THOMAS ALVA EDISON t
WERK VAN DUISTERE MACHTEN
ONTHULLINGEN
OVER SPANJE.
h V S mfflgr
IS m Z
1! ii md
SB
MA AN 1
1931
EEN GENIAAL MENSCH, DIE ZIJN
TALENTEN NIET BEGROEF.
MATUSKA'S BEKENTENIS OVER
DE TREIN AANSLAGEN.
Geen enkele medeplichtige.
GEZWICHT VOOR DE BEWIJZEN
NEGERKONING IN PARIJSCH
ZUSTERKLOOSTER.
IFRINNERING AAN EEN BEZOEK
BIJ KOPPENSNELLERS.
Inboorlingenland door zwakke
kloostervrouwen in een ander
land herschapen.
VERBIJSTEREND E VERKLARINGEN
Minister de los Rios de eigenlijke
organisator van den klooster-
brand.
CHINA EN JAPAN.
Nieuwe instructies aan Japans
vertegenwoordiger te Genève.
HET WERK VAN MOSKOU EN
VAN DE LOGE.
Staking van spoorwegbeambten.
HET
JUBERCULOSE-PROCES'
TE LUBECK.
Verdere verhooren.
DE CHOLERA-EPIDEMIE IN IRAK.
BELEEDIGING VAN PRUISENS
PREMIER.
DE STAKING DER DUITSCHE SCHE
PELINGEN IN RUSLAND.
SENATOR BOREA D' OLMO 100 JAAR.
Op zijn buiten in Westorange (New Yersey),
waar de wereldvermaard© ontdekker na een
lang leven van stug,gen arbeid zich nog slechte
tendeele het hem volop toekomende otium
cum dignitate gunde, la Thomas Alva, naar
een draad-bericht meldt, in den nacht van Za
terdag op Zondag te 3 uur 24 minuten de
eeuwige rust ingegaan. Zijn ijzeren gestel, ge
hard nog door een sobere levenswijze hij
■was vegetariër en geheelonthouder heelt
zich blijkbaar tot het uiterste verzet tegen het
eloopingswerk van den ouderdom doch tin
el-otte is ook hem de last zijner 84 jaren te
zwaar geworden.
Met Thomas Alva Edison gaat een der groot
ste ontdekkers en uitvinders in de geschiede
nis -heen. Hij is bet typisch© voorbeeld van den
Amerikaan, die, als krantenjongen begonnen,
een der grootste genieën werd, welke de
m-ensoh!hedd heelt aan te wijizen. Maar hij kan
ook als voorbeeld dienen voor de werkkracht
van een man, idle wil, voor den onverpoosden
v^vrp ff i fl ff 4 Q rheumatlek, jicht, ff riep, hoofd-, kies- en zenuwpijn wordt volgens 0OOO rwi /«v s
I uü 5 geneesheeren op de meest afdoende wijze bestreden door Togaltablet- I B BI A I
9 ten. Togal schaadt noch Uw hart. noch Uw maag en kan dus worden in-
genomen door hen die andere middelen slecht verdragen. Togal hielp waar andere middelen geen baat brachten. Bij Apoth. Dros- 0.80
en onvarmoelden arbeid van een manisch, die
niet tievreden met d© verkregen resultaten
waarop men trotsoh kan zijn, blijft voortzoe-
ken. 'Hij is bet voorbeeld van den geleerde, die
weet, dat nog niet een einde is gekomen aam
Üe ontdekkingen, diat het laatste woord nog
niet is gezegd bij het Boeken naar nieuwe ont
dekkingen en uitvindingen.
Edison werd ln 1847 te Meten lm Ohio gebo
ren. Zijn jeugd bracht hij door te Port Huron.
Zijn Bchooflsóh© kennis was gering toen hij als
krantenjongen aan den Grand Trunk-Spoor
weg het leven inging. Maar reeds als kranten-
Jongen voelde hij den lust naar onderzoek,
niet alleen om het onderzoek alleen, maar ook
om geld te verdienen.
En terwijl hij zoo reisde van de eene plaats
naar de andere, al rijdende zijm kranten ver-
koopemde richtte hij in een der bagage-wagens
een drukkerij en een chemisch laboratorium
jm. Daar zette hij en drukte hij zijn „Weekly
Herald"', waarvan hij, behalve zetter en druk
ker en verkooper, ook uitgever en redacteur
was. Dat ging goed, tot in zijn laboratorium in
den bagaigewaigem een geweldige ontploffing
plaats had, die oorzaak was, dat bijna de ge
heel© train lm brand raakte.
