I
VAN GROOTTE DADEN EN GROOTE
PERSONEN.
ONZE DERTIENDE PRIJSVRAAG.
DONDERDAG 2S JANUARI 1931
WEETJES l
JOHANNES BKAHMS
MET ONDANK
BELOOND
ff
ft
a
f
cutx,cL-Sa-fy '-n c
ONS NIEUWE LETTER*
SERIE.
ui.
WAT DE ITALIAAN ZEGT.
HUISDIEREN DER MIEREN.
NAAR HET DAK DER WERELDi
r
NIET BUIZELEN
NIEUWE LEGPUZZLE. I
Des winters, als het wintert.
Ziet alles anders uit
f
«•1
HU I\
ll-ll/ vfyfföjTh {foflifijtSri
jp',
Wat 'n genot om ook in dezen wintertijd
door bosch en veld te dwalen! Vooral als de
boomen wit berijpt te pronken staan o£ de
sneeuw als 'n witte wade over de aarde ligt!
Koukleumers kruipen dan rond de gloeiende
koonen van de kachel, maar Jan Kordaat taalt
daar niet eens naar, en trekt er op uit! Weg,
uit de steenen woestijn der steden. Geen ge
snerp van claxons meer. geen vrachtwagens als
rijdende schavotten, geen gejacht, geen ge
haast, alléén de kalme stilte van het winter-
bosch, waar de boomen zich voorbereiden op
het festijn der lente!
Nu de bladeren weg zijn, wordt menig ge
heim openbaar! Groote nesten in de toppen der
boomen, waar je 's zomers langs liep zonder
iets te merken! Ook kleinere schuilplaatsen,
welke tusschen al het groen niet zoo dadelijk
in de gaten liepen!
Na honderd tot honderd vijftig maal da®'
geholpen te zijn, leerden kikkers den weg d
'n doolhof te vinden!
Slecht smakende rupsen worden door
kens maar eenmaal opgepikt en zelden
tweede maal aangeraakt.
Ik denk hier aan bastaard-satijnvlinder en
ringelrups-vlinder, 'n paar geduchte vijanden
vooral van de appel- en pereboomen!
De rups van den eerste wordt de laatste
jaren hoe langer boe brutaler, vreet heele lanen
kaal en tracht zelfs tot in de buizen binnen
te dringen! De vlinder zelf is fraai wit, alleen
zijn aohterlijf is met roestkleurige, glanzende
haren bedekt. De rups is grijsbruin van kleur,
heeft lange, roodachtigen bruine haren op zijn
lijf en twee roode strepen op z'n rug. Een tel
kens afgebroken witte lijn zie je aan weers
kanten van die strepen. Op den negenden en
volgenden ring van zijn lijf zit 'n hel-roode
wrat.
De eitjes deponeeren de vernielers 't liefst
aan eikeblad. De roestkleurig'! achterlijfswol
blijft er op achter en dan lijkt 't net, of er een
stukje zwam zit. (Zwam, daar stak je groot
vader vroeger zijn pijp mee aan, met behulp
van vuursteen en vuurslag!Uit die eitjes
komen tegen 't einde van den zomer de rupsjes,
die zich voeden met bladmoes.
Mieren begeven zich om voedsel te verz
len zelfs op langen afstand uit hun nest
vinden dit toch altijd weer terug. Dit
doordat ze geleid worden door hun reuk.
'n Snoek werd in een deel van 'n aqual'ul'
gehouden, dat door een glaswand van het a
grenzende deel was gescheiden. Juist io
- 10*
las*
plaat. Dit ging zoo drie maanden door.
nam de plaat weg, maar in de voorntjes had
roover geen trek meer!
Van de ongeveer 5000 soorten van in'6'^
zijn er geen twee, die dezelfde instiP®1
toonen.
deel zwommen voorntjes. Telkens als de SD°'
er op af schoot, stootte hij zich legen de S
'n Hond kan zuren ruiken in verdunnü
van één billioen en meer! Hij ruikt stoffen,
voor ons geen reuk hebben.
