NEDERLAND IN 1929.
HET BUITENLAND IN 1929.
DE MAASBODE
ÖNSDAG 31 DECEMBER .929
DELUDE 81 AO.
PAGINA
KUNST EN WETEN
SCHAP IN 1929.
Azië.
Hg DAGBLAD VOOR
§1 - NEDERLAND -
Hg MET OCHTEND-
en AVONDEDITIE
U TELEFOONNUWMERS
TERUGBLIK OP 1929.
Wanneer we op den laatsten dag van dit jaar
'«a blik achterwaarts slaan, dan valt het op,
kt 1929 rijk is geweest aan gebeurtenissen, die
de geschiedenis van de wereld en van ons
knd, immer vermeld zullen worden.
Nederland heeft in dit jaar wekenlang ge-
^aan in het brandpunt van de belangstelling
kr geheele wereld, nadat op 6 Augustus na
Vge voorbereiding te 's-Gravenhage de confe
ctie geopend werd, die. door een algeheele
"luidatie van het oorlogstijdperk, een nieuwe
kriode in de West-Europeesche politiek zou
'lluiden.
Weliswaar vervulde ons land slechts de rol
Vt gastheer en mocht de Engelsche minister
"sowden bij de opening der conferentie in
kt gebouw van de Eerste Kamer de vraag
"ellen, of het geen felicitatie waard was, dat
Nederland niet rechtstreeks bij de besprekin-
C betrokken was, maar dat neemt niet weg,
kt men hier tenslotte toch, dank zij de sfeer
ku vredelievendheid, waarin de conferentie
Maats had, tot overeenstemming is gekomen.
het werk ter bereiking van meer toe-
kdering tusschen de volkeren, die den meest
kfnietigenden en verbitterden oorlog hebben
^streden, zal ons land door deze conferentie
®°b een eervolle plaats innemen,
tiet jaar 1929 bracht ons land een winter,
|°oals we in geen jaren hadden gehad. Ge
kiende de eerste twee maanden waren
halen en rivieren in boeien geslagen, zoo-
kt het mogelijk was met kar en paard en ook
kr auto Rijn, Waal en Maas over te steken,
ker de Zuiderzee zijn van Enkhuizen uit
khten per auto naar Urk volbracht,
tiustig werd overigens het jaar op politiek
staatkundig gebied ingezet. De Tweede
krner was met haar begrootings-arbeid gereed
wachtte op hetgeen de regeering nog zou
"len afdoen.
Nadat op 7 Januari het radio-telefonisch ver
®er met Ned.-Indië geopend was, waarvoor op
eersten dag reeds 26 gesprekken waren
nagevraagd, werd op 23 Januari bij Koninklijk
Cluit ingesteld de Radioraad onder voor
terse hap van den oud-minister pr. J. Th.
Visser. Op denzelfden dag, dat te Utrecht
tegenwoordigheid van de Koninklijke familie
plechtige herdenking plaats had van het
■üten van de Unie van Utrecht voor 350
kr. De Radioraad werd op 29 Januari ge-
ktalleerd. Zijn taak is den Minister van
*"vies te dienen bij vraagstukken op radio
lied, o.a. de verdeeling van den zendtijd
itWurende het geheele jaar is daarover, ook
11 de pers, strijd gevoerd, maar de beslissing
hog niet gevallen.
.tiet intermezzo-kabinet, een naam, die naar
bopen thans voor het laatst in de parle
mentaire geschiedenis genoemd zal worden,
kende zijn taak niet te kunnen neerleggen
i°°r nog eenige belangrijke wetsontwerpen in
Staatsblad waren gebracht.
.Nadat eenige kleine wetsontwerpen, zooals
C voor tandtechnici, met welk onderwerp
klater Slotemaker de Bruine voor de zeven-
j? "haal in de Tweede Kamer verscheen op 19
kruari, aldaar was aangenomen en 16 Mei
de Eerste Kamer, evenals de wijziging van
Invaliditeitswet op 20 Februari, werd op
^■■derdag 7 Maart de Ziektewet aan de orde
keld. Een ontwerp, waaraan de namen van
j' ministers Talma, Treub, Posthuma en
kerse verbonden zijn, maar dat eerst in dit
Lr. zij het ook geheel gewijzigd, het Staats-
£d zou bereiken. De openbare behandeling
Jderde zeer veel tijd, want eerst op 18 April
rd het ontwerp door de Tweede Kamer aan
komen. De Eerste Kamer werkte sneller,
'ht op 20 Juni werd het daar goedgekeurd'
k Zoodoende smaakte minister Slotemaker de
"Ine het groote genoegen, dat hij deze sociale
op 1 Augustus reeds in werking kon laten
ken, dus nog tijdens zijn ministerschap.
