nu
CRISIS-INTERPELLATIE IN DE
TWEEDE KAMER GEËINDIGD.
DE INSTELLING VAN HET
ROZENKRANSFEEST.
regeering.
JS
w.-
DONDERDAG 22 OCTOBER 1931
STANDPUNT der
alles in het werk stellen, om
hongerlijden te voorkomen
bijlessen.
raadzaal.
li§pr
wm-1
piiiii!
HAARLEMSCHE DIOCESANE
HANZE.
Centrale raadsvergadering
te Delft
DE SLAG BIJ LEPANTO.
RECTOR BOTS OVER „QUADRAGE-
SIMO ANNO".
,¥iEAi"CHEN £N MEENINGEN
EDISON'S GODSGELOOF
R. K. DOORGANGSHUIS ST. PAULA
TE UTRECHT.
Moedige taal gesproken
Wij kunnen niet zeggen, dar deze tanige
middag, die tot acht uur 's avonds duurde,
onbelangrijk is geweest. Ongetwijfeld hadden
sommige sprekers kunnen blijven zitten o£
zich wat meer zelfbeperking opleggen, maar
de verdienste der interpellatie is toch wel ge
weest, zooals terecht van de Regeeirtagstafel
werd geconstateerd, dat zij Kamer en Regee
ring dichter bij elkaar bracht en helderder
licht liet schijnen op de momenteel alles over
beerschemdie financieeie kwestie
Drie aigemeene opmerkingen mogen wij wei
als conclusies trekken nit dit dagenlange
debat.
Vooreerst, de wereldbeschouwing Week pri
mair te zijn, ook bij deze, schijnbaar geheel op
stoffelijk terrein liggende kwesties. Men kan
duizendmaal theoretisch betoogen. dat econo
mie en moraal niets met elkaar te maken heb
ben, in de Kamer kon ieder vaststelen, dat de
liberaal de zaken liberaal bekeek, de socialist
dit socialistisch deed, de katholiek zijn stand
punt inmam en de protestant niet minder. Dat
minister Ruys juist op dit punt de «g«nhjke
scheidslijn aanwees tusschen hem en den soc,
dem. interpellant, was psychologisch goed Re
alen en ook .beantwoordend aan de werkelijk
heid.
Vervolgens, er was geen schijn of schaduw
aanwezig van een oplossing. De oplossingen
volgden eenvoudig min of meer de eagen we-
reld beschouwing. Als wij de kracht der socia
listische wereldbeschouwing ^ma^
moet deze zeer zwak zijn, want een socialisti
sche oplossing der crisis 1lebben wji met ge-
hoord noch van dr. v. d. Tempel, noch van in
Albarda zelf, die den Interpellant ter hulp
kwam en zoo zichzelf eigenlijk het gras voor
de voeten wegmaaide voor de a.s. begrooting.
Wii willen volstrekt niet zeggen en dit is
onze diende opmerking dat er volslagen een
stemmigheid bestond aan de rechterzij.de.
Rechts heeft het giroote voordeel, dat er al
thans eensgezindheid bestaat over de vraag of
iin principe het privaat eigendom moet worden
gehandhaafd. Ook hier zijn echter nuaneeerim-
CTgn in de gedachten over de verhouding van
privaat tot publiek recht. Maar met academi-
Qgjje dieibatten hierover daarin had de heer
Loerakker groot gelijk lost men geen on
middellijke moeilijkheden op. Bovendien ge-
ooven wij eerlijk gezegd dat de beham-
dielimg van deze buitengewoon moeilijke aan
gelegenheden alleen door de geschoolde theo
retici der verschillende fTacties kan worden
behandeld, wil men niet vervallen in een
debatinigolubkoon, welke miet slechts puiinjci-
pieele verwarring schept maar ook praetischen
politieken arbeid omnoodig bemoeilijkt.
Ir. Albarda heeft publiek gezegd, dat voor de
meeste kapitalisten de crisissen zulke groote
nadoelen brengen, dat zij deze liever zouden
vermijden dan te voorschijn roepen. Het ware
gewenscht, dat „Het Volk" aan zulke uitspra
ken zijn groote letters besteedde Wel meent
de heer Visser, dat het kapitalisme nu eenmaal
noodzakelijk de crisis brengt, maar Max van
Poll maakte terecht de opmerking, dat het
fatale einde van Marx' concentratie-theorie wel
degelijk kan voorkomen worden door beteuge
ling der wildie concurrentie.
Voor de S. D. A. P. is het kapitalistisch stel
sel de basis waarop zij werkt, maar zij wi
dit stelsel niet handhaven. Het vervelende is
echter dat ir. Albarda ons met meedeelde,
wat dé S. D. A. P- dan wel wil. Zij verwerpt
het Russisch staatssocialisme om zijn Politlej\®
methoden en economische voorwaarden z]
verwerpt ook het kapitalistisch stelsel. Maar
afgezien van het door verschillende sprekers
geconstateerde feit, dat een productie-stelsel
nu eenmaal niet een, twee, drie op te ruimen
ls vraagt men toch: wat wilt gij dan? Met
dén heer Albarda verwerpen ook anderen het
liberalisme. Zij willen een so.idarisme, dat
economische excessen door een stevige sociale
wetgeving cureert. Doch men kan een samen
leving, die in nood verkeert, evenmin geweld
dadig 'opereeren als een doodzwak mensch.