Het geheel is de naam van een zeer stoU1
dig, Bourgondisch hertog.
totoê-
11
13
1—2
1
3—4
5—6
7—S
9—10
11—12
13—14
15—16
17—18
19—20
21—22
23—24
2
1
X
3
X
4
5
X
6
7
f,
X
9
«t
8
9
41
R
m
X
4
R
R
10
i
R
H
X
4
R
9
M
9
X
4
4
ff
4
«I
ft
X
m
17
a
41
X
4
P
a
18
19
4
X
20
21
X
22
23
X
24
X
2
Voornaam
en
bijnaam.
12
16
li
2 pond.,
jonge stier,
adelaarsnest,
uitspansel,
steigers, stellingen,
soldaat op waclit.
bekrompen (menschen).
groote loopvogel in Afrika,
op en neer loopen van kou.
ander woord voor couplèt.
eenvoudige hut.
of ik schiet!
5e letter van het a. b. c.
WAT IS DAT?
'n Ongeluks-getal voor 'n prijsvraag, 13
Bijgeloovige deelnemers aan het dozijntje
vorige zouden déze misschien daarom laten
zwemmen?
Wel, dan heb 'k dadelijk 'n oplossing bij
de hand:
de éérste prijsvraag van den tweeden jaar
gang der Jeugdcourant
Of ook:
de éérste van het nieuwe jaar 1931
Daarmee kan 'n elk genoegen nemen,
natuurlijk
We willen den mopperaars óók den wind uit
de zeilen nemen: géén rekensom, géén moei
lijkheden,
'n Heel gewoon huis-, tuin- of keuken lcruis-
raadsel, waar iedereen zijn krachten gerust op
zetten kan Om 't nog makkelijker te maken,
geef 'k voor één rijtje zélf de oplossing aan
Ik zeg maar zoo: wèl voorgaan, doet goed
volgen.
De letters moeten worden ingevuld
IV DE LEEGE VAKJESt
Op de zwarte vakjes komt niets, daar heb
je dus vast geen hoofdbrekens mee
'n Voorbeeld?
Het vijfde rijtje van boven ^naar beneden
wordt:
adat, adat
De donkere hokjes vermijd je dus.
Tja, maar nu zijn er nog 'n paar „lastige"
gevallen by Lieve deugd nog t.oe, wou je zoo'n
raadsel dan binnen 1, 2, 3 klaar hebben? Dan
was 't geen raadsel meer, maar 'n flauwe mop,
bóógstens Pak 'n woordenboek, 'n atlas en
dan heb je èlles wat je noodig hebt
Afgesproken L
Oplossingen te zenden aan:
„JEUGDREDACTEUR,
De Kruisberg
Doetinchem".
Tijd tot 10 Februari e.k.
Ondertusschen loopt óók de aardrijkskunde-
wedstrijd op zijn eind. Wie dat liever doet,
kan de oplossing daarvan bij die van de 13e
prijsvraag Insluiten. Maar het mag óók ieder
apart, net zooals je wilt
Wij hopen natuurlijk, dat de deelname weer
net zoo enorm zal wezen als den vorigen keer,
toen we héél de krant ermee vol hadden Was
dit even fijn Toe, zetten jullie allen je
schouders er eens onder, hè?
'n Teeken-ioedstrijd is er /hans niet bij, het
onderwerp geeft er te weinig aanleiding toe.
PRIJZEN.
Er zijn 5 prijzen en één troostprijs.
OPLOSSING.
De oplossing verschijnt in het op 10 Februari
volgend nummer.
De uitèlag in het nummer dat daar weer
op volgt.
Ziezoo, ik heb nu het mijne gezegd, het
woord is thans aan jullie
Vooruit, daar gaatie
TOELICHTING.
Van links naar rechts:
I Een gast, die altoos welkom Is.
II Iets, wat je graag lust.
III Iemand, die met grappen aan den kost
kwam.
IV Een bijwoord.
V. Iets, waar alle jongens en meisjes der
lezers van „De Maasbode" het éérst
naar uitzien.
