EEN LUCHTVAART-JUBILEUM.
DE GEhEinZinniGE DERDE
ZATERDAG 24 OCTOBER 1931
HERINNERINGEN AAN EDISON.
DE H. VADER EN EDISON.
BRITSCHE ONSTERFELIJKEN.
Mr. Edgar Wallace. De pel-
manistische letterkundige.
VOOR 25 JAREN.
DE EERSTE VLUCHT BOVEN EURO-
PEESCHEN BODEM.
-
I liöl
DIT NIET EN DAT NIET!!
Jacques Urlus bij den uitvinder
op bezoek.
Onze heldentenor Jacques Urlus zendt ons
Eet relaas van een bezoek, dat hij jaren ge
leden bij Thomas Al va Edison bracht. We
ruimen voor deze interessante bijzonderheden
hier gaarne een plaats in:
Het was in het winterseizoen 19141915
toen ik, aan de Metropolitan Opera te New-
York werkzaam zijnde, van Edison een uitno
diging kreeg, om hem in zijn laboratorium en
fabrieken te Orange bij New-York te komen be
zoeken.
De reden waarom hij mij wilde spreken was.
dat hij mijn stem in verschillende grammo-
phoon-maehines, ook van zijn eigen fabrikaat
gehoord had, en deze stem hem interesseerde.
Bij dit bezoek, waarbij mijn zoon Emanue!
tegenwoordig was, verzocht E. mij om hem
een nummer met weinig tekst, en veel lang
aangehouden tonen in het oor te willen zingen.
Ik deed dit, en na eenige minuten, en ter wij.
hij met behulp van een klein instrument in
tensief toehoorde, riep hij plotseling: I have
it, i have it!
En toen vertelde hij mij, dat hij reeds lang
naar een zeker bijgeluid zooht dat hij meende
bij alle zangers en zangeressen te hooren, en
wat hij nu dacht gevonden te hebben n.l. de
weerkaatsing van het geluid tegen het glazuur
der tanden.
W ij spraken dan over verschillende dingen
en in den loop van het gesprek vertelde hjj
mij, dat hij eigenlijk van Hollanders afstam
de. Hij vertelde dit met een zekeren trots; en
op een ietwat ongeloovige vraag zeide hij:
mijn grootouders zijn uit Holland hier aange
komen, about 300 years ago!
Hij schonk mij toen een grammophoon met
twintig dubbelzijdige platen en zijn portret
met onderschrift: to Jaques Urlus from Thorn.
A. Edison. Beide geschenken zijn natuurlijk
nog in mijn bezit.
Zijn secretaris toonde ons daarna zijn fabrie
ken en vertelde ons eenige staaltjes van Edi
son's werkkracht.
0.a.: In den herfst van 1914 brandde het
grootste gedeelte der fabrieken in Orange af.
Om half 6 des avonds werd de brand ontdekt,
om half 9 dienzelfden avond had Edison een
contract met een filmgezelschap gesloten om
dien brand te mogen verfilmen, om circa 12
uur was men den brand meester, en om twee
uur des naohts had Edison reeds 2000 men-
schen aan den opruimingsarbeid gezet, om
onmiddellijk aan de nieuwe fabriek te kunnen
beginnen, zes weken later werden wij in de
nieuwe fabriek, die geheel uit gewapend be
ton bestond, per lift naar de derde etage in
Edison's In boratorium gebracht. Edison was
toen reeds 67 jaar oud.
Ook toonde de secretaris ons 'n groote afdee-
ling in de fabriek, waar ongeveer 35 jonge
mannen bezig waren, die al hun denkkracht
en energie aan Edison verkocht hadden.
Het waren allen jongelui die ergens in uit
blonken en die nu volkomen vrij waren een of
andere idee of uitvinding praktisch uit te
werken.
