DE MISSIEKERK OP DE KOLONIALE
DE PRINS EN ZIJN MOORDENAAR
r "-aï ss?
9
r
SYMBOLEN VAN CHRISTUS'
ZENDING
-
MN -
Onvergetelijk en onvergelijke ijk
BIJ HEE 4e EEUWFEEST VAN ZIJN GEBOORTE
^li-
ii/far
ff J .O.
i
DE TRIOMF DER KERK EN DE
OVERWINNING DER EUCHARISTIE
(Van onzen correspondent.)
p a r ij s, 13 Mei 1931
De prachttentoonstellijig te Vlncennea, heeft
een eerepiaats voor den missionaris ingeruimd.
De ontelbare bezoekers zullen er door getrof
fen worden „de kerk in het midden te vin
den" en het Kruis triomphantelijk omhoog
geheven van de campanilla, van waaruit op
het uur van het Angelus de klokken het we-
feldsch gerucht der expositie zullen overstem
men om aan de menschwording van Gods
eenig-geboren Zoon en Diens zending voor
allen te herinneren.
Verwonderen kan dat niet. Zij die een ko
loniale taak praotisch uitvoeren, weten te
goed, welken steun zij in de misslë» hebben
gevonden. En het Fransche gouvernement en
de leider der tentoonstelling, de gioo-te Lyau-
tej' hebben spontaan een der mooiste stuk
ken van het tentoonstellingsterrein beschik
baar gesteld voor de missiestad aan de
Fransche katholieken overlatend hun groot ge
tuigenis af te leggen. En als op den ochtend
van Hemelvaartsdag voor het eerst he't H
Misoffer in de Missiekerk wordt opgedragen
pontificaal gecelebreerd door den vertegen
woordiger van den H. Stoel bij de Fransche
regeering Z. H. Exc mgr. Maglione, is dat een
apotheose van heel het werk der voortplanting
des Geloofs, door alle eeuwen heen en bij alle
volken.
Al ontbreken de autoriteiten bij deze plech
tigheid niet, het missiecomité heeft toch het
mooie idee uitgevoerd een symbool te kiezen
in het publiek dat genoodigd is. Want zoo de
missietentoonstelling wil spreken tot een ieder,
zoowel de groenten als de kleinen, zoo heeft
men toch op dezen dag als schare de katho
lieke studenten gekozen, de toekomstige elite,
wier taak in de missie immer uitgebreider moet
worden opgevat, en is de eerste manifestatie
in de missieafdeeliug een studenten-missiecon
gres,
Zoo wordt op echt Roomsehe wijze deze „Cité
des Missions" voor het publiek open gesteld
en daarmee zal ook een ware hulde aanbre
ken voor wat de Fransche katholieken hier
hebbem gepresteerd. Alle deelnemende landen
hebben zich beijverd ook aan den missiearbeid
plaats te geven in dezen schouw van hun ko-
loniseerend vermogen. Het groot© missiepa
viljoen sluit dan ook niet een universeele
missietentoonstelling, zooals Rome die heeft ge
kend, binnen zijn wanden. Het is een Fransch
paviljoen, dat zich in de representatie der
missiën heeft moeten beperken, niet alleen
tot de Fransche missiën maar tot de missiën
in de Fransche koloniën arbeidend. De opzet
der Expositie van Vincennes liet niet andera
toe. Maar de Franschen zijn te fijn. om niet
yan het kerkgebouw elke beperking van het
heeld der universeele zending "te weren. Zij
hebben in de apotheose, welk© de missiekerk
geworden is, slechts aan het bevel, door den
Verlosser aan den apostelen gegeven, gedacht
en hun de beste kunstenaars beschikbaar ge
steld om uit te drukken, hoe de Kerk alle
volken is gaan onderrichten, door de eeuwen
heen, alle windstreken kiezend, van Paulus
tot Père de Foucauld.
De gewelven van het prachtige kerkgebouw
dragen een tromphantelijken last van alle
emblemen der windstreken, welke de Geloofs-
prediking heeft bereikt en de wanden der ka
pellen die de basiliek omringen zijn bedekt
met groote wandschilderingen, waarin de be
kwaamste kunstenaars ieder land herinneren,
welke zijn apostelen zijn geweest. De derde
dier groote wandschilderingen is de glorificatie
van St. Bonifacius, den apostel der Friezen,
Maarschalk Lyautey had onmlddelijk bij de
verdeeling van het sclioone park 3000 vierk
meter terein doen reserveeren om aan de mis
siën kosteloos te worden aangeboden en toen
eenmaal de „clou" van de tentoonstelling (de
participatie van Indochina met den tempel
van Angkor Vat) op de kaart was gemerkt,
de lanen zoodanig doen traceeren, dat het
voorplein het centrale plein der tentoonstel
ling zou worden, waarop de hoofdlanen zouden
samenkomen. Op den hoek van dat plein, aan
de centrale avenue van de tentoonstelling, dien
tengevolge in het kader der schoonste pavil
joenen, merkte hij de missieafdeeling.