Van krantenjongen werd hij telegrafist,
maar tegelijkertijd had hij weer zijm laborato
rium om proeven te kunnen -nemen. En zoo
vond hij de automatic repeater uit, een toestel
om automatisch een telegram vam de eeme lei
ding op de andere over te brengen. Dikwerf
werkte hij in zij-n werkplaats meer dan achttien
uur -per dag.
Toen kwam (hij door zijm uitvinding lm dienst
van de Gold-indicator Company, die van een
enkel centraal punt uit, aan honderden koop
lieden elk kwartier een telegrafisch bericht
zond omtrent het dalen en rijzen der goud-
koersen.
Hij werd superintendant van genoemde maat
schappij em begon met te zoeken naar een
goede ettectriecihe lamp Hij vond haar na vele
mislukte proeven en nadat velen aan de resul
taten van deze proeven hadden getwijfeld.
21 October 1879 brandde zijn eerste gloei
lamp.
Een belangrijke datum in de geschie
denis der menschheid.
Wat deze ontdekking beteekende, heeft de
pers bij het gouden jubilë der vinding in
October 1929 uitvoerig toegelicht.
Voordat Edison het vraagstuk dier electrisohe
verlichting in studie nam, was men.reeds een
halve eeuw aan het experim-enteeren, echter
steeds zonder succes. Weliswaar slaagden en
kele natuurkundigen er in, een kostbaar ap
paraat samen te stellen, dat gedurende korten
tijd eenig licht -gat, doch deze apparaten ble
ken ln de practijk van geenerlei nut.
Edison begon met de experimenten van zijn
voorgangers te bestudeerem en hun fouten
nauwkeurig na te gaan*
Om zijn proefnemingen op grootera schaal
mogelijk te maken, organiseerde Edison in
1878 een vennootschap. Verschillende vooruit
strevende Amerikanen namen aandeelen in
deze vennootschap, die den 17en October offi
cieel opgericht werd onder den naam Edison
Light Company. Het aandeelenkapitaal be
droeg 300.000 dollar. Later is deze vennoot
schap in een andere maatschappij opgegaan.
Na een diepgaande studie over de wet van
Ohm, die door d-e meeste electro-technici van
dien tijd slechts zeer oppervlakkig gekend
werd, kwam Edison tot de conclusie, dat een
gloeilamp, om een goed practisch resultaat te
kunnen geven een hoogen inwendigen weer
stand moest hebben. Hij besloot daarom in zijn
lampen een langen en dunnen platina-dr-aad te
gebruiken. Hij bevestigde dezen gloeidraad aan
een voetstukje van pijp-aarde, en overtrok den
draad met een laagje airoonium-oxyde, o-m
tegen te gaan, dat het platina zou oxydieere-n.
In Februari 1879 werd voor deze lamp patent
aangevraagd, hetgeen verkregen werd in Mei
1880.
De-ze lamp was echter in de practijk onbruik
baar.
Nog verscheidene andere proefnemingen had
den plaats met lampen met een platina-gloei-
draad maar steeds bleek het dat de resultaten
in de practijk onbruikbaar waren.
Edison had reeds uitvoerige proefnemingen
gedaan met-koolstof in verhand met zijn uitvin
ding van de kool-microfoon. Daardoor was hij
uitstekend op de hoogte met de eigenschappen
en gedragingen van koolstof.
In den herfst van 1879 begon Edison er over
te denken, of men niet een gloeidraad zou kun
nen gebruiken, die uit koolstof bestond. Reeds
verscheidene van zijn voorgangers had-den- dit
met negatief resultaat beproefd en d-e natuur
kundigen waren algemeen van opinie, dat het
benutten van kool-stof voor een gloeidraad een
onmogelijkheid was. Edison deelde deze mee
ning echter niet. Zoodoende begon hij proef
nemingen te doen m-et een kool-gloeidraad. Hij
berekende, dat een dergelijk draadje een dia
meter van ongeveer l/26ste c.M. moest bebben,
en gebruikte hiervoor in den beginne draadjes
dik naaigaren, die hij in een luchtdicht kolfje
verkoolde. D-e -draadjes waren ongeveer 15 c.M.
lang, e-n werden zoo in het kolfje -bevestigd, dat
ze er als U-wormige gloeidraadjes uitkwamen.
Da-ter gebruikte hij in plaats van verkoolde
draadjes naaigaren verkoolde bamboevezels.
Na verscheidene proefnemingen slaagde
Edison er in een dergélijken gloeidraad te pro-
duc-eeren. De uiteinden werden bevestigd aan
een tweetal platina-d-raadjes. Ook dit kostte
veel moeite, daar het kool-dra a-dje makkelijk
kon braken. Vervolgens werd de gloeidraad in
©en ballonnetje geplaatst.
