DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
STADSNIEUWS
Bondswedstrijden van den D. li. G. B.
IN DE SCHADUW VAN
DEN MARCUSLEEUW
54ste JAARGANG
DINSDAG 26 MEI 1931
No. 16034
Een grootsche dimonsfraiie
dit nummer bestaat uit
BUREAUKOEMARKT 4, SCHIEDAM
TELEFOON INTERCOMM. 68085
PERFECTE ORGANISATIE
HET is niet goed, dat de burgers
en de gezinnen door den staat
worden opgeslorpt.
(Rerum Novarum)
SALONAE EN HET DALMATISCHE
KUSTLAND
DRIE BLADEN.
noteering moutwijn en
SPIRITUS
Da ABONNEMENTSPRIJS van de NIEUWE
SCHIEDAMSCHE COURANT bedraagt, franco
btl i vooruitbetaling
Uer drie maanden ƒ3.25; per maand ƒ1.10;
per week 25 cents.
Bij bezorging franco per post bedraagt de
abonnementsprijs per drie maanden 8.75, bü
vooruitbetaling.
LOSSE EXEMPLAREN ztln steeds aan ons
bureau Koemarkt 4 verkrijgbaar 5 cents
per stuk.
POSTCHEQUE- en GIRODIENST Nö. 81440.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
Gratis-Ongevallenverzekering500bij overlijden door een ongeval; 500.— bij verlies
vinger; 50.bij verlies van twee voorste ledematen alle vingers van een hand;
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt:
Voor 1-6 regels: ƒ1.65, elke regel meer 25ets,
Bü contract aanzienlijke reductie.
Geen prijs verhooging voor den Zaterdagavond.
Reclames tusschen den tekst dubbel adv.tarief.
Liefdadigheidsadv. half tarief. Voor Liefdadig-
heidsadvert. worden geen coutracten afgesloten.
Kabouter-advertentiën6 regels 0.50,
regels ƒ!.-: 15 regels ƒ1.50. bü vooruit,
betaling. Porto voor opzending van briever
gelieve men bïj te voegen.
duim; 75.— bij verlies van een wijs»
één hand, één of één oog; ƒ150 -
bij verlies van beide handen, voeten of oogen; 250.bij verlies
hand; 25.bij verlies van eiken anderen vinger.
maand in dit blad worden afgedrukt.
in een nana, ecu vw" j r
De Verzekering loopt op de voorwaarden als eenmaal p
DIRECTRICE GRAALHUIS
Tot directrice van. bet alhier op te richiten
Graal buis is aangewezen mej. F. Rammers, tot
voor kort directrice van een der Graalbuizen
te Rotterdam.
PHARMACOPEE-VERTALING
Bij de firma D. B. Oenten te Amsterdam is
Verschenen een Latijnsclie vertaling dier Voor.
schriften uit de 5e editie der Ntederlandsche
Pharmacopee, bewerkt door dr. N. Groen, Rec
tor van het Gymnasium te Schiedam, en Prof..
P. van der "Wielen, hoogleeraar aa/n do Gem.
Universiteit te Amsterdam
ZWEMBADEN GEOPEND
Morgen om half zeven worden die zwembaden
aan de Havendijk geopend.
BIJ HET ZWEMMEN VERDRONKEN
Zaterdagmiddag gang de 9-jarige J. van M.
uit de Otterbuurt, alhier, met een drietal even-
oude vriendjes zwemmen in de Merwehaven aan
den Rotterdamscbedijk hij het Pompstation,
Plotseling bij het zich te ver van den kant
wiagem verdween de jongen in do diepte. Een
vriendje trachtte nog hem te redden, maar
hij mocht er niet dn slagen hem te grijpen.
De rivierpol itja» werd gewaarschuwd en deze
slaagde erin, na een uur dreggen, het lijkje op
te balen. Het werd naar Rotterdam vervoerd.
CONCOURS-SUCCESSEN
Op het - concours te Vlaardingen behaalde
„Sint Ambrosius" in de eere-afdeeling met 301
p. den eersten prijs; Tegeno dameskoor
in de eere-afdeeling met 386 p. dien eersten
prijs, met lof der jury; Tegeno-gemengd koor,
in de afdeeling uitmuntendheid, met 365 p. den
eersten prijs; Fidelio met 273 p. in de afd.
Uitmuntendheid den 2en prijs.
De Schied. Mondharmomieavereeniging
Symphonia behaalde op het nationaatooncours
der R.E.T. een len prijs.
CRICKET
Onder ideale weersomstandigheden opende
Excelsior Zaterdag j.l. het cricketseizoen met
een fraaie overwinning op het keurig inge
richte terrein van clubhuis te "Werve.