Het was dus een zeer zware taak, welke het
katholiek -comité op zich nam. Het groote ter
rein werd ia gemeenscha pp&lijk overleg met
de protestantsche missiën zoodanig verdeeld,
dat ook een protestantsche missiekerk haar
plaata zou vinden en we constateeren direct,
dat ook de protestantsche zending zeer waar
dig voor den dag is gekomen, met een gevel
waarin een groot lichtkruis d-om'ineert en
waarvan de spits een kruis draagt dat vol
komen gelijk van vorm is als dat wat op de
campanilla onzer missiekerk Is geplaatst. Voor
wat het lichtkruis in den gevel betreft, het is
in een sobere architecturale ornamentatie ge
vat, die zeer harmonieert met het kruis in
den gevel dor missiekerk, dat ontstaan is door
de constructieve indeeling van het groote roos
venster. Onn-oodig te zeggen da.t de samen
werking met- het protestantsche comité harte
lijk is geweest.
Op het pleingedeelte van het terrein, waar
van uit den aard der zaak het gro-otste deel
ter beschikking van de katholieke missiën
■bleef, heeft men een carré getrokken van B0
bij 50 meter, waarbinnen men de verschillende
gebouwen wilde optrekken voor kerk, Aziati
sche, Syrische Amerlkaan-sche, Australische, en
Afrikaanscbe missiën. Architect Paul Tournon
kreeg de opdracht die ruimten te scheppen.
Om het universeel karakter van den missie-
arbeid en de verbreiding der missies over den
gebeelen aardbol te symtoo-liseeren, besloot
Tournon met twee „oorps de -batiment" te
werken. Het eene van Afrikaanscbe stijlbewér.
king, dat de „stands" van Afrika en van de
Muzelman-sche wereld (plus van Madagascar)
zou moeten bevatten en -het andere de kerk en
de Aziatische en overige gebieden, voor welks
architectuur de pagodebouw zou worden ge
volgd. De verbinding van beide zoo heterogene
elementen zou plaats hebben door een zoo broe
den corridor, dat deze de bioscoopzaal, en nog
een aantal stands zou kunnen bevatten, doch
in den voorgevel werd gemarkeerd door de
campanilla.
Het resultaat ie buitengewoon verrassend
geweest. In geen enkel opzicht is het ensem
ble een amalgama van stijlen geworden, dat
met" de aestbetiek op slechten voet staat. De
pagod-evom voor de kerk is zelf-s zeer doel.
matig gebleken. De oppervlakte der pagode,
die 30 meter bij dertig meter beslaat, ontving
een gebouw welks indeeling beheerscht moest
worden doc-r het pagodedak. Tournon vaatte de
rulmteverdeeling op als bij -de gothische kathe
draal.
Om die architectuur der kerk uiet in tegen
stelling te brengen met de Afrikaanscbe stijl
verwerkingen van de Afrikaanscbe moskeevor
men, zijn belde helften van de missiestad ge
coupeerd door den campanilla, die zich als een
Moorsche toren verheft. In dien toren is l^ur-
non zich zelf het meest gterouw gebleven. Men
herkent in den vorm direct den bouwmeester
van den prachtigen toren van Villemomble,
door Sarabezolles gesculpteerd.
De toren is aanvankelijk vierkant opgetrok
ken, zeer slank, en zeer harmonieus overero-
kornstig de afmetingen van de hooWJn'ien
van het ensemble der missiestad. (De toren
veertig meter hoog). Het doel van den toren
de kruisplanting' uit te drukken,
en de zegepraal van het
is
ze.
dat wil
kruis over de
wereld. Logisch heeft Tournon dus de campa
nilla doen dienen om den wereldbol te diagen.