Wij weten nu allemaal, dat het monetaire
en financieel© vraagstuk vóórop staat en wie
het nog niet wisten, hebben het duidelijk uit
Minister Ruys' rede kunnen hooren. De Re
geering kan onmogelijk twee wegen tegelijk in
slaan: als zij wedt op de instandhouding van
ons betaalmiddel, moet zij zoo spaarzaam mo
gelijk zijn en op dit standpunt moet men zich
plaatsen, wil men haar maatregelen eerlijk be-
oordeelen.
Wie zich niet op dit standpunt plaatst, m. a.
w., wie meent, dat er voor ons geld absoluut
geen gevaar bestaat en dat het geld beschik
baar is voor de inwilliging van veel deside
rata, moet dit zeggen. Maar niemand, ook dr.
v. d. Tempel niet, ontkent den ernst van den
toestand. En op de vraag van minister Ver
schuur aan den interpellant: „Waar zijn de fi
nanciën voor de vervulling van uw wenschen?"
bleef het antwoord uit. Snowden zou dit „het
toppunt van kiezersbedrog" noemen.
Minister Ruys heeft nog eens uitdrukkelijk
gezegd, dat de Regeering geen wilde beweging
naar een aigemeene loonsverlaging wenscbt,
maar werkgevers en werknemers alleen in
overweging heeft gegeven, de toestanden in
hun bedrijven eerlijk te bepraten. Er is inder
daad over loonsverlaging gesproken. De heer
Guit heeft deze officieuze commissie als
„loonsverlagings-commissie" hooren aanduiden.
Maar zelfs zoo lost men de moeilijke vraag
niet op, of loonsverlaging roodig kan zijn.
Feit is, dat ons kleine land heel alleen het
hoogste loonpeil heeft van geheel Europa sinds
de Inflatie in Engeland en het verlaten van
den gouden standaard door Scandinavië. Dat
deze toestand, in verband met de concurrentie
op de wereldmarkt, onder 't oog moet worden
gezien, is klaar als de dag. Het zal den arbei
ders ook wel bitter koud laten of over deze
zaken rustig wordt gepraat of plechtstatig ge
correspondeerd. Het voornaamste lijkt ons dat
de kwestie in een sfeer van wederzijdseli' ver
trouwen wordt behandeld en in dit verband
mogen de werkgevers den wensch der Regee
ring ter harte nemen en aan de arbeiders-ver
tegenwoordiger? open en eerlijk verslag van
zaken doen. Want het is ook duidelijk, dat de
werknemers loonsverlaging niet aanvaarden,
als hun het billijke daarvan niet duidelijk
wordt gemaakt.
Dr. v. d. Tempel heeft wel gesproken over
de reactie, welke op elk gebied troef is, maar
er is ergere reactie onder zijn geestverwante
regeerders elders geweest dan in ons land. Met
prof. Slotemaker, mr. Oud en Minister Ruys
begrijpen wij niet, hoe een econoom als dr. v.
4. Tempel allerlei desiderata opsomt, welke
millioenen zouden eischen en ons land finan
cieel zouden kunnen ruineeren. Waarom moet
men van de Nederlandsche Regeering eischen.
wat de regeering-Mac Donald, ondanks de uiter
ste krachtsinspanning en allen goeden wil,
niet kan?
De Regeering heeft moedige taal gesproken;
ook de arbeidenden zullen er haar dankbaar
voor zijn. Beter dat zij nu minder geeft en den
gulden vast houdt dan dat zij toegeeft aan ver
langens, die in veel opzichten begeerenswaar-
dig kunnen zijn, maar wier inwilliging ons op
inflatie zou kunnen komen te staan.
Wat gebeuren kan, zal geschieden. Zoo de
gewone steun voor de werkloosheidsverzeke
ring en misschien ook nog extra crisis uit-
keering. Wat voor 't platteland gedaan kan
worden, is in onderzoek. Over de Streek, nog
eens ter spVake gebracht door Loerakker, con-
fereert de Regeering. De vlascultuur wordt
geholpen en over betere gemeentelijke steun
regelingen wil de Regeering praten, maar zij
kan de gemeenten nog niet dwingen. Zoo ook
worden export-premies en -credieten onder
zocht, terwijl de nieuwe hulpeommissie-van
Citters zal worden gevraagd speciaal aandacht
te wijden aan de kleine zelfstandige agrariërs,
van wie baron van Voorst tot Voorst hulp
vroeg, en voor het vakonderwijs van jonge
werkloozen. Over een mogelijke vrijwillige in
voering van de 40-uren week (denkbeeld van
Kuiper, maar eenige maanden geleden als on
economisch door ir. v. d. Waerden in „De Soc.
Gids" afgewezen), wil de Regeering ook in de
commissie van werkgevers- en werknemersver
tegenwoordigers laten praten. Voor toeslagen
om loonen op peil te houden is zij bang, en om
onze handelsbalans te versterken zoekt zij lie
ver grooteren export dan belemmering van
den import, welken mr. Kortenhorst wil.
