EEN KRUISTOCHT VAN
NAASTENLIEFDE.
UIT BLADEN EN TIJDSCHRIFTEN
ITL ELS?1."4? -«fiS
DE GEHEIMZinrilGE DERDE
ZATERDAG 17 OCTOBER 193T
CRISIS-COMITÉ'S IN HET
BISDOM DEN BOSCH
GEBEDS-ACTIE VOOR DEN VREDE.
müdhL G06d6 G°d dan aller harten
KONINKLIJKE—SHELL-GROEP.
INTREE-REDE van prof. mr.
B. M. TELDERS.
VEREENIGING VAN GEMEENTE
ACCOUNTANTS.
„De nood is zoo nijpenddat ieder, die
dit vermag, to( ruime buitengewone
liefdewerken moet overgaan",
„St. Janski." van deze week bevat het vol
gend herderlijk schrijven van Z. H. Exc Mgr
A. F. Diepen, Bisschop van 's-Hertogenbosch
Onder dagteekening van 2 October j.l. heeft
Onze Heilige Vader Pius XI, zooals U, B. G.
reeds door de pers is meegedeeld, den ontróe
renden Pauselijken Zen-dbrief „Nova impen
dent" uitgevaardigd, die handelt over de zware
economisohe crisis onzer dagen, over de be
treurenswaardige werkloosheid en den toene-
menden volkerenwedloop in bewapening.
Ofschoon de latijnsohe tekst nog niet in Ons
bezit is, meenen Wij toch door de pers genoeg
zaam ingelicht te zijn over de juiste verlangens
van den Heiligen Vader betreffende °een
ONVERWIJLD WERKDADIG OPTREDEN
ten dezen, zoowel van de Bisschoppen als van
de hun toevertrouwde geloovigen, om reed,
thans onderstaande aanwijzingen en voorschrif
ten voor ons Bisdom te kunnen geven
De Paus doet n.l., B. G„ een allerdringendst
beroep op alle Katholieken der
door rijke aalmoezen en milde hulpverleéning
in christelijke naastenliefde en door eendrach
tig georganiseerde samenwerking den reeds
Vader wtl ZtL te, V6rza<*ten. De Heilige
'ijn L L n, (lffn wedijver er op uit zal
bittere ellende^ i 611 het doelmati®st in die
lenden zal voorzien worden.
mét den h^t barmhartiS". zoo zeggen Wij U
barmhartig'is'"g?Iiik uw Vader
d "Geeft en U zal gegeven wor-
Ei, g'eméfl "J met dezelfde maat -waarmede
ken^^f"^4'6 mag d0 ^wone llefdewer-
haar scbaden of verdringen. Zij moet het
v™ wSSend eigen tijdelijk karakter hebben
vo,-L I a'.?emeen inzamelen en uitdeelen der
opte buitengewone liefdegaven.
Zij moet algemeen zijn dus op alle plaatsen
gevoerd worden, doch ook in dien zin algemeen,
flat niet alleen eigen plaatselijke nood en ge-
enigd worden, doch dat, door wijs beleid, ook
e overvloed van teor plaatse ingekomen liefde
gaven de behoeften van andere minder bedeel-
- dö plaatsen ga aanvullen.
Z. H. vertrouwt, dat d, thans te ondernemen
kruistocht zal worden beschouwd als een hei
lige plicht der christelijke naastenliefde waar
door allen, die als kinderen van eenzelfden
Vader in den Hemel leden en broeders zijn
Van eenzelfde huisgezin, het huisgezin van God,
ook elkanders lasten zullen helpen dragen en
zoo al niet uit hun nooddruft toch zeker rijke
lijk uit hun overvloed den nood en het gebrek
zu en verzachten waaronder zoo velen hunner
Ge,heel bijzondere zorg en hulp echter B. G.,
broeders thans zoo kommervol gebukt gaan!
wil de Paus daarbij gebracht zien aan de
zwaksten en minst beschermden onder hen
aan de van gebrek kwijnende kinderen, aan de
armen en aan die arbeiders ,die, hoe werk-
willig ook, reeds tot werkloosheid gedoemd
zijn of door dezen geesel bedreigd worden en
aldus een uiterst schamel bestaan hebben of
weldra tegemoet gaan. Dewijl echter ook het
edelst menschelijk streven vruchteloos blijft
zonder de hulp van God, verlangt Z. H. dat
wij in deze benarde tijden met Hem vurige
gebeden zullen richten tot den Gever aller
gaven, opdat Hij, in zijn barmhartigheid, spoe-
dig gelukkiger tijden late aanbreken. Deze
mogen dan verhooring vinden bij Hem, die
Ons door Christus geleerd heeft tot Hem, ons
aller Vader, de bede te richten„Geef' ons
heden ons dagelijksch brood".
Gebeden voor den vrede.
van Ons Bisdom zal dit jaar op 22, 23 en 24
October een TRIDUÜM gehouden worden met
plechtig Lof, met uitstelling in Ostensorio, can
van den barmhartigen God die zoo noodige
gedachten en gaven des vredes af te smeeken.
