DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
STADSNIEUWS
No. 16125
34ste JAARGANG
WOENSDAG 9 SEPTEMBER 1931
WEINIG SERIEUZE CRITIEK
KEMPISCH CONGRES
TE ESSCHEN.
TELEFOON INTERCOMM. 68085
BUREAU: KOEMARKT 4, SCHIEDAM
parallelklassen aan de
UIT REEUWIJK
UIT WADDINXVEEN
PASTOOR AL. WALGRAVE.
De nagedachtenis van Gezelle's
biograaf gehuldigd,
EEN MONUMENT ONTHULD.
DE LEGENDE DER PAREL-
VISSCHERS
DIT NUMMER BESTAAT UIT
DRIE BLADEN
NOTEERING MOUTWIJN EN
SPIRITUS
De ABONNEMENTSPRIJS van de NIEUWE
SCHIEDAMSCHE COURANT bedraagt, franco
btj vooruitbetaling:
Per drie maanden f S.25; per maand t 1J0;
per week 25 cents.
Bij bezorging franco per post bedraagt de
abonnementsprijs per drie maanden- 3.75, bij
vooruitbetalin a.
LOSSE EXEMPLAREN zijn steeds aan ons
bureau Koemarkt 4 verkrijgbaar a 6 cents
per stuk.
POSTCHEQUE- en GIRODIENST No. 81440.
NIEUWE SCHIEDA
DE ADVERTENTIEPRIJS bedraagt:
Voor 1—6 regels: 1.66, elke regel meer 25 cta
Bij contract aanzienlijke reductie.
Geen prijsverhooging voor den Zaterdagavond.
Reclames tusschen den tekst dubbel adv.tarief.
Liefdadigheidsadv nalf tarief. Voor Liefdadig-
heldsadvert. worden geen contracten afgesloten.
Kabouter-advertentiën: 5 regels t 0.60; 10
regels L-16 regels 1.60, bö vooruit
betaling. Porto voor opzending van brieven
gelieve men bi) te voegen.
duim; 75.bij verlies van een wijs-
bq verlies van één hand, één voet of één oog; 150.bij verlies van een
Gratis-Ongevallenverzekering: 500.- bij overlijden door een ongeval; 500.- bij verlies van beide handen, voeten of oog®; JXO
-« bij verlies van twee voorste ledematen alle vingers van een hand; 25.- bij verhes van eiken anderen vinger.
maand in dit blad worden afgedrukt.
Verzekering loopt op de voorwaarden als eenmaal per
Er Is nu al zooveel jaren hetzelfde liedje ge
zangen, dat het wel wonder zou zijn, als bet
nu ineens verstomd was.
Vorig jaar werkte d-e S. D. A. P. zonder
©enige weifeling mee aan een samenstelling van
he vaste naadiscommiiissies zooals die ook dit
maal tot stand zijn gekomen. Toen was de ver
houding rechts tegieu links niiet zoo gunstig
voor de rechterzijde als thans en nu heet
opeens weer die verdeeling, vorig jaar met
volledige medewerking vain de socialistische
fractie tot stand gebracht, hebberig en
schrokkerig voor rechts.
Ley© de consequentie!
Imtueschem, de heeren blijken zoo moeilijk te
voldoen dat we er werkelijk aan twijfelen of
ze wel ooit tevreden zullen zijn. Zoo eisckt
„Voorwaarts" in haar nummer van gisteravond
ook nog een zetel in de commissie voor onder
wijs op. Die commissie bestaat uilt wethouder
de Bruin, voorzitter, en de heeren Broek, van
Dorp, Hoogendam en van den Tempel, dus uit
een sociaal-democraat als voorzitter, een vrij
heidsbond-er, een Katholiek, een anti-revolution-
nair en een ch r latei ij k-hlst or ische.
We weten heuscth niet, hoe hier aan
„oen-spraken" van de S. D. A. P. ware te vol
doen geweest, zondier hetzij het liberale lid,
die in deze commissie volkomen op zijn plaats
is, te wippen, hetzij de meerderheid in de com
missie aan links te brengen
Maar laten we van het chapiter afstappen.
Een fractie die het eene jaar verwerpt wat ze
het vorige heeft helpen opbouwen, heeft het
zichzelve te wijten als haar onitiek niet zoo
heel serieus genomen wordt.
PLAATSELIJK COMITÉ VOOR DE K.S.A.
Op Donderdag 10 Sept. wordt am Ihiailf ne
gen in den R. K. Volksbond aan de vertegen
woordigers der vereeniigingen, d!ie deel namen
aan de Encycliek Demonstratie te Schiedam
verslag uitgebracht vian het fimamciëel resul
taat.