Zoo passief als Het soms wordt voorgesteld
is de Regeering, die o.a. ook met kracht het
gebruik van Limburgsdhe kolen propageert,
dus in werkelijkheid niet. Het is onrecht
vaardig van haar heit, onmogelijke te eisoliën
Natuurlijk kan de lieer de Visser, die gisteren
middag weer tooneel speelde als een beroeps-
artist" on® wl probeeren^ wijs te maken, dat
het in Ruslamd een paradijs is, maar zoowel de
heer Loerakker als ir. Albarda hebben er op
gewezen, dat het in Stalin's rijk nog niet zoo
fraai ls, als men ons wil doen gelooven. Dat
de beide communisten zoo onrustig waren,
toen Loerakker onder groote vroolijkhedd zei,
dat in Rusland zefls ,de muizen met tranen in
de oogen aan de lampenpit zuigen" en toen
Albarda nog eens aan het vroeger al door Mi
nister Ruys geciteerde slavendecreet van Sta
lin herinnerde, toonde voldoende, dat het Rus
sisch peil van welvaart niet zoo hoog is als
Moskou's gezanten ons vertellen. Is de som
van leed jn Rusland soms verminderd? vroeg
Max van Poll scherp. „Het levenspeil zal hier
heel wat moeiten dalen voordat het op water
pas ligt met Rusland", constateerde Loerak
ker heel kalmpjes. En daarin geven dezen af
gevaardigde do mededeelingen van een prof.
Vermeylen in „Het Volk" groot geluk. Als dï
heer de Visser toch volhoudt, dat men ia Rus
land vrij mag critiseeren, dan zegt hij precies
het tegendeel van den socialistisohen hooglee
raar uit Gent, die Rusland pas bereisde en er
heelemaal niet onvriendelijk over schreef,
maar juist over de geestelijke tyrannie zoo
klaagde.
Dat de Regeering voorzichtig financiert, ach
ten wij een landsbelang, maar wij zijn het
eens met de afgevaardigden, diie wenschen dat
in Nederland geen honger geleden wordt en
ook alles in het werk willen stellen om dat
te voorkomen. Wij gel-ooven, dat als met de
Regeering ook krachtig particulier initiatief
die hand aan het werk slaat, dit ook niet be
hoeft te gebeuren. Indien de interpellatie er
toe mee werkt ook op dit punt ons heele volk
mobiel te maken, heeft zij haar nut reeds
ruimschoots afgeworpen. Dat behalve dr. v. d.
Tempel slechts één lid zijner -fractie het de
moeite waard vond tot het einde der gedachten-
wisseling te blijven, scheen ons weinig in
overeenstemming met de groote woorden, wel-
e van socialistische zijde zoo dikwijls wor
den gehoord.
In het laatste nummer van het „Weekblad
voor het R. K. Midd. en V. H. Onderwijs"
geeft de eerste secretaris C. v. d. Broek als
volgt het gevoelen weer van het Dag. Bestuur
van onaventura omtrent de kwestie: bij-
essan, a o niet door eigen leeraren.
Bijlessen aan leerlingen der school wor.
r en a een gegeven met goedvinden van
ïec or o irecteur. Iti onderling overleg
wor an uitgemaakt of de eigen leeraar
o ni an ei de lessen zal geven, naar ge-
ang e in het belang van den betrokken
leerling het beste le
vonriT6n. °°nse(!U«nte doorvoering van
°Plzet zouden weliswaar niet alle
dervansren1 m' ^waren kunnen worden on-
i oge zou het aangeven van een
enkelen algemeenen
i maatstaf overweging kun
nen verdienen, teneinri
'deinde een zekere gelijkvor-
>e '^deling aan de verschillende
scholen te bevorderen
GANDHI IN DE BUSSUMSCHE
De R- K. PI0Pagandaclub te Bussum had
de vorige week als reclame voo- het Hoba
liefdadigheidsfeest een optocht georganiseerd,
waarin een imitatie-Gandhi in een rijtuig met
vier paarden door Bussum ree-d ©n waarna
Gandhi" een bezoek aan de Hoba bracht.
In de zitting van den gemeenteraad van
Dinsdagmiddag heeft de heer v. d Kieft (S. D.
A. P.) geïnterpelleerd over het verlof, dat de
burgemeester voor dezen optocht had gegeven.
Spr. noemde het een o-nkiesche vertooning een
wereldfiguur als Gan-dhi onwaardig.
De burgemeester, de heer de Bordes, zeide
in zijn antwoord, dat hij, toen hij het verlof
tot den optocht gaf, niet wist dat deze figuur
zou meerijden. Hij meende dat d-e organisato
ren van optochten zich zelf van hun verant
woordelijkheid in deze bewust moeiten zijn.
Overigens nam hij met genoegen acte van de
verklaring van den heer v. d. Kieft, dat deze
censuur wü hebben op optochten, waaraan an
deren zich ergeren.
Van katholieke zijde heeft m- M. de Kort
het optreden van het Hoba Comité verdedigd.
Men moet deze zaak met wat dollandische ge
moedelijkheid beschouwen. Spr betwistte, dat
Gandhi een soort Messias zou zijn, zooals de
heer v. d. Kieft zou willen betoogen.
ij—
EEN ROYALE) „AANLOOP". Van Raamisdonkveer af wordt een nieuwe, betonnen weg
aangelegd nlaar de brug bij Kei zersveer. De weg is 12 Meter breed.