Den bol echter greoter afmetingen te doen
aannemen dan bet draagvlak van den oren
zou in architecturaal opzicht een monstruo
siteit zijn. Op 25 meter ongeveer, vernauwt
Tournon dan ook aanmerkelijk zijn toren en
dia vernauwing draagt den aardbol, dooi e
kruis gedekt. Om nu die merkwaardige be
kroning te doen dragen door de lijning, die
van hat torenlichaam natuurlijk oprijst, hee t
hij hetzelfde gedaan wat hij te Villemomible
deed, en op de vier hoeken van den toren vie-r
engelen geplaatst in ranke cplijning en deze
vormen de verbinding en tevens de lijnenover-
gang vau het tweede gedeelte van den toren
in spits z-oowel als in basis.
Uit de roodokerkleurige basis van den toren,
rijst dus het hooger deel blank op, met de
engelenvreugde en den triomf van liet Kruis
en ook hier is het dus de Christelijke kunst,
dia op de Moorsche haar triomfen viert in de
architectonische uitdrukking van de campa
nilla. De engelen zijn door Sarabezolles in het
beton gebeeldhouwd en de herinnering aan
d-e bestemming van den -bouw is weer gelukkig
uitgedrukt. De engelen hebben niet den glim
lach van die van Reims of Amiens, maar ze
hebben de Afrikaanscbe gelaatsuitdrukking en
dat 'blijkt ook een hem-elschen zang niet te
beletten.
In di-e campanilla hebben wij de klokken
hooren proefl-uiden. De gongdreuningeu, die
hier van alle kanten weerklinken, zullen wer
kelijk verrassend worden afgewisseld als de
klare klanken van deze Christelijke roepstem
men over het tentoonstellingsterrein zich ver
breiden.
Treden we het kerkgebouw 'binnen, dan
kunnen we aandacht schenken aan het kunst
zinnig geheel, dat door de samswerking van
alle bekende kunstenaars van de renaissance
der religieuze kunst in het Frankrijk van
heden is ontstaan. Daardoor is deze kerk fei
telijk de moest welkome „expositie van heden-
daagsche Fransche religieus© kunst" geworden
welke men zich kan wenscken. Alle kunste
naars van naam hebben er gewedijverd. De
groote wandschilderingen, die de verbreiding
van het geloof bij alle volken moeten weer
geven In eon episode nit het leven van hun
eerste beheerders, zijn geschilderd door Mau
rice Denis, George-s Desvalllères, Henri Mar-
ret, V'J-rac, de Maistre, Génicot, Lueien Simon,
Beaume, de Labou-laye, Ballot, Mad. Peugntez
en-Mad. Reyre. Ze lre jben in ontroerende ta-
fereel.en dps Paulus weergegeven als den apos
tel der eerste eeuw, en der Romeinsche wereld,
Sint Pothinus als eerste apostel der Galliërs,
Sint Bonifacius als apostel der Friezen en der
Genmaansehe wereld, Sint Augustlnus, den
apostel van Afrika, Sint Augustinus van Can.
tenbury en Sint Patrik als apostelen van Groot-
Brittannië en Ierland; zoo zien we Sint Fran-
eiscus Xaverius in Indië en in Japan, en ein
delijk Lavigerle lu Afrika.
Dat is de omgeving. En de kerk zelf
't maakt een imposanten indruk dat heerlijk
Interieur, waarvan de gewelven die den
triumph de-r missie julehen, toch den geest
duwen naar het altaar, dat geheel overhuifd
wordt door dien Christus, door Desvalllères ln
do kleurenvonsters aangebracht. De Godmenseh
die onder den krui sla st schijnt te bezwijken,
dóch breed de armen uitspreidt om allen te
omvangen en heel de mens-chheid dat geluk
te geven, hetwelk de wanden uitdrukken.
Zoo is dan heel dat ensemble door de reli
gieus© kunstenaars voltooid niet alleen een
apotheose van de missie, maar tevens het
meest waardig huls voor de vernleu-wlng van
het H, Offer en werd de verheerlijking van de
voortplanting des Geloofs teven-s d-e devote
knieval voor de H- Eu-charlstie. Zoo is dit werk
het getuigenis der heilige eenheid in den
triomf de-r Kerk en de overwinning der H.
Eucharistie en heeft de harmonische samen
werking der kunstenaars hier in een ware
symfonie van alle kunsten Jesus-Koning een
loflied gezongen.
Vermoeid sloot liij de oogen; fret grijze
froofd rustte tegen de hooge leuning van den
stoel. En hij zag, maar anders dan met de
oogen van het sterfelijk lichaam een wonder
lijk schouwspel. -
De levens van twee mens-clien liggen 1001
hem, hij ziet hen beiden voor Gods' troon
staan.