Al het materiaal en de machinerieën die
hiervoor noodig waren werden hun natuurlijk
kosteloos ter beschikking gesteld, maar al
het praktisch bruikbare dat zij met of zonder
hulp van vaklui tot stand brachten, kreeg on
herroepelijk het merk, Thomas A. Edison, en
behoorde dezen onvoorwaardelijk!
Mogelijk, dat zij ter aanmoediging provisie
van de winst kregen. De meesten hadden
jarenlange contracten, en goede inkomsten.
Men heeft dit stelsel trouwens ook in
Europa op muzikaal gebied, n.l. bij Rlcordi.
Wanneer Edison een belangrijk project on
derhanden had, kon het gebeuren, dat hij zich
dagenlang in zijn laboratorium opsloot. Dan
mocht hem niemand storen en zelfs zijn maal
tijden, altijd zeer sober, moesten hem door een
daartoe aangebracht luikje aangegeven wor
den. Hij kon zich zoo soms wel 8 dagen aan
één stuk amuseeren! Nu echter, zoo vertelde
mij de secretaris, is dit voorbij, want zijn
vrouw wil dit niet meer hebben, en, zeide hij.
zij is de baas.
Mij is de persoonlijkheid van Edison, en
vooral zijn groote eenvoud, zeer sterk bijge
bleven.
HET „KERCKHOFF-INSTITUUT" TE
BAD NAUHEIM.
Het „Kerckhoff-Instituut" te Bad Nauheim
(bestrijding van hartziekten) is dezer dagen
met een eenvoudige plechtigheid ingehuldigd.
Het Instituut, dat eenig van dien aard ter
wereld is, heeft zijn bestaan te danken aan
een van Amerikaaneche zijde ter beschikking
gesteld fonds van 1 millioen dollar. Mevrouw
Louise E. Kerckhoff uit Los Angeles, die de
grootste bedragen leverde, woonde de plech
tigheid bij. Er waren voorts tal van binnen-
en bultenlandsohe geleerden tegenwoordig.
Het Instituut staat onder leiding van Prof.
Groedel.
STORM OP MADEIRA,
Het eiland Madeira is door een hevigen
storm en door overstroomingen geteisterd.
Twee visschersbooten worden vermist.
Men vreest dat de uit 15 koppen bestaande
bemanningen om het leven zijn gekomen.
Wisseling van geschenken.
Uit Rome wordt ons bericht:
De H. Vader heeft aanstonds na het bekend
worden van het overlijdensbericht van Thomas
Alva Edison door den aartsbisschop van New-
York, kardinaal Hayes, aan de familie van
den uitvinder zijn deelneming laten betuigen,
gelijk hij zich mede voortdurend op de hoogte
had doen houden over Edisons toestand gedu
rende zijn ziekte. In den laatsten tijd had ook
Edison bij herhaling zijn groote bewondering
en vereering voor Pius XI tot uitdrukking ge
bracht, in het bijzonder daar de Paus geen
gelegenheid liet voorbijgaan om de wetenschap
te bewonderen en speciaal in den vooruitgang
der techniek een levendig belang stelde.
Toen Edison een zijner laatste vindingen
had voltooid, n.l. den dictafoo®, zond hij een
exemplaar van zijn toestel aan den H. Vader,
die zich zeer erkentelijk toonde voor het
waardevolle geschenk, dat hij bij zijn schrijf
bureau in zijn privé-bibliotheek liet opstellen.
Pius XI maakt dikwijls gebruik van het appa
raat door er instructies voor zijn privë-secreta-
rissen te dicteeren.
Als tegengeschenk zond de H. Vader aan
Edison een hartelijken dankbrief en een bij
zonder artistieke gouden medaille, welke atten
tie Edison buitengewoon op prijs heeft gesteld.
Onze Londensche oorrespondent schrijft
Nadat hij een cursus gevolgd had in Pelma-
nisme, zijnde een „efficiency"-methode, wierp
mr. Edgar Wallace zich op de fraaie letteren,
en de resultaten zijn van dien aard dat men
het betreuren moet, dat Bacon, Swift, Scott
en Dickens zich nooit hebben laten peJmani-
«eeren.
