DE PAUSELIJKE MUNTEN
WAAROM GING DE FORDFABRIEK
NAAR AMSTERDAM
f
KT
i
Onderscheidingen
De moker op de Doelezaal
De veiligheid in de haven
Wmm J
DONDERDAG 12 MAART 193Ï
DE NIEUWE REEKS VAN
Z. H. PAUS PIUS XI
en
KONING ALFONS NAAR ENGELAND.
UIT ROTTERDAM
B. EN W. DEELEN AAN DEN RAAD HET VERLOOP DER
ONDERHANDELINGEN MEDE
'T WAS HET COLLEGE ERNST
Voor beide partijen moest
een aannemelijke oplossing
komen
Ford kon niet langer wachten
Standpunt van Het College
door
A. PATRIGNANI,
Lid
Van de Italiaansclie, Engelsche en
rWschc Numismatische Vereeniging
-
Seslnt200 gelukkige wijze den vrede,
Ugjj eu 'usschen liet Vaticaan en Italië, be-
eie6]ani^e> een vrede, bekrachtigd door de offi-
heeft me(iaille -Pace Christi Italian Reddlta"
v<%© 1 aloude pauselijk muntrecht, tenge-
ag van Lateranen van 11 Febru-
„„„o pauselijk muntrecht, tenge
(jo"oVatl politieke gebeurtenissen van 1870
8^ PioniberJ geschorst, weer in eere her-
4^ly.' het muntrecht, dat een der meest dui-
ïiaj. 6 en lastbare voorrechten der territo-
jj ^uvereiniielt van den H. Stoel is.
ljjk n'6uwe pauselijke muntstukken zijn ge-
de 'Io Italiaansclie, wat betreft het metaal,
samenstelling, nominale
Sbttd afn,°tingon en innerlijke waarde. Do
zjjj cn zilverstukken dragen op de beeld-
°0sch buSte van den Paus' om&even door een
^hd 711 f't het jaar, van Zijn Pontificaat,
*>ebb ^aartal' 06 munten van nikkel en koper
6,1 daarentegen op de beeldzijde het pause-
,WaPen. omgeven door een opschrift met
iet r Vaa z'in regeering en aanduiding van
laartal.
tja.6. ^Pzijden, uitgezonderd van het 5 oen-
Vr eastuk, dat een olijfboom, symbool van den
Slew <lraa^t> z'jn alle volgens de traditie ver-
jU niet gewijde afbeeldingen.
•Hor Platenserie, ongetwijfeld een der
iste en meest volmaakte van alle
es> Welke op het oogenbltk in omloop
W is het 'werk van den uitstekenden graveur
H. Stoel, professor Aurelio Mistruzzi.
W,.°r Mistruzzi is een waardig vertegen-
j-^diger van de Italiaansclie school voor de
perno medalje, welke bloeit ondanks stroo-
So k n' om niet te zeSg«n mode o£ een zeker
^bisnie, en zich handhaaft in haar klassieke
3 door haar scheppingskracht, door haar
Va k zel£ en door de stipte inachtneming
a elementaire en onveranderlijke wetten.
j. 6 H. Vader, Die onlangs professor Mistruzzi
.et het oog op zijn tienjarigen arbeid, ook on-
het pontificaat van den vorigen Paus, tot
lcieel graveur van den H. Stoel heeft be
d®Pd, ,heeft bepaald, dat de muntentypen van
hieuwen staat traditioneel moesten zijn.
ïfh ^ee££ oen onafgebroken reeks van gewijde
Ij ®®ldingen ontworpen, aangebracht op de
eldzijfle van de munten, beginnend met de
j hosante figuur van Christus-Koning (100
J68) tot den hijbelschen olijfboom, symbool
w w oen mj'Deiscuou
a den gesloten vrede (5 centimes).
j.6ii dit werk van geduldig navorsclien heeft
l£- gebruik gemaakt van de wetenschappelijke
i^dewerking van zijn uitstekenden gouverr-
vUr> Z. Exc. professor Camille Serafini, die
Jepl>ij persoonlijk geïnteresseerd is als con-
^ator van het munteukabinet van het Vati-
h en als ervaren muntenkenner.
I>e vervaardiging der munten, geslagen vol-
de muntovereenkomst van 2 Augustus
30 op de Italiaansclie Munt te Rome, heeft
^Helding gegeven tot talrijke detailvragen
J^sehen de twee betrokken staten, vraagstuk-
j,"11. welke nu gelukkig zijn opgelost, doch die
Noodzakelijkheid deden zien van de onmid-
V-Hijke oprichting van een Munt, uitsluitend
den H. Stoel.
Hier volgt een beschrijving van elk der munt.
Ukken afzonderlijk:
Gouden muntstukken; Lires 100: Beeldzijde:
jf u« XI, Pont.-Max., Anno VIII; buste naar
van den Paus met kleine kap en pluviale.
j^kzijde: Sta to della Cit ta del Vaticano; in
"Veld; Christus Koning staande, aan Diens
r£etetl een knielend kind. Lires - 100; 1929.
fende rand met een middellijn van 23,5; ge-
8.799 gram.
^Zhlk een afbeelding is bij de pauselijke mun-
jb nog niet voorgekomen. De instelling van
feest van Christus' Koningscliap had plaats
v^r Z. H. Pius XI (Encycliek: Quam primus"
x925).
