WAT MOET IN HET KAPITALISTISCH
STELSEL BESTREDEN?
Er wordt niet voldoende onderscheid gemaakt
NAAR HARMONISCHE ORDENING VAN
KAPITAAL EN ARBEID.
Zinken we nu dieper
dan ooit
DINSDAG 6 OCTOBER 1931
ONS BEDRIJFSLEVEN
V-
Geen wantrouwen wekken
CRISIS-CONGRES VAN
N.V.V. EN S.D.A.P-
hartelijk dank
Er ?tjngente?enheid-
mensch d Vden in het leven van eiken
DE DUBBELE KINDERMOORD TE
WATERINGEN.
R. K. UNIVERSITEIT.
POENALE SANCTIE OPGEHEVEN.
Op de tabaksondernemingen.
DE DELISCHE PRINSEN.
ACTIE TEGEN HET WETSONTWERP
TERPSTRA.
CARL NIELSEN f
EDISON'S TOESTAND VEEL
SLECHTER.
Mgr. Aengenent wijst werkgevers en
werknemers op hun fouten
en plichten.
BEDRIJFSORGANISATIE EN
„KAPITALISTISCH
STELSEL."
REDE MGR. AENGENENT.
Mgr. Aengenent.
ECONOMISCHE RECONSTRUCTIE
EN ONTWAPENING.
Dr. Wibaut.
it
Juist een week geleden hebben we er op
gewezen, dat de belangen van ons bedrijfs
leven in dezen tijd de haast angstige zorg
moeten vragen van geheel ons volk en van
de overheid op de eerste plaats.
Onze regeering moge zich zoo scherp mo
gelijk realiseeren de gevolgen, die de depre
ciatie van het pond voor ons bedrijfsleven
kan hebben, en onvervaard de maatregelen
nemen of voorstellen, die de abnormale toe
stand van het oogenblik vereischt, zonder
zich vast te klampen aan theorieën, die in
normale omstandigheden haar groote aan
trekkelijkheid hebben of aan welk doctri-
nairisme ook.
Dergelijke opvattingen komen op zeer
gelukkige wijze tot uiting in een Zaterdag
avondartikel van het „Utrechtsch Dagblad"
dat de belangen van ons bedreigd bedrijfs
leven zoo scherp mogelijk op den voorgrond
stelt, met terzijdestelling van datgene waar
aan dit orgaan van liberale richting in rus
tige tijden zijn hart verpand houdt.
Met groote beslistheid stelt het blad de
diagnose:
Inderdaad kan men zonder gevaar voor
spellen, dat de politiek van ons land in de
naaste toekomst beheerscht zal worden, door
den noodstand van het nationale bedrijf, dat,
op den rand van den afgrond, thans met
nadruk eischt, dat, met tegenstelling van
alle theorieën, thans gedaan wordt wat mo
gelijk is, om een algemeens Ineenstorting te
voorkomen.
Waar het thans op aan komt, dat is: onze
nationale bedrijven rendabel en in stand te
houden.
Of de middelen daartoe „kunstmatig" zijn,
is in de omstandigheden vaar in wij leven,
volkomen onverschillig. Bij een noodstand
passen noodmaatregelen. Wanneer de toe
stand in den landbouw zoo wordit en wij
zijn daar, in sommige streken des lands, niet
zoo heel ver van af dat op eenigszins
groote schaal tot executies moet worden
oven-gegaanwanneer, in de industrie, tot
sluiting der fabrieken en ontslag van werk
volk moet worden besloten: zal dit de
inleiding zijn tot een zoo groote social© re
volutie, dat, tegenover dit gevaar, het belang
van het integraal handhaven van in nor
male tijden ook door ons aangehangen be
ginselen volkomen wegvalt
Ons volk moet blijven werken, aldus het
Utrechtsch orgaan, en bij het karakter van
onze nationale industrie beduidt dit, dat
onze industrie moet kunnen blijven expor
teeren. „Dit is slechts mogelijk wanneer
onze productiekosten, in het algemeen, met
een marge, minstens gelijk aan de '20 25
pet. die het pond in waarde verloren heeft,
naar omlaag kunnen worden gedrukt".
Verder wijst het blad er op, „dat alle on
kosten sedert lang tot het uiterste zijn ge
reduceerd, behalve de loonen. Doch een al-
gemeene plotselinge verlaging der loonen
met een vierde is practisch onmogelijk". Ook
het opgeven van den gouden standaard is
uitgesloten. Op een herleving der export
mogelijkheden behoeft daarom voorloopig
niet te worden gerekend.