Hij ziet de vraag, die den stervenden vorst
werd gedaan: .Geeft gij uw ziel niet in han
d-en van Jesus Christus? En hij ziet het laat
ste wilsbesluit van dat leven:
Ja.
Hij ziet ook de verzekerdheid van den andei
-den dwependen jongeman: een hélsch monster
te hebben verdelgd ter eer-e van God en van
Koning. Door die verzekerdheid kon zijn
lichaam -helsche martelingen weerstaan
En over bun hoofden licht de dageraad va®
den Codde,lijken glimlach, die alle dwalingen
ver-geeft aan wie waren van goeden wil.
Wie in het aardsohe leven de wijze veis
was overziet de ziel van den vervoerden dwe
per tot in de geringste roeree-len. Hij ziet
stoffelijke wereld, die deze roerselen beperk e
en richtte en soms smoorde of aanjoeg; en nj
heeft deernis met die kleine ziel waaruit een
enkele zilveren straal opstreeft naar de God
delijke eenheid en vrede.
Wie op aarde was d-e onbezonnen dweper
ziet de ziel van den groeten rebel en alle roer-
MISSIEPAVILJOEN EN MISSIEKERK op de Internat. Koloniale Ten-toonstelling
EEN WARE OPENBARING
seleii die dreven tot opstandigheid.
Hij ziet met zachte en overgegeven verwon
dering, -hoe al de stralen van diens wezen
naar God zijn gericht. En hij ziet die etralen
als zuiver g-ouden licht.
Dan nijgen de twee gestalten tot elkaar
in een broederlijken groet. Oyer lien heen
buigt genadenrijk het Goddelijk Hoofd. In het
verblindend licht in de liefde, die het al be
weegt, worden zij opgenomen.
Zoo eindigt het merkwaardige boek van d-r.
van Moerkerken: „De Historie en het Droom
gezicht. Over den Prins en den Moordenaar''.
Al g-aa.t des schrijvers sympathie allereerst
ook uit naar de persoonlijkheid van den Prins
va-n Oranje, in wien hij sub specie aeterm-
tatls slechts gouden stralen ziet van goede en
edele bedoelingen, ook Balthazar Gerard^ is
voor hem niet meer de slechts smadelijke
moordenaar, zooals deze ons volk steeds werd
voorgehouden, en oo-k uit diens ziel stijgt voor
hem een zil-veren straal op naar eenheid en.
vrede.
En aan de band van deze beschouwing kun
nen wij op onze beurt ook vrede en eenheid
voelen met een viering en huldiging van Prins
Willem van Oranje als den stichter en grond
legger van ons onafhankelijk volksbestaan bij
h-eT aanstaande vierde eeuwfeest van zijn ge
boorte.
En eindelijk
Leven op het water
OPGRAVINGEN IN EGYPTE
Het oudste schrift ontdekt?
Naar een Reuter-telegram uit Cairo meldt, is
bij de opgravingen te Sakkara een belangrijke
ontdekking gedaan. Er waren namelijk op de
muren van de grafkamer van koningin Neills,
dochter van Pepi den eerste, acht honderd re
gels geschreven tekst gevonden, welke van het
grootste gewicht worden geacht voor de studie
van de Egyptische taal en voor de godsdien
stige overlevering.
DAVID BELASCO t
Een van de voornaamste figuren uit de
Amerikaansche tooneelwereld, de bekende schrij
ver en regisseur David Belaseo, is op ruim
77-jarigen leeftijd teugevolge van een hartver
lamming overleden.
De horlogemaker: „Hallo, Juffrouw
mag ik den julsten tijd van u
kebben?"
Nu wij ons gaan voorbereiden om het vierde
Eeuwfeest te gaan vieren van Oranje, en nu de
oude twist weer begint op te laaien of w-j m
Prins Willem allereerst hebben te zien den
grondlegger van ons nationaal volksbestaan of
wel den Vader van de Protestantsche Kerk hier
te lande, lijkt het ons deugdzaam ten dezer ge
legenheid de aandacht te vestigen op het in
teressante jongste werk van D>"an
Moerlcerhen „De Historie en het Droomgezicht,
Over den Prins en den Moordenaar ver
schenen bij P- H. van Kampen Zoon, te Am
sterdam.
Dr. Van Moerkerken verstaat msioue u,
schrijven en dit laatste geschrift van zijn hand
laat zich vlot en boeiend lezen. Maar Dr. Van
Moerkerken toont zich in dit geschrift niet al
leen een vertrouwd historicus, maar ook een
kundig psycholoog, waar hij ons de beide ka
rakters teakent, zoowel van den Prins van
Oranje als van diens moordenaar Balthazar
Gerard.