Diaar niet allle vereenigingen een bepaalden
vertegenwoordiger aanwezen, was het niet
mogelijk allien uilt ifce moodigen. Daarom wordt
hiermede berirtit, diat van aile vereenigingen
die medewerkten, gaarne een vertegenwoordl
ger wondt verwacht.
RIJKS H. B. S.
Tengevolge van het besluit van den Rotter-
damschien gemeenteraad inzake de schoolgeld-
heffing wan leerlingen uit de buitengemeenten,
hebben zich 49 nieuwe leerlingen aangemeld
voor de Rijks H. B. S. alhier. Daarvan hebben
9 de aangifte later weer ingetrokken.
Als gevolg van deze vermeerdering van bet
aanital leerlingen, waarbij nog komen 18 leer
lingen, die zilch in den loop van Augustus heb
ben aangemeld wegens vestiging in Schiedam
en wan een aantal van 44, tot de le klasse na
examen toegelaten leerlingen, zal het aantal
parallelklassem met 2 word© nuitgebreid, zoo
dat er zullen komen: 4 klassen I, 2 kiasflen II,
2 klassen III, 3 klassen IV en 2 klassen V.
Er zal een geheel niieuw lesrooster worden
gemaakt, welke zoo spoedig mogelijk van kracht
zal worden.
Oorspronkelijk was ook sprake van een
nieuwe parallelklasis© in II of III, doch door
intrekking wan aangiften zal dit thans niet
geschieden
JAARLIJKSCH ZWEMFEEST VOOR DE
GEREGELDE BEZOEKSTERS DER
DAMESZWEMPLAATS
Ondlanks d© lage temperatuur van het wa
ter bestaat er vee-1 animo tot deelname aan
het Zaterdag te honden Zwemfeest, aanvang
2 uur. Er wordt druk dioor oud en jong ge
oefend.
Het gecois-tumeerd hindjerniszwemmen belooft
evenals alle jaren een flink bezet nummer te
wonden
De Inschrijving wondt Donderdagavond ge
sloten. Het programma is aldus samengesteld
1. Opening door de jongst© zwemster met
polonaise zwemmen;
2. 50 M- schoolslag voor dames die dit sed-
aoe-n het diploma behaalden;
3. Idem voor meisjes;
4^ 50 M. vrije slag voor meisjes tot 14 jaar;
5. 50 M. schoolslag voor meisjes töfc 14 jaar
(2 groepen)
6. 50 M. vrije slag dames;
7. 50 M. schoolslag dames;
8. 50 M. zwemmen, waarvan 25 M. borst en
25 M. rug, voor adsp. S. R. B.;
9. 50 M. zwemmen, waarvan 25 M. met
drenkeling voor leden S. R. B.;
10. 50 M. schoolslag voor adsp. S. Z. C.;
11. 100 M. vrije slagen dames S. Z. C.;
12. Schonspringen, vrije deelname;
13. Gecostumeerd binderniszwemmen;
14. Traotatie en Prijeutreiklng.
De wedstrijden vangen aan om twee uur.
SCHIEDAMSCHE ZOMERAVOND
COMPETITIE
D© Sobiedamsche z-omeravondoompetiti© is
geëindigd en op Maandag 28 September a.s.
zullen op feestelijke wijze de prijzen worden
uitgereikt aan de verschillende vereenigin
gen, die aan de competitie hebben deelgeno
men. Deze feestelijke prijsuitreiking vindt
plaat® 's avonds 8 uur in Musis Sacrum,
Bij of krachtens wetten of verordeningen
voorgeschreven en andere officiëele
af- en aankondigingen van het
Gemeentebestuur
HINDERWET
Ingekomen zijn verzoeken van:
1. H. Daaimeijer om vergunning te oprich
ting van een slachtplaats van vee in het pand
Vellevestsingel no. 17 kadaster Sectie H. no.
778;
2. P. J. J. Barrevoets, Korte Achterweg 6
om vergunning tot oprichting wan een slacht
plaats van varkens achter het pand Korte
Achterweg 6, kadaster Sectie B. no. 641;
Deze verzoeken zijn met de bijlagen op d©
Secretarie der gemeente ter visie gelegd.
Op Woensdag, den 23 September a.s., des
namiddags ten 2 ure, zal ten Radahuize gele
genheid worden gegeven om bezwaren tegen
het toestaan wan die verzoeken dn te ^ngen
en die mondeling ot schriftelijk toe te lichten.
