Een Nederlandsch huis voor Kunsten en
Wetenschappen te Rome
DE ZEPPELIN-TOCHT BOVEN ONS LAND
HET TOTAAL VAN DE PLANNEN.
RADIONIEUWS.
INVAL IN SMOKKELHOLEN.
GEEN HALF WERK
EN DUS OOK VAKORGANISATIE.
DE WOELINGEN IN
PALESTINA.
DE GEBEURTENISSEN
AFGHANISTAN.
IN
NOG STEEDS ONZEKERHEID.
EEN CORRUPTIEPROCES IN
RUSLAND.
MOORD OF ZELFMOORD
OVERSTELPENDE EMOTIES
STRENGE STRAFFEN WEGENS
SCHIETEN OP TREINEN.
gehad hebben
MAC DONALD IN AMERIK^
EEN GELEIDELIJKE ONTWIKKELD^
rf
Nieuw gebouw voor het
Ned. Historisch Instituut
Men verzoekt ons opname van het volgende:
„Wie onzer landgenooten, die ftome bezocht,
kwam niet in aanraking met dien voorpost op
het gebied van Kunst en Wetenschap, die zijn
land in de Eeuwige Stad gesticht heeft onder
den naam van „Het Nederlandsche Kunst-His
torisch Instituut"? Wie hunner heeft niet ge
noten van de voortreffelijke leiding, welke dr.
Hoogewerff en zijn medewerkers geven met
woord en daad aan een ieder, die in de kunst
schatten van de stad wil doordringen, doch
hetzij den sleutel tot diepere kennis of waar
deering mist, of wel bang is door de overdaad
van al hetgeen zijn belangstelling heeft den
weg kwijt te raken of zich op zijsporen te laten
verlokken? En voorts, wie, die in hetgeen in
Rome op dit gebied kan bieden belangstelt,
kent niet de „Mededeelingen", welke het insti
tuut regelmatig publiceert, dan wel de verdere
geschriften, die, van de hand der leden van het
Instituut, het licht zagen?
Hun allen zal het ongetwijfeld ter harte gaan
te vernemen, dat sinds meerdere jaren gevoeld
werd, dat de wijze, waarop het institiiut zich,
sinds het begin van zijn bestaan in 1904, heeft
kunnen huisvesten, niet in elk opzicht voldoet
aan die eischen van inrichting en zekerheid,
waarop deze instelling naar veler meening aan
spraak mag maken.
Zoo ontstond het plan om voor het Instituut
een eigen gebouw te stichten, waarin het niet
alleen blijvend gehuisvest maar ook zoo
danig ingericht zou kunnen worden als men
meende, dat het meest zou strooken met de be
hoeften der instelling, ook in de toekomst.
Weldra echter rees de vraag of in zulk een
gebouw niet tevens ruimte geschapen moest
worden om een aantal, bij voorkeur Nederland
sche, kunstenaars en geleerden of studeerenden
in staat te stellen onderdak en werkgelegen
heid te vinden en hen zoodoende te vrijwaren
tegen de bezwaren, die men te Rome in beide
opzichten thans ondervindt. In de eerste plaats
dacht men hierbij wel aan hen, die den „Prix
de Rome" der Rijksacademie voor Beeldende
Kunsten verwierven, en die niet zelden de
grootste moeite hebben een zelfs aan beschei
den eischen voldoend atelier te vinden tegen
een redelijken prijs.
Er verzamelde zich een Comité, dat zich tot
taak stelde de uitvoerbaarheid dezer plannen
te onderzoeken en deze plannen nader uit te
werken.
Na voorbereidende onderzoekingen, bespre
kingen, enz. constitueerde zich dit Comité in
het begin van 1927, onder zijn leden o.a. ver
tegenwoordigers tellend van het Ministerie van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, de
Rijksacademie voor Beeldende Kunsten te Am
sterdam, de Academie van Beeldende Kunsten
en Technische Wetenschappen te Rotterdam en
het Nederlandsche Kunst-Historisch Instituut
te Rome.
Bit Comité nu kwam tot de slotsom, dat het
plan zooals dit nader uitgewerkt was, uitvoer
baar was, zij het onder bepaalde voorwaarden.
Daar men echter tevens kon constateeren, dat
een zeer redelijke kans bestond dat aan deze
voorwaarden zou kunnen worden voldaan, be
sloot het Comité op 13 Juli 1929 over te gaan
tot het oprichten van een Vereeniging, die de
uitvoering der plannen verder ter harte zou
nemen. Deze Vereeniging zou den naam dra
gen: „Het Huis voor Kunsten en Wetenschap
pen te Rome" en haar doel zou in het kort zijn
aan den Nederlandschen Staat aan te bieden
een gebouw, geschikte ruimte biedende voor de
huisvesting van het Nederlandsch Historisch
Instituut en voorts eenlge ateliers en kamers
bevattende ten gebruike van een aantal kun-
stenaaars en studeerenden, bij voorkeur Neder
landers, en in de eerste plaats de winnaars
van den „Prix de Rome".