In een knappe historische ensceneering ver
klaart de schrijver ons beurtelings Willem van
Oranje's leven en gedachtengans en die van
Balthazar Gerard uit het milieu en omstandig
heden van beider tijd.
Vooral de karakteristiek van Balthazar Ge
rard, den man, dien de meestan slechts uit hun
oppervlakkige schoolboekjes kennen als een ge-
meenen sluipmoordenaar, natuurlijk omgekocht
door de Jesuïeten, zal voor de lezêrs een
ware openbaring zijn.
In de jeugd van Gerard lag reeds de kiem
van zijn latere daad, opgegroeid ais hij was in
den verontrustenden en hartoehtelijken tijd
eener nieuwe leer, gepaard met een politieke
opstandigheid.
Voor hem werd de Prins de demon zelf, die
zich tot taak stelde de Katholieke wereldbe
schouwing te vernietigen; Balthazar Gerard
voelde zich als door God geroepen om dezen
machtigen man te bekampen en te overwinnen.
Hij werd een moordenaar uit heilige overtui
ging.
Balthazar was het negende en jongste kind
van Jean Gérard, den slotvoogd in Franche-
Comté en zijn vrouwe Barbe d' Emskerque, die
stamde uit een Hollandscli geslacht.
Hij was een zwak, stil en somber kind. Twee
van zijn oudere broers waren priester gewor
den vaak moet hij dezen met zijn strengen va
der hebben hooren spreken over de kommer
volle tijden der Kerk, die de ketterij van Luther
en Oalvijn te bestrijden had en met die ketterij
alle rebelsche beweging van de duistere volks
massa's, waardoor de samenleving dreigde om
te weolen tot een bajerd. Zoo hoorde de jonge
Balthazar reeds vroeg spreken over de troebe
len, die land en volk beroerden, en de booze
demon van al deze beroeringen was voor hem
Willem van Oranje, de opstandige Prins. Hoe
kon de Almachtige dulden, dat een enkel we
zen zulke troebelen over een eenmaal vredige
en vrome bevolking bracht, haar verleidend tot
ongeloof en opstand Was er dan niemand,
die als een werktuig in Gods hand dit monster
dorst te dooden? Deze gedachte werd als 'n ob
sessie bij den opgroenieu-den Balthazarde Prins
van Oranje, de oorzaak van alle tumulten; het
zou een weldaad zijn, dezen man te doen sneven.
Hij voelde 't als een hooge- roeping.
Maar op zijn beurt voelt de Prins van Oranje
'tals een roeping en het deel van zijn leven:
vrijheid van geweten en van ataat, vrije viering
van den hervormden godsdienst, volgens het
Woord van God. Als hij den strijd verliest, zal
Spanje heerschen.
Toen hoorde Balthazar Gerard In den winter
van 1581, dat Zijne Majesteit Koning Philips
de doodstraf had uitgesproken over dsn op-
staudigen Prins, in den vorm van een vogel
vrij-verklaring. Nu begreep hij, dat ook de Ko
ning den dood van den rekel wenschte, en dat
het de plicht was van een gehoorzaam onder
daan en -geloovlg Katholiek, het vonnis ten uit
voer te brengen. En langzaam aan begon Bal
thazar Gérard de mogelijke doorvoering van
zijn plan te beramen. Op reis door Luxemburg
verneemt hij bij geruchte, dat er een aanslag
gepleegd is op den Prins, en dat deze is ge
dood. Een zware somberheid scheen opeens van
hem afgevallen. Nu behoefde hij nie-t meer te
denken aan die verschrikkelijke daad, dat be
vel van den Koning, die opdracht van God..,
Er was reeds recht gedaan.
Maar na enkele maanden kwam er een an
dere tijding: de Nassauer leefde nog, was sinds
lang weer van zijn verwonding hersteld.
Opeens zag Balthazar weer de zekerheid van
zijn roeping. Het was toch waarheid geweest
hij moest de groote daad volbrengen. En nu
hij dit zeker wist, week ook alle vrees. Hij
wist tegelijk, hoe hij zijn doel zou bereiken...