Wanneer men alle werken van mr. Edgar
Wallace in eikaars verlengden legde, zouden
zij van Rotterdam via Meerenberg naar Me-
demblik voeren.
Zoo overweldigend is de productiviteit van
mr. Edgar Wallace dat hij, ten einde de Engel-
sche woordenschat niet volkomen uit te putten,
een groot aantal woorden zelf uitgevonden
heeft. Daar hij langzamerhand alle combinaties,
die men van de 26 letters van het Engelsche
alphabet maken kan, opgebruik heeft, is hij
thans bezig nieuwe letters uit te vinden.
Dank zij het Pelmanisme evenwel is zijn
brein zoo geordend, dat het slechts twee maal
voorgekomen is dat hij een roman geschreven
heeft, waarvan later bleek dat hij hem vroeger
al eens geschreven had. Gelukkig is hij, door
den bloeienden staat waarin zijn bedrijf ver
keert, financieel sterk genoeg om het verlies
van twee maal drie werkuren te dragen. Het
verlies was dan ook meer geestelijk dan mate
rieel, en hierom te betreuren.
Ook schrijft mr. Edgar Wallace met veel
kennis van zaken in de Zondagsbladen over
alle onderwerpen, waarover J. L. Garwin niet
schrijft.
De in later jaren door hem geopende suceur
sale voor raclngtips een aspect van de
letterkunde dat door Shakespeare, Goldsmith
en Thackeray schandelijk veronachtzaamd is
geworden verheugt zich thans in een grooten
bloei.
Vele romans van mr. Edgar Wallace zijn
door mr. Edgar Wallace waardig gekeurd om
verfilm te worden.
In 1930 reisde mr. Edgar Wallace naar
Duitsohland om den Duseeldorfschen moor
denaar op te sporen, maar de Duitsche editie
zijner werken ging er in als koek.
TIENDUIZEND OPNAMEN IN
DE MINUUT.
Twee uitvinders, Dr. A. Magnan en M.
Huguenard hebben in de laatste zitting van de
Fransche Acedemie voor Wetenschappen een
toestel gedemonstreerd, dat in staat is 10 maal
sneller te werken dan alle tot nu toe bekende
cinematografische apparaten daar het 2000
3200 beelden per minuut kan opnemen. Zoo
als de uitvinders mededeelden, zal het hun ge
lukken het toestel binnenkort zoodanig te ver
volmaken, dat het in staat zou zijn 10.000 beel
den per minuut vast te leggen en te reprodu-
ceeren. In hun voordracht zeiden de vervaar
digers, dat zij met het toestel, zooals het nu is
geconstrueerd, nauwkeurig de bewegingen van
een vliegenvleugel kunnen volgen, die onge
veer 90 maal per seconde trilt.
Een opname van 10.000 beelden zal niet
alleen van het grootste belang zijn voor bio
logen en natuuronderzoekers, maar ook voor
de vliegtechniek, omdat men dan in staat zal
zijn de vleugelbewegingen der insecten nauw
keurig te bestudeeren. Hieruit zal men, even
als uit de bestudeering van den vleugelslag
der vogels zijn nut kunnen trekken.
1906
23 October
1931.
HET AANTAL WERKLOOZEN IN
OOSTENRIJK.
WEENEN, 23 October (V.D.) Medio October
waren in Oostenrijk bij de verschillende ar
beidsbeurzen in totaal 212.252 werkloozen in
geschreven. Dit is 10.300 meer dan per 1 Oct.
Santos Dumont.
Het moet ons in dezen tijl van geregelde
wekelijksche postvluchten naar Indië, non-stop-
vluchten van zeven acht iu:zend kilometer
mitsgaders lange afstandtochten tot de verste
uithoeken der aarde, wel even moeite kosten
te realiseeren. dat het op den Kop af op den
dag van gisteren pas 25 jtaren geleden is, dat
op de pelouse van Bagatelle te Parijt door
den genialen Zuid-Amerikaanschen koffie
planter Alberto Santos Dumont de eerste
officieel gecontroleerde vrije vlucht boven
Europeeschen grond werd gemaakt.