De Vereeniging verwierf op hare Statuten de
Koninklijke goedkeuring bij K. B. van 2 Novem
ber 1928. Zij mocht intusschen grooten steun
ondervinden bij de uitvoering harer voorne
mens en wel vooral door twee oorzaken. In de
eerste plaats toch mocht zij verschillende bij
dragen, dikwijls op de meest royale wijze te
harer beschikking gesteld ontvangen, terwijl
daarnaast de Regeering der Stad Rome een
geschikt terrein aan de Nederlandsche Regee
ring ten gebruike voor het doel der Vereeni
ging aanbood.
Het staat thans vast, dat de bovengeschetste
plannen verwezenlijkt zullen worden, en inder
daad zijn deze reeds zoover gevorderd, dat de
eerste steenlegging niet lang meer op zich zal
laten wachten.
Het is der Vereeniging bekend, dat In bree-
den kring belangstelling voor haar streven be
staat, en zij is er erkentelijk voor, dat haar
de gelegenheid gegeven wordt op deze wijze aan
haar doel, haar werkzaamheid en aan hetgeen
reeds bereikt werd meerdere bekendheid te
geven. De belangstellende lezer dezer regelen
zij echter indachtig, dat de Vereeniging elk
blijk van sympathie met hare plannen ten zeer
ste op prijs stelt, hetzij dit tot uiting wordt
gebracht door giften, legaten of andere bijdra
gen, hetzij door aanvragen tot het Lidmaat
schap. Ter leidraad zij meegedeeld, dat Dona
teurs der Vereeniging zijn zij, die een bedrijge
van minstens 250 ter beschikking stellen, ter
wijl de contributie der leden aan ieders oordeel
wordt overgelaten, doch met een minimum van
5 per jaar.
Moge de vereeniging den steun en de mede
werking deelachtig worden van ieder, die mét
instemming haar streven begroet"
Dit communiqué was onderteekend als volgt:
E. Heldring, voorzitter, prof. P. J. Blok, onder
voorzitter, mr A. van Kleffens, secretaris, R.
Vinkeleskade 58, Amsterdam, Edwin von Rath,
penningmeester, D. W. H. Patijn, P. Visser, mr.
H. K. Westendorp, prof. A. W. Bijvanck, H. H.
van Dam A.Czn., dr. J. C. J. Bierens de Haan,
mgr. dr. B. Eras, dr. C. Fledderus, prof. R. N.
Roland Holst, mr. dr. A. B. G. N. van Rijcke-
vorsel, mr. W. E. baron van Till en mr. P. J.
van Wijngaarden.
Proefuitzendingen Pho-
hi-zender.
Proefuitzendingen van den Phohi-zender te
Huizen zullen plaats vinden op de navolgende
data en uren:
Maandag 21 October 11,3016 GMT.
Woensdag 23
Donderdag 24
Vrijdag 25
Zaterdag 26
Zondag 27
13
13
13
13
13
—15,30
—16
—16
—16
—16
De golflengte is 16,88. meter.
De nieuwe zender te
Boekarest „draait
proef'.
Sinds enkele weken geeft de nieuwe zender
te Boekarest op de golflengte 394 M. (761 Kilo-
(Hertz) proefuitzendingen met een energie van
12 KW. De aankondigingen geschieden in de
Roemeensche, Fransche, Duitsche, Italiaansche
en Bongaarsche taal.
Fransche stations.
In de Fransche omroepwereld hebben de vol
gende veranderingen plaats gehad:
De particuliere zender St. Etienne is voor
goed buiten bedrijf gesteld. Ook de uitzendin
gen van den zender te Juan-les-Pins zijn stop
gezet, daar in de nabijheid een staatsomroep-
dender gebouwd zal worden.
Radio Vitus zal van eind October af met een
grootere energie werken.
De experimenteele kortegolfzender van het
^Journal des 8", het tijdschrift der Fransche
zendamateurs, zendt In de toekomst in plaats
Tan op 47 op 55 M.
Radio Catalana zendt
weer.
Nadat de zender Radlo-Catalana gerulmen
tijd buiten dienst is geweest, heeft men thans
de uitzendingen weer aangevangen. De golf
lengte van het station is 275 M. (1090 Kilo-
Hertz), zoodat interferentie met Koningsbergen
en Turijn niet te vermijden is.
Record-aantallen luiste
raars.
De Vereenigde Staten kunnen er zich op be-
xoemen het land te zijn met het hoogste percen
tage luisteraars, n.l. 10 pet. Daarop volgen
Denemarken met 7,3 pert., Zweden met 6,8 pet.,
iGroot-Brittannië en Noord-Ierland met 6,2 pet.,
terwijl geschat wordt, dat Nederland 5,2 pet.
luisteraars telt.
„Atttieke" Radiotoestel
len in Amerika.
Trokken tot voor eenlgen tijd de luidsprekers
verborgen in quasi antieke z.g. „Pilgrim
father"-scheepjes de aandacht, thans meent
Dien den publieken smaak te moeten streelen
idoor een ander monstrueus anachronisme. De
laatste schepping van Amerikaansche toestel-
leonstructeurs is de z.g. „treasure box" ontvan
ger, die uitwendig een antieke zeeroovers schat
kist moet voorstellen. Het ding is beslagen met
Toestigo ijzeren banden en is voorzien van de
•voor „antiek" zoo gewenschte wormsteken.