Gedurende driie -dagen vóór het tijdstip hier
boven genoemd kan op de secretarie der ge-
meent© van d© schrifturen, die ter zake moch
ten zijn ingekomen, kennis worden genomen.
V-oflgens d© bestaand© jurisprudentie zijn niet
tot beroep op eene beslissing Ingevolge de Hin
derwet gerechtigd zij, die niiet overeenkomstig
art. 7 dier Wet voor het Gemeentebestuur of
een of meer zijner leden zijn verschenen, ten
einde hun bezwaren mondeling toe te lichten.
Schiedam, 9 September 1931.
POLITIEPOST FRANsOIS
HAVERSCHMIDTLAAN
Heden is de voorloopige politiepost aan d©
Francois Haverschmidtlaan, hoek Rubenspleim,
ter vervanging van den opgeheven post aan
de Nassaulaan, in gebruik genomen. De post is,
zooals men weet, ondergebracht in ©en dubbele
garage, waarvan een dienst doet als wacht,
lokaal en de andere als arrestantenlokiaal.
FILMVERTOONING N. P. B.
Zaterdagmiddag om half drie zal im den Pam-
dora-bioscoop voor padvinders uit Schiedam,
Rotterdam en Delft, leden vain den N. P. B.
de film „Door padvinders gered" warden ver-
toonid.
BURGERLIJKE STAND
Aangifte wan 48 September.
I
GEBOREN: Geertje Willemlna, d. van W.
Etten en M. A. eDdert, Ridderkerksch-estraat 9.
Johannes Cornells, zoon van P. J. Hazel zet
en C. M. J. Maagdenberg, Kamerligh Onnes-
Haan 177. Pi eter Jacob, zoon van A van der
Moet en H. Bogerd, Nieuwe Buurt 17. Jo
hanna Jaooiba dochter van F. J. Hoender
kamp en B. C. Döhirn, Groenelaan 39.
Petronella Oormedia Maria, dochter van J. F.
T. Oompanus en C. A. Steens, Da Ooetastr. 7.
OVERLEDEN: J. van der Most 53 j. echtge
noot e van A. van der Most, Nassaulaan 75.
A. Sintemaartensiddjk 48 j., ©clhtgenoote van O.
P. Marinus, Mariastraat 62.
SCHEEPVAART
SCHIEDAM, 7 Sept. Aangekomen; Noorsch
m.s. Heimoord, van Rotterdam; Ital. s.s. Dal-
miazia, van Rotterdam, beide om te dokken in
d© Wiltonhaven.
SCHIEDAM, 8 Sep-t. Aangekomen: Eing. s.s.
Suiaco, van Bremerhaven om kolen te bunke
ren in d e Wil hel m im aka ven.
SCHIEDAM, 9 Sept. Aangekomen: Duitsch
s.s. Grandon, met stukgoed van Hamburg in de
W ilheLm inahiaven
SCHIEDAM, 9 Sept. Vertrokken: Sparansch
s.s. Mari Dolores naar Rotterdam
DOODELIJKE VAL.
Een driejarig meisje van de familie De V.
aan den Reeuwal alhier viel Zondag uit het
leddkantje. Aanvankelijk werd gedacht, dat het
kind geen letsel had bekomen, dooh bij bet
wakker warden Maandagmorgen werd ontdekt,
dat het kind toch wed gewond was. De ontbo
den dokter constateerde toen hersenschudding.
Het kind is thans aan de gevolgen overleden.
TOL BLIJFT BESTAAN.
Aan het Bestuur van den Polder Stein is
bij Koninklijk Besluit wederom voor een jaar
concessie verleend tot tolheffing over de Brug
over de ge-kanaliseerden Hall. IJssel in de afd.
Stain. De acTjie tot opheffing van den tol heeft
dus geen resultaat opgeleverd
TUSSCHEN DE MACHINE.
De houtbewerker van dier N. had het onge
luk in de meubelfabriek van dien heer R.
mibt zijn rechterpink in aanraking te komen
met een in werking zijnd© vlakbank. Zijn
pink werd h©m nagenoeg van het lichaam
gescheiden. Dokters hulp was spoedig aanwe
zig. Overbrenging naar het ziekenhuis te Lei
den was noodzakelijk nadat eerst een nood
verband was aangelegd.
(Van onzen Brusselschen correspondent
VOLLEZEELE. 6 September 1931.
In het stille Vollezeele, een der vele typische
dorpen van het schilderachtige Payottenland
met zijn heuvelachtige landschappen en fel
wolken-spel, is vandaag een even spontane als
diepgevoelde hulde gebracht aan de nagedach
tenis van wijlen Alois Walgrave, bekende fl
guur udt de Vlaamsche letteren, maar die voor-
al naam heeft gemaakt als Gezelle-kenner.