Tenslotte moest -het ballonnetje luchtledig
gemaakt worden terwijl m-en tegelijkertijd de
gassen uit den gloeidraad dreef, hetgeen ge
schiedde, dtoor een zwak el-ectri-sCh stroompje
door den gloeidraad te zenden, terwijl het bal
lonnetje -luchtledig gepompt werd.
Den 21sten October 1879 was het groote
oogen-blik aangebroken waarop de eerste koo-1-
draadigloeilaimp -beproefd zou worden. Niemand
had echter veel vertrouwen in het experiment.
Terwij,1 er een groot aantal belangstellenden
om ham heen stond, schakelde Edison de lam-p
langzaam in. De gloeidraad gaf een zwak licht,
en -brak niet. Plotseling werd d-e volle stroom
ingeschakeld; d-e 'lamp verspreidde een holder,
wit licht, en de gloeidraad Mee-I heel!
Zoo bleef deze lamp twee dagen achtereen
doorbranden, waarna ze den geest gaf. Doch
met dit experiment was aangetoond dat Edison
den goeden w-eg had ingeslagen.
De kool-draad-gloellamp werd voor het eerst
toe-gepast voor de verlichting van een stoom
schip, de „Columbia". Er werden vier dynamo's
op hot schip geplaatst, en e-lke dyamo leverde
stroom voor zestig lampen. D-e installatie Vo-l-
dee-d go-e-d en werd gedurende vijftien jaar
gebruikt.
Toe-n Edison de pra-ctisch bruikbare gloei
lamp uitvon-d, was hij 32 jaar ou-d. Doch had
gelijk -gezegd zijn naam reeds gevestigd
door de ontdekking -d-er methode om over één
zelfden draad in twee richtingen te te-legra-
feeran, ©n van het automatische telegraaf-
a/pparaat, waarmee -duizend woorden per mi
nuut ko-n-den worden overgeseind.
Dit wa-s ook het begin van zijn financieel
succes. Doch hij was er de man niet naar, om
op dit laatste uitsluiten-d aan te sturen. Inte
gendeel op het verbeteren zijner vindingen en
het -doen van nieuwe ontdekkingen bleef al
zijn energie geridht en voor aanzienlijke finan-
cieeü-e offers schrok hij niet terug.
Aan -de uitvin-ding van den nieuwen alca-
lis-ohen accumulator heeft hij tien jaar besteed,
aan -de uitvinding van d-e magnetische ziftma-
ohine adbt jaar -lang zo-n-der onderbreking.
Ontkend kan -niet worden, dat bij vele uit
vindingen van Edison, Edison zelf vo-lstrekt
niet ais de -uitvinder is te beschouwen, maar
wel als dag-ene, die de denkbeelden welke d-em
grondslag van de uitvinding vormden, prac
tisch wist toe te passen of wist te verbeteren.
Te M-enlo-Park, op 40 K.M. afstand van New-
York -liet hij een groot laboratorium bouwen
m-et bibliotheek; moderne fabrieksgebouwen
verrezen en woonhuizen enz. In 1876 hield de
29-jarige Edison zijn intocht in Me-nlo-Park.
Hij was gehuwd, va-der van drie kinderen en
had -bovendien verantwoordelijkheid te
dragen voor zij,n vry talrijk personeel van
assistenten en arbeiders. Te Menlo-Park is
enorm hard gewerkt. Edison zelf gaf het voor
beeld toonde de juistheid van zijn definitie, dat
het -genie voor 1 procent in- en voor 99 pet.
transpiratie is. Meermalen arbeddd-e hij text
drie o-f vl-er uur ln -den moTgen en soms vond
men hem bij -het aanbreken van den dag in
slaap gevallen op een tafel van het laborato
rium. Hij -ha,d slechts enkele uren rust noodig.
Legde hij zich neer, dan scheen de slaap op
rijn bevel te komen. Een record v-estlgde hij,
door vijf dagen en nachten achtereen door te
werken.
Vaak was het middernacht vóór het avond
eten voor Edison en -zijn staf werd binnenge
bracht. De leider wist zijn medewerkers aan te
moedigen en te inspireeren door zijn voor
beeld. De verhouding -te Men-lo-Park moe-t wel
eenigs-zins patriarchaal zijn geweest, im-mers
wanneer een su-cce-s -bereikt was toog Edison
met zijn staf uit visschien. Edison is een ge
duldig hengelaar; de legend© vermeldt, dat hij
eens twee dagen en twee nachten heeft zitten
vi-ssch-en, zonder beet te krijgen.