VI Een Zuidvrucht,
VII Een lastig onkruid, groot tuinmansver-
driet!
VIII Voorzetsel.
IX 'n Vreemd woord. Wie dat is, hoeft
voor besmetting niet te vreezen.
X 'n Gezonde groente.
Van hoog naar laag:
I Indische houtsoort.
II Badplaats voor zwemvogel.
III Heel de woordenschat van Salomon's
kat.
IV Heeft, zegt men, honderd oogen!
V Oost-Indisch gewoonte-recht.
VI Een blinkend wapen.
VII Zoo noemen ze je, als je verlegen bent
uitgevallen!
VIII Plaats in Algerië, N.-Afrika.
IX Bijwoord.
X Ho! Je bent al te ver!! Is door mij
reeds ingevuld!!
Wie langzaam loopt, loopt verstandig; wie
verstandig loopt, loopt lang
De leugen daalt nog met ons mee in 'tgraf.
Erger dan sterven is een verachtelijk lcdig-
gaan.
De mieren houden er 'n soort van kevers op
na als huisdieren. Deze diertjes, symphilen,
brengen een vocht voort, waar de nijvere mie
ren veel van houden Hoewel deze snoeperij
duur betaald wordt de symphilen vreten
vaak het broedsel der mieren op, zuigen hun
bloed af of leggen eieren in de mieren-larven
worden de symphilen steeds met veel zorg
behandeld en vertroeteld
Wie heeft er zin om 'n uitstapje mee te
maken naar 't dak der wereld?'t Wordt, natuur
lijk, n heele klim, vooral, omdat wij hier in
Holland maar erg laag-bij-den-grondsche men
schen zijn Wie tegen 'n beetje spier-inspan-
ning opziet, doet heusch beter thuis te blijven
en wie niet over 'n ijzersterke body beschikt,
doet óók beter te passen. Koukleumers, die 'n
20 30 graden onder nul 'n vervelende tempe
ratuur vinden, of die bang zijn voor 'n vrachie
sneeuw heel onverwacht op bun bol of 'n zwie
rend ijsblok, maken geen zweem van kans. Er
is, overigens, geen liaast bij, want we kunnen
niet eerder met de klauterpartij beginnen dan
einde Mei, begin Juni, Immers van midden
Juni af tot aan September toe woeden daar
ginder sneeuwstormen, waar geen ruenschenziel
tegenop zou kunnen tornen. Dat maakt de
beklimming juist zoo moeilijk, de korte tijd,
dien men tot zijn beschikking heeft. We zouden
ai vast kunnen beginnen onze voorbereidende
maatregelen te treffen En dan maar denken
wat óók de Franschen zeggen qui ne risque
rien n'obtient rien wie niet waagt, wie niet
wint
De reis gaat naar Azië Daar bevindt zich,
in het onherbergzame Tibet, waar de gebed
molens ter eere van Boeddha hun eeuwig „Om
mani padme hoem" ruischen o het kleinood
in de Lotosbloem. Amenhet dak der
wereld, de berggroep van den Mount Everest.