DIETSCH STUDENTEN VERBOND.
Het hoofdbestuur van het Dietsch Studen
ten Verbond heeft voor het jaar 19311932
het volgende programma opgesteld:
Het 16e Dietsch Studenten Congres zal dit
jaar worden gehouden te Leuven, en wel van
19 tot 22 Maart 1932. Hieraan zai voorafgaan
de derde Dietsch Academische Leergang, wel
ke zal plaats hebben van 14—19 Maart té Am
sterdam voor alle faculteiten en in Wagenin-
gen.
Tenslotte werd besloten, gezien de succes
sen van de eerste Delta-conferentie te Nijme
gen in het afgeloopen jaar, deze ook thans
weer te doen plaats vinden en wel van 15 tot
19 December a.s. te Utrecht.
D. BIRNIE. f
BEPPIE DE VRIES.
Mevr. Beppie de Vries zal op 23 October met
bet s.s. „Statendam" van Rotterdam naar
Amerika vertrekken.
Qistanniachit is te Deventer overleden de
heer D. Birnie een der bekendste pioniers der
Indische cultures.
NAAR DE MISSIE.
Op 31 October zal de Weleerw. Father A. Ver
hoeven (uit Duiven), die reeds 12 jaar in Bor
neo werkzaam geweest is, naar zijn missie, de
Apostolische Prefectuur van Noord-Borneo, te-
rugkeeren, na een jaar met vacantie in het va
derland te hebben doorgebracht.
Gister gingen de Zeereerw. Pater M. Pover
en de Eerw. Broeder Aug. Roosen, beiden van
de Missionarissen van het H. Hart, Missiehuis
Tilburg, scheep naar Brazilië, per s.s. „Orania"
van den Kon. Holl. Lloyd. De twee Missionaris
sen vertrekken voor de derde maal naar hun
arbeidsveld, waar zij al twintig jaar succesvol
gewerkt hebben.
Z. ALBERTÜS MAGNUS-
Naar wij vernemen, heeft ook de R.-K. Stu-
dentenvereeniging „Albertus Magnus" besloten
een verzoekschrift tot Z. H. den Paus te richten
om spoedig over te gaan tot het proces voor de
heiligverklaring van den Z. Albertus den
Grooten.
door
DR. R. POST.
Historisch medeiverker aan het Nederiandsch
Historisch Instituut te Rome.
Er zijn niet zeer veel menschen, die Pasto-r's
Geschichte der Papste van het begin tot het
einde hebben doorgelezen. Toch heb ik een
priester gekend, die de voornaamste litera
tuur in vele takken van wetenschap bij hield
en zich ook geabonneerd had op de genoemde
geschiedenis der Pausen. Bij het verschijnen
van elk nieuw deel, nam hij dit ter hand en
las het zoo vlug mogelijk na. Eens op een
avond toen hij een groot stuk van het achtste
deel van dit werk, dat handelt over Paus Pius
V (1566—1572) gelezen had, zeide hij met een
zucht: We zijn gelukkig over het groote verval
heen; er begint nieuw en frisch leven in het
Pausschap te komen.
Hij had volkomen gelijk. Zeker er waren
door de Pausen in de zestiende eeuw groote
werken tot stand gekomen: prachtige kerken
en paleizen, meesterstukken van schilders en
beeldhouwers. Maar daartegenover stonden
gewichtige posten op de debetzijde. We kunnen
dit betreuren, maar we behoeven er toch niet
van te schrikken. De H. Kerk maakt jaren
van verval door, doch gaat niet ten gronde.
Al® het geloof levendig is, kan men gerust de
fouten van het mensehelijk element onder de
oogen zien. Men zou werkelijk dwaas handelen,
indien men de studie van de geschiedenis zou
opgeven, omdat bij nader inzien blijkt, dat er
in het verleden ook veel misstanden in de
wereld zijn geweest gelijk nu. Aldus handelde
eens een student, die met al te romantischen
geest de historiestudie was begonnen, maar er
mede uitscheidde uit vrees-, dat hij enkele op
vattingen, die hij van de school had meege
kregen en hem dierbaar waren geworden,
moest opgeven. Dat is struisvogelpolitiek. We
kunnen de waarheid gerust onder de oogen
zien. Er is zooveel schoons en heldhaftigs in
de geschiedenis der Kerk, dat we daarnaast de
donkere bladzijden gerust kunnen aanvaarden.
Hierover dacht ik, toen ik de geschiedenis
van de zestiende eeuw nog eens doornam, en
tenslotte op den feestdag van den Rozenkrans
bezig was met de geschiedenis van Paus Pius
V. en den slag van Lepanto.
Paus Plus V was een heilige, die op den boog-
sten trap van de hiërarchie geklommen een
voudig en sober leefde, gelijk hij eens als
kloosterling den regel van St. Dominious had
gevolgd. Hij zag er niet tegen op om de kleeren
van zijn voorganger af te dragen; Zijn plich
ten als bestuurder der H. Kerk vervulde hij
met dezelfde gestrengheid als die hp gewoon
was tegenover zich zelf te beoefenen. Niet voor
niets had hij aan het hoofd van de Romein-
sche inquisitie gestaan; daarom maakte hij
als Paus een veelvuldig gebruik van de ker
kelijke disciplinaire middelen. Tegenover
Engeland nam hij de uiterste maatregelen
door koningin Elisabeth te excommuniceeren
en haar van den troon vervallen te verklaren;
strenge straffen stelde hij vast voor het in
grijpen van de wereldlijke machthebbers in de
kerkelijke zaken. Natuurlijk hadden deze be
slissingen niet die gevolgen als in de vroege
Middeleeuwen. Toch werd de toestand er door
opgeklaard en aan de Katholieken een norm
gegeven, waaraan zij zich te houden hadden.