Minister Jhr. de Geer wenschte niet achter
«lijven en drong met kracht aan op behande
ld® door beide Kamers van het in ons be-
i ''hgstelsel diep ingrijpende wetsontwerp,
(krop hij een zeer persoonlijk cachet had ge
jokt, omtrent de financieele verhouding
kehen het Rijk en de gemeenten. Op 18 April
htn het in openbare behandeling in de
L eede Kamer en op 3 Mei werd het zonder
l^ofdelijke stemming aangenomen. De Eerste
■her, waar door enkele leden bezwaar werd
Inhakt tegen behandeling, besloot tenslotte
U® daartoe en behandelde het ontwerp zelfs
t k verkiezing voor de Tweede Kamer met
r demissionnair minister, waarna het op 13
l' werd goedgekeurd. Het aanblijven van
heer de Geer als Minister van Financiën
et voor een groot deel aan het tot stand
^■ken van dit wetsontwerp worden toe
schreven, daar hij nu met de uitvoering van
Wet, zooals met recht gezegd kon worden
g*t is.
,/6n derde wetsontwerp, waarvan de behande
ld voor de verkiezingen niet meer plaats kon
(ken. maar dat toch ook behoorde tot het
^mezzo-kabinet, is tot stand gekomen in de
kwe Kamer, nl. het wetsontwerp „Regelen
^tiende den rechtstoestand van Ambte-
!^en. Op 15 October kwam het in de Tweede
ijker in openbare behandeling en op 23
K^ber werd het zonder hoofdelijke stemming
Gnomen.
Jkhalve deze wetsontwerpen is door de Eerste
ker op 6 Februari aangenomen de verlaging
d den accijns op gedistilleerd. Het Kellogg-
tot uitbanning van den oorlog werd door
►Tweede Kamer op 1 Maart en door de
,kte Kamer op 24 April goedgekeurd, ter-
dit geschiedde met de Wijziging van de
k kche Staatsregeling, respectievelijk op 12
t.kit en 19 April en het Juridisch verdrag
v België op 21 Februari en 16 Mei.
i|]jk wetsontwerpen betreffende voorwaarde-
L® veroordeeling en voorwaardelijke invrij-
iJktelllng en het wetsontwerp tot wijziging
y de bepalingen omtrent de ouderlijke macht
Jje voogdij werden op 7 Mei aangenomen.
I» k eigen kring viel er dit jaar zeer veel werk
ken. Reeds in begin Februari kon de defini-
V6 tekst van het program 1929 voor de Katho-
Vs Staatspartij, zooals dat op de Partijraad-
de oorzaak. Op 6 Mei kon echter in alle kies
kringen de stemming plaats hebben en nadat
aldus op de meest democratische wijze de can-
didaten voor de Katholieke Staatspartij waren
gesteld kon deze gesloten optrekken bij de ver
kiezingen voor de Tweede Kamer.
De strijd was bijzonder fel en al kreeg de
Katholieke partij geen 31 zetels, maar moest
zij zich met het oude aantal van 30 tevreden
stellen, het feit, dat zij deze kreeg met meer
dan een millioen stemmen mag een niet onbe
vredigend resultaat genoemd worden.
Reeds vóór de verkiezing plaats had, had het
kabinet-de Geer, dat reeds tevoren verklaard
had in den bestaanden vorm niet te zullen terug-
keeren, aan H. M. de Koningin ontslag ge
vraagd. De rechtsche partijen behaalden teza
men 53 zetels en Jhr. Ruys de Beerenbrouck
ontving van H. M. opdracht tot vorming van
e<"t rechtsch parlementair kabinet. De onder
handelingen, door hem hierover gevoerd met
de drie rechtsche Kamerfracties leverden geen
resultaat op, omdat de Christelijk-Hlstorische
fractie zich niet wilde vastleggen op, of binden
aan een ontworpen regeerlngsprogram. Als ge
volg hiervan kreeg Jhr. Ruys de Beerenbrouck
op 3 Augustus van H. M. opdracht tot vorming
van een extra-parlementair kabinet, waarmede
hij enkele dagen later gereed kwam. Op 10
Augustus werden de nieuwe ministers door
H. M. beëedigd en traden in functie.
Jhr. Ruys de Beerenbrouck nam ontslag als
voorzitter der R. K. Staatspartij. Een opvolger
Is tot heden nog niet gekozen.
De troonrede van het nieuwe kabinet was
zeer vooruitstrevend en al de ministers hebben,
b'I de verdediging van hun begrooting' in de
Tweede Kamer, een uitstekenden indruk ge
maakt.
De verkiezing voor de Eerste Kamer op 26
Juli, waarbij ook de candidaatstelling in de
provinciën Noord-Holland en Friesland voor de
Katholieke partij tot moeilijkheden aanleiding
had gegeven, had tot resultaat dat de A. R.
partij een zetel verloor en de V. D. partij een
zetel won.
Begin September is de nieuwe Partijraad
voor de R. K. Staatspartij samengesteld voor
de periode November 1929—1933. Hij zal be
staan uit 100 stemgerechtigde leden, 23 leden
van het partijbestuur, 46 leden van de Eerste
en Tweede Kamerfractie, 5 leden van het be
stuur Kiesvereeniging Eerste Kamer en 47 ge
kwalificeerde leden, totaal 220 personen.