In Menilo-Park heeft Edison zij-n grootste
uitvin-dingen gedaan. Hij vond de microfoon
uit e-n voerde op 20 Augustus 1879 te Saratoga
in het openbaar -het eerste storingsvrije tele
foongesprek. Zelfs het bekende „-Hal-lo!" is
door Edison ingevo-er-d. Het is geen wonder,
dat Menlo-Park ,,het H-uis van den Magiër"
werd genoemd.
Ook de uitvinding -der phonograaf staat o-p
zijn naam, al wordt hem deze door anderen he-
twist. Op meer dan 800 vindingen had hij pa
tent waarvan intu-sschen vele van weinig
practisch nut zij-n.
Aan de techniek der cinematografie had hij
me-de zijn aandeel.
Maar vóór alles zal Ed-ison voor h-et nage
slacht blijven de heraut van het licht.
Moge h-em, die hee-1 een wereld aan zic-h ver
plichtte door voor haar het aar-dsche licht ia
tot nu ongekenden luister te ontsteken, na een
rusteloos zwoegersileven in dienst van den me
d-eniensch God-s eeuwig licht verlichten.
Omtrent het overlijden van den genialen uit
vinder wórdt nog gemeld
Thomas Edison, die reeds een paar dagen
buiten bewustzijn was, is zacht en kalm zon
der pijnlijken doodstrijd ontslapen.
Bij zijn sterfbed waren zijn vrouw en zes
kinderen aanwezig.
Het stoffelijk overschot wordt in het labora
torium te West-Orange opgebaard, waar Maan
dag en Dinsdag het publiek gelegenheid gebo
den wordt den uitvinder een laatsten groet te
brengen.
De rouwplechtigheid en de bijzetting hebben
Woensdag slechts in intiemen familiekring
plaats op het landgoed te Glenmont.
BERLIJN, 17 October. (V.D.) Omtrent hel
succesrijk verhoor van Mat-uska in den af-
geioopen nacht meldt der „B.Z. a-m Mittag'
nog, dat Mat-uska laat in den nacht aan een
nieuwen verhoor werd onderworpen.
Nadat li ij aanvankelijk alles ontkend had,
-begonnen zijn zenuwen hem langzamerhand te
begeven.
Plotseling -begon bij midden in het verhoor
te huilen. De commissaris die het verhoor af
nam, Dr. Boehm, wees hem met nadruk erop,
dat zijn verklaringen omtrent zijn medep-lichti
gen volkomen on-geloof-lijk bleken, aangezien
de door hem genoemde mijnwerker in het ge
heel niet -bestond.
Ook de bijzonderheden omtrent de wijze,
waarop Matuska zijn dagen had doorge
bracht en de door hem genoe-mde villa te Ca
put'h bleken slechts uitvindingen van zijn
fantasie.
Dr. Boehm liet Matuska de bewijzen zien,
dat hij zelf de zware ijzeren staaf gekocht had,
waarmee hij bij den aanslag de rails had los
gemaakt.
Toen hem nog meer bewijzen getoond wer
den kwam eindelijk de inzinking en legde hij
een volledige bekentenis af.
Eerst heeft hij aan een plaats gedacht nabij
Ansbach, daar hij zelf in de omgeving ervan
woonde.
Van de ge-daohte naar de daad was voor hem
slechts een stap.
Matus-chka schildert hierop uitvoerig de toe
bereidselen tot dezen aanslag op d-e plaats van
de daad.
Met behulp van een schroefsleutel heeft hij
reeds een spoorstaaf dwars over de lijn gelegd,
als plotseling de trein aan komt snellen.
Hij vlucht dan en van een zekeren afstand
kijkt hij onbemerkt toe, ho-e de trein stopt en
verschillende mensche-n met lichten de baan
lan-gs loepen.
Matuschka vertelt dan verd-er, dat hij hier
op te voet naar het station Re-kawink-el is ge
gaan en onderweg een zwarten bril en een
hechtpleister, waarmee hij zich onherkenbaar
heeft gem-aakt, in een beek heeft geworpen.
Te Rekawinkel blijft hij tot den ochtend en
reist dan weer naar Weenen terug, waar hij
zijn kleeren verbrandt en de a-sch nabij het
Oosterstation wegwerpt.
Vervolgens schilderde Matuschka de bijzon
derheden van den aanslag bij Jüterbog.
Hij deelde mede, dat hij zich in de omge
ving van Jüterbog eenigen tijd heeft opgehou
den.
Op zekeren nacht is hij de spoorlijn lan-gs
geloopen en heeft met een iaschapparaat een
proef gedaan, welke echter niet slaagde.
Doordat hij niet gewoon was, met zulk een
voor heim vreemd apparaat om te gaan, heeft
hij zich aan beide been-en brandwonden toege
bracht.
In-derd-aad vertoonen de been-en van Matusch
ka verschillende litteekens, welke op brand
wonden wijzen.