Beter effect hadden de zorgen van den Paus
voor het oprichten van Seminaries, het door
zetten van synoden en geregelde visitatie, het
binden 'van de bisschoppen aan hun eigen
diocees.
Al deze maatregelen waren broodnoodig.
We kunnen ons nauwelijks meer voorstellen
wat een man als de H. Paus Pius V moet ge
voeld hebben als hij de Kerk in Europa over
zag. Het was nog slechts vijftig jaar geleden,
dat Luther begonnen was met zijn hervor
mingswerk. In zijn jeugd had de Paus nog ge
kend, dat geheel Europa tot de eene Kerk be
boerde. Wel waren er misstanden geweest,
die tot bezorgdheid stemden. Maar bij menige
gelegenheid werden daartegen maatregelen
genomen. Hiermede zou kunnen worden voort
gegaan en de goedgezinden hoopten ongetwij
feld dat alles terecht zou komen. Dat de on
tevredenen zich losscheurden van de Kerk
waarin heel de wereld leefde, was z-oo iets
abnormaals, dat zelfs de meest bezorgde gees
ten daaraan niet dachten. Toen Pius V den
troon verkreeg, was Duitschian-d voor het
grootste deel tot het Lutheranisme overgegaan
en het andere gedeelte werd bedreigd. Van
de kerk in Denemarken, Noorwegen en Zwe
den was niets meer over. In Engeland kon
den de Katholieken zich nauwelijks meer
roeren. Groote crisis maakte de kerk door in
Frankrijk, de Nederlanden, Zwitserland en
Polen. Slechts Italië en Spanje waren dank
de strenge regeering én de toepassing der in
quisitie nog onbesmet. Waarheen zou dat
gaan? De Kerk in andere werelddeelen was
nog te jong om daarop eenige hoop te bouwen.
Zoo besprong het Protestantisme de Kerk
in Noord en West Europa, en in Zuid-Oost
Europa dreigde een andere mocht vijandig
aan al wat christen heette. De Osmanen, die
in de vijftiende eeuw naar Europa overstaken,
vormden van dien tijd een voortdurende be
dreiging van de Balkanstaten. Achtereenvol
gens zijn deze door het Turksche Rijk over
wonnen en geannexeerd. In de zestiende eeuw
trokken dleze krijgshaftige scharen onder
Soliman II over den Donau en veroverden
bijna geheel Hongarije; zelfs de hoofdstad van
Oostenrijk Weenen werd meermalen bedreigd.
Ook onder Paus Pius V stormden zij opnieuw
aan en veroverden Szigeth. Op zee drongen
zij met dezelfde kracht voorwaarts. Zij ver
overden de eilanden van de Aegeische zee en
het kustgebied van de Adriatische zee, dat voor
een groot gedeelte aan de eens machtige
Republiek van Venetië had gehoord. De. orde
van St. Jan, d!ie het langst in het H. Land
had stand gehouden, moest zich hoe langer
hoe verder naar het Westen terug trekken, eerst
naar Rhodus, tenslotte naar Malta (1530)
Op gruwelijke wijze werden de ridders van
deze orde, die den Turken in handen vielen,
mishandeld. De 'bedreiging kwam nader bij
Italië, meer dan eens verschenen de vloten
aan de kusten en verwoestten de naburige ste
den en dorpen. Zou dan de halve maan ten
slotte over het kruis zegevieren? Was dan
a'. de opoffering aan geld en menschenlevens
gedurende de Middeleeuwen, sinds de Kruis
tochten te vergeefsch geweest? Vanaf Paus
Urbanus II op het etod der elfde eeuw tot
op de daigen van Pius V hadden bijna alle
Pausen op het voortdurend dreigende gevaar
van den Islam gewezen. Zij hadden getracht
den vrede tusschen de christenvorsten te her
stellen of te behouden om met gemeenschap
pelijke krachten zich tegen de Mohammedanen
te keeren. Feitelijk had ook de strijd, hetzij
ln Palestina, hetzij in Noord-Afrika hetzij im
Spanje nooit op gehouden. De koningen en
lagere vorsten hadden daarvoor ontzagwekken
de offers gebracht. In de latere jaren was dit
ten deele opgehouden.
