 werd voor deze lamp pateat
aangevraagd, hetgeen verkregen werd in Mei
1880.
Deze lamp was echter in de practijk onbruik
baar.
Nog verscheidene andere proefnemingen had
den plaats met lampen met een platina-gloei-
draad, maar steeds bleek het dat de resultaten
in de practijk onbruikbaar waren.
Edison had reeds uitvoerige proefnemingen
gedaan met koolstof in verband met zijn uitvin
ding van de kool-microfoon. Daardoor was hij
uitstekend op de hoogte met de eigenschappen
en gedragingen van koolstof.
In den herfst van 1879 begon Edison er over
te denken, of men niet een gloeidraad zou kun
nen gebruiken, die uit koolstof bestond. Reed3
verscheidene van zijn voorgangers hadden dit
met negatief resultaat beproefd en de natuur
kundigen waren algemeen van opinie, dat het
benutten van koolstof voor een gloeidraad een
onmogelijkheid was. Edison deelde deze mee
ning echter niet. Zoodoende begon hij proef
nemingen te doen met een kool-gloeidraad. Il'j
berekende, dat een dergelijk draadje een dia
meter van ongeveer l/26ste cM. moest hebben,
en gebruikte hiervoor in den beginne draadjes
dik naaigaren, die hij in een luchtdicht kolfje
verkoolde. De draadjes waren ongeveer 15 cM.
lang, en werden zoo in het kolfje bevestigd, dat
ze er als U-vormige gloeidraadjes uitkwamen.
Later gebruikte hij in plaats van verkoolde
draadjes naaigaren verkoolde bamboevezels.
Na verscheidene proefnemingen slaagde
Edison er in een dergelijken gloeidraad te pro-
dueeeren. De uiteinden werden bevestigd aan
een tweetal piatina-draadjes. Ook dit kostte
veel moeite, daar bet kooldraadje makkelijk
kon breken. Vervolgens werd de gloeidraad ia
een ballonnetje geplaatst.
Tenslotte moest het ballonnetje luchtledig
gemaakt worden, terwijl men tegelijkertijd de
gassen uit den gloeidraad dreef, hetgeen ge
schiedde, door een zwak electrisch stroompje
door den gloeidraad te zenden, terwijl het
ballonnetje luchtledig gepompt werd.
Den 21sten October 1879 was het groote
oogenblik aangebroken, waarop de eerste kool-
draadgloeilanip beproefd zou worden. Niemand
had echter veel vertrouwen in het experiment.
Terwijl er een groot aantal belangstellenden
om hem heen stond, schakelde Edison de lamp
langzaam in. De gloeidraad gaf een zwak licht,
en brak niet. Plotseling werd de volle stroom
ingeschakeld; de lamp verspreidde een helder,
Vit licht, en de gloeidraad bleef heel!
Zoo bleef deze lamp twee dagen achtereen
doorbranden, waarna ze den geest gaf. Doch
met dit experiment was aangetoond, dat Edison
den goeden weg had ingeslagen.
De kooldraad-gloeilamp werd voor bet eerst
toegepast voor de verlichting van een stoom
schip, de „Columbia". Er werden vier dynamo's
op het schip geplaatst, en elke dynamo leverde
stroom voor zestig lampen. De installatie vol
deed goed en werd gedurende vijftien jaar
gebruikt.
Toen Thomas Alva Edison 21 October 1S79
de practisch bruikbare gloeilamp uitvond, was
hij twee en dertig jaar oud.
Zijn jeugd was bard geweest; toen de knaap
zeven jaar oud was, verloor zijn vader al zijn
geld en werd het gezin in armoede gedompeld
Thomas Alva, die aanvankelijk een zwak kind
was, moest al vroeg mee verdienen en reeds op
zijn twaalfde jaar verkocht hij ooft en snoepe
rijen langs den trein. Daarna werd hij kranten-
verkooper en reisde daartoe in den trein mede.
Dat er wat in den knaap stak bleek, toen bij
met behulp van een zetkast je en een druk
pers jé in den bagagewagen, zijn eigen trein
krant uitgaf, d:« hij vulde met nieuws, dat hij
telkens can da stations oppikte. De oplage van
dit blad bedroeg ongeveer 300 exemplaren eu
de jeugdige journalist, drukker, uitgever ver
diende 40 dollar per maand.
Na deze periods word Edison spoorwegteie-
graftel,in deze functie moest hij elk half uur
een contrölesein aan het naburig station geven,
doch Edison construeerde een telegrafische
wekkerklok, die zijn werk overnam, zoodat
hij zelf kon sl udeeren
Wij naderen hiermede het tijdperk der uit
vindingen. Een electrische stemmenopnemer en
een electrische koersaanwijzer bewijzen, dat
Edison de beide groote machten: parlement
en beurs bi-trien zijn gezichtskring heeft go-
trokken. Dan vindt hij een methode uit, om
over écnzelfden draad in twee richtingen te
telegra-feeren. Het begin van zijn financieel
succes.
De on flerneming, die aan de New-York sche
beurs de koersen telegrafisch uitzendt, bad op
een kv/adoa, oE beter gezegd, een goeden dag
het ongeluk, dat haar zendapparaat defect
raakt'
Natuurlijk heerschta er juist dien dag een
wilde stemming op de beurs. De abonné's wer
den ongeduldig en meenden, dat ze met een
true van speculanten te doen hadden. Temid
den der grootste opwinding bood Edison aa:i
om binnen hot uur het toestel te herstellen,
van welke moeilijke taak hij zich uitstekend
wist te kwijten. Als gevolg hiervan kreeg hij
een vaste aanstelling op 300 dollar per maand.