Vermelding verdient verder de publicatie op Middelburg en Haarlem.
23 Februari van de z.g. interpretatie van de
geheime militaire verdragen tusschen Frank
rijk en België, door de generale staven. Zoowel
in België als hier te lande zijn deze stukken
in de Kamers besproken en hebben de regee
ringen daarover verklaringen afgelegd, die voor
ons bevredigend zijn.
Op 8 Juni gelukte een overval van een gewa
pende bende Venezolaansche opstandelingen te
Willemstad op Curacao. Hierbij vielen dooden,
terwijl de gouverneur en de commandant der
politietroepen ontvoerd werden, maar den vol
genden dag teruggezonden. H. M.'s Kortenaer
en Hertog Hendrik zijn direct daarheen gezon
den met versterking. De gouverneur heeft op
13 November op zijn verzoek eervol ontslag
gekregen, terwijl op 3 December tot gouverneur
benoemd is de majoor B. van Slobbe.
De werking der natuurelementen beeft ons
ook dit jaar niet gespaard. Bij storm zijn weder
Verschillende schepen op onze kusten gestrand,
maar de ergste ramp had plaats op 16 Januari
toen de geheele bemanning van de reddingboot
„Prins der Nederlanden" bij haar poging tot
redding van de schipbreukelingen van de „Val-
ka" omkwamen. Te hunner nagedachtenis wordt
een monument te Hoek van Holland opgericht.
Op kerkelijk gebied memoreeren we allereerst
de grootsche vergadering op 17 April te Utrecht
gehouden op 'n buitengewonen Algemeenen Ne
der landschen Katholiekendag ter viering van de
oplossing der Romeinsche kwestie.
Op 17 September herdacht Z. Em. Kardinaal
van Rossum in het Redemptoristenklooster te
Wittem zijn gouden priesterfeest.
Op 16 September werd te 's-Gravenhage her
dacht het 25-jarig beslaan van de Katholiek
Wetenschappelijke Vereeniging, waarbij Mgr.
Aengenent een toespraak hield, terwijl op 9
December de vereeniging „Voor Eer en Deugd"
b t 25-jarig bestaan feestelijk herdacht te
Rolduc.
18 November werd voor Nederland en in het
bijzonder voor bet Aa tsbisdom een dag van
rouw, door het plotseling overlijden van Mgr.
H. v. d. Wetering.
In den Partijraad der R. K. Staatspartij op
23 November ter behandeling van de prae-
adviezen over het militaire vraagstuk heeft
Mgr. Nolens woorden van hulde en eerbied aan
de nagedachtenis van den Aartsbisschop gewijd.
Tenslotte dient vermeld, dat in verband met
het jubeljaar duizenden Nederlanders naar
Rome trokken.
Ook het vuur heeft dit jaar zeer veel verwoest,
want een ongekend aantal groote branden
heeft er gewoed. In het begin van het jaar viel
een van de schoonste Nederlandsche gebouwen,
het Leidsche stadhuis, aan het vernielend
element ten offer. In de laatste dagen va» het
jaar waren het ongekend groote branden te
Het Vaticaan.
Ofschoon wij andere jaren steeds een zuivere
plaats aan de gebeurtenissen, welke zich in en
om ons Vaticaan afspeelden, gaven, meenen
wij dit jaar, waarin toch zoovele belangrijke
feiten, als de oplossing van de Romeinsche
kwestie door de Lateraansche verdragen, het
eerste bezoek van den Paus bulten het Vati-
caansch grondgebied, de viering van 's Pausen
gouden priesterjubilé, de plechtige herdenking
van veie eeuwfeesten voorvielen, met enkele
woorden te kunnen volstaan.
De H. Vader zelf heeft in Zijn toespraken in
het Consistorie en bij gelegenheid van de Kerst
wenschen der kardinalen, maar vooral in Zijn
jongste encycliek „over de gelukkige voleindi
ging van het vijftigste jaar van Zijn priester
schap", welke wij in ons avondblad van 27
December in volledigen tekst hebben weerge
geven, al deze feiten in bun onderlingen samen
hang zoo scherp geteekend, dat wij met een
verwijzing naar deze belangrijke documenten
der laatste dagen meenen te mogen volstaan.
'^Jkdering was vastgesteld, worden gepubli^
candidaatstelling leverde eenige moeilijk-
op, de afwijzing van een candidaat voor
In kwaliteitszetel voor arbeidszaken in de
groote steden van ons land was daarvan
Het letterkundige leven van een land of
van een groep In dat land is moeilijk van
jaar tot jaar te overzien. Op het gebied der
katholieke letteren vertoont de beweging der
jongeren een geleidelijken groei en een na
tuurlijke consolidatie, welke zich weerspiege
len zoowel in de tijdschriften als in de pro
ductie der boekeu. Met den dood van pater A.