Toen de Turken in Hongarije en in de Habs-
burgsche erflanden vielen, was er een groote
partij onder de christenvorsten, die gaarne het
huis HaJbsburg in moeilijkheden zagen. De
allerchrisbeiijkste koning van Frankrijk sloot
een bond met Soliman II en spoorde dezen
aan zijn tochten tegen Oostenrij k voort te zet
ten. De protestamtsche vorsten in Duitschlamd
waren niet geneigd hun keizer te helpen, tenzij
zij in het Rijk groote voordeelen van hem
deelachtig werden en de vrijheid kregen om
den protestantschen godsdienst in hun landen
in te voeren
Ook Paus Pius V herhaalde de pogingen om
met de gemeenschappelijke middelen tegen de
Turken op te treden. Van Frankrijk, Duitsch-
land en Engeland kon hij alleen reeds om de
boven besproken godsdienstige verhoudingen
geen medewerking krijgen. De toenmalige zee
mogendheden Spanje en Venetië moesten het
spits afbijten. Maar Spane zelf had met moei
lijkheden in zijn bezittingen te kamipen, bijzon
der in de Nederlanden. Doch ic 1570 waren
de onlusten aldaar schijnbaar onderdrukt, en
had Spanje vrijen tocht gekregen; zoo werd
er tenslotte een verdTag gesloten tusschen den
Paus, Koning Philips II van Spanje en Venetië.
Men zou met gezamenlijke middelen een vloot
verzamelen en den vijand op zee opzoeken of
althans de kusten van de verbonden mogend
heden verdedigen. De eerste krijgsbedrijven
mislukten geheel, hetgeen vooral toe te
schrijven was aan den Spaanscben commandant
Dozia. Slechts met alle inspanning kon de
Paus de onderhandelingen voortzetten om tot 'n
blijvend verbond te komen. Tenslotte gelukte
hem dit. Daarover een volgenden keer.
De Diocesane Hanzebond in het bisdom
Haarlem heeft gisteren zijn 46ste Oentrale
Raadsvergadering, tevens 24ste jaarvergade
ring, in Stads Doelen te Delft gehouden.
Om 9 uur droeg Kapelaan J. van Bemmelen,
adviseur der Delftsche afdeeling, in de St.
Hippo'lytuskerk een H. Mis op tot intentie
van de leden en de vereeniging.
Daarna ving in „de Doelen" de vergadering
aan. Nadat deze door den bondsvoorzitter den
heer C. J. G. Struyoken was geopend heeft
de voorzitter der afdeeling Delft de heer J.
van Langen de aanwezigen welkom geheeten.
De heer Struycken heeft vervolgens in zijn
openingsrede allereerst de afdeeling Delft met
haar zilveren jubileum geluk gewenscht.
Hij herinnerde dan aan het R. K. Midden
standscongres te Venlo, dat van allen kant
schitterend geslaagd wordt genoemd, vooral
om de belangrijkheid der behandelde onder
werpen.
Het congres heeft het Federatiebestuur op
gedragen de publiekrechtelijke bedrijfsorde-
ning krachtig te propageeren, maar ook haar
feitelijke totstandkoming zoo sterk mogelijk
te bevorderen. Spr. kan de verzekering geven,
dat in beide opzichten aan deize resolutie zal
worden voldaan!
Sinds dit congres heeft Minister Verschuur
ons verblijd met zijn circulaire over de strek
king en de juiste toepassing van art. 6 der
Winkelsluitingswet. De strijd rondom dit
vraagstuk is dus nu definitief ten gunste van
den georganiseerden middenstand beslist. Wij
zijn, aldus spr., den Minister dankbaar voor
deze beslissing
Minder voldaan moet helaas de middenstand
zijn over de opmerking van mr. Trip, over de
aanpassing der kleinhandelsprijzen aan de ge
daalde groothandelsprijzen en over de „aan
zienlijke winsten", die volgens mr. Trip, de
tusschenhandelaars bij ons wel moeten maken.
De regeering heeft een officieel onderzoek
laten instellen door de profs. Polak en Kaag
naar de aanpassing der kleinhandelsprijzen
aan de gedaalde groothandelsprijzen. Dit of
ficieels rapport komt tot de conclusie, dat
den vrijen handel geen enkele blaam treft, en
dat er geen sprake is van een moedwillig
hoog houden der kleinhandelsprijzen. En des
ondanks komt de president der Ned. Bank
zonder norm van bewijs verklaren, dat de
middenstand de conjunctuur benut om „aan
zienlijke winsten" te maken, terwijl er hier
te lande reeds een heele literatuur is ontstaan
van gegevens over den behoeftigen toestand
van tallooze groepen van kleinhandelaren.
Wat de crisis betreft spoorde spr. de mid
denstanders aan met alle krachten mee te
werken, om den oproep van den Paus en van
de Kroon, om den nood der crisisslachtoffers,
ook in onzen eigen kring, te lenigen.
Spr. wees er ten slotte op, dat in dezen
crisistijd de sociaal-economische hervormings-
arheid niet stil behoeft te staan; integendeel.
Voor ons katholiek georganiseerde patroons
en aannemers is daarbij nu de „Quadragesimo
Anno" als lichtbaak en richtsnoer gegeven.
Na afhandeling van ingekomen stukken en
mededeelingen bracht de penningmeester zijn
jaarverslag uit, waarna de begrooting voor
1932 goedgekeurd, waarop voor een bescheiden,
doch passende viering van het 25-jarig be
staan van den bond een post prp memorie
is uitgetrokken. Het hoofdbestuur vroeg mach
tiging naar bevind van omstandigheden te
handelen.