Te Werve bat eerst en brengt het tot 105. De
wilde 26, Ir. Eijken 24, Stevens 13. Het begin
der zwartwit innings is weinig hoopvol; het
is 1 voor 10 en 2 voor 14. De gebroeders Ooster-
holt zijn echter het bowlen volkomen meester
en spoedig komen de runs. Eerst op 74 komt
er scheiding. Wanneer Excelsior het totaal
van „De Werve" passeert sluit de aanvoerder
de innings. Excelsior won derhalve met 5 wic
kets. De scores waren; J. Oosterhott Jr. 52; G
Oosterholt 19; W. Peters 16.
VOETBAL
Voor de S.P.C.-serie worden in de week van
2531 Mei gespeeld dfe volgende wedstrijden:
26 Mel SFC 1Fortuna 2; 27 Mei: SFC 3—
Mairtiinit 2; 29 Mei: SFC 2—VFC 2. Aanvang
telkens half 8.
Voor de S.A.C. spelen, deze week: 26
Mei die Baro-nie DES; 27 Mei Pro Paltrilade
Komeet; 28 Mei: GTB—Wr.
MUZIEKUITVOERING
Het program aoor het
Stedelijk Muziekkorps, directeur H. H. van
Vleuten, op Woensdag den 27 Mei 1931 des na
middags ten 8 ure, in de Plantage tie geven,
lu/idt:
1 K.L.M. Marsch W. Scbootemeijer
2 Ouverture „Orpbeus in de onderwereld"
J. Offenbach
3 An der schonen Biauen Walg^
4 Wiener Melodiën, Strauss j' Kiwft
5 Parade der Zinnsodaton Klimaat
6 Grenadieremarsch N. A. BouSS
VAN DE 2e VERDIEPING GEVALLEN
Gistermiddag ie het driejarig meisje A. van T
uit de tweede verdieping van een pand 'aan
den Parallelweg gevallen. Haar val werd ge
broken en met inwendige kneuzingen ia Zij
op advies van dokter Meijer naar bat giem._
ziekenhuis vervoerd.
RUIT INGEWAAID
Zondagmiddag is bij een hevigen rukwind 'n
groote spiegelruit van heft pand Broiersvest 42,
waarin gevestigd de manufacturenzaak van de
fa. Gez. Willems ingewaaid.
VECHTPARTIJ
In den nacht van Zaterdag op Zondag heeft
de politie op de Hoogstraat voor een café met
de gummistok eenige vechtende dronken man
nen uit elkaar geslagen.
BURGERLIJKE STAND
Aangifte van 22 Mei
GEBOREN: Hendrik J. Augustijn, zoon van
H. van Veen en P. G- Zweedijk, Kamerlingh
Onnesloam 169.
OVERLEDEN: A. van Ruiven, 58 jaar, Oude
Kerkhof 10 M. M. Kerklaan, 86 jaar, weduwe
van J. van Es, Nieuwe Haven 225.
SCHEEPVAART
SCHIEDAM, 23 Mei. Vertrokken: Duitsch
8.3. Stiassfurt, meit stukgoederen naar Brisbane
via Antwerpen; ss. Karen, naar Hougesund.
SCHIEDAM, 26 Mei. Aangekomen: Duitsch
s-s. Valina Kunstman, met papierhout van
Archangel; Brazli&ansch s.s. Vasbes, met stuk-
goederen van Antwerpen.
De jaarlijksche bonds wedstrijden van den
Diooesanien Haarlemschen Gymnaanfiekbond,
waarvan de leiding dleze keer bij de R. K. S. v'
Excelsior berustte, hebben Zondag een aan
vang genomen melt een eere.avond in het ge
bouw van den R. K. Volksbond.
Na een plechtige vaandelgroet door de club-
vlaggen van Excelsior, Advendo en Rotlterd.
Turnkring, kwam die voorzitter van Excelsior,
de heer E. A. Leemderits op het podium. Spr.
wees op bet zwaartepunt van deze wedstrijden:
de demonstratie naar buiten, wat de krachtig
ste propaganda is voor de tumsport.
Allereerst kwamen d;an de dames van Excel
sior voor hat voetlicht met vrije oefeningen,
aan de piano begeleid door Jo Aliard. De
dames vormden een keurig geheel. Ook de hier
na volgende stokoefeningen maakten een goe
den indruk.
Na Excelsior was de beurt aan Advendo uit
Rotterdam, om op het vergroote podium hun
bedrevenheid in de turn&port te toonen door
een serie vrije oefeningen.
Ook de „Black and White Girlis" zijn weer
voor het voetlicht geweest met de poppendans,
terwijl Thé Wlielemans The piaxade of the tin
soldiers uit de piano trommelde.