B. H. Gielen S.J. in Juli is een periode afge
sloten, wat wel In het bijzonder hieruit bleek,
dat de nieuwe hoofdredactie van „Boeken
schouw" een geheel anderen toon liet hooren.
Een onschatbaar verlies voor de Nederland
sche cultuurgemeenschap was in Augustus de
dood van Karei van de Woestijne. Onder de
jonge dichters van het Noorden kwam dit jaar
in het hijzonder Anthonie Donker naar voren,
die tweemaal bekroond werd, eenmaal door
de maatschappij voor Nederlandsche letterkun
de en eenmaal door degenen, die over den
Dom-prijs beschikken.
In het voorjaar werd Vondel herdacht. De
verschijning van zijn volledige werken in de
editie van de Wereldbibliotheek, die werd
voortgezet, is het beste wat tot 's dichters eer
werd gepresteerd. In November werd P. A. de
Genestet voor een oogenblik uit de vergetel
heid losgemaakt.
De oude Hollandsche bouwkunst leed een
groot verlies met de vernietiging van het
Leidsc.h stadhuis door den brand van Februari
Daarnaast is het een schrale troost, dat de
restauratie van een ander nationaal monu
ment kon worden voltooid, n.l: van den dom
toren te Utrecht-
Op muziekgebied was het een jaar van
jubilea, waarbij vooral de 100-jarige Maat
schappij tot Bevordering der Toonkunst van
zich deed spreken. Rudolf Mengelberg won de
jubileumprijsvraag. Verder heeft het Residen
tie-orkest feest gevierd en is door heel het
land heen mevr. Noordewier-Reddingius ge
huldigd. Het dreigend heengaan van Willem
Mengelberg wegens belastinggeschillen wekte
in het voorjaar nogal beroering. Eenige be
kende figuren zijn de Nederlandsche toon
kunst ontvallen, met name Hugo Nolthenius,
P. A. van Westrheene en de bekende ijveraar
voor het volkslied, pastoor Adr. Hamers.
De Utrechtsche leerstoel in de muziek
wetenschap bleef nog steeds onbezet. Waar
schijnlijk zal toch dr. A. Smijers dit professo
raat op zich nemen.
Voor de kerkmuziek vormde de constitutie
van Paus Pius XI, dit jaar een belangrijk do
cument ter bestudeering. Het Lemmensgesticht
te Mechelen bestond 50 jaar. Melding werd ge
maakt van planhen tot wederoprichting van
een Capella Papale te Rome.
Voor de schilderkunst was in bet voorjaar
de Hollandsche tentoonstelling te Londen van
veel belang. De „Times" zei ervan, dat door
deze manifestatie de Engelsche hoofdstad na
Itaü# tijdelijk het gewichtigste centrum was
geworden van het kunstbezit der wereld. In
December was het 300 jaar geleden, dat Pieter
de Hooch te Rotterdam werd geboren. De
hachelijke geschiedenis met de valsche Van
Gogh's te Berlijn, die in het begin van dit
jaar zeer de aandacht trok, dreigt den doofpot
in te gaan.
De kerkelijke kunst beleefde twee blijde ge
beurtenissen: de overbrenging van Derkinde-
ren's Mirakel-processie" van het Stedelijk Mu
seum naar de Begijnhof skerk te Amsterdam en i
de jubileum-viering van het St. Bernulphus-
gilde te Utrecht.
Als wij hier nog kortelijk aanstippen de op
liet terrein der wetenchap meest gedenkwaar
dige feiten, dan zij allereerst herinnerd
want het betreft bier de wetenschap, die on
middellijk met 's menschen einddoel in ver
band staat aan het zilveren jubilé van de
Apologetische vereeniging „Petrus C-anisius",
dat den 12en September werd gevierd onder
algemeene belangstelling van katholiek Ne
derland.
Wij denken vervolgens aan een paar mu
taties in het corps hoogleeraren aan de Katho
lieke Alma Mater, op den 4en Januari door
Z. H. den Paus, tijdens een audiëntie aan
prof. Mulder verleend, zoo hoogelijk geprezen.
Den 18en Maart ontviel n.l. de universiteit
door den dood een harer beste krachten in
prof. dr. H. F. M. Huijbers. Ofschoon de be
noeming nog niet officieel is, mag als zijn op
volger worden begroet dr. J. Corneiissen van
bet Historisch Instituut te Rome. Vermelding
verdient voorts de benoeming van dr. Ferd.
Sassen tot hoogleeraar in de geschiedenis der
Grieksche en Romeinsche wijsbegeerte en der
paedagogiek en didaktiek.
Om nog even bij de lioogeschool-wereld te
verwijlen, memoreeren we jubilea van mgr.
prof. dr. Jos Schrijnen (60 jaar) op 3 Mei, van
prof. dr. Alb. Einstein (50 jaar) op 14 Maart,
en van prof. P. J. Blok (50 jaar doctor) op 21
Juni, welke vierdag door den hoogbejaarden
historicus helaas niet lang werd overleefd; de
benoeming van dr. R. Ligtenberg O.F.M., dr.