Vjfeeren munten: 10 Lires. Beeldzijde: Plus
J" Pont.-Max. A. VIII; buste van den Paus
jj-1- links, met kleine kalot, camail en stool,
jj^feijde: Stato della Cit-ta del Vaticano; in
Veld O. L. Vrouw van den Vrede met het
Kindje Je,sus; L. - 10; Regina Pacis; 19 29.
Gladde rand, waarin de letters: P. C. I. R. C.;
middellijn 27; gewicht 10.00 gram.
Het feest van O. L. Vrouw van den Vrede
werd ingesteld door Z. H. Benedictus XV. De
letters in den rand zijn de beginletters van de
woorden: P(ax) C(hristi) I(n) R(egno) C(hris-
tl).
5 Lires: Beeldzijde: Hetzelfde type als het
munst.uk van 10 lires. Keerzijde: Stato della
Citta dol Vaticano: in het veld de^ H. Petrus,
stuurman van het scheepje der Kerk; L: 5
1929. De rand is gelijk aan dien van het 10
lire-stuk: middellijn 23: gewicht 5-00 gram.
De afbeelding van bet scheepje op de woe
lende zee, bestuurd door den Prins der Apos
telen heeft talrijke voorbeelden in de oude
pauselijke munten.
Nikkelen muntstukken: 2 Lires. Beeldzijde.
Plus XI. Pont. Max. Au. VIII; afbeelding
van den Paus met tiara en sleutels: 19 29.
Kern-zijde: Stato della Cit-ta del Vaticano; in
het veld: de Goede Herder; Ij. 2. Gladde rand,
middellijn 29; gewicht 10.00 gram.
Aan de beeldzijde bevinden zich de pauselijke
wapens; aan de keerzijde, de zeer eenvoudige
afbeelding van Jesus Christus, die zich ver
persoonlijkt in den Goede Herder.
1 Lire: Beeldzijde: Hetzelfde type als een
2 liresstuk. Keerzijde: Stato della Citta del
Vaticano; in het veld: de Onbevlekte Ontvan
genis. Lire 1. Getande rand; middellijn
26.5: gewicht 8.00 gram.
De Onbevlekte Ontvangenis, heeft talrijke
voorgangsters gehad op de pauselijke munten.
50 centimes. Beeldzijde: hetzelfde type als
het stuk van 2 lires. Keerzijde: Stato della
Cit-ta del Vaticano; in het veld: de Aarts
engel Michael, die den degen weer in de scheede
steekt; C. —50. Getande rand, middellijn 24;
gewicht 6.00 gram.
De afbeelding van den aartsengel Michaël,
die den degen weer in de scheede steekt is nog
niet op de munten van den H. Stoel voorge
komen. Zij is genomen naar den welbekenden
engel, die op de Engelenburcht te Rome staat.
20 Centimes: Beeldzijde: zelfde type als het
stuk van 2 lires. Keerzijde: Stato della Citta
del Vaticano; in het veld: buste van St. Pau-
lus naar links gewend; C. 20. Getande rand;
middellijn 21.5; gewicht 4.00 gram.
De figuur van St. Paulus, die dagteekent
uit de eerste tijden van de pauselijke aanmun
ting, behoudt dezelfde plaats in de geldswaar
den ten opzichte van den H. Petrus.
Koperen muntstukken.
10 Centimes. Beeldzijde: Pius XI-P-M-A.
VIII; afbeelding van den paus met tiara en
sleutels; 19—29. Keerzijde: Stato della Citta
del Vaticano; in het veld: buste van den H.
Petrus naar rechts; C. 10. Gladde rand;
middellijn 22.5; gewicht 5.40 gram.
De afbeelding van den Prins der Apostelen
dagteekent eveneens uit het begin van de pau
selijke aanmunting.
5 Centimes: Beeldzijde: hetzelfde type als
van het stuk ran 10 centimes. Keerzijde: Stato
della Citta. de Vaticano; in het veld: de olijf
boom, symbool van den gesloten vrede; C. —5.
Gladde rand; middellijn 19.5; gewicht 3.25
gram.
Het stuk, dat nog geen voorgangers heeft
gehad onder de muntenvan. deu H. Stoel, is
ongetwijfeld een zinspeling op het Verdrag van
Lateranen.
Sedert slechts enkele dagen is alles gere
geld; eerst zal de „cömmemoratleve serie van
1929", die dus niet als betaalmunt gangbaar
zal zijn, in omloop worden gebracht: n.l. de
10.000 series met een nominale waarde van
Lire 118.85, (waarbij een goudstuk van
Lire 100) zullen aan de inschrijvers-verzame
laars van geheel de wereld, tegen den prijs
van Lire 220, rond 15 Maart in een étui met
het opschrift:
Serie Commemorativa 1929
delie Mouete dello Stato della Citta
del Vaticano
worden afgezonden.
De munten van de serie 1930, die in Italië
en in de Vaticaansche Stad wel gangbaar ïullen
zijn, zijn niet „te koop", maar worden daarna
geleidelijk in omloop gebracht door betalingen
van salarissen aan de beambten van het
Vaticaan, enz.