Gek hè, dat zoo'n Aziatisch gebergte 'n
Engelschen naam draagt Dat die hoogste berg
aan Beieren's onvergetelijke Königssee „Watz-
mann" beet het landvolk daar noemt hem
„Wotzmann" is te begrijpen „Mont Blanc",
het Dak der Aarde worden geklommeo op 't
komt nou het dak der aarde aan 'n Engelschen
naam
Wel, toen de berggroep, die meer dan zeventig
toppen van 7300 M. telt iedere top dus hóóger
dan het hoogste punt der Zuldamerikaansche
Andes, op één na het hóógste geberget der
wereld en rond elf honderd van 6000 M., en
die van Calais tot aan de Kaspische Zee zou
reiken, in kaart werd gebracht, stond dat onder
zoek onder leiding van den Engelschen opper-
landmeter voor Indië, meneer G. Everest. Voor
dien hoogen top nu, konden ze géén Indisehen
naam te weten komen, die scheen er niet te
zijn. Nou, toen noemden ze liem, zoo onder het
meten door, bergspits no. XV. Drie jaar later
werden de becijferingen pas verwerkt en zoo
gebeurde 't, dat één der rekenmeesters bij zijn
chef, meneer A. Waugh, kwam binnenhollen
met de onthutsende boodschap „Meneer, ik
heb den hoogsten berg der wereld ontdekt
Gelijk had-ie De metingen waren verricht met
'n theodoliet, 'n soort van kijker, zal 'k 't maar
noemen. De hoogte bleek te zijn 29.002 Engel-
sohe voeten (1 voet is 0.3048 M.). Als gemiddeld
cijfer van verschillende metingen neemt men
voor het dak der wereld aan 'n hoogte van
8882.2 M„ het kan er aardig mee door, vinden
jullie óók niet 't Wordt 'n heele tippel
Later bleek, dat in het land der Lama
priesters, Tibet, wel degelijk 'n naam voor het
J: S
De Tschomo.Loengmo, de „Godenmoeder
aller bergen".
De beroemde toondichter Johannes Brahms
(1833—1897) was de zoon van 'n Hamburg-
schen muzikant. Zijn groote beschermer de
componist Schumann. Brahms vertelde graag
in den kring zijner vrienden, wat hem eens te
Weenen was overkomen:
Tijdens 'n stormachtigen winternacht ging
hij met zijn vriend Epstein door de nauwe
straten van Oud-Weenen. Opeens bemerken zij,
langs 'n muur 'n net gekleed man, klaarblij
kelijk van z'n stokkie gevallen! Regen en
sneeuw waaien in zijn wit gezicht en niets is
begrijpelijker, dan dat de twee vrienden er
dadelijk op uit zijn hem hulp te bieden.
„Laten we dadelijk 'n agent roepen!" ad
viseerde da toonkunstenaar.
,Ben je betoeterd!" vermaande Epstein
„dan moet hij mee naar de wacht en intus-
schen zijn ze bij hem in huis doodelijk onge
rust!" Nee, dat zaakje zullen we zélf wel op
knappen!"
De zieke wordt overeind getild.
„Waar woont u?" informeert Meister Jo
hannes.
De bleeke lippen stamelen nog net hoorbaar
den naam van een ver afgelegen straat en het
huisnummer.
Vooruit dan, aanpakken!
De wei-doorvoede Brahms en de boone-
stakige Epstein nemen den zieke onder den
arm en, na een haast eindeloos gestrompel,
wordt straat en huis bereikt., 't Was lang
niet meegevallen, Brahms hijgde als 'n loco
motief.
Gebeld en nog eens en nog eens; 't werd
luider!
'n Slaapdronken portier der kazerne-woning
verschijnt.
Meister Johannes: „Portier, hoort deze me
neer hier thuis?"
„Ja, die woont op de vierde verdieping!"
Epstein: „Portier, je zult mee moeten hel-
toppie bestond, en wel het zoetvloeiende „Tscho-
moloeugmo" in zuiver Hollanascb overgezet
zijnde wordt dit de „Godinmoeder aller bergen".
Dat klinkt stellig romantischer dan dat nuch
tere „Mount Everest" (spr. Maunt è-vrest).
Zelfs in de maand Mei kan het er geweldig
koud zijn. De Engelsche expeditie van 1924
teekende 'n temperatuur aan van 31 gr. onder
nul op 'n hoogte van 6500 M. Dat was in den
nacht van 22 op 23 van de „lieve Mei 't Is
heel vreemd, maar deze Himalaya-streken, op
'n 150 a 200 K.M. van de schroeiende vlakte
in Indië gelegen, kennen temperaturen lager
dan 's zomers aan de Zuidpool voorkomen
'n Boertje van den Mount Everest is een der
heerlijkste bergen der Himalaya-groep, de Gauri-
sankar, 7144 M., dien men langen tijd voor de
„Tschomoloengmo" heeft gehouden Op oudere
kaarten komt die vergissing nóg wel voor.