Terzelfder intentie zal onder dat Lof het
Rozenhoedje met het Gebed van den H. Jozef
en in plaats van de anders voorgeschreven
Litanie van O. L. Vr., de op de 1ste Vrijdagen
gebruikelijke Akte van Eerherstel aan het God
delijk Hart gebeden worden.
- De geloovigen allen, bijzonder wel zij die
onder den nood het meest gebukt gaan, wor
den ten dringendste uitgenoodigd deel te
nemen aan dit Triduum en met hetzelfde doel
in die dagen of op het Feest van Christus'
Koningschap de H.H. Sacramenten te komen
ontvangen.
Wat hier aan de bovengenoemde kerken is
voorgeschreven wordt aan alle andere kerken
of kapellen toegestaan en aanbevolen. Wij
verzoeken ook, dat onze geestelijkheid, onze
religieuzen en onze geloovigen voortdurend
door vurige gebeden, door het godvruchtig
bijwonen der H. Mis, door goede werken van
barmhartigheid, versterving en boete gelukki
ger tijden van Gods barghartigheid zullen
trachten te verwerven. Of stilt de boete Gods
toorn niet en werd Gods rechtmatige verbol
genheid niet altijd ontwapend door werken
van barmhartigheid en naastenliefde
Plaatselijke crisis-comité's.
als: voedsel, kleeding, dekking, brandstof de
J.„nkeur. var<lienen boven geldelijken onder
stand, al zal deze laatste voor betaling van
stills'ar' Va° andere 8chulden of tot hulp aan
„stille armen nog al eens noodig zijn.
c. Het verschaffen van ontwikkeling
werkloozen blijve mede bijzonder verzorgd
Mnl is 8temmen en deze neigen tot onder-
en tot hRian hulpbetoon om Zijnentwille
M holingelooze eensgezinde medewerking.
inspanning26 !g® 6n edelm°edige krachts-
nrZJ, 8 „°nZer geliefde Diocesanen de
linge liefde en waardeering onder alle
standen versterken, den noodtoestand van zoo-
ve en onzer lenigen, opheffen of voorkomen
allen haat en vertwijfeling bezweren en aan de
wereld wederom de macht vertoonen der
allesverwinnende Christelijke naastenliefde
En zal dit Ons Herderlijk schrijven op Zon
dag 18 October 1931 in alle kerken en kapel
len, over welke een Rector is aangesteld, op
de gebruikelijke wijze van den kansel worden
afgekondigd.
Gegeven te 's-Hertogenbosch, den 14en
October 1931.
f A. F. DIEPEN,
Bisschop van 's-Hertogenbosch.
In het bijzonder verlangt Z. H., dat, ter
voorbereiding van het a.s. feest van Christus
Koning, in de parochiekerken plechtige tri
duüms worden gehouden, om van den barm
hartigen God gedachten en gaven des vredes
af te smeeken.
Gevolg gevend aan de Ons in dezen Pause
lijken zendbrief opgelegde taak verordenen Wij
dan als volgt.
Ie. In alle parochie- of rectora^skerken
2e. Gebruikmakend van de bevoegdheid
Ons door Z.H. gelaten, om, in plaats van zelf
een Centraal Crisiscomitê in onze Bisschops
stad In te stellen ter inzameling en uitdeeling
van liefdegaven voor Ons geheel Bisdom, die
inzameling en uitdeeling aan andere ons ver
trouwen waardige en voor de taak geschikte
comité's op te dragen, verordenen Wij, dat in
elke parochie (of rectoraat) of, als dit ge
schikter voorkomt, in elke plaats van het
Bisdom door de zorg van de betrokken Pas
toors onverwijld een Crisiscomité zal worden
opgericht tot inzameling en verstrekking van
aalmoezen en liefdegaven in allerlei vorm,
vooral aan de door Z.H. bijzonder aanbevole-
nen: de hongerlijdende en ondervoede kinde
ren, de noodlijdende en stille armen en de in
hun bestaan bedreigde werkloozen.
Deze parochiale of plaatselijke comité's
zullen den naam dragen van Katholiek Crisis
comité der parochie N.N. of te N.N.
Zij zullen werkzaam blijven zoo lang de
nood dit eischt.
Elk comité zal Ons van zijn oprichting ken
nis geven en zal gehouden zijn hetzij bij zijne
opheffing hetzij zoo zulks reeds eerder door
Ons gevraagd wordt, ten minste een sum
miere verantwoording van zijn inkomsten, uit
gaven en werkzaamheden aan Ons schriftelijk
over te leggen.
Elk crisis-comité is bevoegd, zoo zulks wen-
schelijk blijkt, met behoud echter van eigen
zelfstandigheid, met andere, hetzelfde doel
beoogende comité's samen te werken, ook met
niet-k tholieke crisis-comité's die een over
schot hebben van liefdesgaven, zullen daar
mede andere behoeftige crisiscomitë's helpen
of dat overschot aan Ons opzenden.
3e. Zelf zijn Wij, volgens het Inzicht van
Z.H., volgaarne bereid geldelijke crisisliefde
gaven, hetzij gelijk reeds gezegd van over
schot hebbende crisiscomitë's, hetzij van an
deren, van wien ook, in ontvangst te nemen
en voor een goede verdeeling daarvan naar
best vermogen te zorgen.