Die hulde bestond in het onthullen van een
praalgraf op de plaats waar wijlen pastoor
Walgrave ter aarde is besteld, op bet kerkhof
gelegen aan den voet van het onde kerkje,
waarvan hij tal van jaren de toegewijde pas
toor is geweest. Het is vreemd, hoe vele be
kende Vlaamsche priesters-literatoren het
hiërarchisch gesproken, nooit verder hebben ge-
bracht dan tot pastoor van een plattelands
parochie of rector van een of ander klooster:
Gezelle, Verriest, Verschaeve, Walgrave, Eeck-
hout, Joos en veel andere verkeerden in ddt
geval.
Deze huldiging was vooraf gegaan door het
opdragen van een plechtige heilige Mis ter in-
tentie van wijlen pastoor Walgrave. Hierbij
hield de eerwaarde heer Hector Hiers, leeraar
aan het Klein Seminarie van Mechelen een
Indrukwekkende gelegenheidsrede. Het waren
ontroerende oogenblikken de schoone figuur
van Walgrave belicht te zien door een rede
naar op den zelfden predikstoel, waarop zoo
dikwijls zijn slanke gestalte voor de eenvou
dige boeren is komen plaats nemen om van
daar het woord van God te verkondigen.
Talrijk waren degenen die van binnen en
buiten de gemeente 's namiddags bet Lof bij.
woonden en daarna aanwezig waren bij de ont
hulling van het praalgraf. Dit is een uiterst
sober blauwsteenen monument, vier rechtstaan
de vierkante kolommen, die door een kruis In
den top worden vereeuigd. Rechts prijkt een
kelk, als symbool van het priesterschap, ter
wijl links de Vlaamsche leeuw in de steen is
gebeiteld, als zinnebeeldige getuige dat Wal
grave ook een werker was voor Vlaanderen. De
hellende grafsteen vermeldt dat daar ligt be-
graven pastoor Alois Walgrave, die op 9 Fe
bruari 1875 te Gent werd geboren en den 28en
Februari 1930 to Brugge is overleden. De ver-
melding, dat hij werkend lid was van de Ko
ninklijke Vlaamsche Akademie, prijkt boven
een citaat uit het werk van den gehuldigde.
Dit laatste doet wat stroef aan. zooals trou-
wens de meeste gedichten van Walgrave. Het
luidt;
Denken en voelen: van u komt de macht,
Spreken uw gave en uw geest is;
U ik te denken en biechten betracht,
U mjjn gezang en mijn kunst is.
De groote trekken van zijn leven staan ver
meld op de frontzijde van het monument: „Hij
bad voor het volk en beminde zijn taal".
Toen de eerwaarde heer pastoor gebeden
had verricht en het gedenkteeken had inge
zegend, kwam het oratorisch gedeelte der plech
tigheid. Eerste spreker was de zeereerwaarde
heer kanunnik prof. dr. Arthur Boon, hoog
leeraar aan de Leuvensche Alma Mater, pre
sident van het Davidsfonds en voorzitter even
eens van het Gezellecomité, in welke functie
spreker den eerw. heer Walgrave is opgevolgd.
Zijn heengaan was een zwaar verlies en een
harde beproeving, aldus prof. Boon, want zijn
parochianen verloren een vromen herder, bet
Davidsfonds een ijverigen leider en het Gezelle
comité een tactvol voorzitter. Het is dan ook
niet te verwonderen, dat wij hier samen zijn
gekomen om de nagedachtenis van een zoo
verdienstelijk man te eeren.
Deze onze openbare hulde gaat naar iemand,
met een helder verstand en een gouden hart,
die priester, leeraar, dichter, voordrachtgever
en Gezelle kenner tegelijk is geweest. Als niet
een kende hij Gezelle als mensch, als dichter
en als prozaschrijver. Jarenlange studie en zijn
groote vereering van den meester, die zijn
eerste dichtproeven met eigen hand had ver
beterd, hadden hem zoo dicht bij den grootsten
onzer priester-dichters gebracht. Als Walgrave
over Gezelle sprak, was hij totaal los van bet
geschreven woord. Guitig en schalks sprak bij,
met wiegelende bewegingen, maar zoo door-
gloeid van bewondering en overtuiging dat
zijn begeestering op al zijn toehoorders over
ging. Naast zijn priesterlijke bezigheden werk
te Walgrave voor de geestelijke ontwaking en
de zedelijke verheffing van het Vlaamsche
volk. Was er, voor een man als hij, een schoo-
ner zending denkbaar? „Ik dien" was zijn leus
en dienende voerde hij ons volk op tot hoog
vlakten van idealisme. Zijn evangeliespelen
hebben daar veel toe bijgedragen. Hij behoorde
tot de klasse der volkspriesters, de in sommige
antl-Vlaamsche kringen zoo gehate „petits
vicaires" en plattelandspastoors. Toch zijn zij
het, die het meest van allemaal voor de verhef
fing van Vlaanderen hebben gewerkt. Evenals
bij Gezelle geschied-de ook bij Walgrave, den
vromen priester en offervaardigen leider, alles
in simplicitate et veritate.