Evenals bij de eerslte vertooninig van dit aar-
dige nummer viel het ook nu weer bijzonder in
den smaak.
Na de pauze hield die bondsvoorzitter, de heer
II. Goris, een toespraak, waarin hij wiees op
de eendrachtige samenwerking, die bij de voor
bereiding van dezen wedlstrijd in Excelsior aao
den dag is gelegd.
De hoogrekoefeningein van d'e keurgroep dei
R. T. K. vormden het beste dieel van het pro
gramma, te zamen hot de even gevaarlijke
brugoefeningeta.
Tot slot van den avond kwamen de Excel,
storteden weer op de panken om een boeren,
dans uiit tie voeren. Hiermee waren die wedsitrij.
den officieel ingezet.
De wedstrijden
Gistermorgen al vroeg arriveerden hier auto
bussen, touring-cars en treinen met turners
en turnsters uit alle windstreken. Om acht uur
begonnen de wedstrijden. In de gymnastiekzaal
aan het Frans Halsplein waren de dames bezig
dte voorgeschreven oefeningen uiit te voeren,
terwijl juryleden ijverig en critisch het werk
bezagen en punten noteerden. De oefeningen
bestonden uiit werken aan brug, ringen en vrije
oefeningen. Het was voor en in het gymnas
tieklokaal een levendige drukte en al vroeg
wemelde hieft Westen van turnsters in blauwe en
witte costuums, dii-e Schiedam in vroegen Pink-
sterzomneischijn wilden bezichtigen, Op denzelf
den tijd hadden in de groote zaal van den
R. K. Volksbond de wedstrijden voor de heeven
plaats.
De H. Mis
Om kwart voor twaalf werd in de kerk van
O. L. Vrouw Visitatie door den adviseur van
den Kring Rotterdam voor do leden van den
Diocesan en Haarlemschen Gymmastiiekboirid <je
H. Mis opgedragen. De kerk was met de hon
derden en honderden turnsters en turners in
hun frissche sportkleedij geheel gevuld. De
vaandeldragers schaarden zich met hun banie
ren in dubbele haag tier weerszij van, het
altaar.
Bij den aanvang van. het H. Misoffer daverde
uit duizend jonge kelen een Sint Liduinalied
door de hooge kerkgewelven. Na het Evangelie
hield de Bondsiadviseur, rector Braakman, een
korte toespraak; hij herinnerde er aan, hoe in
de oefeningen, van Sint Ignatius de eerste dag
is gewijd aan de twee standaarden, den stan
daard van Lucifer en den standaard van
Christus. Wij hebben ons vaandel rond den
standaard van Christus geschaard; Hem willen
wij op het voorbeeld der groote Heilige van
deze stad volgen in zelfverloochening en in
liefde en in do deugden waarin zij zoozeer
heeft uitgeblonken. Moge de Pinkstergeest van
vurigheid en liefde over U daten, opdat gij
steeds getrouw achteir het vaandel moogt gaan
van onzen Koning.
Met geroffel van een zestal trommen werd
het heilig oogenblik der Consecratie aange
kondigd en op het moment der Opheffing
neigden al de vaandels en barnieren in eerbied
ter aarde. Een oogenblik van diepe ontroering,
(I3.1t in de ziiel greep.
Optocht en ontvangst ten Sfadhuize
Terwijl vóór de kerk de stoet in acht-en-
twtntiig groepen zich opstelde, begaven de
leden van het bestuur van den Dioce&anen
Haartemseben Gymnasttieteband, het bestuut
van Excelsior, de leden van het eere-comité
alsmede de hoofdleiders der wedstrijden ziel)
naar het Stadhuis, waar ze door helt gemeente
bestuur, vertegenwoordigd dioor dien burge
meester, de wethouders mr. M. M. van Velzen
en P. de Bruiin, alsmede den secretaris, mr
V. Sickenga, officieel werden ontvangen. Ook
het raadslid de heer van Dorp wms aanwezig
Van het eerecomilté merkten we o.m. op den
Hoogeerw. Heer Deken Schraag.
De burgemeester heette namens 't gemeente
bestuur allen hartelijk welkom. Het gemeente
bestuur verheugt er zich over, dat heft elfde
bondsfeest in Schiedam is gehoudien om ver
schillende redenen. Uit het desbetreffende be
sluit van het bondisbestuur volgt Immers, d:at
het met otns de capaciteit van Schiedam vol.
doende acht, om dit feest hier te vieren. En
het is hem een eer dte bevorderaars der gym
nasitiek op Katholieken grondialag hier ite
mogen begroeten namens een gemeentebestuur,
dat al het redelijk mogelijke doet, om die sport
in belt algemeen en de gymnastiek In het
bijzonder; te bevorderen. Tal van, yereenlgtet,
gen in onze stad oefenen zich in de gemeente
lijke gymnasliiieklokal'en of op door de ge_
meente op zeer billijke voorwaarden beschik
baar gestelde sportvelden. De oppervlakte der
hier bestaande sportgielegenheiden zou in velo
Hectaren moeten worden uitgedrukt.