4e. Wij vertrouwen, dat onze Diocesanen
Onze reeds vroeger aanbevolen middelen ter
bestrijding der werkloosheid, zoo veel mogelijk
zullen blijven toepassen en dat niemand ter-
wille van deze Pauselijke crisisactie zijn an
ders gebruikelijke liefdewerken zal achter
wege laten, verminderen of wijzigen. De nood
is zoo nijpend, dat ieder die dit vermag tot
ruime buitengewone liefdewerken moet over
gaan.
Samenstelling en uit-
keering.
Ofschoon Wij, om het groote verschil in
omstandigheden der parochiën en der plaat
sen van ons Bisdom, allen zooveel mogelijk
vrijheid willen laten om alles op de beste
wijze te regelen meenen Wij toch aan deze
bepalingen de volgende aanwijzingen te mo
gen toevoegen:
a. Bij de samenstelling en bij de werkzaam
heden der Crisiscomitë's en harer bijzondere
commissies, betrekke men zooveel mogelijk
de besturen en leden der plaatselijke Katho
lieke liefdadigheidsinstellingen, de stands- en
vakorganisaties, en vooral onze zoo nuttige
commissies van samenwerking en onze Jeugd-
vereenigingen.
Bij gelegenheid der Katholieke kinder- en
vreemdelingenactie tijdens en na den oorlog
hebben vele hunner onder de leiding van ons
R.K. Huisvestingscomité veelvuldige, uitste
kende en onvolprezen liefdediensten bewezen.
b. In den regel zal uitkeering in natura,
Samenwerking met de
Anglo Persian.
Ter bereiking van de meest doeltreffende en
economische distributie hunner producten in
Groot-Brittann/ië en Ierland, hebben de Anglo
Persian en de Koninklijke Shell besloten, geza
menlijk een maatschappij op te richten, ten
einde de nauwste samenwerking te verzekeren
in hun distributiebedrijf, dat thans respectie
velijk door de British Petroleum Company en
de Shell Mex.-Companys wordt uitgeoefend.
GEEN INFLATIE
De „Stand," driestart:
Het is verheugend te hooren, met hoeveel
kracht zich onze sociaal-democraten koeren
tegen het gevaar der inflatie. Ontkend wordt
zelfs dat mr Troelstra indertijd oordeelde,
dat een „beetje Inflatie" geen kwaad kon.
Het is ons best.
Alleen maar: het baat niet veel of men zegt
geen Inflatie te willen, wanneer heel de ar
beid er op gericht is om het werk der Re-
geering tot voorkoming van dit schrikkelijk
kwaad te doen mislukken en voorts een pro
gram voor Staat en Maatschappij wordt ont
wikkeld, dat bij verwezenlijking geen ander
gevolg kan hebben.
In Pruisen klaagde de socialistische Mi
nister Severing over de agitatie der radicale
partijen, die misbruik maken van de harde
maatregelen, waartoe de regeering haar toe
vlucht moet nemen en onrust zaaien.
Een beetje overleg met de Duitsche partij-
genooten zoude voor de sociaal-democraten
ten onzent misschien niet kwaad zijn. Als
zij ten minste willen leeren.
STEENKOLEN HANDELSVEREENIGING.
Schade van het bunkeren in Engeland.
Het bunkerstation van de Steenkolen Han-
delsvereeniiging, liggende in de buitenhaven te
Vhssingen, ondervindt veel schade van de da
ling der Engelsche valuta, die het bunkeren
in Engeland goedkooper doet zijn. Hiervan
maken verschillende reederijen gebruik.
Mr. B. M. Telders, advocaat en procureur te
's-Gravenhage, benoemd tot buitengewoon
hoogleeraar in het Volkenrecht aan de Leid-
sche Universiteit als opvolger van prof. mr. dr.
jhr. W. J. M. van Eijsinga heeft gistermiddag
in het groot auditorium der Leidsehe univer
siteit zijn ambt aanvaard met het houden van
een rede over: De juridische beteekenis van
den oorlog.
CONCURRENTIE TUSSCHEN
ZIEKENHUIZEN.
De verschiiilende plattelandsgemeenten op
Walcheren moeten beslissen waarheen zij haar
lijders aan besmettelijke ziekten zullen zenden,
naar de barak van het Gasthuis te Middelburg
of wel naar die van het nieuwe Protestantsoh
ziekenhuis te Vlisslngen. Beider besturen doen
ihnn best een contract met de gemeentebestu
ren te sluiten.
Voor een beslissing stond dezer "dagen o.a.
de gemeenteraad van Domburg en dit college
■besloot met Vlisslngen een contract te sluiten,
omdat bij gelijken kosten van overeenkomst
de verpleegpirijs daar pas van ƒ3.75 tot 3 per
dag is verlaagd, en die te Middelburg nog
3.75 'bedraagt. Alleen zal te Vlisslngen wor
den geïnformeerd of geen verhooging van den
verpleeg-prijs is te verwachten. Domburg ligt
eenige km., dichter bij Middelburg dan bij
Vlisslngen en heeft door de autobusdiensten
meer verbinding voor ziekenbezoek met eerst
genoemde gemeente.
DE DIETSCHE BEWEGING.