Een officieus onder-onsje
t>E PRAKTIJK STERKER DAN DE
LEER DER DEMOCRATIE
w.aragraaf 109 grondwet van "Weimar heeft
's waar alle ordeteekenen, decoraties enz.
^schaft en den Duitschers zelfs verboden
te onderscheidingen uit de hand van vreem-
Èk te aanvaarden maar de praktijk is toch
gebleken dan de leer der democratie
dv 2oo is men er nolens volens wel toe moeten
l^t'gaan een „Sohild der republiek" in te stel-
SA1 dat door het staatshoofd van tijd tot tijd
zulke mannen verleend wordt, die zich op
(Sen of andere wijze bijzonder verdienstelijk
over de gemeenschap gemaakt hebben.
tJj8zien daarvan hebben twee onderscheidings-
^'fehen de zefir der Duitsche omwenteling
*fen stormloop der revolutie overleefd, ts
v en de reddingsmedaille en de vredesklasse
5 de orde „Peur le Mérite".
1, 6 Pour le Mérite werd in 1740 door Frederik
Grooten gestidht met het doel buitenland
1). Zijn hooge ingenomenheid te doen blijken.
LJjPun werden mannen als Voltaire en d'Alem-
J- al dadelijk met dit eereteeken begiftigd.
tjAaar ia 1810 bepaalde Frederik Willem III,
Vq 'fe orde in den vervolge alleen verleend zou
L^ön aan Duitschers en ter belooning van
t^^fendaden in het aangezicht van den vijand
j ®tand gebracht.
V a 1842 bracht Frederik Willem IV hierin
p een verandering in zooverre hij toen tot
SSting. van de vredesklasse dezer hooge
fyj^'ati® overging, tot dö „Vredesklasse voor
^^bschappen en Soboone Kunsten". Zulks
Vjj'? edde vooral op aansporing van von Hum-
die ook de eerste kanselier van deze
Kerafdeeling werd.
v!" Werd toen tevens vastgesteld, dat de
\?esklasse dertig stemgerechtigde Duitsche
Hrt 8 zou omvatten en evenveel buitenlanders
Vi] r stemrecht. De Duitsche afdeeling werd
Vr'e groepen van tien gesplitst en wel in een
natuurwetenschappen, een voor letteren
6ên VQor kunstenaars. Deze vredesklasse
heel vaag het karakter eener academie
Pransch voorbeeld, mitsgaders een kanse-
twee vlee-kanseliers om de aangelegen-
O. te besturen, terwijl bet ensemble de be-
L feg jjad het opperste Duitsche geestesleven
'«r binnen- en buitenland te represen-
Btaatslioden, kunstenaars en geleerden
teeren. Stierf een medelid, dan zorgden de
overlevenden voor aanvulling met dien ver
stande, dat hun keuze door den koning bekrach
tigd moest worden. Maar deze keuze, en de
verleening van het onderscheidingsteeken, dat
van Frederik den Grooten stammend, natuurlijk
niet den vorm vau een kruis had, mocht alleen
op drie bepaalde datums in het jaar geschie
den, cn wel op 23 Januari, den geboortedag, 31
Mei, den eersten regeeringsdag en 17 Augustus
den sterfdag van den Ouden Frits. Wat de bui-
tenlandsche leden betreft, mochten de Duit-
schera bij voorkomende gevallen een voordracht
met drie namen opmaken, waaruit de koning
dan zijn keuze deed. De bekendste dragers van
deze vredesteekenen van de Pour le Mérite zijn
wel Humboldt geweest, Gauss, Schelling, von
Schlegel, Mendelsohn, Meyerbeer, Rauch, von
Metternich, Jakob Grimm, von Ranke, Menzel
en von Harnack.
Zooals gezegd, heeft deze instelling de revo
lutie en art. 109 Weimar overleefd. Zij bestaat
nog en leeft lustig verder, maar in den vorm
van een officieus onderonsje. Wordt een nieuw
lid gekozen, dan brengt de kanselier diens
naatn ter kennis van het ministerie van eere
diensten, dat er nota van neemt zonder echter
tot bevestiging over te gaan. De buitenlandsche
leden in 1820 stonden er nog 15 geboekt
zijn intuïschen alle bij hun vaderen vergaderd,
maar nieuw© werden er niet verkozen. De bin-
neulanders gaan echter voort zich zelf aan te
vullen. Momenteel zijn er zelfs twee vacatures,
waarin al op 24 Januari voorzien had moeten
worden, maar de keuze werd toen op 31 Mei
verschoven. Aan het hoofd van Pour le Mérite
staat tegenwoordig professor Pianck, president
van do Kaiser Wilhelm Gesellschaft en drager
van den Nobelprijs voor natuurkunde. Wijders
zijn momenteel nog lid mannen als Furtwan-
gler, Lederer, Slevogt en Liebermann. De teeke
nen va.n de oorlogsklasse der Pour le Mérite,
eens de meest begeerenswaardige en gezochte
van alle Duitsche onderscheidingen ziet men
nog wel eens door oud-strijders dragen, die
daartoe ook volgens de republikeinscbe zeden
gerechtigd zijn, want eenmaal verworven eere-
titels, onderscheidingen, enz. werden door de
grondwet van Weimar niet getroffen met uit
zondering va,n adellijke titels.