H. J. M. Weve en dr. ir. J. Schmutzer tot
hoogleeraar te Utrecht; het ontslag van prof.
dr. J. Th. Beysens hem met ingang van 1
September verleend; bet overlijden op 1 Octo
ber van prof. dr. H. Snellen Jr.; de toekenning
van den Nobelprijs voor geneeskunde aan
prof. dr. C. Eykman (1 Nov.)de uitreiking
van den eereprijs der Thorbecke-stichting aan
prof. mr. E. M. Meijers (4 Juni)de opening
van het Geographisch Instituut te Utrecht.
Terwijl mede hier mag worden gereleveerd,
dat prof. Keesom nieuwe resulaten wist te ver
krijgen met zijn experimenten bij lage tem
peraturen.
Van de personalia zij nog aangeteekendde
jubilea van mgr. dr. A. H. L. Hensen (75 jaar)
op 30 Mei, van mr. B. C. J. Loder (80 jaar) op
13 Sept.; het overlijden van dr. J. Kramers
S.J. op 11 Aug.; het bezoek van deu Franscben
historicus Goyau aan ons land (in October).
Verdere vier-data waren: het derde eeuw
feest van Christ. Huygens op 13 April en de
300ste herdenkingsdag van René Dascartes'
inschrijving als student aan de toenmalige
universiteit van Franeker op den 26e der zelf
de maand.
Belangrijke wetenschappelijke bijeenkomsten
waren: het 13e Ned. Philologen-congres op 6
April; liet Int. Oogheelkundig congres op 6
September; en het Int. Radiocongres op 18
September.
Op het gebied der radio verdient als voor
uitgang te worden gesignaleerd: de opening
van het telefoonverkeer met Indië op 7 Ja
nuari en het rechtstreeksche kruisgesprek
met Sydney door den Rijksradiodienst te Koot
wijk of> 16 Februari.
Op bet chapiter luchtvaart memoreeren we
de opening van den eersten voorloopigen
luchtpostdienst met Indië op 12 Sept.; de tocht
naar Ned.-Indië per vliegboot op 3 April aan
gevangen doch niet zonder ongevallen vol
bracht; en het uitstapje dat de wereldreizi
ger „Graf Zeppelin bwen ons land maakte op
14 October.
Ten slotte zij nog aangestipt: de installatie
cener nationale studie commissie voor het
vraagstuk der kalender-hervorming op 19
October.
De Volkenbond.
Wie den volkenbond als een organisme be
schouwt, dat vooral een meer vredelievende toe
komst moet voorbereiden, constateert, dat, al
heeft het afgeloopen jaar geen grooten vooruit
gang gebracht, toch een voortdurend leven valt
waar te nemen, vooral op die punten, welke,
hoewel zij niet direct de kern van het vre-
desprobleem raken toch veel er toe kunnen bij
dragen om door het wegnemen van oorzaken
van conflicten, een voor een daadwerkelijke
toenadering der volken zeer gunstige stemming
te verwekken.
Onder de belangrijke onderwerpen, welke in
commissies of op conferenties werden behan
deld, vermelden wij slechts het opiumvraagstuk
de bestrijding van den vrouwenhandel, den hy-
giënischen toestand, in- en uitvoerproblemen,
den economischen wapenstilstand en de codi-
j ficatie van het internationaal recht.
De tiende volkenbondsvergadering is die der
facultatieve clausule genoemd. We zouden dit
een der belangrijkste aangelegenheden willen
noemen, want wil ooit de oorlog als werkelijk
instrument der nationale politiek geschrapt
worden, dan moeten alle volken zich bereid
verklaren zich voor al hun geschillen aan een
boven de landen staande rechtspraak te onder
werpen. De onderteekening van de facultieve
clausule is daartoe 'n eerste stap, de ondertee
kening der algemeene acte 'n tweede, waarna
't geheele rechtsinstituut met vaste rechtsre
gelen en dwingende statuten georganiseerd
moet worden.
Ook op ander gebied heeft de assembléè
vruchtbaar gewerkt. Briand heeft er de idee
van een Europeeschen statenbond gelanceerd,
belangrijk besprekingen over wijzigingen in
het volkenbondsverdrag vooral in verband met
't Kellogg-pact zijn gevoerd, men beeft gespro
ken over de reorganisatie van het secretariaat
over de betrekkingen tusschen de internatio
nale herstelbank en den bond, over een tarief-
vacantie en ook over de ontwapening.
De zittingen van den volkenbondsraad, welke
van vier op drie jaar teruggebracht zijn, heb
ben in Maart in Genève en in Juni te Madrid
bovenal door het minderheidsvraastuk de aan
dacht getrokken. De kwestie was ter tafel ge
bracht door Dandurand en Stresemann, en zou
meende men, tot felle debatten aanleiding ge
ven. De besprekingen verliepen echter zeer
kalm en te Madrid werden ten slotte enkele
practische verbeteringen in de procedure met
betrekking tot concrete minderhedenpetities
tot stand gebracht. Principieele beslissingen
beeft men niet getroffen.