Prof. G. Besselaar van Pieter Maritsbrug
(Zuid-Afrika) zal Maandag 19 October a.sf des
n.m. 8 uur in de aula van de Technische Hoo-
geschool voor het Dietsch Studenten Verbond
spreken over „De Dietsche Beweging".
Deze vereeniging houdt 24 Oct. te Utrecht
haar vijfden accountantsdag. Prof. dr. H. Fry-
da zal het onderwerp behandelen: „Het finan
cieel© element der wereldcrisis."
DE RIJDENDE DOOD
Naar aanleiding van het droevige ongeluk
te Schovcningen schrijft de „Avondpost" o.m.:
Jan en alleman zijn plotseling automobilist.
Dan moet men leeren rijden. Leeren? Men kan
het van alle kanten hooren: er is „niets aan"
Een paar uur oefening, en men kan een auto
besturen en rijdt en rost er mee langs 's Heeren
wegen. Rijbewijs? Gemakkelijk te krijgen. Jon
gens en meisjes hebben het tn een ommezien
veroverd
Ja: ook meisjes. Want één der eerste hegeer-
ten van het moderne meisje is; leeren chauf.
feeren.
U ziet ze toch wei, de bakvisschen, die
achter het stuiir zitten? En de dames ook?
We leven toch in een grooten tijd? Het is
toch „het recht van het meisje en van de
vrouw om preoies alles te doen, wat de man
doet? Alle onderscheid valt toch weg? Behalve
als 't den militairen dienst geldt; dan zijn
de dames rog bevoorrecht; dan is er nog ver
schil Maar overigens! En dus wil het jonge
meisje, wil de jonge vrouw, een auto kunnen
besturen. Of ze (gemiddeld) op oogedblikken
van spanning en van gevaar, en als er behalve
snelheid van handelen ook physieke kracht
wordt geëiscbt, geschikt is om een rustige en
veilige beslissing te nemen, wordt niet ge
vraagd. Desnoods rijdt ze „met groot lef" langs
den verkeerden kant den auto voor haar voorbij
en a-Is dan het groote, lef mislukt, davert ze
tusschen de voetgangers, rijdt een bank in
splinters en een paar menschenlevens zijn weg.
De rijdende dood. Met mannen en vrouwen,
jongens en meisjes als impresario..
Wat zal men er aan moeten doen? Zich be
roepen op het verantwoordelijkheidsbesef en op
den eenvoudszin van een vorige generatie?
Het zal vruchteloos zijn: men wiil „een wagen"
hebben, men wil „leeren rijden". Het maakt
bovendien ook den Indruk, of de waaTd© van
een menschenleven niet meer wordt beseft. En
dus zal het rijden en het rossen doorgaan, zelfs
op de drukste plaatsen, tusschen duizenden
voetgangers in, want een verbod zou de heilige
auto-vrijheid bedreigen en een storm van ver.
ontwaardiging ontketenen. Het eenige midde'.
zou misschien zijn, dat men voortaan heel wat
strenger werd bij het verstrekken van rijbe
wijzen al zal men daardoor tragische gebeur
tenissen als die van Zondag toch niet geheel
kunnen voorkomen.
Dok wij zouden met klem willen aandringen
op grooter strengheid bij het verstrekken van
een rijbewijs. Het is volstrekt noodzakelijk, dat
geen rijbewijs worde verleend aan iemand,
wiens gemis aan vaardigheid en geschiktheid
een voortdurend gevaar vormt voor het leven
van zijn evenmensch Wie zou durven beweren,
dat de wijze, waarop thans rijbewijzen worden
verleend, ook maar eenigermate een waarborg
is voor de geschiktheid- van hem of haar, die
met zulk bewijs van vertrouwen wordt ver
eerd?
HERINNERING AAN MGR. NOLENS
Wij lezen in „De Tijd":
Het is al een paar jaar geleden en het ge
beurde te Genève.
Een Hollandsch echtpaar, daar woonachtig
was op een Zondag met zijn zoontje naar de
Hoogmis geweest. Voor ze huiswaarts keer
den, zetten ze zich even neer op het terras
van een café. Terwijl ze (jaar zaten kwam
langzaam een heer aangewandeld, aan zijn
Meeding kenbaar als een Hollandsch geeste
lijke.
„Jan", zei vader tot de kleine, „daar is een
Hollandsche pastoor. Ga hem eens goeden dag
zéggen".
Jantje bedacht zich geen oogenblik. Hij liep
naar den eenzamen heer toe. Met zijn linker
hand trok hij zijn matrozenmutsje of en ter
wijl hij het rechter vol vertrouwen omhoog
stak zei hij: „Dag meneer pastoer".
De aangesprokene was natuurlijk wel eenigs-
zins verrast bij deze onverwachte begroeting,
maar aanvaardde het toegestoken handje on
middellijk Binnen weinige oogenblikken waren
de twee In een druk gesprek. Het duurde zoo
lang dat mevrouw tot haar echtgenoot zeide
„Maar ga toch eens kijken. Wie weet wat
de bengél daar allemaal staat te vertellen."
Ja, dat vond mijnheer toch ook en hij stond
op. En toen zag mevrouw dat haar man voor
den „Hollandschen pastoer" diep den hoed af
nam en er nog een diepe buiging bij maakte
Op een wenk kwam ze zich bij het drietal
voegen en werd daar voorgesteld aan
Mgr. Nolens.