Toen hij dan een automatisch telegraaf-
apparaat uitvond, waarmede duizend woorden
per minuut konden worden overgeseind. wa3
zijn naam als uitvinder voor goed gevestigd.
Edison is ruim bij kas en hierdoor in staat,
een lievelingswensch van hem te verwezen
lijken.
Te Menlo-Park, op 40 K.M. afstand van New-
York liet hij een groot laboratorium bouwen
met bibliotheek; moderne fabrieksgebouwen
verrezen en woonhuizen enz. In 1876 hield de
29-jarige Edison zijn intocht in Menlo-Park.
Hij was gehuwd-, vader van drie kinderen en
had bovendien de verantwoordelijkheid te
dragen voor zijn vrij talrijk personeel van
assistenten en arbeiders. Te Meulo-P-'+rk is
enorm hard gewerkt. Edison zelf gaf het voor-
beel, toonde de juistheid van zijn definitie, dat
het genie voor 1 proeent in- en voor 99 pet.
tianspirat-ie is. Meermalen arbeidde hij tot
drie of vier uur in den morgen en soms vond
men hem bij bet aanbreken van den dag in
slaap gevallen op een tafel van het laborato-
rium. Hij had slechts enkele uren rust noodig.
Legde hij zich neer, dan scheen de slaap op
zijn bevel te komen. Een record vestigde bij,
door vijf dagen en nachten achtereen door te
werken.
Vaak was het middernacht vóór het
eten voor Edison en zijn staf werd bin®en°
bracht. De leider wist zijn medewerker®
begeesteren en te inspireeren door zij® v0°.
beeld. De verhouding te Menlo-Park moet
eenigszins patriarchaal zijn geweest, im®e
wanneer een succes bereikt was, toog
met zijn staf uit visschen. Edison is een 8*
duldig hengelaar; de legende vermeldt, dat
eens twee dagen en twee nachten heeft
visschen, zonder beet te krijgen.
In Menio-Park heeft Edison zijn gr0'
.otst«
uitvindingen gedaan. Hij vond de micro'
uit en voerde op 20 Augustus 1879 te Sora'
ifooO
.tog*
--- - M
in het openbaar liet eerste storingsvrije
foongesprek. Zelfs het bekende „Hallo!
V 11
door Edison ingevoerd. Het is geen
dat Menlo-Park „het Huis van den Mag'6
werd genoemd.
De verlichting met gloeilampen brengt
tentoonstellingenkermissen, etc. vaah
verrassend aspect teweeg. Dit is een nacht11 v
kiekje van het beroemde Luna Parh
Coney Island te New-York.
Het is begrijpelijk, dat men in Amerika
voerige voorbereidingen heeft getroffe"
den grooten uitvinder, aan wien de wereld
veel te danken heeft, op indrukwekkende ,v
te huldigen. Reeds gedurende de maanden,
voorafgaan aan den grooten feestdag, aai
uit*
oi»
difl
jie®
pi»
in de Vereenigde Staten toonen, dat me®
groote mannen weet te waardeeren, n'aar|Ka
den 21sten October zelf zal heel Noord-Affler
één groot feest van licht zijn.
-nH
Het plan voor de feestelijkheden is voor
groot deel opgemaakt door de „Ediso®
neers" een club van uitvinders, die Edis°n
steynd en geholpen hebben bij zijn ce'A
experimenten. Ieder jaar ontmoeten de 'el r
der „Oude Garde" elkaar op Edison's verj®^
dag, om hun vroegeren „baas" te huid'®
Bij de laatste ontmoeting, op 11 Februar' 'f
heeft men een plan opgemaakt om het ..g°a_.u.
feest van het licht" op grootsche wijze te
dl
ren. Vele van de „Edison Pioneers" zij®
zelf leiders van groote industrieën iD
eerste plaats moeten we hier Edison's boe»6
vriend Henry Ford noemen en hieruit
wel, dat de feestelijkheden den grootst b'0^
lijken steun zullen ondervinden van de ^®e
kaansche industrie.
Van de eerste dagen van Juni af is Atla11
tl'
■o"11
City, waar het jubilê gevierd wordt, op t>r
sche wijze geïllumineerd. De nieuwste viI11',-
gen der verlichtingstechniek worden toegeP»e(
als tooverpaleizen rijzen de groote gcb<-'llV'
op in het klare licht der „floodlights". V'o«r®
staande Amerikaansche licht-experts vel'^ef
den medewerking bij het aanbrengen dei"
lichtingsinstallaties.
Op den 21sten October zal in de eerste P®
de inwijding plaats vinden van de „j'
School of Technology". Dit belooft een iD(lr
wekkende plechtigheid te worden.
al®'
's Avonds biedt Henry Ford in een der
a»"
van deze school een diner aan Ediso®
waaraan vele vooraanstaande Amerika®1'11^
natuurlijk ook de „Edison Pioneers" zU
deelnemen.
Na het diner zullen de gasten zich ®aarica
oude laboratorium begeven, waar 8C
dezelfde sfeer zal beerschen als vijftig
leden. Het vertrek zal slechts verlicb1
door olielampen. Op de werktafels zij® eC #1
electrische kooldraadlampen geplaatst, 7,0 J
ze in 1879 door Edison werden geconstflie
'Edison zal de oude generatoren opnic"^,-
werking brengen, en hij zal wederom d®
pen inschakelen. Alle aanwezigen zullen
groote oogenbiik kunnen voorstellen, ,v93jja
Edison's eerste kooldraadgloeilamp vo°r i
eerst haar licht in het vertrek verspreidde'
Een kijkje in den nacht van een Metropool. Ilct is dc Broadway te New-York,
zijn tallooze en telkens afwisselende lichtreclames een buitengewonen indruk maaht
daardoor voor velen onvergetelijk blijft.
t