Verandering aan de an
tenne van Koningsber
gen
Sinds eenigen tijd klagen de radio-luisteraars
In Oost-Pruisen erover, dat de uitzendingen van
h«,rgen daar niet goed worden ontvan-
—"nnr'n easaeèering aan het
antennesysteem hoopt men de straling te ver-
hoogen en zoodoende betere ontvangst mogelijk
te maken.
Siam op de kortegolf.
Te Bangkok is een tweetal ultra-kortegolfsta-
tions opgericht. Ze zijn beide in handen van de
P.T.T. Het voornaamste station is HS-1PJ, dat
met 20 KW. input werkt. De golflengte is 16,9
meter en de experimenteels uitzendingen vin
den 's Zondags plaats van 12.0014.30 en van
18.0020.00 G.M.T. Het andere station werkt
met een geringer energie op 37 M. op de volgen
de dagen: Dinsdags van 13.0015.00 en van
18.0020.00 en Vrijdags van 13.0015.00 G.M.T.
De aankondigingen geschieden in de Engelsche,
Fransche, Duitsche en Siameesche taal.
Een paar jaar na het verschijnen van „La
peur de vivre" erkende de schrijver zelf, Henri
Bordeaux, dat hij niet had kunnen vermoeden
dat het publiek zoo gretig zou gegrepen hebben
naar dien roman, waarin een eenvoudige fa
milie-tragedie werd uitgebeeld, met een oude be
proefde vrouw als heldin.
Maar zijn boek gaf aan Frankrijk wat het
noiodlg had: het predikte het geloof aan een
oude maar vergeten waarheid het geloof
aan de goedheid van het leven want het
leven is goed, het leven Is altijd mooi genoeg
om het te aanvaarden met al zijn lasten en vol
vertrouwen op de toekomst.
Welk hedendaagsch letterkundige zou zoo'n
boek eens willen schrijven voor onzen midden
stand, een roman van den sterken man, die
het hedendaagsche leven verstaat en dat leven
aandurft achter de toonbank of in de werk
plaats? Want ook de middenstander dreigt den
moed te verliezen, hij voelt zich in zijn be
staan bedreigd en acht zich verongelijkt door
deze maatschappij, door het grootbedrijf, door
de overheid, door de arbeiders. Velen voelen
zich reeds als een stervend soort, zij gelooven
blijkbaar niet meer in de levenskracht van
hun stand en hevelen hun kinderen over naar
een „veilige" positie. Dit is de fatale levens
vrees van onzen middenstand
Nu kan men kwalijk beweren, dat die vrees
maar ingebeeld is, want de feiten spreken een
harde taal.
In de oorlogvoerende landen bleek geen groep
zoo weinig béstand tegen de na-oorlogsche de
pressie als juist de middenstand.
Maar ook hier te lande is zijn toestand niet
rooskleurig, fzooals nog kort geleden bleek
bij de steekproef, door de overheid ingenomen
in het kruidenlersbedrijf.
Ook de cijfers die voorhuiden zijn over loo-
nen en inkomsten, wijzen er op ,,dat de alge-
meene stijging der laatste jaren het minst aan
de sociale middengroepen ten goede is gekomen,
zoodat de welvaartspositie der arbeiders die
der middengroepen dichter is genadefd". Kuiper
noemt dit in „Leering en Leiding" zelfs een
verbetering in de sociale verhoudingen, om
dat het ook een verzwakking is der sociale
tegenstellingen, die aan het geheel ten goede
komt.
Als deze toenadering enkel bereikt was
door de groeiende welvaartspositie der arbeiders
zou geen middenstander daartegen bezwaar
kunnen maken, maar nu staat het er anders
voor, zijn positie loopt terug^
De proteststaking kalm verloopen.
LONDEN, 17 October. (H.N.) In Jeruzalem is
de proteststaking der Arabieren gisteren kalm
verloopen. Zoowel Arabieren als joden hielden
hun zaken gesloten.
Des morgens hielden de Engelsche troepen
met muziek voorop een demonstratiemarsch
door de stad.
LONDEN, 17 October. (H.N.) Ook de laatste
berichten geven nog geen duidelijk beeld van
den toestand in Afghanistan.
Volgens een bericht van het radiostation te
Kaboel is thans ook de citadel van' Kaboel door
de troepen van Nadir Khan bezet. Het is
Habiboellah gelukt naar zijn geboorteplaats te
ontkomen.
Het bericht dat Nadir Khan tot koning is
uitgeroepen, is nog niet bevestigd. Te Londen
wijst men er op, dat Nadir Khan in geheel
Afghanistan groot aanzien geniet en als een
vriend van Engeland bekend staat.
Als een goed uitgevoerde militaire
manoeuvre.
NEW YORK, 17 October. (R.O. Met de nauw
gezetheid van goed uitgevoerde militaire ma
noeuvres hebben de federale drankwet-ambte
naren gisterenavond gelijktendig op 32 plaatsen,
zoowel in de stad New York als in andere plaat
sen langs de kust, nivallen gedaan in schuil
plaatsen van dranksmokkelaars.
Deze huiszoekingen die met name gericht wa
ren tegen een der grootste smokkelaarsbenden
van het land, hadden da arrestatie tengevolge
van 32 personen, waaronder de zoogenaamde
„koning der smokkelaars".