,,'n Aardig ventje mevrouw" zej Monseig
neur.
Maar mevrouw wist daar zoo gauw niet op
te antwoorden.
„Kom" zei toen Mgr. Nolens, „ik heb van
daag tijd genoeg, 't Is Zondag. Mag ik m©c
jullie opwandelen?"
En zoo geschiedde. Het viertal wandelde de
Route de Fernex op, terwijl dr. Nolens met
veel belangstelling informeerde naar de levens
omstandigheden zijner iandgenooten.
Voor het huis van den Hollander gekomen,
noodigde mevrouw Monseigneur uit binnen te
komen en wat uit te rusten.
Neen mevrouwtje hoe gaarne ook. Ik mag
dat niet doen. Ik kom in Genève nergens, hoe
veel malen ik ook gevraagd word. En dat zal
mevrouwtje wel begrijpen. In die gezelschap
pen is kwalijk plaats voor 'n Hollandschen
pastoor. Maar Zondag zien we elkander
weer na de Hoogmis? En Jantje komt mee,
nietwaar?"
Zoo is Mgr. Nolens meerdere Zondagen met
zijn Iandgenooten na de Hoogmis opgewandeld.
Maar hoe de zon ook den witten Route de Fer
nex blakerde en hoe stoffig deze was, geen
enkele maal heeft Mgr. een voet over hun dor
pel gezet om ook maar even uit te rusten.
SPELEN MET VUUR
De „Vrijzinnig Democraat" schrijft onder
bovenstaand opscshrift.
Het demonstratief congres, dat de S.D A.P.
en het N.V.V. op Zaterdag en Zondag te Rot
terdam hebben gehouden heeft ons de oplos
sing van het probleem van de economische
crisis niet gebracht.. Niet, dat wij verwacht
hadden, dat dit wel het geval zou zijn, doch
aan den anderen kant hadden wij evenmin
kunnen denken, dat het resultaat van het
congres zoo mager zou zijn als het geweest
is. Van eenige nieuwe constructieve gedachte
heeft geen der inleiders of sprekers d'oen blij
ken. Het is gemakkelijk genoeg om eenige
groote woorden te gebruiken over de noodza
kelijkheid van „planmatige" productie en
distributie om een einde te maken aan de
chaos, die het kapitalistische „stelsel" in het
leven heeft geroepen. Daarmede echter heeft
men de oorzaken van de crisis de oorlog,
de funeste handelspolitiek, de regeling der
internationale schulden, enz. - niet wegge
nomen.
Naar aanleiding van de door velen noodza
kelijk geachte vermindering van de lasten, op
het bedrijfsleven drukkend, schrijft het blad:
Wij staan niet op het standpunt, dat men
zou kunnen zeggen, dat in alle bedrijven het
bestaande loonpeil onder alle omstandigheden
zal moeten worden gehandhaafd. Wij besef
fen maar al te goed, dat ook hier dan de
onverbiddelijke economische kracht zich een
uitweg zal moeten zoeken, op deze wijze als
dit in Engeland is geschied. De erkenning
van deze waarheid wil echter volstrekt niet
zeggen, dat daarom nu maar zonder meer
voor het geheele bedrijfleven de eisch van
loonsverlaging moet worden geproclameerd.
Dat de arbeidersklasse niet bereid is voets-
stoots te aanvaarden dat die loonsverlaging
het eenige middel is, kan toch niemand on
begrijpelijk voorkomen. Is de houding van
den Engelschen mijnmerker zoo onverklaar
baar, die er niet voor voelt afstand te doen
van een deel van zijn loon, zoolang de mijn
eigenaren weigeren er toe mede te werken
om hun bedrijven op meer moderne leest
te schoeien en daarmede het rendement van
den menschelijken arbeid te vergrooten?
Wanneer inderdaad een bedrijf het bestaande
loon niet meer dragen kan, dan zal ook het
belang van den arbeider zelf meebrengen in
'n looncerlaging toe te stemmen, omdat na
eenmaal, naar het juiste woord van den
Ruitsohen sociaal-democraat Bernstein, geen
fabrieksschoorsteenen rooken, waar geen
winst wordt gemaakt.
Geheel in de lijn va.n hetgeen wij dezer
dagen beltoogden verwacht de schrijver ten
slotte alleen heil van „de bereidheid tot samen
werking van allen, die den chaos vermijden
willen.
de VROUW IN DE SAMENLEVING
De liberale „Avondpost" schrijft:
Wij durven de steUing aan, dat de verwar
de toestand in de huidige samenleving mede
een gevolg is van het feit, dat een deel der
vrouwen vergeet op welke plaats de vrouw
ln die samenleving heelt te staan. En het Is
aan vele vrouwen niet eens zoo erg kwalijk
te nemen, dat ze dit vergeten, want de leid
sters der vrouwenbeweging zelf toonen in dit
opzicht een schromelUk tekort. Die beweging
loopt eenvoudig aan beide beenen kreupel,
door maar steeds op de „rechten" der vrouw
te blijven hameren, terwijl die rechten, nor
maal opgevat, reeds absoluut verzekerd zijn.