„Tschomo Tsering" hebben de Tibetaners hem
genoemd en hij is zeer heilig, naar hun mee
ning óók het dal aan zijn voet men mag
daar geen vee slachten, dat moet dan maar
ergens ai.ders gebeuren, waar de natuur niét
zoo heilig is
So
Het klimmen op groote hoogte, waar de lucht
erg dun is, valt om den drommel uietmee
Dat juist maakt het bereiken van den top zoo
moeilijk. De weg op zichzelf valt voor Alpen
klimmers aardig mee, maar die. hoogte, die
hoogte Tot pl.m. 6500 M. géit het nog voor
menschen van het vak. Verderop loopt het mis
De eetlust neemt af, aan slapen valt niet
meer te denken, en, zijn de 7000 M. gepasseerd,
dan kost de geringste daad al ongehoorde in
spanning. Het aantrekkèn van 'n schoen in die
sterk verdunde luoht zou te veel van de krachten
kunnen vergen Moet over rotspartijen naar
het Dak der Aarde word engeklommen op 't
laatst, dan zal daartoe misschien geen enkel
mensch in staat wezen Het meenemen van
zuurstof-bussen is óók geen aangename vracht
De Engelsche expeditie van 1922 had zich daar
van voorzien. De bergstijgers droegen 'n mom
bakkes, dat door gummi-slangen met die cylin
ders verbonden was. Zoodoende hadden ze geen
last van de te ijle lucht, maar ademden zuivere
zuurstof in, die hun weer nieuwe kracht ver
leende. Waar, door gebrek aan zuurstof, in het
lichaam minder wordt verbrand, wordt ook
minder energie gevormd, zoodat men onder het
klimmen gaandeweg achteruit boert, waarbij
dan nog wind en koude tegenwerken, Gevaar
lijk zijn ook de ultra-violette stralen der zon
op die belangrijke hoogte. Om sneeuwblindheid
tegen te gaan, moet voortdurend 'n sneeuwbril
worden gedragen.
De luchtdruk Is niet, ^boals bij ons, 76 c.M.,
maar 30Daardoor kookt water (gesmolten
sneeuw) verbazend vlug nabij het Dak der
Aarde Water kookt immers, als de spanning
van zijn damp even sterk is geworden als de
d: ukking der lucht Nou, in het „kokende"
Himalaya-water kan je je band gerust wagen
hoor, dat doet geen zeer
Met de Engelsche expeditie van 1922 is het
slecht afgeloopen. De Everest heeft dien aanval
op haar blanke geheimen afgeslagen. De koene
klimmers hadden een hoogte van 27.300 voet
bereikt, toen ze niet meer verder konden. Ze
keerden dan terug naar liet kamp op 26.000
voet. Van daaruit hebben ze nog één poging
gewaagd om den fieren reus onder den knie te
dringen. Wéér gingen ze omhoog, Eugelschen
geven iets niet zoo heel gauw op! Ze werden
besprongen door 'n schrikkelijke sneeuwstor-
ting (lawine). De Engelschen werden meege
sleurd, maar kwamen met den schrik vrij. Zeven
dienaren verloren hun leven, 'n Gedenkteeken
werd voor hen opgericht. De Moedergodin der
Bergen had gezegepraald.
Over de laatste expeditie 'n volgende maal.
pen, die man is ziek, zooals je ziet, en met z'n
tweeën spelen we dat niet klaar!"
Portier: ,,'t Spijt me, heeren, maar ik mag
volgens de voorschriften volstrekt m'n post
niet verlaten! Ik heb heel den nacht dienst
aan de deur!"
Tja, dau moesten de heeren het vrachie zélf
maar naar boven hijschen! Er zat niks anders
op. Geweldig gestommel, 'n Paai treden hoo-
ger, dan weer een omlaag maar: 't schoot
toch op! Ze naderen de vierde verdieping
reeds
Plotseling, verrassend snel, het opensmij-
ten van een deur. Aan de trapleuning ver
schijnt 'n „dame" in groezelig nachtgewaad,
fladerende haren, 'u kaars in de eene, 'n lui
wagen in de andere hand! Als 'n furie ziet
ze er uit!