Dat het gemeentebestuur d-e sport een goed
hart toedraagt, bleek nog pas toen ter sprak»
kwamen de plannen tot instelling eeuer ge_
meenbelijke sportcommiss'ie, plannen welke ver
moedelijk weldra een feit zullen zijn.
Waaraan is dié belangstelling, die zorg en
die liefde te danken? Het gemeentebestuur
huldigt het devies» in het vaandel van Excel
sior neergeschreven: Mens sana in corpora
siano'' een gezonde ziel in een gezond
lichaam. De overheid aftelt het op hoogen prijs,
dat ook de vorming van den geedt, van de ziel
worde bevorderd. De sport heeft nieft slechts
een sociale, miaar ook een geestelijk® en een
cultureele beteekenis. De liichaamsgymnastiek
gaat om zoo ite zeggen gepaard met de ziels-
gymnastiek; de hoogste en edtelste vermogens
der ziel: versltamid, geheugen en wil worden
door de gymnastiek tot die grootste krachts.
inspanning geprikkeld; de gymnastiek bevor
dert den zin voor orde, regelmaat, tucht, ge.
hoorzaamheidj gezonde solidariteit en zelfbe-
heersching. En daarom is het een plicht dei
overheid die beoefening der gymnitiftiek te
bevorderen.
De burgemeester noodigde daarop de aan
wezigen uit door opheffing van hun glas hun
instemming te betuigen met den wensch,
de D.H.G.B. en de daarbij aangesloten ver-
eenigingen mogen groeien en bloeien (Applaus)
De heer Goris, voorzitter van den D.H.G.B.
bracht in zijn dankwoord hulde aan heft ge
meentebestuur, dat door dieze ontvangst «e pp
primcipieelen grondslag staaïiidie organisatie
heeft willen erkennen. Hij vestigde in aan
sluiting aan de woorden van den burgemees
ter er de aamdlacht op, dat de gymnastiek atet
slechts is een vorm van ontspanning; zij Is een
middel tot opvoeding, tot cultureele ontwikke
ling. Deze ontvangst is voor het bestuur een
groote moreele steun. Spreker gaf de verzeke
ring dat aan hun verblijf in Schiedam de
Katholieke turnsters en turners een aange
name herinnering zouden behouden en eindigde
met de beste wenschen voor Schiedams welzijn.
Tenslotte sprak nog de heer E. A. Leenderts,
voorzitter van Excelsior, die als bewijs voor
de daadwerkelijke belangstelling van het ge
meentebestuur voor de gymnastiek releveerde,
hoe de dames haar wedstrijden hadden mogen
houden in een gemeentelijk gymnastieklokaal,
dlat naar aller volmondige ernenning aan de
hoogst te stellen eischen voldoet.
In antwoord op beide sprekers vertolkte de
burgemeester nog den wensch, dat de
goede verstandhouding tusschen het gemeente
bestuur en Excelsior aldus steeds zou blijven
voortbestaan.
Vervolgens begaven de gasten met de ver
tegenwoordigers van B. en W. zich naar het
bordes van het bevlagde stadhuis ter aan
schouwing van het défilé der turnsters en
turniers. De Gezcllenharmomis vain Rotterdam
had zich op de Markt opgesteld. De deelneem
sters en deelnemers aan den optocht, die een
kwartier duurde en 1200 personen sterk was,
brachten bij hot passeeren van het gemeente
bestuur den Rometnsch'&n groet.
Een bijzonder aardig moment was het, toen
twee kleine turnStertjes uit Bergjn op Zoom
in haar mooie blauwe costuum den burgemees
ter oud-burgemeester van Bergen op Zoom,
een prachtige mand met bloemen aanboden'
Een treffende attentie.
Er was rond het Stadhuis groote belang
stelling.
Op het terrein
Om twee uur vertrok de stoet van den
R. K. Volksbond naar hat Excelsior-terrein
waar d.e gezamenlijke demonstratie werd ge
houden. De kleurige stoet met de vele vlaggen
zoog een groote menscbanmaasa achter zich het
terrein op. Toen alle deelnemers stonden opge
steld, brachten de clubvlaggem ondér plechtige
stilte een eere-saluut aan de bonds,vlag. Met
een korte toespraak overhandigde de bonds
voorzitter daarna deze boudgvlag aan Excelsior,
waarna alle banieren, ook die van den bond
nogmaals een eeresaluut brachten
De turners werden zoo opgesteld voor de
massa-oefeningen. Door de uniforme kleeding
en de voorbeeldige gelijkmatigheid, waarmee de
oefeningen werden uitgevoerd maakte deze
demonstratie een machtigen indruk. Dan kwa
men de diames aan de beurt. Bij deze opstel
ling bleek het weer, hoe volmaakt de organi
satie waser werd geen enkele wanordelijk
heid waargenomen. Ook da dames werkten
keurig en dedlen haar best, de heeren zoo niet
te overtreffen, dan toep te evenaren.