De koning van Spanje zal binnenkort een
bezoek aan Engeland brengen, daar zijn
schoonmoeder ziek is. In politieke kringen te
Londen ziet men hierin een aanwijzing, dat de
politieke toestand in Spanje weer normaal is
geworden.
Maandag a.s. wordt met het sloopingswerk
begonnen
PLANNEN VOOR NIEUWBOUW REEDS
BIJ B. EN W.
Onder leiding van de architecten de Roos
en Overeijnder zal de firma Joh. Lekkerker-
ker Maandag a.s. een aanvang maken met de
slooping van ons Concertgebouw „De Doele".
Vandaag zal de schutting worden opgetrokken,
die het gebouw met zijn vele prettige herin
neringen aan concerten en muziekuitvoerin
gen zal scheiden, van den tuin, waarin volgens
de bedoeling van liet bestuur van de sociëteit
„Harmonie" den aanstaanden zomer nog tuin-
concerten zullen worden gegeven. Ook de groote
ingang aan den Coolsingel zal door een schut
ting aan nieuwsgierige blikken worden ont
trokken.
De aannemer van het sloopwerk heeft op
dracht gekregen om over drie maanden klaar
te zijn. Voorloopig wordt het v/irk door een
man of tien aangepakt. Puin en alles wat ver
der uit het complex zal worden gehaald, zal
met sleeperswagens vanaf de Coolsingel-zijde
worden vervoerd naar de opslagplaatsen van
den aannemer aan den 's-Gravenweg.
Naar wij van welingelichte zijde vernemen,
moet het bestuur van de sociëteit „Harmonie"
bij het college van B. en W. een nieuw plan
voor den bouw van een concerthuis op dezelf
de plaats, waar nu het oude complex staat,
hebben ingediend.
Het plan moet zijn uitgewerkt door de archi
tecten de Roos en Overeijnder. Vermoedelijk
heeft men hier te doen met het plan, dat bij
het eeuwfeest van de sociëteit „Harmonie" in
1926 werd gepubliceerd. Bij dllt plan voor een
nieuwe bebouwing van den grond, dien het
bestuur tot 31 December 1952 nog van d© Ge
meente in erfpacht heeft, was ook opgenomen
de bouw van een groote moderne concertzaal.
Het zou dus wel begrijpelijk zijn, dat, nu de
behoeft© aan een concertgebouw in onze stad
zich zoo sterk doet gevoelen, men met beide
handen heeft gegrepen naar het plan van 1926,
waarvan na de publicatie niets meer is ver
nomen. Het lijkt natuurlijk niet uitgesloten,
dat dit plan-1926 thans met allerlei wijzigin
gen ouder de aandacht van B. en W. is ge
bracht.
Uit het feit, dat d© aannemer van het sloop
werk, zooals hierboven is gezegd, over drie
maanden gereed moet zijn met de afbraak en
uit de mededeeïing dat de stukken voor een
eventueelen nieuwbouw reeds bij B. en W.
ter tafel liggen, mogen we toch wel deze con
clusie trekken, dat men zich ernstig voorstelt
Rotterdam in het algemeen en het muzikale
leven in het bijzonder, zoo spoedig mogelijk
uit een impasse te helpen.
ONVOLDOENDE WAARBORGEN
Buitengewone ontdekkingen
De laatste maanden gebeuren er in de Rot-
terdamscho havens ontzettend veel ongeluk
ken, waarbij verschillende van zeer ernstigen
aard, ja zelfs zoo ernstig, dat men zijn geheele
verdere leven invalide is. Den laatsten tijd ge
beuren er zelfs ongelukken met doodelijken
afloop. Aldus „Opmerker" in de „R. K Trans
portarbeider".
Het spreekt vanzelf, dat men dan eens tracht
te weten to komen, wat hiervan de oorzaak
kan zijn. Bij deze poging komt men dan voor
buitengewone ontdekkingen.
Wat toch is het geval? Door vele onderno
mingen worden, ondanks de slapte, op een zoo
danige wijze de arbeiders aangespoord tot
meerdere praestatie, dat absoluut de veiligheid
der betrokkenen in gevaar komt. Zeer dikwijls
zelfs wordt geen' tijd gelaten om alles behoor
lijk in orde te brengen, voordat men met los
sen en laden aanvangt, hijschen worden ge
maakt van een zoodanige zwaarte en grootte,
dat de arbeiders dikwijls geen tijd en ruimte
meer hebben om zich in veiligheid te stellen.
Ja, zelfs gebeurt het den laatsten tijd her
haaldelijk, dat de werktijd belangrijk wordt
overschreden, niet alleen de contractueel vast
gestelde tijd, maar zelfs de wettelijk voorge-
sehreveue.
Vinden de a.rbriders dit dan allemaal maar
goed? Neen, niet allemaal en feitelijk op een
enkele uitzondering na niemand. Maar eenige
op- of aanmerkingen op een en ander is in de
huidige verhoudingen voor de arbeiders zeer
gevaarlijk: men beloopt de kans als vaste
arbeider ontslagen te worden en als losse ar
beider geen kans op een haantje meer te heb
ben.
Hebben wij in Rotterdam geen arbeidsinspec
tie? Ja, en nog wel speciaal voor het havenbe
drijf. Wij kunnen en mogen niet anders zeg
gen dan dat de ambtenaren al het mogelijke
doen om elke overtreding van de thans gel
dende stuwadoorswet te beletten en bij con
stateering daarvan ook zoo noodig wel proces
verbaal op te maken.