Tevens werd een zeer groote hoeveelheid al
coholhoudende dranken in beslag genomen.
Een woonhuis gelegen op de heuvels van New
Jersey, dat als algemeen hoofdkwartier en ar
senaal diende, bevatte o.a. mitrailleurs en an
dere wapens, benevens een groote hoeveelheid
munitie. Het had ook onderaardsche gangen
waardoor de gesmokkelde dranken ln het huis
werden gebracht.
Door een geheim draadloos zendstation wer
den in code gestelde telegrammen afgezonden
aan de smoklcelaarsvloot en deze telegrammen
brachten de drankwetambtenaren op het spoor
van het station.
Verklaard wordt, dat deze smokkelaarsbond
werkte met zes schepen die gewapend met mi
trailleurs en kleine kanonnen alcohol vervoer
den van de Bermuden naar andere plaatsen.
„PASSING SHOW".
„Ik ben er zeker van? dat er mot die luid
spreker Iets niet in orde Is. Nou heb Ik al een
week lang slechte ontvangst".
„Is het waar, lieveling? Dat doet me aan
iets denken. Verleden week zag ik Jantje die
trompet met zand vullen".
De vrees der middenstanders is dus begrij
pelijk, maar als hij nu de schuld gaat geven
aan dezen tijd met zijn gewijzigde verhoudin
gen, dan ia dat maar betrekkelijk waar; want
verdwijnen zal alleen die middengtand, die
weigert te veranderen en zich aan te passen
aan het hedendaagsche leven.
Dit is nu juist de fout van een aanzienlijk
deel van onzen middenstand: dikwijls onbewust
hangt zijn hart nog geheel aan een tijdperk van
een 50 jaar terug, die beruchte periode van „vrij
heid voor den sterkste".
Met dien vrijheidszin zijn de middenstandera
eigenlijk zoowat erfelijk belast, want de goede
middenstanders zijn van huis luit veel meer
revolutionnair dan ze wel vermoeden. Maar de
tijden zijn Intusschen veranderd, de oude vrij
heidsmuts staat misschien nog heel aardig bij
een maskerade, maar in het werkelijke leven
is het een onding geworden, want de heden
daagsche maatschappij groeit in organisch ver
band.
Het Is de worsteling van de oud-christelijke
gedachte, die den arbeid weer dienstbaar wil
maken aan den mensch en de menscben in
hun arbeid weer dichter wil brengen tot elkaar
Duizenden zijn er dan ook, die God danken,
dat we beginnen te breken met die z.g. vrij
heid en die zich er hartgrondig over verheugen,
dat een stroom van saamhoorigheid zich tracht
te wringen in onze verbrokkelde samenleving.
Maar zoo staat de middenstander in onze he
dendaagsche samenleving nog niet, het leven
dige streven op sociaal en economisch terrein
doet tenminste een deel van hen onsympathiek
aan en zij beluisteren er in een vijandigheid
tegen hen.
Zij vergissen zich: ook voor onze moderne
samenleving is de middenstand een onontbeer
lijk element, maar in onze orga ilsch-groeiende
maatschappij zijn het ook vooral de organen,
die de groote maatschappelijke levensfuncties
vervullen en zoolang dus de middenstanders
voor een groot deel eenlingen blijven, zal het
maatschappelijk leven voor een groot deel ge
leid worden bulten hen en daardoor onwille
keurig tegen hen.
Dit slag middenstanders zijn hun eigen vij
and: willen zij voor hun stand een volwaardige
plaats winnen in deze maatschappij, dan moe
ten zij beginnen zelf orgaan te worden en dus
saam te groeien tot. sterk-aaneengesloten stand.
Durven vele middenstanders niet, missen ze
den levensmoed, hun tijd te verstaan en zich
aan te passen aan de omstandigheden?
Als echte Hollanders hebben vele onzer
middenstanders lang gewacht, te lang, maar als
echte katholieken zullen ze nu toch de ver
wachting niet beschamen, dat de groeiende be
langstelling in onze sociale organisaties nu
zal uitloopen op een massale toetreding.
Maar als echte zakenlui zullen ze nu ook
geen half werk willen doen.
Zij zullen gaan treden uit hun isolement,
goed, zij zullen de handen ineenstaan tot een
krachtig oderling verband om aldus als levend
orgaan te gaan deelnemen aan het groote maat
schappelijke leven, prachtig! Maar nu opge
past dat men weer geen half werk gaat doen,
want daar is gevaar voor.
Tamelijk veel middenstanders, dikwijls ten
slotte bezweken voor den drang der propaganda
zijn enkel toegetreden tot de standsorganisatie,
„de Hanze" terwijl mgr. Aengenent speciaal
aandringt op toetreding bij de katholieke vak
organisatie. Speciaal van dien organisatievorm
wordt de noodzakelijke opbouw van onze maat
schappij verwacht.