Van groote beteekenis is nog, dat de vol
kenbond in het statuut van het Internatio
naal gerechtshof te 's Gravenhage die wijzi
gingen heeft aangebracht welke het den Ver.
Staten mogelijk maken tot het Hof toe te tre
den. Coolidge heeft reeds het protocol tot toe
treding te Genève laten onderteekenen en het
wachten is nu nog slechts op de ratificatie door
het Amerikaansche congres.
Het internationaal arbeidsbureau heeft dit
jaar twee belangrijke conferenties gehouden, in
Mei over den arbeid in de kolonies en in Sep
tember de zeeliedenconferentie. Door de hou
ding der Engelsche reeders is deze laatste bijna
een zwarte bladzijde in de geschiedenis van
het bureau geworden, maar mgr. dr. Nolens
beeft door zijn diplomatiek optreden het ergste
weten te voorkomen.
Ontwapening.
De ontwapening is de toetssteen van de vol-
kenbond? actie. Zou de bond er in slagen alle
vraagstukken, welke hem voorgelegd worden,
op te lossen, op dit ééne punt echter falen, dan
zou hij zijn taak niet vervuld hebben. Zijn
fiasco zou bij den eerstvolgenden oorlog blij
ken.
Helaas is er op dit punt tot dusverre weinig
reden tot optimisme. We willen geen pessimis
ten zijn, omdat we overtuigd zijn, dat bet wer
kelijk definitieve resultaat hier eerst In een
verre toekomst wacht, maar de wijze, waarop
het vraagstuk dit jaar in, Genève behandeld
werd, stemt weinig hoopvol.
Nadat den llden Maart de commissie van 'des
kundigen inzake de wapenfabricage vergaderd
had, kwam den 15en April de zesde zitting van
de voorbereidende commissie der ontwapenings
conferentie bijeen. De eenige conclusie, waartoe
men op 't einde der derde week gekomen was,
was, dat allen zoo spoedig naar huis wilden,
daar er toch geen praotische arbeid te verrich
ten viel.
Nadat eerst op aandringen van Frankrijk be
sloten was, dat de* geoefende reservetroepen
geheel buiten de ontwapeningsconventie zouden
vallen, werden ook alle bepalingen omtrent een
beperking van het oorlogsmateriaal, reserve
zoowel als aotief materiaal, van de lijst ge
weerd; ook zal in de conventie geen woord
staan over beperking der militaire uitgaven op
de begrootingen.
Een enveloppe zonder inhoud noemde Lit-
winoff een dergelijke ontwerp-conventie. Van
het ontwapeningsbeghisel was inderdaad niat
veel overgebleven.
Verwikkeld werd het ontwapeningswerk van
den volkenbond nog door den eisch van Frank
rijk, hetwelk eiken voortgang te Genève van de
maritieme ontwapening afhankelijk stelde.
Daartoe waren echter besprekingen met de
Vereenigde Staten welke door besluiten van den
volkenbond niet gebonden worden, noodzake
lijk.
Zoodra de labourregeering in Engeland aan
het bewind gekomen was, poogde deze dan ook
met Washington in contact te treden om over
een maritieme ontwapening tot overeenstem
ming te komen.
Nadat in Engeland de weg daartoe gebaand
was door besprekingen tusschen den labour-
premier en den Amerikaanschen gezant, stak
Ramsay Mac Donald den 28©n September deu
Oceaan over. En toen in besprekingen met pre
sident Hoover overeenstemming over het pari
teitsbeginsel verkregen was, werden de uit-
noodiglngen voor een vijf-mogendheden vloot-
conferentie, welke in Januari te Londen zal
bijeenkomen verzonden.
De uitnoodigingen zijn door Japan, Italië
en Frankrijk onmiddellijk aanvaard, maar de
voorbereidende besprekingen tusschen deze
landen en Engeland en de Vereenigde Staten
hebben tot dusverre weinig succes. Vooral het
Fransche memorandum, dat te dezer zake in
de tweede helft van December verzonden wer.i,
is allesbehalve bemoedigend. Daarin worden
zooveel moeilijkheden opgeworpen, dat de vrees
niet ongemotiveerd Is, dat de maritieme ont
wapening den weg van de ontwapening te land
zal opgaan. Moeilijkheden baren vooral de duik
bootenkwestie, de FranscbItaiiaansche pari
teit, het verhoudlngscijfer van Japan, Enge-
land's positie in de Middellandsche Zee, ter
wijl op den achtergrond de nog steeds onopge
loste kwestie van de vrijheid der zee dreigend
den vinger opgestoken heeft.
In verband met dit laatste vraagstuk is zeer
belangwekkend de „suggestie" van Hoover, op
wapenstilstandsdag gedaan, om levensmiddelen
schepen in tijd van ooi'log met hospitaalschepen
gelijk te stellen.
Het herstelvraagstuk.