Een volgend spreker was de beer dr. Jan
Grauls, de ijverige secretaris van het Gezelle
comité. Hij wees er op, dat mede door het toe
doen van Walgrave, Guido Gezelle is gehuldigd
geworden zooals nimmer tevoren met een dich
ter is gebeurd: wij brengen hem bier den
post-humen dank van millioenen Gezelle-vereer-
ders. Onlangs ontviel ons Jules Lagae, die het
Gezellebeeld te Brugge heeft gemaakt en even
eens een vriend van den meest'r was; die twee
werkers voor Gezelle zijn thans met onzen
onsterfelijken dichter in den hemel vereenigd.
Hierna weerklonk, bij monde van den eer.
waarden heer van Hoeck, de stem der oudleer
lingen van Walgrave, toen deze leeraar was
aan het college te Hoogstraeten. Men kan, aldus
spreker aan Alois Walgrave niet denken zon
der zich zijn leeraarstijd te herinneren. Ge-
Pastoor Alois Walgrave.
slachten studenten heeft hij trouw 1-eeren zijn
aan een ideaal en opgeleid in den cultus van
het goede en het schoone. Zijn verschijning
met den wiegelstap en de prevelende lippen is
ons altijd bijgebleven; zijn lessen, vooral in de
Nederlandscbe taal. waren echte festijnen, een
„école péripatëticienne". Hij gaf alles in een
voud, dus écht. „Schijn" kon hij niet luchten
en ook daarin was hij Gezelliaansch. Als „de
blomme" van Gezelle, is zijn leven gericht ge
veest naar het licht.
De Koninklijke Vlaamsche Akademie had
haar werkend lid, den eerw. heer Joris Eeck-
hout naar Vollezeele afgevaardigd, o-m zich bij
de hulde van hede-n aan te sluiten. De eerw.
apr. wees op d© groote arbeidskracht en de
communicatieve gaven van Walgrave, wiens
leven stilaan vergroeid was met dat van Ge
zelle. Zijn hoofdstreven is geweest: aan te too-
nen hoe in Gezelle de dichter altijd een is
geweest met den priester, die als richtsnoer
had „de zielen op te voeren naar God". Wal
grave kon het leven van Gezelle openplukken
gelijk een schoone roos. In de Akademie nam
hij den zetel in van Hugo Verriest, dién an
deren grooten Gezellevereerder, alzoo hadden
wij den schakel van een schoon driemanschap.
Walgrave had zijn bewondering voor Gezelle
van geen vreemden, want niemand minder dan
zijn vader wees hem op den dichter. Alzoo
kwam die vereeniging van den vader op den
zoon en de zoon riep ze wakker in honderden
studentenharten. Daarom is dit graf hier ge
lijk de akkervloer, waar het zaad niet rust in
den dood, maar kiemt en groeit tot duizenden
andere zaden, waaruit Vlaamsch cultureel ko
ren wordt gewonnen.
Na een dankwoord van den voorzitter van
het plaatselijk comité en een gemèenschap-
pelijk gebed voor de zielelafenis van pastoor
Walgrave, eindigde de plechtigheid bij bet
graf.
Terwijl de aanwezigen bet kerkhof verlieten,
werden de „Vlaamsche Leeuw" en andere lie
deren gezongen.
In den loop van den dag werd een concert
gegeven op de Groote Plaats.
De velen die van buiten waren gekomen aan
vaardden de thuisreis, in een ononderbroken
bewondering voor de schitterende landschap
pen van het Payottenland.
Een reiziger, die de pairelvdsisohers beeft be
zocht, yertelde de volgende m-erftawaardige le
gende. Een oude vissober bood aan hem de
mooiste parels t-e laten zien, welke op de we
reld bestaan, en meteen wees hij op een-ige
vaait-jes, zoools men ze gebruikt vo-or het in
leggen van vruchten. Ze waren met kristalhel
d©T water gevuld en op den bodem lagen pa
rels ter 1-oogte van meerdere centimeters. Op
de vraag, waarom hij de parels in het water
herwaarde, antwoordde die grijsaard:
Dit water is absoluut zuiver regenwater,
dat nooit de aar-de heeft aangeraakt en ddt
gebleven is, izooals het uit de venbinddn-g van
hemelvuur en witte wolken is voortgekomen.