LIBERALE STEM VOOR BEDRIJFS
ORGANISATIE
De liberale „Avondpost" driestart:
Anatole France noemde eens den Staat
„een zure meneer achter een loketje''.
Maar zoo zegt het Christelijk-Histori.
sche Alg. Weekblad tegenwoordig is de
staat voor velen „een afgodsbeeld", en het
wijst op de woorden, die mr. van Schalk, de
voorzitter der Tweede Kamer, onlangs sprak
over de mogelijke uitzetting der grenzen
van het publiek recht In onze dagen.
Wat, in 's hemelsnaam, heeft de heer van
Schalk toch miszegd? Van verschillende
kanten, helaas ook van liberale zijde, is hij
er hard over gevallen. Zou 't dan om één
voorbeeld te noemen zoo verschrikkelijk
zijn als het kwam tot de instelling van be-
drijfsraden? Waar zijn In onze dagen bij ve
len toch de hervormingslust en de hervor
mingszin? Moet de periode-Borgesius dan
geheel worden verloochend? Erkent men
niet, dat een nieuwe tijd ook nieuwe eischen
stelt „elk tijdvak" zei Thorbecke
heeft zijn eigen beginsel van beweging; la
ten wij dit rusten, dan ontstaat in een vol
gend tijdvak verwarring van beweging"), en
dat de arbeidersbeweging daarin mede een
zekere rol speelt?
Laat ons dankbaar zijn, dat de excessen
die politieke en economische beweging, wei.
ke elders zooveel onheil stichten, in ons land
niet voorkomen. Nog niet, althans.
Maar:
laat ons dan tevens begrijpen, dat het staats-
manswlfsheid is. om die hervormingen te
scheppen, en desnoods die concessies te
doen, welke een rustig en ordelijke ontwik,
keling in de hand kunnen werken. Van die
staatsmanswijsheid getuigde het woord van
mr. van Sohaik.
TE HOOG LEVENSPEIL?
De „Standaard" herhaalt nog eens wat het
blad sinds 1922 voortdurend heeft betoogd:
De welvaart is niet groot genoeg om de
wereld te doen leven op de wijze als zij de
laatste jaren leefde; wij zijn op weg naar een
lager liggend 'stabiiisatievlak.
Men kan tegenspartelen zoolang men wil,
maar het komt. En hoe langer het verzet er
tegen -duurt, hoe dieper de bodem van den
put komt te liggen. Omdat de krachten, diy
tot herstei moeten bijdragen, hoe langer hoe
meer in sterkte zullen afnemen.
Er ia veel waaraan wij alleen niets kun
nen veranderen. Maar orde stellen op het
eigen huishouden, dht hebben we, naar den
mensch gesproken, zelf ln de hand. Aanpas
sing aan het lager liggend welvaartsvlak.
DE GEHUWDE VROUW IN HET
BEDRIJFSLEVEN
De „Standaard" schrijft:
Naar de Vossische Zeitung in haar num
mer van 4 October meedeelt zijn er in
Duitschi&nd van 15.7 millioen gehuwde of ge-
huwd geweekt zijnde vrouwen niet minder
dan 4.7 millioen in onderscheidene bedrijven
werkzaam. In vol beroep werkzaam.
Dat is dus ongeveer 30 procent van het
totaal aan huismoeders, weduwen en ge
scheiden vrouwen De ongehuwde vrouwen
zijn onder dit cijfer van 4.7 millioen niet
begrepen. Wel echter vallen er onder zeer
vele vrouwen uit den kleinen boerenstand.
Tot drie opmerkingen geven deze cijfers
aanleiding.
Ten eerste, dat de beroepsarbeid van dit
groote getal gehuwde vrouwen groote scha
de moet veroorzaken in het Duitsche gezind
leven.
Ten tweede, dat de dubbele verdienste in
mlllioenen gezinnen storend op het loonpeil
moet werken.
En ten derde, dat het emplooi van vrou
wen op deze schaal een zeer ongunstigen
Invloed op het aantal werklooze mannen
uitoefent.
door
WILHELM HOLT
(Uit het Duitsch vertaald)
Antoon van Gielen, medisch student, zoon
van den bankier van Gielen, en ik. Wij wa
ren na de dochter van den vermoorde de eer.
sten, die na de misdaad in zijn kamer kwa
men. We waren opgeschrikt door het angst-
geschrei, na de vreeselijke ontdekking. We
.vonden ze bewusteloos vóór het bed van haar
[vader liggen. Dat Is alles. U kunt nog mel
den, dat de burgemeester, de dokter en een
gendarme spoedig ter plaatse waren, de dok
ter nog vóór diat de ongelukkige den laatsten
adem uil'blies.
Kraus wilde nog steeds meer weten. Maar
Werner vond, dat t genoeg was en belde af.