Verder verklaarde hij bij het verhoor, dat
de gisteren gedane opgaven over het huisje
bij Potsdam waar hij zoogenaamd gewoond
zou hébben, onjuist zijn.
Hierop heeft hij zich ecrasiet, respectievelijk
het verlof tot h-et koopen van ecrasiet willen
versdhaffen en is met de eigenares van een
steengroeve, mevrouw Forgo, ln onderhande
ling getreden.
Met behulp van het springstoffen-boek heeft
hij zich ecrasiet en andere springstoffen aan
geschaft.
Begin Augustus is hij naar Berlijn gegaan
en heeft daar buizen gekoóht en proeven met
slaghoedjes genomen.
In dezen tijd heeft hij ook een nummer van
de „Angriff" gekocht en op het blad de woor
den „Revolution, Sieg, Attentat" geschreven.
Toen hij voldoende springmateriaaJ bij elkan
der had, is hij op 8 Augustus van Berlijn weer
naar Jüterbog gereisd en heeft alles voor den
aanslag voorbereid.
Vlak bij de spoorrails heeft hij zich opge
steld en gewacht op het naderen van den trein.
Toen hij hem hoorde aankomen, heeft hij
de lading ontstoken. Hij heeft de explosie nog
gehoord en gezien, hoe verscheidene wagons
omver werden geworpen.
Hij slaagde er nog in het ontstekingsappa
raat te grijpen, waarop hij d-e vlucht nam.
Den negenden Augustus ls hij weer naar
Weenen teruggekeerd en toen zijn trein "ij
zijn terugreis Jüterbog passeerde, heeft hij zelf
de gevolgen van zijn aanslag kunnen zien.
Toen hij de gevolgen zag, heeft hij zich vast
voorgenomen zoo iets nooit meer te doen.
Ondanks dit voornemen, kwam toch weer
de gedachte in hem op, een nieuwen aanslag,
ditmaal bij Boedapest, te plegen.
Dagbladberichten, die meldden, dat de aan
slag te Jüterbog met behulp van de zaklan
taarnbatterij was gepleegd, brachten hem op
't denkbeeld voor dezen aanslag zulke batte
rijen te gebruiken.
Matuschka is op 3 September naar Boeda
pest gereden.
Op 8 September is hij naar Nazy Teteny
gegaan.
Op 9 September reed hij naar Bia Torbagy
om het verkeer der treinen gade te slaan.
Hij wilde, naar hij verklaarde, geen perso
nentrein, maar een goederentrein vernielen.
Toen het ongeluk gebeurd was, ijlde Ma
tuschka naar de plaats, waar zich de omver
geworpen wagens bevonden, en bracht zich
met een zakmes wonden in het gezicht toe,
om den indruk' te wekken, dat hij zelf slacht
offer was van den aanslag.
Zijne Majesteit Zoenoen „de koning van den
nacht", uit Porto Novo in Dahomey, is nu naar
Parijs gekomen om de koloniale tentoonstelling
te bezichtigen.
Voor zijn terugkeer naar de Slavenkust,
wilde hij het klooster der Zusters van O. L.
Vrouw der Apostelen bezoeken. Deze Zusters
zijn in zijn land werkzaam.
In groot gala, een blauwen met goud afgezet-
ten koningsmantel, trok hij, door een schitte
rend gevolg omgeven, aan de kloosterbel.
Na talrijke plichtplegingen verklaarde de
overste, dat zij er trotsch op was, den koning
te midden van hare medezusters te mogen
Z.M. dankte voor alles, wat de Congregatie
in zijn rijk had volbracht.
Een tolk was bij het onderhoud behulpzaam.
De koning bezocht ook de kapel, ontblootte
zijn hoofd en knielde met heel zijn gevolg voor
het Allerheiligste neer.
De nog heidensche koning Zoenoen weet heel
goed, wat Dahomey aan de Zusters te danken
heeft. Hij houd" van de missie. Om nu zijn
dankbaarheid te betoonen, gaat hij de alge-
nieene overste te Porto Novo een bezoek bren-
gen.
Een wagen rijdt voor, getrokken door vier
groote negers. De koning treedt den tuin der
Zusters binnen, nadat hij met de koningin een
der meest interessante dansen heeft uitgevoerd.
Moeder-overste verzoekt hem plaats te nemen
en biedt hem op een kussen van witte zijde een
medaille aan met de beeltenis van den H.
Vader. V
Met bewondering neemt de koning bet ge
schenk aan. Na een origineele afscheidsplech-
tigheid wordt de stoet weer in elkaar gezet en
de hoogwaardigheidsbekleeders trekken weg
onder het slaan van de tam-tams.