Alberto Santos Dumont.
Een merkwaardige figuur, deze Braziliaan
Santos Dumont, werd geboren in 1873 te Sao
Paulo in Brazilië als zoon van een schatrijken
koffieplanter. Als
longen reeds toon-
le Alberto een
groote belangstel
ling voor de lucht
vaart Toen hij in
1891 met zijn
vader te Parijs
vertoefde, probeer
de hij deel te
nemen aan een
ballontocht. Van
den prijs1200
frs., toen nog 600
aarde guldens
schrok de jongen
niet weinig Hij
dacht na en rede
neerde wijsgeerig:
als ik 1200 francs
uitgeef voor een ballonvaart, dan zal ik er
plezier van hebben öf geen plezier. Heb ik
geen plezier, dan is het geld weggegooid, en
vind ik het reuze, dan wil ik het beslist nog
eens doen. En om het nog eens te doen, heb
ik geen centen. Alberto wierp zich toen voor-
loopig maar op de pas geboren automobiel-
sport en spoedig kon men hem door Parijs
zien trekken op een rammelende amechtig-
hijgende drie 'n half paards Peugeot. Eerst in
1897, toen hij voor de derde maal te Parijs
vertoefde, kon zijn al die jaren onderdrukte
ballonpassie worden bevredigd. En voor een
zacht prijsje. Voor 125 gulden nam de ballon
fabrikant Lachambre den Braziliaan mee om
hoog in de Fransche lucht.
Van toen af leefde Dumont als het ware nog
alleen voor de luchtvaart. Door Machuron liet
hij Zich een kleinen ballon bouwen van slechts
113 kubieke meter inhoud, waarmede hij vele
vaarten maakte. Dat doelloos door het lucht
ruim drijven begon hem alras te vervelen.
Hij wilde zijn ballon bestuurbaar maken. Dies
liet hij zich in 1898, naar zijn eigen ontwerp
en aanwijzingen, een kleinen sigaar-vormigen
ballon maken, voorzien van een motor en een
luchtschroef. Deze, de „Santos Dumont no. 1",
groot 180 M3., was het profo-type van een
heele serie grootere motorballons die de
Braziliaan in Frankrijk bouwde. Met zijn
ballons beleefde hij vele avonturen en boekte
bij ook groote successen. Gememoreerd dient
zijn beroemde vaart van 19 October 1901 met
de „Santos Dumont no. 6" van het ballonpark
der Fransche Aero Club naar en om den
Eiffel-toren en terug. Door deze mooie doel-
vaart won de Braziliaan den prijs van 75.000
gulden, uitgeloofd door Deutseh de la Meurthe.
Van dit bedrag stelde hij de helft beschikbaar
voor de armen van Parijs, terwijl hij de rest
onder de werklieden verdeelde, die hem steeds
vol toewijding hadden geholpen.
De eerste vlucht.
Ook in de volgende jaren bleef Santos
Dumont met motorballons experimenteeren.
Daar in hem nooit van eenige daadwerkelijke
belangstelling was gebleken voor het onde'r-
zoek naar de oplossing van het vliegvraagstuk
door middel van apparaten zwaarder-dan-lucht.
was men natuurlijk heel verrast, toen de
Braziliaan begin 1906 eensklaps hekend maakte
een gooi te willen doeD naar den sedert 1904
door Ernest Archdeacon beschikbaar gestelden
prijs voor een vlucht van ten minste 25 M»
uit te voeren dus met een vliegtuig.