Hij kon zich levendig voorstellen, wat er nu
bij de redactie gebeurde. De posteditde van
het morgenblad was al gedrukt, maar in al
lerijl werden maatregelen getroffen, om ten
minste in de stadseditie het ontzettende
nieuws den lezers in alle finesses mee te dee.
len. 't Eerste was 'n boodschap naar de zette
rij, dat er nog 'n paar kolommen senaatlo-
neele nieuwstijdingen moeeten opgenomen
worden. En terwijl de heer Kraus zelf bezig
was, om een samenhangend bericht in elkaar
te zetten over hetgeen hij per telefoon verno
men had, waren reeds twee andere redacteu
ren bezig met het samenstellen van een „In
Mietmcxriam" van den professor. Do noodige ge
gevens uit het leven van den beroemden ge
leerde hadden ze natuurlijk bij de hand. De
eene beschreef in 't kort den levensloop van
den professor, de andere weidde uitvoerig uit
over zijn groote verdiensten voor de weten
schap en wees op het groote verlies, dat de
wetenschap in t algemeen en de academie
van de hoofdstad in 't bijzonder leed door den
onverwachten, gewelddadigen dood van den
geleerde.
En terwijl de drie heeren schreven, trek
ken de loopjongens uit de zetterij de beschre
ven bladen letterlijk onder hun vingers weg,
om ze aan den chef van de drukkerij te
brengen, die ze over vijf zetmachines ver
deelde. De redacteuren waren met het laat
ste gedeelte van hun bericht nog niet klaar,
toen het eerste gedeelte al gezet was en naar
den corrector ging. Zoo werkten ze allemaal
met koortsachtige haast. En toen 's morgens
de krantemverkoopers opdoken, draaide reeds
in razend tempo de rotatiepers en spuwde
onophoudelijk kranten uit, kraaten met op
schriften in reuze-letters, die direct de aan
dacht trokken. De oplaag werd dien morgen
verdubbeld, want 't was te voorzien, dat er
een kolossale straatverkoop zou zijn. En bij
't ontbijt, op straat, op de tram, op alle bu
reaux, in fabrieken en werkplaatsen sprak
men dien morgen over niets anders, dan
over den vreeselijken, gehei mzinnigen moord
van een bekend gedeerde.
De andere morgen-bladen meldden wel is
waar niets daarover, maar de Neuesten Nach-
richten deden zoo zeker en gaven zelfs ver
schillende bijzonderheden aan, zoodat er geen
twijfel mogelijk was aan de waarheid van 't
bericht.
De hoofdredacteur was ai vroeg op zijn kan
toor. Vergenoegd wreef hij in z'n handen.
Niet, aJsof hij 'n mensch zonder gevoel was,
die plaizier had in die afschuwelijke misdaad,
heelemaal niet. Maar de journalist ondervond
natuurlijk 'n koninklijke vreugde over het
feit, dat zijn blad en zijn blad alleen het sen-
sationeele nieuws zoo snel en zoo uitvoerig
had kunnen brengen. Dat was 'n prachtrecla-
me. En met genoegen stelde hij zich voor,
hoe ze op dat moment op de andere redacties
nijdig bij elkaar zaten en hem dit succes
misgunden
Hij vroeg den eersten redacteur, of die
maataregelen getroffen waren, die men noo
dig achten moest, om van de zaak op de
hoogte te blijven. Maar daarvoor had de heer
Kraus al gezorgd. Hij had 'n verslaggever
naar Renswoude gestuurd en 'n ander was in
de stad zelf op jacht naar nieuwtjes.
En tooh verwachtte de hoofdredacteur niet
al te veel van deze verslaggevers, maar wel
van Werner. Wat die anderen konden te we
ten komen, dat was ook te bereiken door de
verslaggevers van andere kranten. Werner
daarentegen kon misschien bijzonderheden
brengen, die anders onbekend waren, want
Werner speelde toch eigenlijk zelf 'n rol in
dit drama.
Terwijl de hoofdredacteur daarover zat na te
denken, werd hem bezoek gemeld. Met ver
bazing las hij den naam op bet kaartje, dat de
portier hem bracht.
Laat dien heer direct hier komen, beval
hij. Een oogenblik later kwam bankier van
Gielen binnen. De beide heeren kenden elkaar
en schudden elkaar de hand.
Ik helb haar 'n oogenblik tijd, begon van
Gielen, mijn auto staat beneden te wachten, ik
rijd aanstonds naar Renswoude. U weet, dat
Evan mijn vriend was. En mijn zoon is ook
daar. Ik wil U slecht® even een opmerkelijke
bijzonderheid mededeelen, die voor uw blad van
groot gewicht is.
Een bijzonderheid? Ik luister met span
ning.
Ja, ziet U ik veel me anders niet geroepen
om de pers te verwittigen, maar het is mijn
schuld, dat U deze bijzonderheid niet verno
men hebt, eu daarom wil ik ze U gauw even
mededeelen.
Professor Evan, ziet U, hechtte geen groot
gewicht aan den dreigbrief, dien hij ontving.
Maar na lang dralen gaf hij toe aan mijn aan-
dringen en verwittigde de politie. Maar oat is
n°g geen afdoende verklaring van het feilt,
dat hij gisteravond zoo plotseling zijn woning
verliet.
Mij kwam dat ook zeer merkwaardig voor.
De mam, ,van wien uw dagblad het be
nicht vernomen heeft, weet het. Maajr hij heeft
er niet over gesproken, omdat het hem in ver
trouwen medegedeeld was. Maar nu de Jus.
titie zich met de zaak gaat bemoeien, komt dat
van zeisprekend ook aan 't licht, en daarom
kunt U het nu gerust publiceeren. U moet
weten, dat er gistermiddag reed® een poging
gedaan is, om professor Evam om het leven te
brengen.