Op elke plek op heit terrein vonden daarna
wedstrijden plaats in eigen gekozen oefeningen.
Er vlele® ook rei- en rhythmlsche dansen te
bewonderen, sommige op muziek van een piano,
andere bij een koffergramofoan. Het bleef op
het terrein nog langen tijd een aardig schouw
spel.
Om half zeven werden in het gebouw van
den R. K. Volksbond de prijzen uitgereikt en
werd door goed-gieitrainde cubs men'lg hoeratje
uitgebracht.
Voor de uitslagen verwijzen wij naar ons
Sportblad.
R. K. WERKLOOZEN
Morgenmiddag om half vier wordt voor de
R. K. Werkloozen in den R. K. Volksbond het
tweede gedeelte van de film „De Ellendlgen"
vertoond-
Bü of krachtens weiten of verordeningen
voorgeschreven en andere officiëele
af- en aankondigingen van het
Gemeentebestuur
OPENING VAN DE GEMEENTi>-
ZWEMBADEN
Burgemeester en Wethouders brengen ter
openbare kennis, dat de gemeentelijke zwem
baden aan den Havendijk voor het publiek
zullen worden opengesteld op Woensdag 2>
Mei a.s., voor mannen des morgens om half 7,
voor vrouwen 's morgens om V uur.
De N. S U. Motoren hebben zoo juist weder
in den A. D. A. C. Driedagenrit tegen de aller
zwaarste internationale concurrentie een schit
terende overwinning behaald. N. S. U. was het
eenige team, dat de hoogste onderscheiding, de
groote gouden A. D. A. C. medaille, verkreeg.
Reeds het vorige jaar was het ook N. b-
welke in den Driedagenrit, den zwaarsten wed-
striid dien Duitschland kent, zegevierde. Hun
aandeel in de victorie hadden de voortreffelüke
Continental banden, waarvan N. S. U. weder
gebruik maakte. In alle vakkringen weet men,
dat N. S. U. het beste motorrijwiel Is, qua schit-
constructie, afwerking en uitmuntend
materiaal. Wie met een a?sol^Ut rMen^kieze
en snelle machine wenscht te reden, Weze
N. S. U.
door
Prof. Dr. F. J. DE WaBIjE.
i
Wie van Venetië of Trieste of Susak met
een van de „trage" booten de Dalmatische
kust kan „afpelgrimeeren", dankt God voor het
genot van zooveel schoenheid. Wordt ook dat
genot een dag lang onderbroken dooT eendge
nog half Turksche dorpen in Albanië, al heel
spoedig komen we in dien lusttuin van Euro
pa, die onder Engelsch bestuur in de 19e eeuw
tot bet mooiste Grieksche eiland werd omge
schapen en waar in het beroemde lustslot de
stervende Achilleus, door de pijl gewond, een
kwaad omen bleek te zijn voor zijn vorstelijke
bewoners: Elisabeth van Oostenrijk en Wil
helm van Hohenzollern.
Mijn „trage" boot heeft me in een dozijn
Dalmatische steden gebracht. We varen door
een menigte kale rotsen en' eilanden, tiental
len steenen wachtposten voor het Joego-Sla-
vlsch kustland. Waar een baai opengaat, ver
schijnt een "stuk cultuur: oude, middeneeuw-
sche, soms ook moderne. Maar in de pijnboom-
wouden verscholen, staan ook echte wacht
posten, kleine kazernes of miniatuurforten,
zoo goed en zoo kwaad het kan uit de rotsen
uitgehouwen: soldaten overal.
Te Sebenlco grimt me de bekende „leeuw"
aan op een van de oude hoektorens van de
stad, vlak bij de hoofdkerk, die in Venetiaan-
schen stijl is opgetrokken. Iets verder ligt
Trogir of Trail, met heel wat middeneeuwsche
reminiscenties. De parel van de Dalmatisohe
kust is zeker wel Ragusa, het Joego-Slavische
Dubrovnik met zijn pracht van Venetiaansohe
vesting, zijn Venetiaansch paleis, zijn kerken
en nauwe straten. Een heerlijke natuur als die
van de drie opeenvolgende baaien, als drie
vestibula om tot Kotor, het oud Montene-
grijnsch Cattaro te komen, is een unicum van
natuurschoon.