Men behoeft daaruit volstrekt niet te lezen
dat het werk der standsorganisatie niet wordt
geteld maar haar taak is nu eenmaal van heel
anderen aard. Naast de behartiging van alge
meen-stoffelijke belangen heeft zij vooral tot
taak de standsvorming, een probleem dus voor
al van opvoeding en cultuur. Niemand zal be
weren, dat dit werk overbodig Is bij een groep
als deze, waar het standsbegrip zoo verwaterd
is en da saamhoorigheid zoo verzwakt. Maar
op het maatschappelijk leven zelf zal zij voor
namelijk slechts zijdelings invloed kunnen uit
oefenen, in zooverre zij er n.l. in slaagt- de in-
dlvidueele leden geestelijk te verheffen. Haar
invloed gaat tenslotte slechts zoover alsde
leden zelf willen.
De ondervinding zelf dwingt hier tot zeer
groote bescheidenheid.
Maar de vakorganisatie doet haar greep meer
ln de zaken dan op de personen, ook bij minder
goede gezindheid is zij in staat de leden te be
wegen zich aan te passen bij gewichtige sociaal-
economische hesluiten en maakt tevens door
de practijk haar leden meestal ook vertrouwd
met onze sociale beginselen. Zoo grijpt de vak
organisatie rechtstreeks in in ons maatschap
pelijk leven, zoodat mgr. Aengenent er van
kon getuigen: „Ik beschouw de vakbeweging als
de machtigste en meest belangrijke beweging
21 doodvonnissen.
ASTRAKAN, 16 October. (W.B.) Het Sovjet-
telegraaf agentschap meldt: Een reeds zes we
ken durend proces tegen een aantal particu
liere vischhandelaars en staatsambtemaren
heeft het bewijs geleverd, dat de beklaagden
zich hadden toegelegd op een onrechtmatige
ondersteuning der particuliere vischindustrie,
waardoor de staat voor 12 milli-oen roebel is
benadeeld.
De vischhandelaars hebben aan de aange
klaagde ambtenaren 30.000 roebel betaald.
Het O.M. eischte tegen 21 beklaagden de
doodstraf, tegen de overige 108 beklaagden ge
vangenisstraffen en confiscatie van hun bezit
tingen.
Ee*i slachtoffer der Gepoe
Uit Warschau wordt gemeld:
Dinsdagnacht vond een nachtwaker op het
Bankplein te Warschau een goed gekleeden
man van middelbaren leeftijd bewusteloos met
een ernstige snijwonde aan den hals liggen. Op
een paar passen afstand lag een. bebloed
scheermes.
De wachter waarschuwde terstond de poli
tie, die den toestand ter plaatse opnam en den
zwaargewonde naar het ziekenhuis liet over
brengen.
De man kon tot nu toe niet worden ver
hoord, daar hij, na tot bewustzijn te zijn ge
komen, niet wilde spreken of schrijven. Ook
was een operatie terstond noodig.
In een zijner zakken werd een Russische pas
ten name van Ambow of Lampow gevonden,
waaruit blijkt, dat de man zich op de terugreis
van Parijs naar Moskou bevond.
Het is nog niet duidelijk of men hier met
een poging tot moord of zelfmoord heeft te
doen.
De kleeding draagt sporen, welke er op
wijzen, dat een worsteling heeft plaats gehad,
doch de wonden wijzen, volgens de geneeshee-
ren, op een poging tot 'zelfmoord. Een gewone
roofoverval heeft in ieder geval niet plaats
gehad, daar op den gewonde nog een porte
feuille met Poolsch en Amerikaansch geld werd
gevonden.
De Poolsche bladen vermoeden, dat er ver
hand bestaat tusschen deze zaak en die van
Bessedowskl.
Een blad gelooft, dat de man tot het "perso
neel van het gezantschap te Parijs behoort en
naar Moskou was ontboden. Hij zou dan de
hand aan zichzelf hebben geslagen uit vrees
voor bet lot, dat hem te wachten stond.
Een ander blad neemt aan, dat men met een
politieken moordaanslag heeft te doen en de
gewonde een in ongenade gevallen persoon is,
die op last van de Gepoe uit den weg geruimd
moest worden. In hoeverre deze vermoedens
juist zijn zal eerst kunnen blijken, als de man
wordt verhoord. De geneesheeren koesteren
hoop, hem in het leven te kunnen behouden.
Eenige herinneringen aan de reis.
Van onzen specialen correspondent.)
Eén beklaagde ter dood veroordeeld,
4 anderen tot elk 30 jaar
tuchthuis.
POLA, 16 "October. (N.T.A.) Een Stefan! be
richt meldt:
In het proces voor het speciaal gerechtshof
ter bescherming van de staat is tegen Wladi-
mir Gorton en vier andere inwoners van Vermo,
die aangeklaagd waren wegens deelneming aan
de schietpartijen tegen treinen met kiezers, die
zich uit de gemeente Treviso voor het vervul
len van hun kiezersplicht naar Pislno begaven,
werd heden vonnis geveld.
Gorton werd ter dood veroordeeld, de vier
overige beklaagden tot elk 30 jaar tuchthuis.
van onze dagen, die recht heeft op steun van
allen, omdat het van de vakbeweging zal af
hangen, hoe de maatschappij in de toekomst
er uit zal zien".
Voor de leden der vakorganisatie is krach
tens voorschrift van het Nederlandsch Episco
paat de toetreding tot de standsorganisatie ver
plichtend gesteld, maar voor de Hanzeleden
bestaat dergelijk voorschrift niet in omgekeer
den zin.