En dan eindigt het blad met de volgende
kloeke zinsneden:
da? wellichit mogelijk, evenals dit Iu
aewitüïi sJn> fD .s®scki^d't> met behulp van een
eend P°litieki de, thans overwe-
em uitvoer ingerichte industrie,
C tiir °m -S ^UWen' dat ZÜ althans aan
het werk en in het leven kan blijven?
a nog n7et zoover achter ons,
dart, zelfs het stellen van deze vraag in een
orgaan als het onze, bijna als hoogverraad
aan de beginselen, die ook ons blad aan
zou.zi^a beschouwd, Maar de omstan-
ig eden zijn zoo ernstig en de stemmen die
Mint 215 onzer tariefpolitiek aandringen,
die W k°° luid' en vo°ral, de voorbeelden,
ebuitenland ons geeft, stemmen zóó
onW e*?ken» dat althans het opnieuw en
lijk schijat61*1 Stellen der vaag onvermijde-
ee^6Ze Woorden mogen voor onze regeering
wiiidP°0rSlag Zi^n om onvervaard en onver
orrwt V^°r s^e"en wa* de tegenwoordige
an igheden in ons bedrijfsleven moch
en vereischen, zonder zich het hoofd te bre
en met eventueels kansen van aanneming
digV6rWerPing door de volksvertegenwoor-
Verleden
volle bet i, was 't nog te vroeg om de
harteli't T® 8 611 waard© van den mij zoo
dag 2(! Q den feestdag van verleden Zater-
S b Sept. te kunnen overschouwen.
ba 'i waag ik 't een woord van oprechte dank-
rheid en gToote voldoening uit te spreken,
voo ngS k®b ik een jubilaris, die overigens
r. geen klein geruchtje vervaard is, hooren
u, gea> dart hij bij het aaaihooren van alle
den get>raobt, zich klein had voelen wor-
zij hadden hem er werkelijk dezen keer
<*®s onder gekregen.
te a tegensteHing met hem zou ik 't wagen
turn-11'"7611 zeggen ik ben al klein van pos
die inÖrt°eS dat ik 171bij al de sympathie,
otKi afgeloopen week op velerlei wijze
Zderkeiiiv allerl6i vorm tot uiting kwam, aan-
Niet. V voelen groeien.
dankbaar]" trots 011 zelfvoldaanheid, maar uit
echaD om 16id voor zooveel betoonde vriend-
t* twijfelen, ^2^1. aan zich zelf begint
voor de aai e" zicl1 a£vraagt, ben ik werkelijk
"weest. Il-nleving van eenigerlei nut ge-
Ik moet
week onder dn .erkennen, dat mij verleden
is gestoken. °bzich,t een hart onder den riem
Van een o
legemheld een oc*"e,sa kreeg ik bij deze ge
kende, dat toen i.ven' wa&rin bij mij be-
mijn redacteurstaakVÓÓr 011 twintig jaren
tieke kringen van ^egon, men in journalis-
zien mijn zwakke gfc°0rcleei1 was, dat deze ge-
kraohten wel niet dJleid en zuiniSe levens-
En nu zijn zoowaar „r dureal zou-
mijn haren al aan het dienstiaren 011 °°k
Men heeft mij spontaa!,VeT toe'
bereid, dat mij lust en hartelijk feest
om nog voor eenige jaargang! .beeft gegeven
Ik dank U allen, ver en te teekenen
- u nabij, ten zeerste
voor dezen schoenen dag.
P. hyacinth HERMANS.
PASTOOR J. OPMEER j.
In Huize „Nieuw Marienburgiv*
is gisteren im den ouderdom van 7/ oeb' IJU
de zeereerw. heer J. 0^
pastoor van Nee en Swaluwtebuurt,
Het onderzoek nog geen resultaat
opgeleverd.
Gisteravond had bet onderzoek in de ver
schrikkelijke moordzaak te Wateringen nog
niets nieuws opgeleverd. Men was evenver als
Zondag.
De begrafenis der beide kinderen zal mor
genochtend om olf uur plaats hebben op de
algemeen© begraafplaats te Wateringen, waar
de lijkjes zich in het doodenhuis bevinden.
Omtrent het motief van den moord of om
trent de(n) dader(s) kunnen de politie en de
justitie tot op heden nog geen inlichtingen ver
strikken.
De strengste geheimhouding is opgelegd.
Bij informatie aan de kliniek, waar de vrouw
is opgenomen, verklaarde de hoofdzuster ons,
geen inlichtingen te kunnen verschaffen om
trent den toestand van de vrouw.
Nader vernemen wij intusschen, dBfc de vrouw
bij hare omwonenden niet als abnormaal be
kend stond.
De mam leefde eenvoudig.
Volgens verklaring van den burgemeester
van Wateringen blijft de woning van D. voor
loopig nog gesloten.
Het nieuwe gebouw ingezegend.