Maar onderwijl is er ook veel bloed gevloeid
om Willem van Oranje, zoodait de Prins zelf
benauwd zuchtte: „Hoe zal ik God verantwoor
den al het vergoten bloed
Onder den naam van Francois Guyon komt
Balthazar de stad Delft binnen; hij krijgt de
gelegenheid tweemaal achtereen den Prins te
ontmoeten, maar hij kon zijn daad. niet vol
voeren, omdat hij geen geld had om pistolen
te koopen. Eindelijk gelukte het hem van een
Fransche» huurling jaaj? pistoles, te ie-
machtigen. Nu besefte hij, hoe de beslissing on
herroepelijk naderde. Als hij nu do groote daad
niet kon doen, dan wilde de Voorzienigheid
haar niet van hem. Maar hij was overtuigd
dat God baar wilde! Heel zijn leven was im
mers gericht geveest op het einddoel van dezen
dagEn de herinneringen'aan zijn jeugd
stonden even in zijn bewustzijn: gesprekken
aan den haard, verhalen over de ellende in
alle landen
Dan volgt het historische schot op den Prins,
die stervend ineenzakte met de woorden op z'u
lippen: „Mijn God, wees mijn ziel genadig, ik
hen zeer gekwetst, Mijn G-od, wees genadig mijn
ziel en dit arme volk".
De 27-jarigo Balthazar Gérard werd gegrepen
en op de pijnbank gelegd, welke vreesslijke
foltering tot ver in den nacht duurde. Vijf
malen hing de beul hem dien nacht aan de
palei en geeselde hem met roeden, bond hem
handen en voeten te zamen, waarna hij hem in
een wan legde, zoodat hij niet kon slapen.
Den anderen dag werd hij weer op de pijn
bank gelegd en gefolterd, maar hij uitte geen
klacht, Hij zeide, dat hij geen berouw had, en
als de aanslag nog gedaan moest worden, hij
urietr ritsten zou eer het gebeurd was, al koste
t hem tienduizend levens.
Een extra'beul ult'-Utrecht. moest n-og over
komen, omdat blijkbaar de beul uit Delft zijn
werk nog niet goed -genoeg gedaan had.
.Zij bonden samen nu den pngelukkigen Bal
thazar de handen op den rug, heschen hem op
en hingen zware gewichten aan zijn teenen.
En na een half uur trokken zij hem te kleine
schoenen aan, van ruig hondsleer, met olie ge
smeerd en zetten hem zoo voor een gloeiend
vuèr. En de voeten met de schoenen krompen
in-een tot afzicht®1'!116 ronde stompen. En tus-
ïchen nagels en vleesch der vingers dreven zij
scherpe naalden.
Maar de gekwelde man bleef zwijgen en
kreunde niet. De beulen, meenend dat hij met
kracht van den duivel betooverd was, vroegen
waar zijn gedachten verbleven tijdens de folte
ring. Hij opende even den m-ond en zuchtte
,Bon Djeu, patience
„Hoe kom je zoo ongevoelig voor de pijnen?"
„Door hulp van de Heiligen en hun gebeden."
En op het schavot gebracht, bonden de beuls
knechten hem aan een paal, en voor zich zag
hij de tangen en het wafelijzer op de gloeiende
kolen en de vleesch bank en de bijl en de
messen.
Maar het ontroerde noch beangstigde hem.
Hij werd half ontkleed en we-er gebonden.
De rechterhand schuldig aan d-en moord, werd
geklemd in het roodgloeiend wafelijzer. En
teen liet ijzer werd -geopend was de hand af
geschroeid. Maar de veroordeelde hief de jam
merlijke stein® ten toon en maakte^ het kiuis-
teeken over het saamgestroomde volk.
De andere beul nam de gloeiende u e'-.tan
gen uit het kolenvuur en kn.ee® het' vleesch
weg uit zijden, armen en dijen.
Loch niemand hoorde een kreet van smui t.
En een wijf nit de schamelste heffe sprak
luid o'p, -terwijl groote tranen over haar wan
gen -gleden: „Waarom moet die arme man zoo
gekweld wonden als toch alles gezegd is? Hij
heeft alleen maar één m-ensch gedood, en
h«m laten ze duizend dooden sterven.^ Zoo
«tlerf de ongelukkige Balthazar helfhoftdg den
meest gruwzamen marteldood, terwijl zijn lip
pen baden:
Misiserere roe^ Deus, secundum magn'am
mlsericordiam tuam. Zij-t mij genadig, God,
naar Uwe goedertierenheid. en reinig mij
van mijne zonde Verwerp mij niet van
Uw aangezicht en neem Uiw heiligen Geest
niet van mij
De Prins en zijn moordenaar ibeSden bevalen
Stervend hun ziel in Gods' genade aan.