Daarom is dit woord van mgr. Aengenent
hier nog eens onder de aandacht gebracht; laat
de organisatie van den middenstand geen half
werk worden, hij zoeke verband niet alleen bij
zijn stands- maar ook bij zijn vakgenooten
en bij zijn geloofsgenooten!
Ja, want als de organisatie zoo machtig in
grijpt in deze maatschappij, dan is het juist, om
dat ze door ons katholiek beginsel wordt be
zield en dat beginsel inplant in deze samen
leving.
Christus terug in onze maatschappij! jawel,
maar dan moeten we niet verzuimen aan onze
maatschappij dien vorm te geven, waarin de
geest van Christus levend worden kan.
J. F. A. BOTS, Pr.
Geestelijk-Adviseur van de Hanze
ln het Bisdom Haarlem.
Berlijn, 15 October 1929
Bijna alle passagiers die de sprookjesachtige
vlucht van het groote luchtschip over Duitsch-
land en Nederland meegemaakt hebben, zijn
naar huis vertrokken. Ze lieten met begrijpe-
lijken trots op hun koffers het gele etiquet
plakken, dat verklapt, dat ze „passagiers van
de Zeppelin" geweest zijn.
En ik neem aan, dat ze thuis wel het middel
punt van de belangstelling zullen zijn en dé
eerste weken niet uitgepraat zullen raken.
Wij, het kleine groepje uitverkorenen, dat
de reis meemaakte, waren het er gisteren, toen
we één rustigen nacht achter ons hadden na
al die opwinding, gloeiend over eens, dat de
emoties eenvoudig overstelpend geweest zijn.
Én de vermoeienis niet minder. Maar nu we
uitgerust zijn, blijven als gewoonlijk natuurlijk
in hoofdzaak de aangename herinneringen.
De machtigste Indruk was wel de periode van
zeven uur 's ochtends tot tegen half een 's mid
dags het traject over ons vaderland.
Wij zullen die zes uren in de Zeppelin boven
Nederlandsch grondgebied stellig ons leven
lang niet meer vergeten. We hadden geen oogen
genoeg, om alles waar te nemen en het was nu
eenmaal niet te vermijden dat zeer veel aan
onze aandacht ontsnapt is. In het salonnetje
konden aan elk der vier vensters vier per
sonen goed waarnemen. De overigen moesten
zich met de veel kleinere kijkgaatjes ln de ca
bines tevreden stellen. Wie een vensterplaats
had, dacht er natuurlijk niet aan die op te
geven. Maar het gevolg daarvan was, dat men
bijna uitsluitend gezien heeft wat zich aan die
zijde afspeelde. Het luchtschip werd, merk
waardig genoeg, steeds zoo bestuurd, dat het
bijna uitsluitend de grootere steden van ons
uit gezien hoven de rechtsche buitenwijken na
derde om dan een cirkel om de Btad heen te
beschrijven. Het gevolg daarvan was, dat zij,
die de vensters aan stuurboord bezet hielden,
bijna uitsluitend buitenwijken te zien gekregen
hebben, aangezien op enkele uitzonderingen na
linksom gecirkeld werd.
Nu ik het toch daarover heb: wij hebben al
gemeen betreurd, dat dr. Eckener in den vroe
gen ochtend voor kleinere steden zooveel tijd
over heeft gehad, dat later Den Haag, Lelden,
Haarlem en Amsterdam ons ten hoogste vijf
tot tien minuten te zien gekregen hebben en de
teleurstelling daarover bij de honderdduizen
den toeschouwers stellig groot geweest moet
zijn. Ik kreeg bovendien den indruk, dat het
luchtschip boven Schiphol, Amsterdam, Utrecht
en Nijmegen opvallend hoog vloog (tot 700 m.)
terwijl toch Brabant ons nog op een hoogte van
120 tot 150 m. te zien gekregen had. Maar daar
zal het commando wel bijzondere redenen voor
De impressies, die we van deze In waarheid
historische vlucht boven ons vaderland ge
kregen hebben, zijn geweldig en zullen wel voor
het leven blijvend zijn. Men zal zich op aarde
misschien afgevraagd hebben of wij daarboven
werkelijk alles konden waarnemen. Ja, dat kon
den we. We hebben er zelfs verstomd van ge
staan,hoeveel bijzonderheden we, vooral als we
goede kijkers bij ons hadden, zien konden. Veel
meer dan uit een vliegtuig. We hadden veel
meer ruimte en konden ook loodrecht naar be
neden zien zonder onze halsspieren uit te trek
ken. Zooiets is alleen in de kajuit van een
luchtschip mogelijk.
Men moet zich echter in het waarnemen
oefenen. Observatie vanuit de hoogte stelt bij
zondere eischen. Maar is men eenmaal aan die
zeer bijzondere visie gewend, dan heeft men
geen oogen genoeg om de dingen op te nemen.
Boven de Nederlandsche steden hebben we,
door onze luide uitroepen van verrukking en
verbazing, elkaar op het merkwaardige van
zelf attent gemaakt.
Lieve hemel wat een menschen; op de
daken daar, daar op dat platte dak. Honder
den.