Zondag werd het nieuwe aulagebouw van de
R K. Universiteit ingezegend door den rector-
magnifious prof. dr. R. Jansen O. P. Het ligt
in de bedoeling de aula en de andere lokalen
zonder meer in gebruik te nemem.
NEGENDE JAARCONGRES
R-K. VOLKSPARTIJ.
Zaterdag en Zondag hield de R.-K. Vólks-
Partij haar negende jaarcongres te Zwolle.
Na de openingsrede van den voorzitter werd
een motie aangenomen, die regeering en
volksvertegenwoordiging uitnoodigde ten spoe
digste een begin te maken met de nationale
ontwapening. Het partijbestuur werd uitge
breid met twee leden, n.l. de heeren mr. P.
Arts en Felix Donders, beiden te Tilburg.
Het tabaksbureau deelt ons het volgende
mede:
Met het oog op de te treffen maatregelen
met de in November begiinende voorbereiden
de werkzaamheden voor den tabaksoogst 1932
hebben de directies der tabaks mijen moeten
besluiten thans afstand te doen van de poenale
sanctie in haar tabaksondernemingen.
Door de gewijzigde arbeidsomstandigheden
ter oostkust van Sumatra ingevolge de zeer
verscherpte wereldcrisis mogen wij de verwach-
ting koesteren, dat deze maatregel, in dit tijds
gewricht genomen, met den onmisbaren gou-
vernementssteun zonder al te groote schokken
voor het bedrijf zal kunnen worden doorge
voerd.
De tabakmaatschappij Arendsburg en de
Soemkei Lipoet Mij. konden dit besluit niet
meewerken, wegens verblijf barer directeuren
in Imdië.
MBDAN, 5 October (ANETA)
De Delische prinsen, die een reis door
Europa hebben gemaakt, arriveerden heden
met het m.s. „Demp©"' te Belawan, alwaar zij
met adateeremonieel door honderden aanzien
lijke personen, benevens vertegenwoordigers
van het Luropeeschc bestuur werden verwel
komd
Vogels van diverse pluimage.
Op initiatief van het hoofdbestuur van
„Volksonderwijs" is te Amsterdam een verga
dering gehouden van vertegenwoordigers van
onderwijs- en onderwijzerswereenigingen, poli.
tieke partijen en vaJkoentralen, voorstanders
van openbaar onderwijs.
Doel van de bijeenkomst was, zoo mogelijk
te komen tot een eensgezind optreden tegen
verschillende der voorgestelde wijzigingen van
de L. O. 1920, die ten nadeele zullen zijn van
bet onderwijs en speciaal van het openbaar
onderwijs.
De vergadering stond onder leiding vam den
heer Klaas de Vries, hoofdbestuurslid van
„Volksonderwijs".
Uit de gehouden besprekingen bleek, dat
algemeen gevoeld werd, dat juist in een ge-
meenschapelijke actie op de hoofdpunten van
het ontwerp dezer nader vast te stellen
op de meest vruchtbare wijze tegen de nadeelen
bij dit wetsontwerp, het onderwijs in het al
gemeen en het openbaar onderwijs in het bij
zonder aangedaan, kan worden opgekomen.
Aan het hoofdbestuur van Volksonderwijs
werd opgedragen een ontwerp program samen te
stellen, dat aan de bovengenoemde vereeni-
gingeu ter nadere beoordeeling zal worden ge
zonden. Een plan voor de algemeen© actie voor
gesteld door „Volksonderwijs" werd in principe
reeds aanvaard.
De Deensohe componist Carl Nielsen is 66
iaar oud, te Kopenhagen overleden.
NEW YORK, 5 October. (H.N.) Volgens de
laatste berichten is de toestand van Edison de
laatste 24 uur veel slechter geworden. De pa
tiënt neemt bijna geen voedsel meer tot zich
en zijn krachten neimen snel af.
In de leeraarskamer van het R. K. Lyceum
aan den Zijlweg te Haarlem werd Zaterdag,
avond een vergadering gehouden ter oprich
ting van een afd. Haarlem der Katholieke
Jonge Werkgeversvereniging.
De voorzitter van het voorloopig afdeelings-
bestuur, de heer F. p. Th. Rohling, leidde
Mgr. Aengenent, nadat deze in den tuin vau
het lyceum door een eerewaoht van Bavokna
pen met banieren was begroet, binnen en sprun
een welkomstwoord, waarin hij allereerst Mgr
Aengenent dankte voor het aannemen van de
uitnoodiging deze oprichtingsvergadering met
zijn hooge tegenwoordigheid op te luisteren.
Nadat hij ook den anderen genoodigden het
welkom toegeroepen en de leden zelf voor hun
groote belangstelling bedankt bad, verklaarde
de voorzitter van het hoofdbestuur, de heer
A. van der Lugt uit Rotterdam, die met eenige
hoofdbestuursleden aanwezig was, afdeeling en
bestuur voor opgericht en geïnstalleerd.