En zoo na beider leven en sterven te heb
ben geschetst ieder naar zijn eigen karakter,
komt dr. van Moerkerken aan het slot van
zijn boek: ,-het droomgezicht over den Prins
en id en moordenaar''.
Het droomgezicht da dan van een heilig en
ervaren priester, die voor zich heen mijmert:
„waar zonden de zielen dier beide mannen
-zijn, van den bezonnen wijzen ketter en van
den. onbezonnen dwazen geloovige?
En a-an de hand van de Apostelen, kerk
leeraren en oude theologanten, mijmerde de
oude priester: „Dus er is niets vergaan en de
geringste gedachten en daden van elk mensch
staan geschreven in elks boek, d-at is in elks
ge'heu-gen, waarin alles bewaard is gebleven en
nu door eenen aanblik oversehouwd wordt. En
elk ziet elkanders boek, zoodat alle diepste ge
dachten en geheimste -dad-en openbaar zijn,
voor God en voor alle mede-schepselen. D-it
gebeurt in den geest, waar men zintuigen
meer zijn en geen tijdsopvolg-lng en geen be
grenzing van ruimte.
.Reoordare, Jesu pie,
Quod sum causa t-u-ae viae;,
Ne me perdas ilia die.
Qui Mariam absolvistl
Et latronem exaudistl
Wiihi guoqwi •4e-distt'*J
BLINKEND, GLANZEND EN FLONKE
REND IN DEN ZONNEDAG
Wij kennen Venetië met het Canale di San
Marco en daarachter de Lagune, blinken
glanzend en flonkerend in den zonnedag, en
mysterieus en wonderlijk in de schemering, als
de holten en nissen van vensters en loggia
zwart zijn aan de blanke, droomende huitan
d°Wü bennen'het Noordsch-Venetië, waar het
water in de sierlijk gebogen grachten groen
r3 als van olijven en inn den herfst blond als
Rijnsche wijn, en waar achtei de con-"'
van ranke torens en gevels het IJ goltt,
weeglijk en altijd blauw
Wij vechten er hier niet om, welk \ene ie
het mooist is, dat, waar de gondelier- in
plaats van te peinzen aan de gebroken Le*.u
met peppels omzoomde wegen,
doemt een machtige rots op uit het gebied,
dat eenmaal water en zee was, gekroond met
tinnen en kanteelen van de hee"che"^rC^
waar weleer de machtigste Sjah Jolian, de
keizer dér Mongolen heerschte. Lu aan den
voet van de burcfc.tr Srinagai.
Srinagar. Onvergetelijk en onvergelijkelijk
moet bet wezen voor
hem die met de snelle,
slanke shikarbaat gernischloos door deze even
zeer door sagen en historische traditie geheim
zinnige grachten vaart. Chanar Bhag. een
fantasmagorie uit de duizend één nachL
naar onder de half steenen, half houten biug
vaart de door twintig man schielu^.T°°ri"
bewogen boot van een ll^d°e"pneJf
non bil liet fcuis van Sufcafcfi^a» dat p -
palen uit het water verrijst. Ginds is een
huwelijksboot op weg naar de
reinigingeplaats. En de trage gr°e^„
van de Jhelum is verder bedekt met luxueus
Oostersch ingerichte famlllebootci. De gona^
liers wijken er voor bajadères, de
vervangen door de sombere cadans der
dumaguari Hier leeft Indië op het water. De
Engefsche generaal heeft er zijn dr«vend,
Si «rJierins™ UK*
en de eenvoudige- bootsman van Kashmir heef
nei matieu
Zeven bruggen, de Kadal, verblnden Wd6
vol bizarre architectuur met mosk^ën
er zijn met matten overdekte dun gar
Zeve
wereld ze elders nergens kent, ™ulen'
cn wandelgangen, eeuwenoud, ^etrfa
enkel uit hout; met de bazars, volgepropt met
„ohatten van heel' Centraal Azië, van af de
in koper gevatte Gabala, de uiieen mensc e^
schedel vervaardigde drinkschaal
Tibetaanschen monnik tot de
sieraden toe. gedolven uit de
dal zelf van af de Narodn, de vilten deke
uit de haren van den wilden Yak, tot aan
wereldberoemde Kashmir-weef.-els
dreven zilver, turkoois, snuisterijen gesn^en
uit notenbout, en centenaarzware tapijten en
koperwerk in alle stijlen der wereld.