De wakkere Zusters zijn haar apostolaat met
niets begonnen. Thans hebben ze het bestuur
over 40 scholen, 18 apotheken, 20 weeshuizen
en 2 ziekenhuizen.
Dit is wel een indrukwekkend beeld van den
zegenrijken arbeid der Katholieke missie in
Afrika.
TOKIO, 17 October. (N.T.A.) De redering
heeft den Japanschen vertegenwoordiger te
Genève nieuwe instructies gegeven, waarin
zij verklaart, dat zij, voordat zij haar stand-
punt ten opzichte van het besluit van den
volkenbond uiteenzet, een verklaring wenscht
van zekere punten betreffende de rechtmatig
heid van het besluit en de omstandigheid, dat
de volkenhond, zonder het nemen van een
besluit over de wettelijke grondslagen van
zijn handeling, Amerika heeft uitgenoodigd
aan de besprekingen van den volkenbonds
raad deel te nemen.
LONDEN, 17 October. (H.N.) Volgens een
bericht uit Tokio is daar de vraag ter sprake
gekomen, of sovjet-Rusland er niet veel meer
aanspraak op kan maken, om als onderteeke
naar van het Kellogg-pact uitgenoodigd te wor
den tot deelneming aan de beraadslagingen te
Genève over het Chineesch-Japansche conflict,
dan de Vereenigde Staten.
Volgens de „Evening Standard" worden op
verschillende plaatsen in Mandsjoerije kazer
nes gebouwd, wat op een overwintering van de
Japansche troepen in Mandsjoerije schijnt te
wijzen.
Burgeroorlog in Mand
sjoerije.
BERLIJN, 17 October. (H.N.) Volgens een
bericht uit Moskou zijn in Mandsjoerije bot
singen tusschen de Kirin- en de Tsitsikan-
regeering ontstaan. De leider der Tsitsikan-
regeering, generaal Wanfoelin, heeft het ge
zag overgedragen aan generaal Matsjoeën,
die weigert zich aan de Kirinregeering te
onderwerpen, waarop de Kirinregeering gelast
heeft, de vijandelijkheden tegen hem te openen.
Aangezien de burgeroorlog botsingen in de
zóne van den Ooster-spoorweg kan veroor
zaken, zullen de diplomaten te Peking trach
ten, deze zóne buiten den burgeroorlog te
houden.
Van een persoon, die zeer veel in Spanje ge
reisd heeft, en zeer goed van de toestanden al
daar op de hoogte is, ontvingen wij dezer dagen
een schrijven, waarin hij verschillende ont
hullingen doet over het optreden van sommige
regeeringapersonen en de duistere machten,
waardoor zij zich laten leiden.
De verklaringen van den schrijver van de
zen brief komen ons zoo verbijsterend voor,
dat wij een zeker voorbehoud zouden maken,
ware het niet, dat de bron, waaruit zij afkom
stig zijn, volkomen betrouwbaar is.
De inhoud van den brief, die nog voor den
val van het -kabinet Zamora geschreven werd,
luidt als vo-l-gt.
Gedurende mijn verblijf in Spanje sprak ik
er tal van personen uit de leidende kringen,
waaronder h-ooge dignitarissen en geestelij
ken, die een leidende functie aan verschillen
de wetenschappelijke instituten bekleeden,
welker namen ik U desgewensoht zal noemen
en voor wier betrouwbaarheid ik volledig in
sta, doch die ik hier, om hun persoonlijke
onaangenaamheden te besparen, niet vermel
den wi-1.
De minister de los Rios heeft dezer dagen
verklaard, dat hij voorstander is van de schei
ding van Kerk en staat in Spanje, en dit
voor het welzijn van de Kerk zelf. Mij is ech
ter hekend, dat deze zelfde minister de los
Rios een maand vóórdat het koningschap viel,
tezamen met den tegenwoordigen minister van
marine, persoonlijk de brandstichting in de
verschillende kloosters van Madrid georgani
seerd heeft, met behulp van personen uit het
gepeupel van Madrid.
Een maand v-oor den val der monarchie stond
reeds vast, wie de diverse branden zou ontste
ken en waren de maatregelen beraamd, om te
voorkomen, dat blusschingspogingen van de
brandweer doeltreffend mochten blijken.
Ook is bekend, dat minister de los Rios per
soonlijk order heeft gegeven aan den com
mandant van de Madri-leensche brandweer, om
met haar materiaal in de kazerne te blijven,
toen bericht werd, dat in verschillende kloos
ters te Madrid brand was gesticht en o.a.
het hoofdgebouw der Jesuieten brandde.