„Aha!" snerpt ze zijn jullie die nette
jongens, die m'n armen man opstoken te drin
ken en halve nachten drinkgelagen met hem
vieren! Wacht, ik zal jullie eens opfrisschen,
leelijk gespuis!"
De luiwagen komt in beweging, 'n lawine
van scheldwoorden stort zich uit over den
pianist en den grootmeester der muziek!
„Meister Johannes" weet de bijbehoorende
accoorden niet zoo gauw te vinden. Zooveel
zijn buikje hem veroorlooft, rent hij naar be
neden, gevolgd door Epstein, prestissimo!
wiens spillebeenen nog rapper werken dan
zijn handen aan de piano! Buiten adem ont
snappen beiden aan de wraak der Megaera!
Brahms was de eerste, die in 'n lachbui
uitbarstte. Dat werkte aanstekelijk op z'n ka
meraad! 'n Nabije toren liet 'n donderend
„Eén" hooren.
Zullen we ergens nog 'n bakkie koffie gaan
drinken?" stelde Brahms gemoedelijk voor, en
stak 'n versche sigaar op!!
UIT DE SCHOOL.
Onderwijzer: „Wie ran jullie kan mij zeggen,
wat dauw is?"
Na een oogenblik ateekt kleine Bram z'n
vinger op en zegt: „Do aarde draait zoo vlug,
dat zij ear op 't laatst van begint te sweeten!"
De bladeren spinnen ze onderhand heel los
jes aaneen. Togen den winter maken ze ge
zamenlijk een nest van 'n paar blaren, dat
door een taal, dicht, grauwwit spinsel wordt
bijeengehouden. Dat nest valt nu In dezen tijd
gemakkelijk op. Maak je het open, dan merk je
pas goed hoe heerlijk de rupsen zich ingeba
kerd hebben. Zoo kunnen ze 'n stootje van den
vorst velen! In 't voorjaar verlaten de deug
nieten bun schuilhoeken en zwermen over heel
wat boomen uit! Schrap je appels en peren dan
maar van je verlanglijstje! Zie dus die nesten
thans ta verwijderen!!
Den ringelspinner vind je niet makkelijk.
Kijk naar 'n manchetje van eitjes om 'n takje!
't Geeft dat duidelijk genoeg aan.
De vlinder is geel met roodbruine banden
aan de vleugels. In Juli verschijnen ze, maar
de rupsen al in 't voorjaar, wanneer het blad
ontluikt. Ze blijven 'n poos bij elkaar en spin
nen een diioht nest, liefst daar, waar twee
takken bij elkaar komen. De rupsen worden
wel vijf c.M. lang en zijn duidelijk te kennen
aan de witte, blauwe en oranje strepen. De kop
is grijs en vertoont twee zwarte vlekjes. Ze zijn
kort behaard, en lusten alle houtsoorten, waar
door zij in boomgaarden nu niet bepaald de
gezienste gasten zijn. De ringetjes wegsnijden
lijkt nog bet afdoenste afweermiddel, 'n Be
spuiting met bijtende stoffen moeten de arme
rupsen vaak ondergaan, als straf voor bun
vraatzucht. Het vernietigen der ringetjes
schijnt nochtans juister.
De aarde doorloopt haar .iaarlijksche baan
om de zon met een snelheid van 30 K.M. per
seconde of 1200 x zoo vlug als 'n sneltrein!
De zon beweegt zich door de sterren heen
met een snelheid van 20 K.M. per seconde.
Het licht van de dichtst bij staande ster
heeft ruim 4 jaar noodig om tot de aarde te
komen. D« snelheid van het licht is iter se
conde 300.000 K.M.
Bijgaand vinden jullie no. Ill van de Aard'
rijkskunde-serie, voorstellend een wereld-b®'
kend gebouw in Holland.
Nu nog twee, en dan inzenden.
Stel uit deze zorgvuldig bijeengegaarde brok'
stukken de figuur van 'n ouwerwetsch tyP®
samen