En op alle kanalen tot buiten de Btai-^P
liet strooitjesachtlge Dhalmeer, de vUegej^
winkels in bootjes, die zeilen en teüm ^taliën
de ontelbare shikars, welke gedrapee
van den
smaragden
en
behangen met kunstig-bestikte kussens en
voorhanggordünen een bont en leJen'
leveren, zooals het Europeesch Venetie a
dat ook moge liggen, het met vermag te
bieden
MET DE SIIIKAR over de Jhelum langs de
bazars van Srinagar
eener schoone dame denkt aan de listigste
manier om den onnoozelen vreemdeling een
dubbel tarief af te zetten, of dat, waar de
schroef van de water-taxi zwarte en kwalijk
riekende modder opwoelt uit den bodem van
de onvolprezen gracht
Wij kennen niet het Indisch Venetië:
Srinagar, de zomerresidentie van de Maharadja
van Kashmir, dat Venetië van de Himalaja.
Maar leest, wat een reiziger schrijft van uit
dit 2000 meter hooge oord der sproken van
duizend en één nacht en maakt er uw huwe
lijksreis naar, en zoo ge dia achter den rug
hebt, gaat naar die wonderstad, wanneer ge
uw diamanten bruiloftsfeest viert:
Twee hittige bergpaardjes springen met
wilde galopsprongen de rotsen op, en de tonga
ratelt en zwiept en boldert bergopwaarts,
hoogte na hoogte, afgrond voorbij na afgrond.
De touwen schuren, het tuig kraakt, de hoevea
slaan. Wilder en fantastischer worden de berg
rotsen, die den weg versperren. Tusschen
Bpleten en kloven blinkt schuimend, diep en
ver in de laagte de Jhelum, waarover eens
Alexander de Groote zijn bonte horden het land
van Indi© en het dal van Kashmir binnen
voerde.
BaramullaDe verraderlijke pas in de
laatste keten van bergen rond het dal, die
wereldoude Indische vorsten reeds poogden te
verbroeden en te verdiepen, om de vervaarlijke
stroomen waters uit het hooggebergte af te
leiden, Baramulla gepasseerd, en dan wijken
heinde en ver de geweldige rotsèn terug voor
de dravende tonga en voor de pracht van
het dal.
Verder gaat het mijlen en mijlen over vlakke,
LIJM- EN GELATINEFABRIEK „DELFT'
Verliessaldo 136.548 tot 106.712
teruggebracht
Aan het jaarverslag der Lijm- en ®e^t.ine
fabriek „Delft" ontleenen wij het volgen
De economische depressie, welke
in den aanvang van het verslagjaar reeds on
gunstig beïnvloedde, heeft naarmate het Jaar
verder vorderde, ons steeds grootere moeihjV.h
den in den weg gelegd. De prijzen van al onze
producten bewogen zich in een dalende «m-
Slechts het product beendermeel maakte hierop
een uitzondering; na in den aanvang
jaar tot een ongekend laag niveau ing_
zün. herstelde de markt zich nadien
Slechts voor een gedeelte werd de daUng
prijzen onzer producten goedgeinaa
daling van de grondstofprijzen.
De steeds mociHjker wordende afzet van onze
producten, gelatine en lijm, noodzaakte ons
beperking onzer productie.
Tegenover 'n vermeerdering van den post 1-
diteuren met ongeveer 184.000 wijzen vij °P
vermindering der posten Obligatleleenmgen 18-
en 1926 met 214.00-0.
Exploitatierekening sluit met een winstsal
van 200.476 353.162) interest vordert
ƒ32.313 64.804); gebouwen, machinerieën en
meubilair af te schrijven 138.327 (f
met het verschil ad 29.835 kan dan het verlies
saldo van de vorige balans ad 136.548 worden
verminderd. t
Het verliessaldo wordt aldus teruggebracht tot
Onder de gegeven omstandigheden moet een
voorstel tot uitkeering van dividend, zoowel op
de gewone als op de preferente aandeelen, acn-
terwege blijven.
De toestand is op het oogenblik zoo onzeker,
dat wij ons niet durven te wagen aan een voor
spelling voor het jaar 1931.
De winst- en verliesrekening per 31 Dec. lJ3t
vermeldt in het Debet: saldo A. P. 136.M1
404.828), afschrijving op gebouwen machine
rieën en meubilair 138.327 175.434). interest
ƒ32.313 64.803) en in het Credit: exploitatie-
winst 200.476 353.161), saldo ƒ106.713
136.548).
DF KOP VAN DEN OPTOCHT, die na afloop der „Rexum NovarunT'-herd-enking la W
5L GuAdtekerJc Brussel jjangs da £oul«v%J'ë§ J