Het groote lichtpunt van het afgeloopen jaar
is wel, dat het herstelvraagstuk de oplossing
een heel eind nader is gekomen.
Nadat gebleken was, dat het Dawes-plan >p
een mislukking zou uitloopen, besloten de be
trokken regeeringen een conferentie van finan
cieele deskundigen bijeen te roepen, die het
herstelvraagstuk alzijdig zouden onderzoeken
en een rapport aan de regeeringen zonden uit
brengen.
De conferentie kwam den llen Februari onder
voorzitterschap van den Amerikaan Young
bijeen en onderhandelde gedurende ruim drie
maanden, tot eindelijk de voorzitter in verhand
met het huwelijk van zijn zoon naar Amerika
moest vertrekken en tot spoed maande. Bin
nen enkele dagen werd toen het rapport aan
de regeeringen opgesteld en de daarin vervatte
voorstellen kregen als complex den naam
Youngplan.
Dit plan behoefde echter nog de goedkeuring
der regeeringen, die bij 'deze gelegenheid tevens
tot een algeheele likwidatie van den oorlog
wilden overgaan. Dit zou op de Haagsche con
ferentie geschieden, welke den 6en Augustus
bijeen kwam.
Reeds dadelijk werd de gunstige stemming
vertroebeld door het felle optreden van den
Engelschen kanselier van de schatkist, Snow-
den, die drie punten in het geding bracht: het
Engelsche aandeel in de herstelbetalingen, de
eventueele opschorting der Dultsche betalingen
en de leveringen in natura, terwijl tevens de
plaats waar de internationale herstelbank ge
vestigd zou worden, heel wat zorgen baarde.
Over deze punten is met een vaak weinig
diplomatieke vinnigheid gedebatteerd, vooral
wijl Snowden van geen wijken wist. Hij heeft
dan ook voor zijn land bijna alles verkregen,
wat hij opeischte en Duitschland is daarbij wel
eenigszins het kind van de rekening geworden.
Anderzijds heeft Berlijn echter ook veel voor-
deelen binnengehaald. Het weet zijn verplich
tingen nu geregeld en zag zich tevens de ont
ruiming van het bezette gebied toegezegd: de
ontruiming van de tweede zóne op 30 Novem
ber van het afgeloopen jaar, die van de derde
onder zekere voorwaarden voor den lsten Juli
van het komende jaar.
De kwestie van de commissie van vaststel
ling en verzoening, welke zooveel stof had op
gejaagd, werd heel jeenvoudig opgeschort door,
als het noodig mocht blijken, de permanente
verzoeningscommissie van Locarno in werking
te doen treden.
De Haagsche conferentie kon intusschen haar
werkzaamheden niet ten e%de brengen; ver
schillende commisies zouden doorwerken en op
een tweede Haagsche conferentie, welke den
3den Januari a.s. bijeenkomt, zal, naar men
hopen mag, aan het herstelvraagstuk de laatste
baud gelegd worden.
De zetel van de internationale bank voor de
herstelbetalingen zal te Bazel gevestigd wor
den.
Verkiezingen en crississen.
De belangrijkste verkiezingen hebben dit jaar
wel in Engeland plaats gehad. De conservatie
ven, welke de laatste vier jaar over een groote
meerderheid in het Engelsche lagerhuis be
schikten, werden in de minderheid gebracht, en
keerden zelfs minder sterk dan de labours, die
echter geen meerderheid verwierven, in het
parlement terug; de liberalen zagen hun klein
groepje flink versterkt.
Baldwin trok de conclusie uit deze verkie
zingen en trad af. Ten tweede male kwam een
minderheids-labour-kabinet aan het bewind, dat
beloofde de werkloosheidskwestie te zullen op
lossen. Deze belofte heeft het echter niet kun
nen houden; trouwens in alle binnenlandsche
vraagstukken staat het labourkabinet tamelijk
zwak; het heeft zich echter door zijn buiten-
landsche politiek, vooral op de Haagsche con
ferentie en door de vlootbesprekingen, een aan
merkelijk prestige verworven.
De verkiezingen, welke in andere landen ge
houden zijn, hebben, behalve in Roemenië, den
parlementairen toestand weinig veranderd.
Kabinetscrisissen hebben we in bijna alle
lauden gehad. Ook deze hebben echter den alge
meenen toestand weinig gewijzigd. Wellicht
alleen in Oostenrijk heeft het optreden van het
kabinet-Schober een sensationeels wending ge»
bracht. Door zijn krachtig optreden bij de zoö
noodige grondwetsherziening heeft Schober een
burgeroorlog weten te voorkomen.
In België ls een crisis verwekt om de ver-
vlaamsching der Gentsche hoogeschool; heli
oude ministerie keerde voorloopig terug om de
Vlaamsche taalkwestie in zijn geheel op te
lossen. In Frankrijk treedt Briand als minister;
van buitenlandsche zaken in elk kabinet op,
onverschillig of dit meer op rechts dan wel op
links steunt. In Polen duurt de strijd tusschen
dictatuur en democratie onverminderd voort;]
in Italië schijnt Mussolini het heft nog steeds
vast in handen te hebben; in Spanje is voor
het komende jaar een wat meer parlementaire
toestand toegezegd.