Neen, daar links op die brug, dat Is toch
levensgevaarlijk. Kijk, wat 'een gedrang.
Het Buitenhof lijkt wel een mierennest.
Hoeveel schatten jullie? Zeker wel tienduizend.
Het is geweldig.
En kijk, op de torens, boven de omgan
gen van de kerktorens.... Ze wuiven. Ze wui
ven! Maak 's gauw een raam open jongens.
Zakdoeken naar bulten en terugwuiven.... Zou
den ze dat kunnen zien.
Ja, kijk maar, ze hebben het gemerkt en
nu zwaaien ze als dol. Leuk niet....?
Het is enorm, zegt een der oudjes onder
ons. Daarmee is alles gezegd. Het is enorm,
We kunnen er geen woorden meer voor vinden.
We slaken telkens weer kreten van vreugde, en
we voelen ons eigenlijk erg trotsch, dat wij
met z'n vier en twintigen, Nederlanders, deze
historische oogenbliklcen in de Zeppelin zelf te
mogen meemaken en dat stellig honderddui
zenden daar beneden ons benijden.
Ik denk vooral aan al die jongens daar onder
ons, die flinke Hollandsche jongens met een
avontuurlijk hart, dat nu wel bonzen zal van
opwinding. Daar in te zitten ln dat gondeltjes
onder de geiveldige zilveren sigaar en boven
het juichende, dringende koortsachtig bewogen
Nederland voort te snorren! Ze zullen wel
allen in gedachte bij ohs geweest zijn....!
Aan een Van mijn jonge vrienden in Amster
dam, met wien ik dezen zomer op de i.Gelria"
te zamen was, heb lk van de lucht uit een
prentbriefkaart gezonden, die in Schiphol naar
beneden gekomen Is. Ik hoop maar dat die hem
bereikt heeft en dat hij ze goed zal bewaren.
Ze was aan hem geadresseerd, maar eigenlijk
gericht aan al die Hollandsche kerngezonde
sportjongens, die met brandende oogen de Zep
pelin nagestaard hebben. Ik wilde er maar mee
zeggen, dat ik hun allen dit reisje In den gondel
zoo. van harte gegund had. Maar er was nu
eenmaal zoo weinig plaats. En toch hadden we
in ons kleine reisgezelschap één Hollandschen
schooljongen, die al zijn kameraden moest ver
tegenwoordigen en een Hollandsch schoolmeis
je, dat naast haar broer, het neusje tegen een
cahinevénster plat drukte. Ik heb getracht er
achter te komen, welke indrukken ze gekregen
hadden.
't Was fijn! zelden ze in koor.
Ik geef dien „indruk" hier weer. Onze Hol
landsche kinderen houden niet van dikke
woorden....
In den loop van den dag heeft men ons,
twee aan twee, in de gelegenheid gesteld, het
luchtschip in alle details te zien. W mochten
in de stuurkamer achter den roerganger staan
en de navigatie-officieren bij het werk gade
slaan. Daar konden we vaststellen, hoe bewon
derenswaardig het reusachtige schip op de
kleinste wendingen der stuurinrichtingen
reageert. Ik trof het, dat ik een roerganger kon
waarnemen, die blijkbaar nog een beginneling
was. HU bediende bet (hoogteroer, en enkele on
handige bewegingen hadden het resultaat, da^
we plotseling volkomen ongemotiveerde spron
gen omhoog maakten of met den kop naar
aarde doken, zoodat de passagiers in den saio
naar de vensters liepen om vast te stellen of c
iets bijzonders op til was. Maar het was alW®
maar de jeugdige roerganger, die het fun
gevoel voor het evenwicht nog niet in de vinge
toppen had.
Veel tijd voor excursies in bet lichaam va_
onzen luchtreus hebben we echter niet gehad.
We moesten al onze aandacht aan het gebeuie
op de aarde besteden. En boven Nederlandse
grondgebied hebben de meeste passagiers,
heusch geen moeite gedaan hebben hun begi'M"
pelijke ontroering te verbergen, zich niet een
tijd gegund om te genieten van de heerlij kb®*
den, die de dikke, gemoedelijke kok met Z«"
witte ballonmuts voor ons toebereid had eu (i'
de hofmeester ons voorzette. U wilt. aliic
weten, wat we alzoo te eten gekregen hebben-
Nu het was eenvoudig, maar gezien de Pr*
mitieve hulpmiddelen in het keukentje, smake
lijk toebereid. Tegen elf uur 'u ochtends, du
tusschen Rotterdam en Amsterdam, kregen
bouillon met sandwiches, en tusschen Amster
dam en Nijmegen het volgende menu:
Vorspeisen.
Kraftbrühe mit Einlage
Ungarischen Gulasch
Nudel in Butter
Dessert.
Uit 20 verschillende soorten wijn en champagne
konden we een keuze doen, negen likeuren ston
den ter beschikking. En natuurlijk „plenty
mineraalwater. We zouden ons volkom0
„senang" gevoeld hebben, indien er bovendien
gelegenheid geweest ware de eenigszins doo
zooveel emoties geschokte zenuwen door een
sigaar, een pijp of een sigaretje tot rust
brengen. Enkele onder ons, die uit gewon"1
sigaren op zak haeden (men had ons in 8°®,
vertrouwen op de Hollandsche eerlijkheid n e
eens gevisiteerd!) hebben moeilijke oogenbl)
ken gehad. Uit macht der gewoonte grepen
naar hun koker, om dan nog tijdig, niet zond®
hartkloppingen, tot de werkelijkheid terug
keeren en even er over na te denken, wel t
ramp het gevolg van hun onvoorzichtigheid ha
kunnen zijn!