Minister' de los Rios heeft voor deze orga
nisatie, tezamen met zijn tegenwoordigen col
lega van marine, vanuit Moskou hiervoor de
persoonlijke douceur van 48 millioen peseta s
ontvangen en stond reeds sedertggeruimen tijd
in verbinding met de centrale propaganda-
commissie van de sovjet-unie.
Tevens heeft de zelfde minister de los Rios
verhinderd, dat de schuldigen aan de verschil
lende branden te Madrid en elders werden op
gespoord, toen de gelegenheid hiertoe nog be
stond.
Tevens verklaar ik, dat het mij bekend is
dat vijf leden van de tegenwoordige regeering,
waaronder de los Rios, deel uitmaken van de
loge en dat de minister-president Alcala Za
mora, in tegenstelling met den naar buiten
gewekten schijn, slechts een str-ooman is in
handen der overige ministers, wier maatrege
len door de regeering te Moskou en de loge
te Madrid gedicteerd worden.
Het lijkt mij nuttig, hierop even de aandacht
te vestigen, vooral thans nu de Spaansohe re
geering in het buitenland den indruk tracht
te wekken, dat haar maatregelen slechts teD
doel hebben, een nieuwe orde te scheppen be
treffende het grondbezit in de republiek. In in
gelichte kringen te Madrid is het een publiek
geheim, dat de regeering een zoo groot moge
lijke aanpassing der agrarische toestanden
wenscht aan de Russische. Zij vindt bij dit
streven, gepaard aan een verregaand antl-
clericalisme en antigodsdienstige tendens, de
geestelijkheid tegnover zioh en traoht deze door
seculariseering har er goederen en verdrijving
der kloosterorden te vernietigen.
Vanzelfsprekend worden connecties met de
regeering der sovjet-unie stelselmatig geloo
chend, doch eenieder, die instaat is achter de
schermen te zien, weet wat deze verklaringen
waard zijn. Alleen reeds het optreden van de
regeering tegen de communisten, die hij de
troebelen te Madrid en te Malaga betrokken
waren, moet tot nadenken stemmen.
Relletjes te Barcelona.
DE ANNEXIONNIST ~NOTHOMB.
Onze Brusselsche oorrespondent mel-dt ons:
De annexionnist Pierre Notihomlb, die een
tijd lang leider is geweest van de „Jeunesses
nati-onales" een organisme van franskiljonsche
jongere elementen, wier voornaamste doel was
Vlaamech© manifestaties in de war te sturen,
heeft als zoodanig ontslag genomen.
Alle handen zijn druk bezig op het Londensche verkiezingsbureau der conser
vatieve party.
BARCELONA, 16 October (B.T.A.l Voor don
Jaime de Bourbon werd in de kathedraal te
Barcelona een plechtige Requiemdie-nst gehou-
den. De plechtigheid was georganiseerd door
de „traditionalistische" jeu-gdvereeniging en
had het karakter van een katholieke demon,
stratie. Een groote menigte woonde den
dienst bij.
Toen de plechtigheid af-geloopen was, ont
stond er huiten een botsing tusschen een groep
geloovigen, dis uit de kathedraal kwamen en
eenige jonge republikeinen, die zich in de
buurt opgesteld hadden.
Er werd een schot gelost, waardoor een re
publikein doodelijk werd getroffen.
De zgn. „stormwaoht" moest ingrijpen, om
aan de gevechten een einde te makenver.
scheidene personen werden gearresteerd.
De bannelingen mogen niet
vertrekken.
MADRID, 17 October (V.D.) Na de aanne
ming van de grondwet-artikelen, die de ver-
houding van den staat tot de religieus© oon-
gregaties regelen, hebben talrijke leden van
religieus© orden maatregelen genomen, om het
land te veria-tem.
De regeering heeft echter gedecreteerd, dat
het onderwijs door religieuzen tot de inwer
kingtreding der nieuwe wetgeving moe-t wor.
den voortgezet, en dat anders de eigendom
men der orden zullen worden geeonfiskeerd.
Niettemin trachtte een aantal priester uit
Burgos met eenige autobussen nabij Hendaye
over de Fransche grens te vluchten. Zij wer-
den echter door de Spaansche grenswacht bij
O run aangehouden en teruggezonden.
Een oproep der katholieke
afgevaardigden.
Naar uit Madrid wordt gemeld hébben de
katholieke afgevaardigden in 'n ■•°j>rotp
het katholieke Spanje" meegedeeld, dat zy
wegens de wijze, waarop de religieus© vraag
stukken door de nationale vergadering behan
deld zijn, niet meer deel zullen nemen aan de
beraadslagingen van bet parlement.
De grondwet, die op deze wijze tot stand
komt, kan door de katholieke afgeveandigden
niet worden erkend.