Ge weet, dat parels dauwdroppels zijn, wel-ke
dn den manensichij-n van den hamel vallen
en een beetje van dit wondere sterreliobt naar
d© diept© d-er ze© meenemen. De parelmoersohel-
pen vangen in hun zijden mantel deze kost
bare tranen va-n den nacht op en zoo nemen de
parels lichamelijke vormen aan en worden
dochters van den hemeldauw en de maan. Als
de parels de zee verlaten, zijn ze met pekel
doordrenkt, waardoor d-e zuiverheid van den
glans met een groen-en nevel overtrokken
wordt. Ze kunnen slechts worden gereinigd in
hemelwater welks dochters ze zijn.
Men raadt steeds aan de parels im water te
-bewaren. Een pas gewonnen parel welke er wit
-uitziet, krijgt langzamerhand na eeni-ge maan
den een roodachtige kl-eur. Heeft ze een bleek
groenen ondergrond dam wordt ze daarentegen
volkomen wi-t. Voor deze verandering is echter
de tij-d voldoende, bet gedestilleerde water is
slechts een oud vooroordeel.
Ook de grijze visscber gaf den raad, om, bij
de parelviss-cherij steeds daarheen te gaan,
waar het ten tijde van volle maan overvloedig
heeft geregend. En het is ook werkelijk waar,
dat in regemjaren veel parels worden gevon
den.
Overigens Is de werkelijkheid niet zoo poë
tisch als de legende zou doen gelooven. Want
de parel is te danken aan den overvloed van
een soort rog, die graag in modderig water
leeft. Deze visch werpt een mioroscopiecih
(fcledme parasiet uit, welke zich op de schaal
van den oester vastzet en ze doordringt, terwijl
hij aar.bij een gedeelte der pare-kmoerafsehei-
dinig mee naar binnen brengt. Uit ddt v-reemd
lichaam ontstaat dan de parel- s
Onze Amfwerpsche correspondent schrijft:
De Vereeniging „Geschied- en oudheidkundi
ge Congressen der „Kempen" die gelijk gemeld,
te Esschem eenige dagen geleden zoo n kenrige
tentoonstelling gewijd aan bet gilde-wezen op
touw zette, beeft haar vierde Kempisoh con
gres gehouden.
De plechtige opening bad plaats op bet ge
meentehuis, de belangstelling was niet over-
groot
De voorzitter kan. Jamsen verwelkomde de
aanwezigen. Hij wees op bet doel van bet
congres, dat a-ls onderwerp gekozen heeft:
l et "corporatief leven van de gilden in de Ant-
werpsche Kempen. Er is geen onderwerp zoo
oud en zoo nieuw. Voor echte historische en
economische studies kan men nergens betere
gegevens vinden dan bij bet gildedeven.
K zeker enkele goede werken, m® er
berust nog veel in de archieven; de oogst is
riik maar er zijn weinig werkers.
Er kan uitgëhaaM worden de
de strijd om het bestaan, het economisch leven
dlSpr.1J Spte dat uit de besprekingen wwL
spruiten zal meerder licht over bet g
grrj ]|f]AWPl^lftTl
Onmiddiellijk daarop verleende de vooralt-ter
het woord aan den eerw. heer L. J. M. P p-
pen, archivaris C.O.O. te Antwerpen
Spr. behandelde bet onderwerp „De Sint oe-
tastianus-gilde van Viersel". Hij deed interes
eante medede-elingen omtrent de wijze van
scheiding der Sinite Sebastaan-gilden van Mas-
senihoven en Viersel voor de oppergilde van
Brabant te Leuven.
De scheiding werd voltrokken op 2 Aug.
1688 in de kerk van Viersel; het ging er zeer
broederlijk toe. In bot register van Viersel,
dat op bet staatsarchief te Antwerpen bewaard
ie. vindt men belangrijke gegevens omtrent de
plaatselijk© gil-de-gebruiken en de statuten
van den cornet, den trommelaar, den alpherus,
alsmede over den oorsprong der gilde, hetgeen
zeer zeldzaam gevonden wordt.
Kanunnik Jansen stelde de vraag aan bet
congres of iemand kon aanwijzen waar de
archieven der opper-gil-de van Leuven, de moe-
der-vereeniging van Brabant te vinden zijn.