Deze avond is, zoo zeide spr., een reden,
het idealisme, dat nog onder de leden brandt
hier weer te doen uitslaan im een breedere
vlam. Zij zullen doorgaan, zich te ontwikkelen,
en steunend op de katholieke beginselen, klaar
staan voor den nieuwen dag, in een vereeni-
ging, die in den storm der tijden haar weg blijft
gaan en leiding geeft aan de leden, die zich
voortdurend door studie op hun toekomst voor
bereiden.
Hierna heeft Mgr. Aengenent de vergadering
toegesproken.
1
De K. J. W. V. is voor mij altijd geweest een
der meest ideale vereenigingen uit ons Katho
lieke organisatieleven. Steeds heb ik haar ont
wikkeling met de grootste belangstelling ge
volgd, omdat in deze vereeniging leeft het
ernstig pogen en streven om kennis te nemen
van de rechtmatige verlangens, die in arbei
derskringen leven en om daaraan tegemoet te
komen. Dit streven is steeds een kenmerk ge
weest der K.J.W.V. Haar ideaal is steeds ge
weest de ideale verhouding en samenwerking te
brengen tusschen de standen, die in overeen,
stemming is met de leer van het Evangêlie
en in verschillende Encyclieken tot uiting is
gebracht. Vanwege deze sympathie voor de
K. J. W. V. ben ik
dan ook ten zeer
ste verheugd, dat
n Onze Bisschops-
■tad een afdeeling
laarvan is opge-
iokt Geheel in de
ijn der laatste
'Incycliek ook, van
„Quadragesimo
Ynno" is het stu-
dieprogram van
len winter, dat uw
voorzitter zooeven
in zijn toespraak
heeft aangekon-
ligd. De grond
toon van „Quadra
gesimo Anno", ook
ideaal uwer
vereeniging, is deze: te streven met alle
krachten naar de harmonische samenwerking
tusschen werkgevers en werknemers. Bij uw
studie zult gij speciaal daarop moeten letten.
En hier wil ik wijzen op enkele tekortko
mingen, die aan weerszijden te constateeren
vallen en die niet te ontkennen zijn. Den laat-
sten tijd nemen wij aan weerszijden verschijn
selen waar, die voor de genoemde harmonische
verhouding niet bevorderlijk kunnen zijn. Hier
van wil ik u concrete voorbeelden geven.
Ten eerste: tekortkomingen aan werkgevers
zijde. Het komt voor, dat in Katholieke werk
geverskringen door enkele leiders termen wor
den gebruikt, die geen vrede brengen, maar
wantrouwen werknemerszijde wekken.
Wanneer een minister bepaalde maatregelen
voorstelt, die niet alleen naar den zin der ar
beiders zijn, maar die ook onbevooroordeelden,
dus buitenstaanders, een toe te juichen maat
regel noemen, welke geheel in de lijn ligt der
Katholieke gedachte en de samenwerking tus
schen werkgevers en werknemers wil bevorde
ren en verstevigen, dan worden van werkge
verszijde soms woorden van critiek geuit, die
dien maatregel geheel en al verwerpen, terwijl
bovendien de toon niet geschikt is om het ver
trouwen der arbeiders te winnen. Dit is niet
in den geest van „Quadragesimo Anno". Im
mers de harmonie is alleen te verkrijgen bij
wederzijdsch vertrouwen. En daarom moet men
zich wachten voor alles, wat dat wederzijdsch
vertrouwen schaden kan.
Crisis en kapitalistisch
stelsel.
Ten tweede: tekortkomingen van werkne
merszijde. Ook hier zal ik concreet zijn. Van
arbeiderszijde en wel van degenen, die zich de
leiders noemen, worden soms klanken geboord,
die het vertrouwen van de werkgevers in de
werknemers niet kunnen versterken. Zoo bij-
voorbeld de critiek op het kapitalistische pro
ductiestelsel. Men zegt: „het kapitalistische
productiestelsel moet verdwijnen. De tegen
woordige crisis toont het failliet van dit stel
sel aan. Aan het kapitalistische stelsel moet
een einde worden gemaakt".
Ook deze uitingen kunnen niet zijn in den
geest van „Quadragesimo Anno". Daardoor kan
de geest van „Quadragesimo Anno" niet wor
den gevestigd.
Het is buitengewoon simplistisch de crisis
van tegenwoordig te wijten aan het kapitalis
tische stelsel. Enkele redenen dier crisis, mo
gelijk niet alle, vallen zeker aan te wijzen.