Maar vooral te Spalato en te Salonae is de
cultuur in haar verschillende perioden, de oud-
Grieksche, de Romeinscüe en de oud-ohriste-
lijlce, het best vertegenwoordigd. Hier vinden
we de resten van de stad, uitgestrekt tusschen
ds bergen, bet lauwe water van den Jader en
de Adriatische zee. Lucanus spreekt van de
plaats „qua ma-ris Adriaci longas ferlt unda
Salonas, et tepidum in molles zephyros ex.
currlt lader"
Tot in Caesars tijd was de stad, die een
Illyrischen naam draagt en de hoofdplaats
was van den Illyrischen stam der Dalmatiërs,
feitelijk afhankelijk van de Grieksche kolonie
Issa, later Lissa en Vis genoemd, een va-n de
Dalmatische kusteilanden. In den burgeroorlog
tusschen Caesar en l'ompaeus bleef het den
eerste trouw, werd ten gevolge daarvan een
zelfstandige Romeinsohe kolonie, later hoofd
stad van Ulyrioum en een bloeiende handels
haven. In den laat Romeins-chen tijd beteeken-
de het bouwen van bet paleis van Diocletianus
in het naburige Spalato voor Salonae een nog
grooteren opbloei.
Het was d-u-s een Romeinsche hoofdplaats,
het werd ook een christelijke bisschopsstad,
geheiligd door het bloed van een menigte mar
telaren der vervolging van Diocletianus. Maar
een rol heeft de stad niet meer gespeeld in
vroegere middeneeuwen. Daarvoor hebben de
Gothen gezorgd in de 7de eeuw en later,
toen de stad onder Byzantijnsche heerschappij
stond, de Avaren.
Op het einde der 7de eeuw verdwijnt de
stad als dusdanig; gras groeit over de puinen,
die systematisch geplunderd worden door de
bewoners van den omtrek, vooral door de be
woners van Spalato; de regens en overstroo
mingen zorgen voor een langzame begrafenis
der ruïnen. De oude stad lag rustig tot de
19de eeuw. Vooral sedert het begin der 20ste
eeuw is het systematisch onderzoek naar de
antieke resten begonnen en wordt thans met
succes door een Deensche missie, in samen
werking met Slavische geleerden voortgezet.
En onder die Slavische geleerden is de ver
eerde Romeinsche prelaat, de archa-eologische
Nestoor, Monsignore Franc Bulic, als aller
eerste te noemen.
Natuurlijk moet je nooit probeeren een 85-
jarige te bezoeken in den vroegen namiddag,
zelfs niet op reis. De beste voorbereiding trou
wens is een bezoek aan de rijke verzameling,
die Bulic bijeengebracht heeft en die thans in
het nieuw museum door zijn opvolger, dr.
Abramlc, ln orde gebracht wordt. Musea be
schrijft men niet in een artikel, maar het is
toch wel vermeldenswaard, dat hier eenige
saroophagen, heidensche en christelijke, aan
wezig zijn, die met de mooiste in het museum
van Lateranen te Rome wedijveren.
De oude kolonie Issa leverde heel wat be
langrijk? fragmenten, van Grieksche kunst en
nog dagelijks komen uit Salonae nieuwe stuk
ken sculptuur en kleine voorwerpen binnen.
„Ja, lieber Kollege, vorgestern bekam icb noch
eine schone grosse Platte. Was es aber be-
d-eutet, na-das ist noch nicht deutlioh". En
natuurlijk krijgt de patiënt bezoek, alle ber
sten en bouwen en inkervingen worden ont
leed, uit den wirwar van lijnen en bochten
reco-nstrneeren we menschenarmen en men-
schenbeenen, er wordt een stuk mythologie
bijgehaald, technische kwesties komen te
berde, we zuchten, dat er toch zooveel stuk
geslagen werd, maar zijn innerlijk blij, dat
precies daardoor problemen ontstaan, paral
lellen worden aangehaald, en de discussie
eindigt met de belofte van den Slaaf om het
volgend jaar eenige archaeologi&che lezingen
te houden, over Spalato, over Salonae, over
de Dalmatische cultuur, in het land van Rijn
en WaalDiem-non.perdidi.
Ik zie hier trouwens nog andere bekenden.
Er staan enkele grafsteenen van soldaten van
het beroemde 10.de legioen: ik breng hun den
groet over van de marketensters, de veteranen
en centurionen, die hun grafmonument als een
steenen visitekaartje aan het Gemeentemuseum
te Nijmegen hebben geschonken Er komen meer
sculptuurstukken, en boopen antieke stukken
liggen op ordening te wachten in den kelder.