Na de openingsrede van den voorzitter deed
de bondssecretaris de heer W. Boon eenige me
dedeelingen aangaande de instellingen van de
Hanze. Over het algemeen is de stand dier
instellingen niet ongunstig. Bij de auto-ver
zekering zijn 197 deelnemers ingeschreven; het
fonds U.B.O. is begonnen met een gemengde
verzekering. Het Santosfonds had van de bloem-
dagen een opbrengst van 8697; ongeveer als
het vorig jaar. Onder applaus werd de pen
ningmeester de heer P. van Tetering, gede
chargeerd.
De afd Rotterdam had voorgesteld een be
paald bedrag uit te trekken voor het geregeld
onderzoek der banken door een accountant,
hetgeen met 104 tegen 187 stemmen werd ver
worpen.
De volgende voorjaarsvergadering zal te
Haarlem worden gehouden, welke afdeeling
het volgend jaar haar zilveren jubileum viert.
De plaats voor de volgende jaarvergadering,
werd aan het inzicht van het bestuur over
gelaten.
Verkiezing bestuursleden.
Aangezien geen tegencandidaten waren ge
steld, werden de hoofdbestuurders, de heeren
C. J. G. Struycken van 's Gravenhage en E. J.
M. Stumpel van Hoorn bij acclamatie herkozen
verklaard De heer Struycken werd ook her
kozen als lid van den Mlddenstandsraad.
Voorstellen der afdeelingen.
De afdeeling Rotterdam had bepaalde wen
schen ten opzichte van het kiesstelsel voor de
Kamers van Koophandel dat h.i. onpractisch
Is, hetgeen door verscheidene leden werd be
aamd. Het hoofdbestuur zal trachten hierin
verbetering te brengen. Het voorstel Rotter
dam werd aangenomen.
De afdeeling „Beverwijk" verlangde een be
paalde uitspraak ten opzichte van het
afbetalingsysteem door de kaïth. Middenstands
organisatie.
Het hoofdbestuur achtte geen redenen voor
den Centralen Raad aanwezig om een ander
standpunt te gaan innemen dan in 1929 toen
het congres te Almelo het rapport-Aalberse
tot onderzoek inzake verkoop op afbetaling en
huurkoop, aanvaardde.
Beverwijk wenschte ook een actie voor een
nieuwere toepassing van de Arbeidswet, spe
ciaal ten opzichte van seizoenbedrijven. Het
hoofdbestuur was van oordeel, dat zulks een
kwestie is voor bepaalde vakorganisaties. Uit
de vergadering werd gewezen op de uiteen-
loopende toepassing van de Arbeidswet in be
paalde bedrijven; men wenschte nu unifonni
heit en mildere berechting.
Mr. van Hellenberg Hubar merkte op, dat
de zaak toch eigenlijk niet zoo eenvoudig is,
als ze wel wordt voorgesteld. Stipte navolging
van de Arbeidswet is toch ook een groot belang
voor den Middenstand. Het is mogelijk, dat
in bepaalde streken wat streng wordt opge
treden en dan zou men den Minister om wat
matiging kunnen verzoeken. De vergadering
was het tenslotte eens met de meening van
het hoofdbestuur om deze aangelegenheid naar
de vakbonden te verwijzen.
Van de afdeeling Amsterdam was een voor.
stel ingekomen inzake de bestrijding van het
kortingstelsel waarin zij den Centralen Raad
verzoekt een commissie te willen benoemen, die
zoo mogelijk oj> de voor jaarvergadering met
ln verband met de in zekere kringen veel
verspreide meening, als zou Edison tot de
vrijdenkers behoor en .verklaarde dr. Horve aan
een vertegenwoordiger der „Ass. Press", dat
de uitvinder de laatste jaren zijn opvattingen
in godsdienstig opzicht veel heeft gewijzigd,
zoodat hij overtuigd was geworden van een
goddelijk doel in de schepping.
„De laatste uren, dat Edison bij bewustzijn
was, waren opgewekt en zijn geest richtte zich
naar gedachten aan het hiernamaals".
„Enkele dagen geleden zoo vervolgde dr.
Horve .zat hij op in zijn stoel en scheen hij
te sluimeren, toen hij plotseling zijn oogen
opende en omhoog staarde. Met een glimlach
op het gelaat fluisterde hij „Het is zeer schoon
in de andere wereld" (letterlijk „It's very
beautiful over there").
Allen, die hem hebben gekend en omgang
met hem hebben gehad, zoo verklaarde Sloane,
Edison's schoonzoon, kunnen getuigen, dat
Edison, ofschoon niet behoorend tot een kerk
gemeenschap, niet slechts een diep geloof heeft
gehad, maar ook een grooten eerbied voor den
Schepper aller dingen.
voorstellen zal komen tot bestrijding van het
kortingstelsel.
Het hoordhestuur was echter van meening,
voorhands van een in te stellen commissie
weinig practisch resoltaat te mogen verwachten.
Mr. Bach beantwoordde o.m. een vraag van
Rotterdam, aangaande de positie van de gros
siers in de Middenstandsbeweglng. Een alge
meen antwoord is niet te gevenook het 'bonds-
bestuur kan nieit uitmaken, of de grossiers in
vakbonden thuis behooren.
Inzake de Ziektewet deelde Mr. Bach mede,
dat die algemeen© opiinde is, dat de "Winkelslui
tingswet met Maart a.s. in werking treedt.