Wat zegt U! riep de hoofdredacteur ver
baasd uit.
Ja, gisterenmiddag is hij bijna vergiftigd.
De boeven, die hem naar 't leven stonden,
hebben vergif in zijn thee, of beter gezegd,
in de rum gedaan ,die hij gewoon was in de
thee te doen. De professor dronk echter maar
'n slokje thee, en dat was zijn redding. MaaT
van dat oogenblik af voelde hij zich niet me ai
veilig.
De hoofdredacteur der Neuesten Nachtlichten
kwam van de eene verbazing in de andere. Hij
stelde nog 'n paar vragen aan mijnheer van
Gielen, die dezebeantwoordde. Daarna namen
ze afscheid van elkaar.
Zoo gauw hij weg was, werden direct maat
regelen getroffen, om ook dit nieuwtje zoo gauw
mogelijk aan den mam te brengen, 'n Paar uur
later rukten de menschen elkaar de nieuwe
editie van de krant uit de hand, die nieuwe
onthullingen bracht
Sinds jaren had er geen misdaad meer plaat»
gehad onder zulke geheimzinnige omstandig,
hedengeen misdaad had zóó de algemeene op
merkzaamheid tot zich getrokk*».
IV
De politie was dus spoedig gewaarschuwd,
dat er in de gemeente Renswoude een vreese
lijke moord had plaats gehad en wel een moord,
gepleegd op een zoo bekende persoonüjicheid
als professor Evan, en den volgenden dag was
de politie dan ook reedis voor den mldoag op
de plaats des onheils.
De rechter van instructie sprak tegenover
den burgemeester zijn groote bevrediging uit
over de maatregelen, die hij getroffen had, o.a.
dat hij niemand onnodig in den tuin Heen en
weer had laten loopen, om de sporen niet uit
te wissohen, die misschien door de daders
achtergelaten waren. De heeren van de recht
bank hadden 'n paar detectiven meegebracht,
die om hun fijnen speurzin bekend stonden, en
op staanden voet werd met een allernauw
keurigst onderzoek begonnen. Alle personen dio
op het moment van de misdaad op den Beuken
hof aanwezig waren, werden aan een streng
verhoor onderworpen, behalve de dochter van
den vermoorde.
Bij Alice Evan waren namelijk hevige zenuw
koortsen opgetreden, zoodat de dokter ver
klaarde, dat op dat moment een verhoor abso.
luut ongewenscht en totaal onmogelijk was.
Natuurlijk moest de Justitie daarmee genoe
gen nemen, en zoodoende was Frits Werner de
eerste, die ondervraagd werd. Hij beantwoordde
kort en juist de vele vragen, die hem gesteld
werden. Hij vertelde, hoe hij heel toevallig
bij de zaak betrokken was en waarom hij aan
het verzoek, om mee te gaan naar den Beuken
hof, graag voldaan had. Hij sprak natuurlijk
ook over den omgevallen boom, die dwars over
den weg lag, en over het feit, dat hij iemand
van het venster der woonkamer had zien weg
sluipen. Op het herhaaldelijk en dringend ver
zoek van den rechter van instructie, om een
nadere beschrijving van die persoon te geven,
verklaarde hij telkens weer, dat hij dit onmoge
lijk kon. Hij had slechts 'n schaduw gezien,
slechts 'n oogenblik.
Zoodat wij ook met de mogelijkheid re
ning moeten houden, dat het slechts inbeel-
ding uwerzijds is, dat er iemand weggeslopen
is, zeide de rechter van instructie.
Neen, neen, zeide Werner met: nadruk, ge
zien heb ik iemand. Er is geen sprake van
dat ik het me slechts ingebeeld heb. Ik had zeer
zeker direct naar den professor moeten gaan.
Misschien echter was het toen reeds te laat.
Maar ook Is mogeuijk, diat de moord onmid
dellijk daarna heeft plaats gehad, zoodat ik
hem nog had kunnen waarschuwen. Maar wie
had nu kunnen denken, dat de schurk, die
den professor vermoorden wilde, zoo spoedig
diens spoor gevonden zou hebben?
Dat kon u inderdaad ook niet denken,
Maar vindt u het ook niet roekeloos, mijn
heer Werner, dat de professor, indien hij
werkelijk overtuigd was, dat zijn leven in ge-
vaar was, 'juist op den Beukenhof zijn toe
vlucht zocht? Een eenzaam landhuis biedt,
dunkt mij, den moordenaar 'n betere gelegen
heid, om zijn plan uit te voeren, dan hij zou
gehad hebben, wanneer de mian, die hij wilde
dood en, in de stad gebleven was.
Frits knikte. Zeker, zeide hij, maar de hee
ren zien de bijzondere redenen over 't hoofd,
die Evan had, om niet in de stad te blijven.
Had hij daarvoor bijzondere redenen?
Daar weten wij niets van. Wij hebben hier
het beriabt van uw dagblad, de Neueste Nacte
richten, vóór ons, Daarin staat diienaa»
de niets.
(Wordt vervolgd)