Het was merkwaardig, dat zelfs de journ®
listen, de jarenlang geoefende waaruem®'
onder ons, bekennen moesten, dat de indru
ken op deze vlucht te overtalrijk, te nieuw
te geweldig waren om ze den eersten dag "a®ü
behooren te kunnen verwerken. We wisten 11
eenmaal, dat men reisbeschrijvingen van on
verwachtte en we hebben ook in den na®
van Zaterdag op Zondag en later, op het traje®
Keulen-Friedrichshafen ingespannen zitte"
schrijven, wat in de kleine hokjes, temidd®
van het opgewonden geschreeuw der mede-i®
zigers en het onophoudelijk pijnigend gedreu
der motoren een ware beproeving voor ons g*
weest is. Maar dio eerste impressies zullen stel
lig geen meesterstukken van reportage gewot'
der zijn. Ze hebben oogstens, de verdienste d®
eerlijkheid. Mooischrijverij zou toch mlsMK
zijn. Die korte, heftige indrukken zullen de"
lezer wellicht iets van de stemming gebrach
hebben: al was het maar, dat onze innerlijk
opwinding en verwarring er uit te lezen v
Ten slotte zijn wij verslaggevers ook ma**
menschen, die gelukkig niet „blasé" geiW^j'
zijn om të bekenden, dat zé dóór zult ff
beleven even uit den rc-tine-köers geworj)®"
zijn.
Later, van Keulen af, krijgen we ander*
indrukken.
In Keulen was feest. Een nieuwe RJjnbr"'
werd ingewijd. Men had dr. Eckener verzoek»
daarom boven de stad en de brug te verschu
nen en de feestelijke stemming nog te verbol
gen. Dat is ook gebeurd. En de wijze, waarop
de bevolking reageerde, was onroerend. Mek
schoot kanonnen af, liet de scheepsfluiten g'1'
len, de sirenes huilen. Het was een lawaai va"
je welste. En alles wuifde! Een oceaan va"
zakdoeken. Een geestdrift, die alle perkeü t0
buiten ging.
Zoo was het boven Nederland natuurlijk in®
De Duitschers juichten hun luchtschip toe'
de Nederlanders bestaarden een Duitsch ltiok
schip. Maar hij ons zal men toch wel gevoel
hebben, dat zoo'n luchtschip meer is dan e®
nationaal bezit. Dat het een triomf is van me""
schelijk genie, de tot werkelijkheid geworde"
droom van vorige geslachten.
Komende generaties zullen nog heel wat ande*
te beleven krijgen.
En hier denk ik aan de raketten-vliegtuig®"
en aan de vliegscliepen
In zulk een vliegschip, een Dornier-SuperW®
voor 100 passagiers en met 12 motoren, heb lK
gisteren gezeten, en ik zal er straks het e®"
en ander over vertellen.
Voor heden moge de brave „Zepp" het teI"
rein beheerschen.
„Der Graf hat seine Schuldigkeit getan, d®"
Graf kann gelTn".
TORONTO, 16 October. (R.O.) Mac. Don»';?
bracht, vergezeld van Ishbel, zijn dochter, e®
bezoek aan het congres van de Amerikaanse^
federatie van den arbeid, dat de Vereenig®
Staten en Canada omvat.
In een toespraak tot het congres zeide
Donald o.m. dat de georganiseerde Britsche 1"
dustrieele arbeidersklasse een grootsche pub''
k« filosofie uitwerkte, niet met revolution'11*,
middelen, die voorbestemd waren van
ken aard te zijn, doch met evolutionaire mid®
len, die de kans hadden van duurzaamheid-
De revolutie, waarin wij gelooven, aldus S11
Mac. Donald voort, is de revolutie van de steD^
bus. Indien men geen veranderingen kan
stand brengen door een beroep op de rede
het gezond verstand, kan men geen duurza"^
veranderingen verkrijgen ln de sociale str"
tuur der volken.
TORONTO, 16 October. (R.O.) Mac. Dop*'"
voerde heden het woord aan een dejeuner va
de Canadeesche club. Hij zeide dat de taak
rijksregeering en die der dominions is, een
geeringsstelsel uit te werken, dat nooit zijn
aan een lid van het rijk kan opleggen teg®
diens zin, doch dat niettemin samenwerki"3
zou verzekeren.
LONDEN, 17 October. (H. N.) Preside"4
Hoover heeft een telegram tot Mac Donald 8®"
richt, waarin hij verklaart dat de ontvang®
welke Mac Donald in de Vereenigde Staten t®
deel is gevallen, slechts de voldoening u'
drukt, welke het gehcele land gevoelt over
feit, dat door het bezoek van Mao Donald
vriendschappelijke betrekkingen tusschen
Vereenigde Staten en Engeland nog innig®
zijn geworden.