Allereerst de wereldoorlog, die heteconomisch
leven heeft ontwricht, terwijl men na den oor
log geheel stelselloos is gaan produceerem. Ver
der het feit, dat groote deelen van de wereld
bezig zijn jaren lang zich op economisch ge
bied onafhankelijk te maken van het beschaaf
de Europa, waardoor de internationale handel
van dit Europa werd gefnuikt. Voorts de hooge
tolmuren, die zoowel de nieuw gevormde als
de oude staten hebben opgericht. Derhalve is
het wel zeer simplistisch en onjuist de econo-
mische crisis te wijten aan het kapitalistische
stelsel en wel uitsluitend daaraan. Kleven dan
geen fouten aan het kapitalistische stelsel?
Ongetwijfeld. Zelf heb ik sinds dertig jaar en
als professor en niet minder als Bisschop
daarop gewezen en er op aangedrongen, dat
er gestreefd moet worden naar een uitbanning
van den egoïstischen geest, naar een harmo
nische ordening van kapitaal en arbeid, die te
vinden is in de beroepsstanden of meer mo.
dern gezegd: in de publiekrechtelijke bedrijfs
organisatie.
Deze egoistlsche geest, deze fouten, zijn ech
ter niet inhaerent aan het kapitalistische pro
ductiestelsel als zoodanig, maar gevolg van
den individualistischen geest, waardoor het
stelsel beheerscht werd. Aan den factor kapi
taal, vooral aan het geldkapitaal, werd dik
wijls een veel te groote rol toegekend, terwijl
de factor arbeid te veel verwaarloosd werd. Dit
is de mamonnistische geest, waarop de Ency
cliek wijst. Het kapitaal speelt vaak een te
groote rol heeft het geheele crediet te rege
len en zorgt meermalen alleen voor zichzelf in-
plaats van ook voor de arbeiders.
Wat moet bestreden wor
den
Het is een groote fout der bestrijders van
het kapitalistische stelsel, dat zij niet voldoen
de onderscheid maken, of althans niet naar bui
ten preciseerenWat moet in het kapitalis
tische stelsel bestreden worden Wanneer dit
voldoende werd onderscheiden, zou er niet zoo
veel wantrouwen gewekt worden in de werk
geverskringen.
Drie beteekenissen kunnen worden gehecht
aan „kapitalistische productiewijze"
1. de productiewijze, waariu naast den fac
tor arbeid en den factor natuur als derde pro
ductiefactor optreedt het kapitaal. In dezeD
zin kan het kapitalistische productiestelsel we.
niet bestreden worden. Deze factoren zouden
zelfs aanwezig zijn in een socialistische of ooi-
lectivistische gemeenschap. En in dezen zin
zou dus ook een colleetivistiscke samenleving
kapitalistisch zijn
2. de productiewijze, waarin de kapitaal
goederen zich bevinden in privaateigendom,
waarin de productiegoederen dus zijn in han
den van personen, die niet werknemers zijn.
Hiertegen kan onze strijd ook niet gaan. Hier
tegen gaat wel de strijd der socialisten, die be
oogen afschaffing van privaatbezit en invoe
ring van een collectivistisch productiesysteem
3. de productiewijze, waarin aan het kapi
taal, speciaal het geldkapitaal, een al te groote
rol wordt toegekend en waartegenover te wei
nig beteekenis wordt toegekend aan den arbeid
en dikwijls te weinig rechten worden gegeven
aan de arbeiders. De strijd tegen kapitalistische
productiewijze in dezen zin is eerder te noe
men een strijd tegen het liberalisme en het in
dividualisme dan tegen het kapitalisme. Dit
zegt ook de Encycliek „Quadragesimo Anno"
eerst dan is het kapitalisme verkeerd, wanneer
aan het kapitaal een te groote beteekenis wordt
toegekend. Als men dit van arbeiderszijde maar
duidelijk zegde, dan zou er geen wantrouwen
bij de Katholieke werkgevers gewekt worden,
want bij hèn heerscht zeker ook de overtuiging,
dat dit een verkeerde toestand is.
Wanneer men dus eenvoudig zegthet kapi
talistische stelsel moet bestreden worden, dan
sticht dit eenerzijds verwarring bij de arbei
ders en anderzijds wantrouwen bij de werkge
vers. Het is een socialistische terminologie.
Deze moet bij minder ontwikkelden vooral ver
warring stichten en de gedachte wekken, dat
het privaatbezit moet worden bestreden. Dit is
zeker niet de bedoeling van hen, die zich zoo
uiten, maar het is een noodzakelijk gevolg van
die uitingen, dat de strijd der arbeiders gaat
tegen het privaat bezit en dientengevolge wordt
het hun moeilijk gemaakt om te onderscheiden
tusschen de rechtmatige en onrechtmatige ver
langens der arbeiders.