Tot nu toe zijn alle opzoekingen tevergeefsch
geweest en nochtans zou daaruit een rijke
schat omtrent het güdeleven in de Kempen te
vin-den zijn.
Kanunnik Erens vraagt waarom niet, gelijk
vroeger, weer een ópper-gilde zou kunnen wor
den gesticht.
Besloten wordt een oproep te doen aan de
ou-d-e gil-den om een federatie op te richten.
Kanunnik Erens, archivaris van Tongerloo
spreekt vervolgens over „De turfuitbating van
longerioo te Essoben". Hij geeft een historisch
overzicht boe de albdij in het bezit is gekomen
van de velden van Esschen en het begevings-
recht van de kerken van Nispen en Zundert
in de 12e eeuw. De moervelden liepen tot
Roosendaal. In de 14e eeuw lezen wij dot
Vlamingen en Zeeuwen naar hier kwamen om
d© kloosterlingen te helpen.
Tongerloo kreeg uitwegen langs een water
weg naar Bergen op Zoom, Breda en Antwer.
pen. Het vervoer naar Antwerpen ging vooral
langs Bergen op Zoom en Roosendaal.
De eerste verkoop geschiedde in de vijftien
de eeuw. Uitgestrekte velden werden verkocht
bij contract van 50 en 100 jaar. Het vervoer
bleef het groote bezwaar, daarom werd de turf
vaart van Calmpthout gegraven in 1537, een
plan voor een nieuwe vaart op Roosendaal, kon
niet doorgaan wegens de oorlogsmoeilijkheden.
Eerst begin 17e eeuw kon deze vaart definitief
tot stand komen. Tongerloo had slechts een
klein aandeel in de uitbating. Begin 18e eeuw
maakte de turfindustrie een scherpe crisis door;
de belasünghuurdérs hieven een belasting op
het vervoer naar Amsterdam, dat in vreemde
bezitting was. Maar Tongerloo eischte de rech
ten van haar vrijdom op. En Tongerloo kreeg
gelijk op voorwaarde, dat minstens de helft
der turf langs Roosendaal vervoerd naar Ant
werpen zou gaan.
De turf bracht aan de abdij wel wat op, zij
verkocht per bunder aan 153 gulden; bovendien
mocht zij een belasting beffen op elk turfschip.
Er gingen 500 800 schepen per jaar naar
Roosendaal. Wie er echter veel meer verdien
den, dat waren de opkoopers van Roosendaal,
die tot omstreeks 1700 bet monopolie bad-den.
Er werden jaarlijks ongeveer 250.000 ton turf
langs Roosendaal en Bergen op Zoom vervoerd.
Na deze interessante mededeelingen wordt de
eerste zitting gesloten.
Des avonds hield de musicus Lod Ontrop een
voordracht over het ontstaan en bet wezen van
bet Nederlandsche volkslied. Kinderen voerden
aardige spelen uit en Octaaf Lauwers zong met
begeleiding van mej. Maria Ontrop tal van
prachtige middeleeuwsche liederen.
Zondag, de tweede dag, was de groote. Be
gonnen werd met een zitting van het congres.
De congressisten werden officieel ontvangen op
bet gemeentebuis door burgemeester Kenis.
Voorzitter kan. Jansen dankte voor de harte
lijke ontvangst en den steun van Esschen on
dervonden. De burgemeester van Bergen op
Zoom, de heer Blom, verklaarde, dat de ge
meente Bergen op Zoom en de andere Noord-
Brabantsche gemeenten, welke op de cultuur
historische reis zullen bezocht worden, de con
gressisten hartelijk zullen ontvangen. Hij
hoopte dat dit alles zou bijdragen om de be
trekkingen tnsschen beide landen nog te ver
stevigen. Dadelijk daarop werd het congres
voortgezet. Dr. Josef Cornelissen sprak over
eenige oude gilden van St. Anthonius Brecht
en Karei Peeters van Wuestwesel gaf een studie
over de diepere beteekenis van het gildewezen.
De minister van onderwijs en schoone kun
sten de heer Petitjean kwam rond den middag
op bezoek; hij werd ontvangen door den bur
gemeester mr. J. Kenis en den gemeenteraad,
alsmede door de bestuurderen en leden der
Kempische congressen Kan. Jansen verwel
komde den minister in het Fransch, de minis
ter antwoordde In het Vlaamsch. Hij toonde
groote belangstelling voor de expositie alsmede
voor den echt Kempischen middag.
Esschen beleefde inderdaad een schoonen
ouden dag. Men had namelijk voor den eersten
Verwacht wordt;
Zwakke tot matige winden uit Westelijke
richtingen, gedeeltelijk bewolkt, weinig of geen
regen, iets zachter.