In Azië is het in het afgeloopen jaar al erg
roerig geweest.
In Afghanistan heeft de afgetreden Amanoel-
lah al drie koninklijke opvolgers gezien, maar
het meest is de aandacht toch wel of> China
gevestigd geweest.
Terwijl de Nanking-regeering tegenover
Europa met steeds bewuster krachtdadigheid
optreedt om zich geheel van de vreemde over»
heersching los te maken en zelfs met ingang
van 1 Januari tegen alle protesten in alle exter
ritoriale rechten der vreemdelingen in China
eenzijdig opgeheven heeft, moet zij in eigen
land voortdurend tegen opstandige generaals
strijden. In Moekden heeft zich zelfs een soort
tegenregeering gevormd, welke nu eens met)
Nanking en dan weer met de rebellen heult,
Tsjang Kai Shek heeft zich echter tot dusverre
ten volle kunnen handhaven en practisch wordt
hij al door de mogendheden als de regeerder;
van China beschouwd.
Bijna is in het afgeloopen jaar een bloedigs
strijd tusschen China en Rusland uitgebroken»
In Juli maakte China zich van het geheele
bestuur van den Chineeschen Oosterspoorweg
meester en nam den Russischen directeur en
onder-directeur van den gemengden beheersraad
gevangen, terwijl talrijke Russen als bolsjewis
tische propagandisten gevangen genomen, ver
moord of uit het land gezet werden.
China had daarbij op den steun of minstens
de sympathie van Japan, Europa of Amerika
gerekend. Doch deze bleef geheel uit en Rus
land begon de vijandelijkheden aan de grens.
Ofschoon het Kellogg-pact, dat den oorlog als
instrument van nationale politiek onwettig ver
klaart, den 24sten Juni plechtig geproclameerd
werd, zag men geen stap der Kellogg-mogend-
heden, vóór de rechtstreeksche besprekingen
tusschen Moskou en Nanking tot een voorloopig
resultaat geleid hadden. China heeft voor Rus
land moeten capituleeren.
In Palestina zijn de Arabieren in Augustus
tegen het door Engeland geprotegeerde zionisme
in opstand gekomen. Talrijke joden zijn ver
moord, maar de aanwezigheid van Engelsche
troepen heeft erger weten te voorkomen.
Toch heeft dit oplaaien van den rassenhaat
Engeland's koloniale zorgen weer vergroot. En
deze zijn reeds ontzaglijk, zooowel in Egypte
als in Britsch-Indië.
Het Engelsche imperium maakt een crisis
door, bijna even ernstig als het Romeinsche
rijk vlak voor zijn ineenstorting gekend heeft,
In vele vroegere koloniën heeft Engeland den
schok opgevangen door deze gebieden tot domi
nions te verklaren zoodat in rechte nog slechts
'n personeele unie met het moederland bestaat,
en overigens eigen belang en sympathie het ont
breken van een dieperen band moeten aanvul
len. Engeland's machtspositie is echter met
Egypte en Britsch-Indië op andere wijze ver
bonden dan bijv met Canada, Zuid-Afrika of
Nieuw-Zeeland. Britsch-Indië is in een steeds
ernstiger wordenden toestand van opwinding
geraakt, Egypte stelt steeds hooger eischen,
Britsch-Indië begint volkomen onafhankelijk
heid te vragen, Egyfcte aarzelt om een verdrag,
dat de verste concessies van Engeland omvat,
als bevredigend te aanvaarden.
Het conflict is in volle ontwikkeling; in de
komende periode kan men in deze landen ge
beurtenissen van ver-strekkende beteekenis ver
wachten.
Een jaar van voorbereiding.
Als we onze indrukken over het afgeloopen
jaar mogen samenvatten, dan zouden we het
tijdperk, dat binnen enkele uren besloten gaat
worden, een jaar van voorbereiding willen
noemen.
Definitieve besluiten werden zeer weinig ge
nomen de beslissingen zullen eerst in de
eerste weken of maanden van het nieuwe jaar
vallen. Overal zien we nieuwe toestanden lang
zaam tot rijpheid komen, de vruchten zijn ech
ter nog niet geplukt. Het Oosten maakt zich
gereed om zich van het Westen los te maken„
de evolutie gaat met steeds rasscher schreden;]
de ontknooping nadert.
Wat het nieuwe jaar zal brengen, kan geen
menschelijk verstand beredeneeren. Maar wel
mogen we voorspellen, dat veel strijd te wach
ten staat, en dat belangwekkende gebeurtenis
sen alle aandacht zullen opeischen om de wor
ding van een nieuwen staat van zaken rnstig
en kalm te kunnen volgen.
BUREAU TE
ROTTERDAM
GR. MARKT 30
gig 6206 - 6208 - 6209
Hl 6210-6211 -6212