Ik stel er prijs op bier openlijk te verklaren
dat in de laatste tijden in werkgeverskringen
zeer veel gedaan is om aan de arbeiders tege
moet te komen en met hun verlangens rekening
te houden. En daarom moet van arbeiderszijde
alles worden vermeden, wat in staat is wan
trouwen bij hen te wekken. Door de gesigna
leerde tekortkomingen wordt het ideaal van
„Quadragesimo Anno", n.l. de harmonische sa
menwerking tusschen werkgevers en werkne
mers ten zeerste belemmerd.
Dit ideaal is ook dat der K. J. W. V. en is
het steeds geweest. Daarom ben ik zoo blij, dat
in mijn Bisschopsstad een afdeeling is gesticht.
Ik heb U bier op de tekortkomingen willen
wijzen un homme averti en vaut deux.
Speciaal druk ik U op het hartVoorkomt
het wantrouwen aan werknemerszijde.
Ik wensch U Gods zegen bij den arbeid Uwer
nieuw gestichte afdeeling der K. J. W. V. en ik
hoop van ganscher harte, dat Gij allen echte
Katholieke werkgevers moogt worden. Dan zul
len niet alleen in Haarlem, maar ook in de ge
heele maatschappij, Justitia et Pax bevorderd
worden.
Waar is het plan van planmatige
voortbrenging
Zondagmorgen werd het te Rotterdam ge- I
houden crisis-congres van het N. V. V. en de
S. D. A. P. heropend. Allereerst werd aan de
orde gesteld de inleiding van den heer S. de
Bella Jr., secretaris van het N. V. V. over
Werkgelegenheid en ar
beidsduur.
Niet alleen in tijden van crisis, als wij thans
beleven, is er werkloosheid te constateeren.
Ook in de jaren van hoogconjunctuur bleef b.v.
Amsterdam niet onder de 10.000 werkloozen.
De werkloosheid is een permanent verschijnsel
te noemen. Bij den tegenwoordigen stand der
werkloosheid is het handhaven van een over-
matigen arbeidsduur in tal van bedrijfstakken
meer dan ooit te veroordeelen. Er wordt over
gewerkt voor een jaar werk voor 140.000 ar
beiders. Zondert men de landarbeiders uit, dan
ie dit cijfer nog 65.000. In elk geval zijn tien
duizenden werkloos, omdat de 48-urige werk
week niet algemeen is ingevoerd.
Maatregelen moeten worden getroffen, waar
door binnen den kortst mogelijken tijd de werk
tijd van die groepen van werknemers, die thans
nog langer dan 48 uur per week werken, tot
maximum 48 uur wordt teruggebracht. Over
werk mag slechts bij hooge uitzondering, wan
neer het dringend noodig is, worden toege
staan.
Verder dient bevorderd te worden, dat de
ratificatie van de Wasbingtonsche conventie,
die van de conventie van 1930 van Genève
op den arbeidstijd in den handel en op de kan
toren; alsmede die van de conventie 1931 voor
de mijnwerkers, voor ons land spoedig ziullen
tot stand komen.
Binnen den kortst mogelijken tijd dient het
vraagstuk van de 40-urige werkweek bij het
Internationaal Arbeidsbureau te Genêve aan
hangig te worden gemaakt.
Ten ©lotte moet door verbooging van den
leerplichtigen leeftijd,' welke op den duur tot
versterking der volkskracht moet leiden, als
door doelmatiger ouderdomszorg de arbeids
markt zooveel mogelijk worden on Last.
Spr. eindigde met een dringend beroep op
de regeering om te handelen. Moet dan de in
eenstorting eerst voor de deur staan, vooraleer
er ingegrepen wordt?
Na deze inleiding weTd de gedaebtenwiese-
ling geopend over de referaten van Mathiissen
(economische reconstructie) en van de Bella.
Ongeveer 25 debaters hadden zdch laten in
schrijven.
Alvorenis deze het woord kregen, werd dr.
F. M. Wibaut in de gelegenheid gesteld een
korte beschouwing te geven over het standpunt
van Mathijssen.
Een belangrijk woord van
den grijzen Wibaut.
Met Mathijssen, zoo ©prak dr. Wibaut, ben ik
volkomen eens, dat het kapitalisme zijn eigen
crisissen veroorzaakt en we in het kapitalis
me voortdurend door crisissen worden bedreigd.
Initusschen wordt
ook buiten onze
kringen die onhoud
baarheid van de eco
nomische wanorde
wel ingezien.
Mathijssen heeft
gesproken over plan
matigheid in de
voortbrengingen
haalde bet voorbeeld
van Rusland's vijf
jarenplan aan. Ook
Ik sta met sterke
waardeering tegen
over bet ontzaglijk
economisch werk,
daar verricht. Maar
te bedenken is, dat
dit staatssocialisme niet houdbaar is indien
het wordt ingeschakeld in het economisch we-
heldverkeer en ook, dat daar in Rusland onder
het tsaristisch bewind de productiviteit ont
zettend laag was gezakt.