Maar mijns inziens is het terrein voor het
aantal ambtenaren véél en véél te uitgebreid.
Daarbij komt ook vaak nog de tegenwerking
van hazen en arbeiders, die deze ijverige amb
tenaren ondervinden.
Het wordt tenminste hoog tijd, dat spoedig
wijziging in dezen onhoudbaren toestand komt
en er eenige haast gemaakt wordt met de wij
ziging van de huidige stuwadoorswet door de
regeering en dat onze R. K. kamerleden, voor
en aleer zij hun stem uitbrengen op eventueele
in te dienen amendementen (ook al geschiedt
dit door hen, die niet tot onze partij hehooren)
zich eerst op de hoogte stellen van de werke
lijkheid, en zich laten voorlichten door hen,
die het weten kunnen, hoe de werkelijke toe
stand is.
Komen de organisaties daar niet tegen op?
Ook dit gebeurt, maar het kan natuurlijk al
leen maar geschieden als het door de betrok
kenen wordt opgedragen, wat in verband met
het bovengenoemde door de arbeiders uit angst
heel dikwijls niet wordt gedaan.
Erkend moet ook worden, dat, wanneer wij
hij Scheepvaartvereeniging Zuid met gemoti
veerde klachten komen, ze altijd behoorlijk
worden onderzocht en zoo noodig ook worden
uit den weg geruimd, maar ook deze organisa
tie heeft haar leden niet allen in haar macht
en ook zijn niet alle werkgevers lid dezer or
ganisatie
Het is misschien wel eens aardig, als men in
de couranten leest, dat in de Rotterdamsche
haven dat en dat 3chip, metende zooveel dui
zend ton, in een periode van zooveel uur is
gelost Men ver get e dan echter niet te denken
aan de verschikkelijke gevaren die bij een
soortgelijk© werkmethode nu eenmaal niet
kunnen uitblijven.
„Er was geen gegronde aanleiding
voor Ford om de onderhandelingen
welke door het gecompliceerde
karakter daarvan uiteraard
eenigen tijd vorderden, zon
der eenige voorafgaande
waarschuwing plotse
ling af te breken"
De leden van den Raad de heeren H. E. van
den Brule, mr. J. DutiMi en dr. H. E. Reeser,
hebben, los van elkaar, op 3 Maart j.J. enkele
vragen gesteld over het verloop der onderhan
delingen met de N. V. Nederlandsche Ford
Automobielfabriek.
Op die vragen hebben B. en W. het volgende
geantwoord:
Vestiging van Ford in Rotterdam
In het eiml van 1928 heeft de N. V. Ford
Motor Company of Holland zich tot de Ge
meente gewend om beschikbaarstelling van een
industrie-terrein, gelegen dicht bij het centrum
van stukgoederen-aanvoer en tevens dicht in
de nabijheid van de binnenlandsche scheep-
vaartond er n e minge n
Aangeboden is toen terrein aan den Linker
Maasoever, doch daarop wensübte de aanvraag
ster niet in te gaan. Aan den RechteT oever
was eigenlijk geen geschikt terrein beschik
baar, doch ten slotte viel de keus op het ter
rein aan het Marooniplein, terwijl ten behoeve
van ligplaats voor schepen zou worden ver.
huurd een steiger aan de Nieuwe Maas nabij
de Benzinehaven.
Het terrein aan het Marconiplein is toen ver
kocht voor den prijs van 18 per M2.
B. en IV. hebben toen voorgesteld in dezen
prijs te treden en door den Raad is dien
overeenkomstig besloten omdat groot belang
werd gezien in behoud van het Fordbedrijf voor
Rotterdam. Door de gemeente werd daarbij een
waarborg verlangd, dat het terrein inderdaad
voor het beoogde doel werd gebruikt. Over den
juisten vorm van deze garantie is nfet aan
stonds overeenstemming verkregen. Ten slotte
werd bepaald, dat, wanneer de N. V. Ford het
terrein binnen de eerste 10 jaren mocht wil
len vervreemden, de gemeente, indien nog niet
met den bouw zou zijn aangevangen, niet alleen
het recht zou hebben, maar ook gebonden zou
zijn het terrein in zijn geheel terug t© koopen
tegen den prijs van 18 peir M2„ terwijl na
aanvang met de bebouwing der gemeente niet
tot terugkoop verplicht zou zijn, doch de N. V.
Ford 7 per M2. zou bijbetalen.
Ten einde de Ford Motor Company zooveel
mogelijk ter wille te zijn en haar zoo spoedig
mogelijk le helpen, heeft de gemeente voorts
een der Nenijto-hallen met spoed naar een ter
rein aan de Galvandstraat doen overbrengen.
Nadat de Raad op 3 October 1929 aan het
eindresultaat der onderhandelingen goedkeu
ring had gehecht, heeft de N. V. Ford de voor
bereiding van den bouw ter hand genomen. In
den loop van 1930 werd met den bouw aange
vangen. Thans staat het gebouw onder de kap.