In den nacht op Zaterdag zijn de employés
en beambten, zoomede het rijdend personeel
der spoorwegmaatschappij in Andaluslë in
staking gegaan.
Het bedrijf ligt volkomen stil. Militairen
hebben de stations bezet. Het is nergens tot
incidenten gekomen.
In verband met den onzekeren toestand in
Zuid Spanje is de regeerin-g voornemens, een
commissaris generaal met bijzondere vol
machten te benoemen.
Uit Lüfbeck wordt gemeld: In de zitting
van Vrfidagmorgen van het proces inzake de
zuigelingensterfte kwam ter sprake, dat in
het „Tijdschrift voor medische volksvoorlich
ting" van Februari 1930 een artikel versche
nen was, waarin voor de toepassing van het
Calmette-procédé te Lübeck gewaarschuwd was.
Dit artikel zou het gezondheidsbureau te
Lübeck door den schrijver en uitgever, Wal-
tiher Eberling, toegezonden zijn.
De vraag werd gesteld, of dr. Alstaedt dit
tijdschrift en het artikel gezien heeft.
De beklaagde antwoordde, dat hij dit artikel
niet onder de oogen heeft gehad.
Vervolgens werden nog vragen gesteld over
de nagelaten proeven op dieren en de ongeval
len met kinderen voor de invoering van het
middel in Lübeck.
Na de middagpauze werd het verhoor van
dr. Altstaedt onderbroken en werd prof. dr.
Dey-oke gehoord.
Prof. dr. Deycke gaf eerst een kort over
zicht van zijn loop-baan als medicus. Sinds
1896 heeft hij zich zeer bijzonder bezi-g ge
houden met onderzoekingen op het gebied der
tuberculose. Te Hamburg heeft hij een weten
schappelijk instituut opgericht en daar prac-
tlsche onderzoekingen gedaan.
In 1913 is hij naar Lübeck gekomen en is
hier directeur van het ziekenhuis geworden.
Tenslotte gaf hij een uiteen-zetting van de
samenstelling van (het „Deycke-Muchschen-
middél".
Thans ten einde
BASSORAH, 17 October. (R.O.) Dank zij de
lage temperatuur, welke thans hier heerscht, is
de cholera-epidemie ten einde.
Van de 1960 personen, die in het geheel door
de ziekte zijn aangetast, zijn er 1230 overleden,
waarvan ongeveer de helft te Bassorah.
De regeering van Perzië neemt buitengewone
voorzorgen, teneinde een verbreiding van de
ziekte over de grens in de landstreek Shattal
Arab te verhinderen en heeft bevel gegeven, dat
alle inwoners, zoowel in de steden als in de
dorpen. Ingeënt moeten worden.
Wordt het geding in der minne geschikt?,
BERLIJN, 17 October. (W.B.) Heden stonden
de verantwoordelijke redacteur van de „Deut
sche Zeitung", Kolbe, en de geestelijke Kondert
terecht wegens beleediging van den Pruisischen
minister-president, Braun, in de „Deutsche Ztg.
door den geestelijke.
Deze verzekerde, dat bij hem geenszins de
bedoeling had voorgezeten, den minister-presi
dent te beleedigen en hij is zich niet bewust
geweest, dat het gewraakte artikel een belee
diging inhield.
Op het bemiddelingsvoorstel van den voor
zitter van het gerechtshof, legde beklaagde"
Kondert de verklaring af, dat het door hem
gepubliceerde bericht onjuist is en dat hij het
betreurde, de eer van den minister-president te
hebben aangetast.
Indien de minister-president zijn goedkeuring
hieraan hecht, zal van verdere rechtsvervolging
worden afgezien.
BERLIJN, 17 October. (H.N.) Uit Moskou
wordt officieel gemeld, dat vanmorgen alle
stakende matrozen der Duitsche stoomschepen
in Leningrad en Odessa besloten hebben, ter
stond het werk te hervatten.
In een oproep verklaren zij, dat zij den
strijd niet opgeven, doch dezen in Duitsch-
land zullen voortzetten.
Onder het zingen van de Internationale
gingen de manschappen weer aan het werk.
De opheffing van de staking is te danken
aan de krachtige stappen der Duitsche regee
ring en van het Duitsche gezantschap te
Moskou. Daarbij werd er op gewezen, dat de
houding der Russische plaatselijke overheden
niet in overeenstemming met het Duitsch-
Russische scbeepvaartverdrag was.
De schepen zullen morgen naar Duitsehland
vertrekken.
Men meidt ons uit Rome;
Den elfden October j.l. heeft de grootmeester
der koninklijke ceremoniën en senator, hertog
G. B. Borea d' Olmo, in uitstekende gezond
heid zijn honderdsten verjaardag gevierd