Zoolang we in het kapitalisme zitten en
dat duurt nog wel de volgende week (groote
vroolijkheid) en we hebben bet over plan
matige productie, dan mag niet vergeten
worden, dat planmatig en nationaal niet samen
gaan. Met planmatige productie moeten we dus
bedoelen planmatige wereldproductie. Met te
zeggen, dat de wereldproductie moet ingericht
worden op de algemeen© behoeften der mensch-
heid, geven wij een einddoel aan, waar het ten
slotte heen moet gaan. Maar om tot dat doel
te komen moeten we eerst het plan hebben,
waarop die planmatige wereldproductie moet
worden opgebouwd. Niemand onzer zou in
staat zijn dat plan aan te geven. Partijgenoo-
ten, dat is toch de plicht van ons in dezen
tijd. Met den dag wordt grooter het aantal van
hen, die het kapitalisme vloeken en de onhoud
baarheid ervan voelen in den geest en aan den
lijve.
Wie moet dat plan opbouwen? De Volken
bond? Dat hebben we wel gedacht. Maar daar
heeft de arbeidersbeweging weinig invloed. Ik
wil niets van den Volkenbond zeggen. Als h(j
er niet was, zou ik hem nog oprichten. Maar
dat moeten we er niet van verwachten.
Door onze Socialistische Arbeiders-Interna
tionale dan in samenwerking met het Inter
nationaal Vakverbond? We hebben wel te be
denken, dat dit niet zoo snel gaat.
Ook buiten onze kringen wordt de onhoud
baarheid van het tegenwoordig kapitalisme ge
voeld. Op het onlangs te Amsterdam gehoudeD
sociaal-economisch congres is die onhoudbaar
heid in alle toonaarden bezongen. Daar werd
ook een begin gemaakt aan den opbouw van
een andere economische orde.
En daarop voortbouwend is men te Parijs
weer samengekomen en werd een comité ge
vormd tot bestudeering van de mogelijkheid
van een sociaal-economisch centrum ter rege
ling van de wereldproductie op de algemeene
behoeften der menschheid. In dit comité heb
ik ook zitting. Men heeft gezegd, dat ik in
mijn levensavond ben. Welnu, ik ben van plan
om een paar uur van mijn levensavond te ge
bruiken voor den opbouw van dat plan.
De beweging, die ook buiten onze, kringen
Ir. Albarda.
opkomt om te geraken tot een planmatige w«
reldproductie, moeten wij met onza krachte*
ondersteunen.
Deze toespraak van dr. Wibauit, die door het
oongree met groote aandacht werd aangeboord,
werd gevolgd door het debat, dat bijna ander
half uur in beslag nam.
Na een kleine pauze werd te 2 uur de vierde
en slotzitting van het congres geopend. Hierin
werd de laatste inleiding gehouden n.l. die
van ir. J. W. Albarda over:
Crisis en ontwapening
Of de crisis, welke wij thans beleven, de hef
tigste is uit alle crisissen van het kapitalistisch
stelsel sinds de Napoleontische oorlogen, is
moeilijk uit te maken. Er zijn gronden om te
veronderstellen, dat
dit het geval is.
Afgezien van de
depreciatie der va
luta in de vier
voornaamste lan
den, van een ver
mindering van het
wereld'handelsver-
keer als nooit te
voren, is ook het
werkloozencijfer
van 20 millioen nog
nooit bereikt in
eenige crisis.
De crisis in haar
geheel is geen ge
volg van den we
reldoorlog. Ook
zonder den wereldoorlog zouden wij crisissen,
hebben te doorstaan. Wel is echter waaT, dat
door den wereldoorlog het economisch leven
zoo is verzwakt, dat we met deze crisis dieper
zinken dan ooit.
De staten hebben schulden gemaakt tot on
denkbare bedragen en de vredesverdragen
schiepen verhoudingen, die het herstel van het
economisch leven srterk bemoeilijken. Et wer
den 17 nieuwe staten gevormd, die aan duizen
den kilometers nieuwe grens nieuwe barrières
voor het handelsverkeer vormden, terwijl aan
de oude grenzen de tolmuren werden verhoogd.
Overal protectionisme in het gebalkaniseerde
Europa. De tarievenpolitiek is een economische
oorlogsvoorbereiding om binnen de grenzen zoo
veel mogelijk industrieën te vestigen teneinde
den staat bij oorlog economisch weerbaar te
maken en op zich zelf te doen bestaan.
Die protectie heeft ook een fiscaal doel om
de legers ©n de vloten te betalen. Zoo draagt
de bewapeningspolitiek ook sdnuid aan het
protectionisme.