De bouw aan 't Marconiplein te klein
i
Bij het bezoek van den heer Henry Ford aan
Rotterdam op 3 en 4 October j.l. bleek nu, dat
deze de nieuwe fabriek aan het Marconli plein
onvoldoende oordeelde,, oimdat Holland z.i.
groot.ere mogelijkheden bood. Als gevolg daar
van hebben verschillende besprekingen plaats
gahad met den directeur der N. V. Nederland
sche Ford Automobiel Fabriek te Rotterdam
en werden ambtenaren te zijner beschikking
gesteld om verschillende terreinen, d'ie voor het
beoogde doel in aanmerking kwamen, t© bezich
tigen. Votrts werd onder het oog gezien de
mogelijkheid van vergrooting van het terrein
aan het Marconiplein. In een rapport van 21
October d.a.v. deelde de directeur der gemeen
tewerken mede, dat dit denkbeeld ter zijde
moest worden gesteld omdat de stand van den
bouw der nieuwe electrische centrale op het
aangrenzende terrein een behoorlijk© oplossing
op deze bas;® niet meer toeliet. De eenige op
lossing die in het uiterste geval nog in overwe
ging had kunnen worden genomen, bracht me
de een afsluiting van de Benjamin Fran'kHn-
straat, waardoor het geheele industriecomplex
bezuiden de Ford-fabriek aan doodloopende
straten zou zijn komen te liggen. De directeur
meende deze oplossing te moeten ontraden,
omdat het terrein aldus een zeer ongunistigen
vorm zou krijgen, terwijl het waterfront aan
de Merwehaven alleen via een luchtbrug over
de Galileistraat zou zijn te bereiken. Daarom
werd de aandacht gevestigd op terreinen aan
den Linker Maasoever, welke in aanmerking
kwamen voor uitgifte, terwijl tevens werd aan
gegeven, op welk© voorwaarden deiz© zonden
kunnen worden aangeboden.
Dilt rapport is 22 October behandeld door de
Commissie voor de plaatselijk© wei-ken. Den
24en October werd de directeur door B. en W.
gemachtigd op de basis van zijn rapport on
derhandelingen aan te knoopen.
Nog denzelfden dag heeft de directeur een
voorloopige aanbieding aan de Fordfabriek
doen uitgaan, naar aanleiding waarvan nadere
besprekingen hebben plaats gehad. Hieruit
bleek, dat de directeur van de Fordfabriek voor
aankoop van het terrein aan de Beneden-Hey-
plaat op de gesteld© voorwaarden wel voelde,
mits de gemeente het terrein aan het Marconi
plein met opstallen ongeveer tegen den kosten-
den prijs zou overnemen.
Nadat vervolgens de Commissiën voor de
plaatselijke werken en de financiën, waren
gehoord, heeft het College op 11 November een
nader uitgewerkt© aanbieding gedaan, met
aanteekening, dat het omtrent de overneming
van het terrein c.a. aan het Marconiplein
nadere voorstellen tegemoet zag.
Condities van den directeur der
Fordfabriek
Den volgenden dag werd daarop door den
Directeur der Fordfabriek geantwoord, dat hij
bereid was te bevorderen de totstandkoming
van een transactie op den volgenden voet:
De Gemeente neemt het terrein met opstal
len aan het Marconiplein over voor 1.740,500
of 1.660.500 naar gelang van den stand,
waarin het gebouw zou worden opgeleverd;
de Fordfabriek koopt van het terrein aan
de Beneden-Heyplaat voorloopig circa 6,6 H.A.
en krijgt op het restant ad S,4 H.A, een recht
van optie.
Uiteraard moest het eerste gedeelte van dit
aanbod nader worden onderzocht.
In een rapport van 29 November berichtte
de Directeur der Gemeentewerken daarop, dat
uit overleg met den Directeur der R.E.T. ge
bleken was, dat het gebouw aan het Marconi
plein met de noodige wijzigingen wel zou kun
nen wordén ingericht als centrale werkplaats
voor het trambedrijf, al werd op deze wijze
niet de meest ideale oplossing verkregen. De
Directeur van dit bedrijf schatte de kosten van
een dergelijke werkplaats, nieuw gebouwd, op
1.050.000. Daarvan zouden dan moeten wor
den afgetrokken de kosten van de wijzigin
gen, welke in de Fordfabriek zouden moeten
worden aangebracht, geraamd op 440.000,
zoodat aan het gebouw voor de Gemeente geen
boogere waarde kon worden toegekend dan
610.000. Dit bedrag was dan nog te verhoo-
gen met de waarde van den grond. Zelfs in
dien daarbij, overeenkomstig het voorstel van
den Directeur der Gemeentewerken, zou wor
den uitgegaan van 25 per M2„ kwam het
totaal echter niet hooger dan 1.300.500, der
halve belangrijk minder dan de vraagprijs van
de Fordfabriek.
Dit rapport is vervolgens behandeld door
Commissiën voor de plaatselijke werken en de
financiën, die hun adviezen uitbrachten respec
tievelijk op 5 en 13 December. Van deze Com
missiën bleek alleen oen minderheid van de
eerstgemelde zich met des Directeurs stand
punt te kunnen vereenigen. Overigens voelde
men er niet voor om het terrein aan het Mar
coniplein, door de Gemeente voor 18 per M2.
verkocht, tegen 25 per M2. weer terug te
koopen. De Commissie voor de financiën wil
de aan duze overneming de voorwaarde ver
binden, dat de Fordfabriek dan ook het ge
heel© terrein aan de Beneden-Heyplaat zou
koopen.