Fietsers en motorrijders lichten op van
'3 avonds 8.— tot 's morgens 5.54.
lederen Maandagavond repetitie Harmonie-
gezelschap St. Ambrosius, R. K- Volksbond.
8 uur. Aanmelding nieuwe leden. Instrumenten
beschikbaar.
Dinsdag bestuursvergadering R. K- Metaal-
bewerkersbond ^St. Eloy", Gebouw R. K. Volk»
boud.
lederen Woensdag om half negen bestuur»
vergadering van bet afdeelingBbestuur van den
N. R- K- Volksbond,
lederen Woensdagavond om half 9 repetitie
Schiedams. Mannenkoor" (dirigent Paul v.
d. Putten). Groote zaal van den R. K. Volk»
boud.
lederen Woensdagavond van 8 tot 10 uur In
den R K. Volksbond gelegenheid tot het af-
halen van naaiwerk voor de Theresia-vereeni-
ging.
lederen Woensdagmiddag van 3—3% onr
gelegenheid tot afhalen van Naaiwerk voor d.
Misrienaaivereeniging, Korte Kerkstraat 6.
lederen Woensdagavond half 9 verplichte
büeenkomst St Jos. Gezellen, Schiedam I, Ver-
Sïïebouw Lang© Haven 70 Conferentie
ove^ Populair Godsdienstige Onderwerpen,
door den praeses.
lederen Donderdagavond van 8—10 uw
repetSe Polyhymnia. R K. Volksbond.
lederen Vrijdagavond van half 9 tot halt 11
repetitie Koninkl. Zangvereeniging Schieda^.
Mannenkoor „Orpheus" onder leiding van Ed.
Flipse. Gebouw R. K- Volksbond.
lederen Zaterdagavond; Ned- R
van Houtbewerkers, Meubelmakers, Behan
gers en aanverwante vakken
Van half 8 tot half 9 ritting van h<n bestuur
Gelegenheid tot aanmelding van led
Donderdag 10 September.
Ledenvergadering R. K. f^eks^™
„S-t. WilUbrordus". R. K.. Volksbond. Aanvang
half acht.
Dinsdag 15 September
Jaarvergadering R. K. Bond voor
zinnen. Gebouw R. K. Volksbond. Kwart over
achit.
9 S e p t.; Groote Schouwburg, De roode divan
(Rott Hofstadtooueel) 8.15 uur (voor vo w.)
11 Sept.: Groote Schouwburg, Viktoria und
ihr Husar (Fritsch Hinsch-operetteuu)r
(voor volwassenen) Groote Kerk, Orgeb
voordracht J. H. Besselaar Jr., 8 uur.
Dagelijks: Arena, 2% en 8%, Zondag ook
5 uur, (voor volwassenen).
Bioscopen: Goedgekeurde programma's
tot en met Donderdag 10 dezer in: Roynl. He
groote vijver; Grand, Privé-secretaresse (voor
volwassenenOlympia, De zonden der vaderen
(voor volwassenen); Luxor, VooTloopige hechte
nis (voor volwassenen)Roxy, De Koning der
Bernina (voor volwassenen)Corso, De man,
die zijn moordenaar zoekt.
SCHIEDAM, 9 Sept. Officieele noteerfng van
de commissie uit de Kamer van Koophandel
Moutwijn
Moutwijn per H.L. ad 46 pet. 8.50.
HERMAN JANSEN
Spoeling
Spoeling 1.40.
keer een „Kempisch Landjuweel ofte Schietspel
georganiseerd „om schutterlyck naer den pape
gay van eeren te schieten gheordinneert ende
opgesteit binnen den dorpen van Esschen".
Er waren prijzen om het „schoonste Inne-
comen", schoonste Breuke, schoonste vaandel,
schoonste dansen, zwagien met de vendels,
trommelroffelen, dichten het schoonste refe-
reyn van twee mael 12 verzen en de schieting
voor de „opperkoning" tusschen de koningen
der verschillende schuttersgilden.
Er waren niet minder dan vijftien gilden in
den stoet, die wel niet zoo grootsch was als die
van Wuestwesel, een paar jaar geleden, maar
die toch wel enkele goede elementen van oude
gilden bevatte. Het was evenwel niet altijd
geheel „af". Kempische boeren op gele of lak
schoenen zijn toch niet van den „goeden ouden
tijd".
Wat er ook van zij Esschen en vele vreem
delingen hebben zich niet weinig vermaakt
met al die zaken van vroeger tijd, niet in bal
minst natuurlijk met de oude dansen.