Tot ontwapening hebben de Staten zich plech
tig gebonden. Maar 12 jaar lang leidden de be
sprekingen tot mislukkingen of poover resul
taat. Door de 60 staten van den Volkenbond
wordt per jaar 10 duizend millioen aan mili
taire uitgaven besteed. Dat is de verzekerings
premie van den vrede, zegt men. Maar ieder
weet, dat de veiligheid grooter zou zijn, naar
mate dit bedrag omlaag ging. Als die premie
werd verlaagd tot een duizend millioen, dan
zou dit reeds een groote ontspanning geven.
Bezuinigd moet eT worden, zegt men. Goed.
Zijn er minder productieve uitgaven dan deze
10 duizend millioen aan bewapening? Bezuini
ging daarop zou de spanning wegnemen, welke
er thans tusschen de Staten bestaat. Ze zou
een gunstige uitwerking hebben op het gees
telijk leven der volkeren, ze zou de volkeren
versterken met nieuwe hoop.
Maar de regeeringen dralen. Zij bieden weer
stand. Frankrijk vooral is het, dat in gebreke
blijft om aan het groote werk zijn steun te
geven. De mislukking van deze ontwapenings
conferentie zou echter het debacle voor den
Volkenbond als zoodanig zijn.
Om het gevaar van mislukking te voorko
men is actie noediig in alle landen. Gelukkig
zijn wij niet de eenigen, die het welslagen van
die ontwapeningsconferentie verlangen. Zij be
staat ook en ie ook oprecht bij velen buiten
onze rijen.
Echter zoo zeide spr., moet de socialistische
beweging in alle landen den stoot geven door
een geweldige internationale petitiounements-
actie, waarbij wij gaarne anderer medewerking
aanvaarden. Wij moeten ons daarmede niet
alleen richten tot Genève, maar ook tot de re
geeringen van de verschillende landen.
Het Nederlandsoh beleid te Genève is niet
ongunstig te noemen. Nederland heeft daar
voortreffelijk gewerkt, niet alleen door zich
te scharen aan de zijde der outwapenaars, maar
ook door op te komen tegen het protectionis
me. Echter, in Nederland wordt maar al te
veel dat goede gedrag gebruikt ails een dek
mantel.
Het zijn moeilijke tijden voor den Nederland-
sehen Staat, welke wij thans beleven. Wie zal
dit ontkennen? Natuurlijk moet de begrooting
in evenwicht. Financieel© catastrophen moeten
worden voorkomen. Er is een tekort van 75
millioen geraamd. Het zal nu nog wel grooter
zijn. In deze ernstige omstandigheden moet
een einde komen aan de geweldige improduc
tieve uitgaven voor defensie. Daarom heeft
de Kamerfractie der S. D. A. P. besloten een
voorstel t© doen om aanstonds 25 pet. op
de oorlogsbegrooting te schrappen (daverend
applaus)
Dit is de eerste stap, waarop anderen zullen
moeten volgen. Er zal pressie noodig zijn om
dit te bereiken. Wij rekenen op uw medewer
king om dit te bereiken.
Nu geldt voor alle volkeren, maar voot ons
volk in het bijzonder: ruimt de wapenen op
als eerste middel tot economisch herstel en
tot bezieling der menschheid met nieuwe kracht
om over de moeilijkheden van dezen tijd te
zegevieren.
Na deze rede, die met groeten bijval werd
ontvangen, zong het congree Albarda de Inter
nationale toe.
Nadat alle voorgestelde resoluties waren
aangenomen, werd het Congres door den heer
F. v. d. Wa.lle, die den tweeden dag presideerde^
gesloten.
BOTTREIN N.V. STOOMVAART MIJ.
„NEDERLAND"
Het agentschap der N.V. Stoomvaart Mij,
„Nederland", de firma Kuyper, van Dam
Smeer te Rotterdam, meldt, dat de boottrein,
van het s.s. „Prins der Nederlanden", hetwelk
8 October a.s. te Genua zal aankomen, Vrijdag
morgen 9 October te 10 u. 1 aan het Maas-
station te Rotterdam zal arriveeren. Aankomst
te 's Gravenhage (S.S.) te 9 u. 49.
De boottrein, aansluiting gevend op het ma.
„P. C. Hooft", hetwelk 9 October van Genua
afvaart, zal Donderdagmorgen, 8 October van
Rotterdam (Maas) vertrekken te 7 u. 14.Vertrek
van 's Gravenhage (S.S.) te 8 uur.
MAN ONDER DE TRAM-
Zondagavond is door de laatste tram zekere
J. E. nabij den overweg bij Susteren overreden.
De man werd naar het hospitaal te SittMd
pyergebraoht. Daag is hij overleden.