En intusschen komt de „godsdienstige" met
de boodschap „chè Monsignore aspetta".
Een man, met een van de beste geleerden-
kwaliteiten: eenvoud. Een man, die blij is
wanneer zijn werk „aere perennius" wordt.
Dat is het, dat bewees de geleerde wereld aan
den grooten Kroaat bij zijn 80sten verjaardag.
De „Strena Buliciana" met bijdragen van de
heele arcliaeologische wereld, legt getuigenis
af van de verdiensten van dezen man, die in
vloedrijk was aan het hof te Weenen destijds,
en die thans niet minder door Alexander van
Servië gewaardeerd wordt. En als dank aan
de geleerde wereld bood de tachtigjarige aan
zijn stad Spalato, en zijn opgravingsgebied zijn
nieuw boek aan, over het paleis van Diocle
tianus. Natuurlijk raakt hij niet uitgepraat
over Salonae, hij wou mee, hij wou me ont
vangen in zijn „Tusculum", het studiehuis dat
hij in de ruinen heeft laten optrekken maar
in dit weer gaat het niet. Ik krijg een pakje
kaarten en plattegronden en afdrukken mee,
en wat me het dierbaarst was van allemaal
zijn foto.
Salonae is in hoofdzaak christelijk-archaeo-
logisch. Grieksche en Romeinsche resten zijn
vooral in het museum opgeborgen, de puinen
zelf zijn uit christelijken tijd. Toch zijn er veel
Romeinsche mozaïeken voor den dag gekomen
bij toevallige opgravingen. Wat er verder nog
bestaat aan Romeinsche Tuinen theater, am
phitheater, thermen, biedt niets nieuws, ver
toont geen bijzonderheden die van de menige,
dergelijke monumenten op andere plaatsen af
wijken. Wij bezoeken dus in hoofdzaak het
christelijk Salonae. Maar met dat christelijk
Salonae is ook het amphitheater nauw ver-
want, want hier stierven de martelaren van
Salonae; in den christelijken tijd heeft men
zelfs een van de loge-aebtige substructies tot
een kapel der martelaren omgebouwd.
Niet ver van het amphitheater, buiten de
muren der stad, lag een der oudste christelijke
begraafplaatsen met een kerk, die door de
Deensche missie opgegraven werd. Tot deze
kerk van den martelaar St. Asterius kwam men
door de kleine stadspoort, de porta suburbana,
en merkwaardiger wijze beeft op de deurpost
van deze stadspoort, een Salonitaan, misschien
een soldaat, een schietgebed ingekrast; su
Kurie, oraGij, o Heer, zie op ons neer!
Wie weet: misschien de echo van een wreede
christenvervolging
Er zijn andere nekropolen te Salonae: die
bij den hortus Metrodori, is eveneens zeer oud.
Hij heeft voor heidenen en christenen gediend.
De eenige christelijke sarkophaag op deze be
graafplaats was die van den centonarius (kom-
mandant van een afdeeling boogschutters) Va-
lerianus. Nu was het vaak de gewoonte, dat
men eenvoudigweg de lijken begroef in oudere
sarkophagen, waaruit men de resten van den
vroegeren bezitter verwijderde. Inscripties met
„streng verboden.... op straffe van...." gin
gen te keer tegen deze praktijken. Valerianus
of zijn erfgenamen stellen een boete van 3
gouden pond, aan de kerk te betalen, op het
misdrijf van hem, die den sarkophaag van
Valerianus durft te rooven. Intusschen
werd Valerianus zelf in den sarkophaag van
een anderen, vroegeren bezitter begraven, die
wellicht niet voor een strafbepaling gezorgd
had.
Misschien was een geldboete een degelijker
en afschrikwekkender middel dan de vervloe
king, die men zoo vaak op en. in. heidensche
Verwacht wordt: Zwakke tot matigen wind
alt Oostelijke richtingen, helder tot licht be
wolkt, droog weer, behoudens kans op onweer,
warm.
Dagelijks: Casino, De levende brug (Nw,
Roftt. Tooneel) 8.15 uur Circus-Barum, 8 uux
Woensdag, Zaterdag en Zondag ook half 3).
Bioscopen: goedgekeurde programma's
tot en met Donderdag 28 dezer in: Grand
théatre, Het Caféfje (voor volw.); Thalia, Het
geheimzinnige testament (voor volw.); Olym-
pia, Autobandieten; Royal, Das Land des
Lëchelns; Centraal, De rutschbaan dies levens
(voor volw.); W.B.-theater, The singing fooi
voor volw.); Roxy, De luchthavik (voor vol
wassenen); Colosseum, Snelheidsduivels (voor
volw.)Luxor, De verkeerde echtgenoot (voor
volwassenen); Corso, Als je lacht dan ben ie
rijlc (voor volwassenen).