Ook het College kon er niet toe komen om
in een regeling te treden, waarbij zou worden
uitgegaan van een lioogeren prijs voor terug
koop van den grond dan de N.V. Ford daar
voor aan de Gemeente had betaald. Voorts
waren B. en W. van meening, dat voor de op
stallen een redelijke prijs moest worden ge
boden.
Nadere onderhandelingen
B. en W. hebben dan ook op 16 December
den Directeur gemachtigd om nader te onder
bandelen op de volgende basis: zoo mogelijk
het geheele terrein Beneden-Heyplaat ver-
koopen tegen den overeengekomen prijs
12,40 per M2.)zoo niet, dan voor optie
rente over het restant van de koopsom; ter
rein Marconiplein terugkoopen voor f 18 per
M2„ verhoogd met een redelijke vergoeding
voor de opstallen.
Bij deze nadere onderhandelingen, waarbij
uiteraard ook de Directeur der R.E.T. moest
worden betrokken, bleek, dat voor beide par
tijen de meest aannemelijke oplossing hierin
lag, dat de N.V, Ford de fabriek aan het Mar
coniplein zou afbouwen tot centrale werk
plaats voor het trambedrijf. Op deze basis werd
op 31 December een nieuwe prijsopgaaf ont
vangen. Deze nieuw© aanbieding kwam uit
op 1.762.500, n.l. 497.214 voor den grond
(27.623 M2. tegen 18 per M2.) en 1.265.000
voor het te voltooien gebouw.
Dit laatste bedrag kwam den Directeur der
Gemeentewerken zeer hoog voor. Een nauw
keurig opgezette begrooting kwam uit op
1.050.000. De wederzijdsche cijfers zijn daar
op vergeleken, doch het bleek niet mogelijk
dit verschil te overbruggen. Er bleef dus een
verschil van ongeveer 200.000, vrijwel over
eenkomende met het verschil in grondprijs,
uitgaande van onderscheidelijk 18 en 25
per M2. Dit gaf den Directeur aanleiding om
bij zijn rapport van 17 Januari nogmaals aan
te dringen op terugkoop van het terrein tegen
25 per M2„ ten einde het afspringen van de
onderhandelingen niet te riskeeren. Wat het
terrein aan de Beneden-Heyplaat betreft, bleek
de Directeur der Fordfabriek vast te houden
aan den aankoop voorloopig van slechts 6,6
H.A. met optie op het restant. De Directeur
der Gemeentewerken gaf in overweging daar
in te berusten en voor de optie in plaats van
rente over de restant koopsom, waartegen de
N.V. Ford bezwaar maakte, te berekenen een
vergoeding van 21.000 per jaar (bedoelde
rente zou gekomen zijn op rond 45.000). Deze
vergoeding ware dan naar zijn oordeel even
tueel te restitueeren, wanneer de N.V. Ford
van bet optierecht binnen een bepaalden ter
mijn gebruik maakte.
Dit rapport is 21 Januari behandeld door
de Commissie voor de plaatselijke werken. De
meerderheid, hoewel uitsprekende, dat d© trans
actie voor de N.V. Ford aldus wel zeer voor-
deelig werd, wilde in overneming van het ter
rein c.a. aan het Marconiplein berusten, voor
namelijk uit overweging, dat de verkoop van
liet terrein aan de Beneden-Heyplaat daar
tegenover voor de Gemeente om verschillende
redenen van belang moest worden geacht. De
minderheid bleef, tegen elke transactie, waar
bij uitgegaan werd van terugkoop van het
terrein aan het Marconiplein tegen meer dan
18 per M2„ bezwaar maken. Wat de voor
gestelde vergoeding voor de optie betreft, daar
mee kon de Commissie zich vereenigen, mits
later geen restitutie zou plaats hebben.
Ook de Commissie voor de financiën, die de
zaak in haar vergadering van 2 Februari be
handelde, wilde, met uitzondering van één lid,
tegen overneming van het terrein c.a. aan het
Marconiplein tegen het door de N.V. Ford
gevraagde bedrag van 1.762.500 om de aan
gegeven reden geen bezwaar nxeer maken, mits
daartegenover de N.V. Ford dan ook het ge-
DE DUITSCHE DOMKERK TE RIGA, die door
de regeeaung onteigend zou worden; tegen deze
plannen is echter ernstig verzet ontstaan.
heele terrein aan de Beneden-Heyplaat zou
aankoopen.
In overeenstemming met deze adviezen
waren B. en W. van oordeel, dat het voorstel
van den Directeur niet zonder meer kon wor
den aanvaard. Den 3den Februari besloten
B. en W. dan ook, dat een delegatie uit het
College nader met de N.V. Ford zou onderhan
delen, zoo mogelijk op Vrijdag 6 FebruarL
Na dit besluit, doch vóór dat dit op 4
Februari aan de N.V. Ford werd medegedeeld,
kwam op 4 Februari een brief van de N.V.