Aangedrongen werd op nauwere samenwer
king van de Vakvereeniigingen en de Jonge
Middenstanders; de laatsten moeten ook indi
vidueel lid van den Vakbond worden.
Aan het ednd van de vergadering deelde de
voorzitter mede, dat van de 97 afdeeliimgein er
78 op de bondsvergadering vertegenwoordigd
waren.
Rede rector Bots.
Tenslotte was het woord aan den Bondsod-
viseuir, Rector Bots.
Spr wiide met eem enkel woord wijzen op de
aotie, die ln den komenden winter *ioet wor
den gevoerd; in verband met de groote betiee-
kenis van de nieuwe Encycliek. Terwijl
„Rerum Novarum" uitging van den toestand
der arbeiders, is de nieuwe encycliek veel bree
der opgesteld. Over de geheel© wereld is men
vol lof en diepe ontroering over c'eze encycliek;
telkens opnieuw ook in de pers van d© over
zijde blijkt men er groot belang in te etelleau
De Paus heeft er op gewezen, dat „Rerrnn No-
varum" in de 40 jaren onnoemelijk veel heeft
veranderd.
Pius XI eischt onomwonden een grooten om
bouw ondier invloed van de „Rerum Novarum".
Hij wijst er ook op, dat de invloed in parle
menten en regeeringen en tot 1 in Genève en
Versailles is doorgedrongen. „Rerum Novarum"
is een mijlpaal in de vorming van het maat
schappelijk leven.
Nu was nog nooddig een encycliek, die de
richtlijnen aangaf, om te komen tot het groote
doel, dat wij willen benaderen. Spr. wijst op de
3 hoofdzaken, waarop de aandacht gericht
wordt; de groote oorzaak, het groote doel en de
groote middelen voor den ombouw van de
maatschappij. Inzake de ongebreidelde drift
van het hebben, toont de encycliek aam, dat de
Kerk er niet aan denkt, om het eigendoms
recht los te laten. De pnactisehe beginselen
van het eigendomsrecht worden vastgesteld.
Het eigendomsrecht ligt in de natuur der din
gen. Tot schade zelfs van de groote massa moeit
het eigendomsrecht niet tot een paskwil wor
den gemaakt.
Maar dan heeft de encycliek ook recht op de
wanverhoudingen te wijzen; dat slaat niet en
kel op de menschen in de industrie; maar daar
is de geheel© menschhedd bij betrokken. Het
is een gevaar, dat niet alleen de arbeaders,
maar ook dien middenstand .bedreigt.
Orde moet er komen. Het is het werk ge
weest van Leo XIII om door de vakorganisatie
de orde te bevorderen. Stelselmatig heeft men
van zekere zijde de wenschen van Leo XIII ge
negeerd. Het licht van den vrede in uitzicht
moet komen door de bedrijf smaden. En daar
door komt ook de verplichting van de Vak
organisatie.
Ons economisch leven heeft ons van God, hei
geloof en de Kerk verwijderd. De menschen
zijin zoo slecht niet. De Paus leert ons om dio
menschen met een ander oog te beschouwen.
In de encycliek wondt een beroep gedaan op
ons apostolaat. De taak is ook niet enkel werk
voor de Kerk; menschen uit het volle leven
kunnen zach daar nog gemakkelijker voor
geven.
Als de Paus de aribeiders als de beste apos
telen van de arbeiders beschouwt, dan gaat
zulks ook op van de middenstanders. Ook in.
onze kringen is de warmte vaak weg, en het is
een onderdeel van de sociale actie, om de
menschen te benaderen.
Alle problemen zijn losgeraakt van het cen
trum: God. Alles is losgeraakt van het eind
doel. We miskennen het doel van ons leven.
Uit de wondermooie encycliek, zoo warm als
ooit uitgevaardigd, beluistert men den hartslag
van den modernen tijd. Hier hebben we het
woord van een Vader, die het leed van zijn
kinderen voedt. Daarom ieder op zijn plaats ia
de groote sociale roeping. Wij allen dimgen ia
onze hand het lot van het toekomstig geslacht.
Dat proces zal siagien of mislukken, naarmate
we onze sociale plichten betrachten of ver-
waarloozen.
Dezen winter, aldus besloot spr., moet ge
met groote toewijding uw taak vervulden. De
encycliek moet ge tot het onderwerp van uw
studie en bespreking maken.
Na een gemeenschappelijken maaltijd m
„Stads Doelen", werd door de afd. Delft een
feestavond aan de afgevaardigden en belang
stellende leden aangeboden.
Plechtige opening.
Gisterenmiddag heeft de opening plaats ge
had van het R.K. Doorgangshuis der St. Paula-
Stichting aan de A dm. van Ghentstraat te
Utrecht.
De opening en inwijdingsplechtigheden wer
den verricht door Z.H. Exc. Mgr. J. H. G.
Jansen, Aartsbisschop vap Utrecht.
De presidente der stichting mevrouw Steen-
bergheEngeringh sprak in h^ar openings
rede een woord van welkom tot Me vele aan
wezigen in het hijzonder tot Mgr. Jansen.
Na afloop der plecntigheid maakten allen
van de gelegenheid gebruik het gebouw te 1*
zichtlgen.