OPTTIEDAM, 26 Mei. Officieele noteering van
de commissie uit de Kamer van Koophandel.
Moutwijn
Moutwijn per H.L. ad Mvctt*
Spoeling
Spoeling 1-40.
en christelijke graven vindt. Niet
leden vond ik een grafsteen waarop den graf-
schender en -roover de vervloeking werd toe-
gewenscht, die over Annas en Kaïphas geko-
men was. De apokryphe Evangeliën weten over
de gruwelijke straf van de twee hoogepneS
meer te vertellen,
Maar meer dan andere chnstelij e
zijn de puinen van de kerkhofbasi ïca
Monastirine belangrijk. De naam ze
kent: het klooster (Monasterium)an o
her immers heeft het volk gemeend, a
een klooster lag. Feitelijk was het e e'®.
rijkste begraafplaats van het oud-ehriste J
Salonae. Hier werd bisschop Domnms, ma
laar in 304 en thans patroonheilige van bpa.
lato, begraven, maar in de 7de eeuw
toenmalige Paus Johannes IV ,een D
van geboorte, de relieken van St, Domniu
andere martelaren naar Rome overbrengen-
bisschop Domnius lieten ie Salonitaansc
christenen zich met voorliefde op deze p m
begraven. Dat groot christelijk kerkho at,
met inachtnemen van de ruïnen der kerk,
lemaal vrij! gelegd werd is wel de merkw
digste opgraving van Salonae.
Maar alle sarkophagen rijm _°lwej
stukgeslagen, ofwel is in het steenen de e
een groot gat gehakt, dat den roovers uit later?
tijden de moeite spaarde bet zware steenen
deksel op te heffen. Naidat de Gothen In d
4de eeuw deze begraafplaats verwoest en vooif
het grootste deel geplunderd hadden, werd bo<
ven de ruinen een groote basilica met dri?
schepen gebouwd, de basilica der martelaren
Wel badden de Gothen groote schade aange
richt op de begrafenisplaats, maar toch heeft
de grond rijke sdha/tten aan hun oog en huq
hebzucht onttrokken.
In het laatste kwart der vorige eeuw werden!
hier de twee mooiste sarkophagen van heft
museum te Spalato aan het licht gebracht: de
sarkophaag van den Goeden Herder en die met;
de geschiedenis van den kuischen jongeling
Hippoly-tos en de verliefde stiefmoeder Phai*
dra. De basilica zelf bad, naar oud christelij
ken trant in het middenschip de omheining
voor het zangerskoor, en die omheining 1?
thans, na de opgraving, nog duidelijk te rien,
Het grootsche monument van oud-christe
lijke kunst verdween onder den brandfakkel der
invallende Avaren en later geleidelijk in de
huizen en schuren van de omwonende bevol»
king.
Heelemaal op den uithoek van de begraaf
plaats staat een eenzame sarkophaag. Hij
wacht op zijn bewoners. Die bewoner is nie
mand anders dam de veneraibele Monsignore
Bulic, die naar het voorbeeld van den laat sten,
hoeder der Anasiasiusbasi 1 ica, op de sarko
phaag liet inbeitelen: Hic requiescit Francis-
cus Bulic, peocator et indignus presbyter
Dat is nu reeds een kwart eeuw geleden en
nog herhaaldelijk wandelt de grijsaard voorhij
zijn laatste woonstede.
Niet ver van deze laatste woonstede heeft
hij zijn Tusculum, zijn gastenhuis, opgetrok
ken. Wat aan onbruikbare marmerblokken in
het opgravingsgebied werd gevonden, ver.
werkte men hier tot een pittoreske woning,
waar de gast en vooral de wetenschappelijk?
gast een gul onthaal geniet. Heeft immer de
oude, maar nog steeds jonge gastheer niet op
geestige wijze in een stuk marmer een La-
tij nscho spijskaart laten inbeitelen, waarvan
de lectuur wel eenigszins je hersens martelt,
maar al vrij spoedig het waiter in den mond
doet komen! Ze is vrij lang, die spijskaart. en£
men denkt onwillekeurig aan die „Saliares
dapes-', de maaltijden der Romeinsohe Saliarl.
scha priesters. Maar kwamen op dat menu ze
ker wel nachtegaalstongen, Indische oesters en!
soortgelijke lekkernijen voor, toch nooit zal dfi
archdftricliniarius het in zijn hoofd gekregen
hebben om hen ook te vergasten op de „potdo
ex faba AraJbica'', bet brouwsel uit de Ara
bische boon, dat de gulle Monsignore als laat
ste nummer van het repertorium aan gijn ga»>
ten belooft. v;.,.
- -■> 'jé-.,.
A s, •- 2c