Ford binnen, waarbij werd bericht, dat zij tot
haar spijt niet langer op antwoord kon wach
ten en zich dus haar vrijheid in elk opzicht
moest voorbehouden. Deze brief kwam geheel
onverwaêht. Van het stellen van een termijn,
waarbinnen de N.V. Ford antwoord verwacht
te, is geen sprake geweest.
Het bleek toen niet mogelijk met den Direc
teur der Fordfabriek te onderhandelen, om
dat deze buitenslands was. Een plaatsvervan
ger zegde bij brief van 5 Februari toe, dat
men zich zoo spoedig mogelijk na terugkeer
van den Directeur met het Gemeentebestuur
in verbinding zou stellen.
Dit is echter niet geschied. Toen in de dag
bladen berichten verschenen omtrent onder
handelingen met Amsterdam en B. en W. den
Directeur der N.V. Ford om opheldering ver
zochten terwijl zij tevens bij schrijven van 28
Februari hun verzoek om een bespreking met
hem te hebben herhaalden, erkende de Direc
teur, blijkens een schrijven van 2 Maart, dat
hij zich na zijn terugkeer met het Gemeente
bestuur in verbinding bad moeten stellen, doch
dat hij uit de hem overgebrachte boodschap,
dat het College van B. en W. had verzocht
een conferentie met hem te hebben, in het
geheel niet den indruk had gekregen, dat het
College het ernstig meende met hem te willen
spreken. Hij voegde hieraan toe, dat er geen
kwestie was van een conflict of ernstig gebrek
aan overeenstemming; slechts gebrek aan
snelheid was de reden, dat hij zich genoodzaakt
zag In zijn schrijven van den 3en Februari te
moeten mededeelen, dat hij zich als geheel vrij
beschouwde. Naar aanleiding van het verzoek
tot het houden van een bespreking met een
delegatie uit het College, deelde hij mede, dat
deze weinig zin zou hebben, daar hij dan niet
anders zou kunnen mededeelen, dan dat hij
niet meer vrij was.
B. en W. hebben zich in het bovenstaande
bepaald tot een overzicht van de gevoerde on
derhandelingen en besprekingen. D© daarop
betrekking bobbende stukken zijn voor den
Raad ter visie gelegd.
Een enkel© opmerking aan dit relaas toe
voegende, meenen B. en W. er op t© moeten
wijzen, dat de lange duur van de onderhan
delingen uitsluitend is t© wijten aan de com
plicatie, veroorzaakt door het vastkoppelen
van de overneming van het terrein met het
bijna voltooide gebouw aan het Marconiplein
aan den verkoop van het terrein aan de Be
neden-Heyplaat.
In dit opzicht konden B. en "W. geen te
groote tegemoetkoming betoonea, vooral niet
tegenover het aanvankelijke voorstel van
de N. V. Ford. Aanvaarding daarvan
zou tooh practisch beteekend hebben, dat de
nieuw© centrale werkplaats voor de R.E.T.
(grond inbegrepen) zou zijn gekomen op ruim
2 millioen gulden. En dit, terwijl B. en W.
er niet aan zonden hebben gedacht om, los
van de transactie met d© N.V. Ford, reeds nu
op deze plaats en in dezen omvang de totstand
koming van een nieuw© centrale werkplaats
te bevorderen. Daarbij mag er op gewezen
worden, dat de N.V. Ford haar eischen te
dezen aanzien wed zeer hoog stelde. Terwijl
toch de keuze van het terrein aan het Mar
ooniplein geheel berustte op een vergissing
harerzijds vóórdien hadden wij bij herhaling
de aandacht gevestigd op den linker Maasoever
wilde zij de gevolgen van deze vergissing
voor de volle honderd procent op de Gemeen
te afwentelen. Niettemin wilde B. en W. toen
op deze basis een meer aannemelijk© oplossing
mogelijk bleek, de N.V. Ford in deze richting
zeer ver tegemoet treden om haar bedrijf
voor Rotterdam te kunnen behouden.
Het moet ons dan echter van het hart, aldus
hesluiten B. en W., dat de op 4 Februari in
gekomen brief en het daarop gevolgde ver
loop op ons een weinig prettigem indruk heb
ben gemaakt. Er tras toch o.i. geen gegronde
aanleiding voor de N.VFord om de onder
handelingen, welke door het gecompliceerde
karakter daarvan uiteraard eenigen tijd, vor
derden, zonder eenige voorafgaande waar-
schmcing plotseling af te hreken en dan op
te merken, dat niet de indruk was gekregen,
dat ons College ernstig wilde onderhandelen.
De voorafgegane correspondentie en onderhan
delingen hadden toch voldoende duidelijk ge
maakt, dat het het College ernst was om tot 'n
voor beide partijen maar dan ook voor
lei de aannemelijke oplossing te komen.
EXAMENS GODSDIENSTDIPLOMA.
ROTTERDAM. 11 Maart. (Kweekschool St Lu
cia). Geslaagd voor diploma A: Zr. Amantia, Zr,
Leopoldina, E. de Bakker, J. Bal, W. v. Benten,
K. Brink. M. v. d. Broek, E. Burcksen, A. van
D(jk, E. Guise, H. Lorié, E. Manschot, M. Mar
tin, A. v. d. Mijn, H. Okhuijzen, E. Potters, A.
Schretlen, S. Starkenbrug, W. Sterenberg. J£.
Virsera. A. va» Alphen, H. da Koning-