Bekend was toen de kunst van vliegen door
middel van motorkracht nog niet. Wel was
reeds op 17 December 1903 door de Amerikaan-
sche gebroeders Wilbur en Orville Wright te
Kitty Hawk, in den staat North Carolina, de
eerste vlucht gemaakt, terwijl zij ook in 1904
en 1905 vele vluchten hadden uitgevoerd, in
October 1905 een van zelfs 38 minuten duur,
maar met het oog op de pogingen hun
machtige uitvinding voor een goeden prijs te
verkoopen, experimenteerden de Wrights niet
in het publiek en gingen ze ook anderszins
zóó geheimzinnig te werk, dat men noch in
Amerika noch in de oude wereld aan de ge
ruchten over hun fabelachtige resultaten aan
dacht schonk. Eerst in Augustus 1908, toen
Wilbur Wright op de renbaan van Hunau-
dières te Le Mans in Frankrijk voor het eerst
in het openbaar vloog, kwam vast te staan,
dat de Wrights inderdaad reeds in December
1903 het eeuwenoude vliegvraagstuk hadden
opgelost.
In Europa was het echter nog steeds zoeken
en tasten. En ook daar zochten velen naar
de oplossing van het groote probleem Santos
Dumont nam dan in den zomer van 1906
ook het vliegvraagstuk in studie. Het eerste
vliegtuig dat hij bouwde, naar het principe
van den Hargrave kastjesvlieger, was uitge
rust met een Lavavasseur-mo'or van 24 P.K.
Deze motor leverde te weinig paardjes, wes
halve de Zuid-Amerikaan er een van het
dubbele vermogen liet bouwen, een 50 P.K.
Op 13 September 1906 slaagde
Dumont erin op het exercitie-terrein van Baga
telle een sprong te maken van 7 meter lengte
op een hoogte van 50 it 70 centimeter. Deze
mooie prestatie, die officieel werd gecontro-
eerd„was echter nog geen door eigen motor
kracht voortgezette vrije vlucht. Maar geen
nood Dumont was goed op weg. Op dien
schuchteren sprong volgde alras het eerste
waarachtige vliegen. Het was op 23 October
1906, dus vandaag een kwart-eeuw geleden
dat de Zuid-Amerikaan met zijn „Santos
Dumont 14bis" op 3 meter hoogte een afstand
doorvloog van circa 50 meter. Het vliegtuig
woog 350 k.g., de bestuurder 50 k.g. De aan
wezige sport-commissarissen van de Fransche
Aero Club waren zoo onder den indruk van
het groote historische gebeuren, dat zij finaal
vergaten den afgelegden afstand officieel op
te meten. Ofschoon deze circa 50 meter be
droeg, staat in het proces-verbaal de afstand
van 25 meter vermeld, welke bedongen was
voor het winnen van den Archdeacon-prijs.
Nog hetzelfde jaar, op 12 November 1906,
vestigde de Braziliaan, weer te Bagatelle, de
eerste officieel gecontroleerde afstandviucht
over 220 meter, welke baby-record thans, 25
jaren later, is opgevoerd tot 8046 K.M (New-
YorkConstantinopel), door de Amerikanen
Boardman en Polando.
Clément Ader.
Zooals het met zoovele andere uitvindingen
gaat, zoo is men het er ook m de luchtvaart
nog maar steeds niet over eens, wie de be
drijver van de eerste vlucht is geweest. De
gebroeders Wright maakten, zooals we reeds
zeiden, de eerste vlucht op IV December 1903
in Amerika. Maar dat feit kwam eerst onom-
stootelijk vast te staan na den zomer van
1908. Tot dan toe hadden de Franschen zich
gelukkig geacht met de wetenschap, dat in
October 1906 de eerste vlucht boven Franschen
bodem was gemaakt, welke tevens, naar zij
meenden, de eerste vlucht ter wereld was ge
weest. Toen echter bleek, dat de Wrights
reeds in 1903 met succes hadden gevlogen,
gingen de Franschen terug op de mytholo
gische vluchten van hun landgenoot Clément
Ader.
Zien we echter hoe het met de authentici
teit van die vluchten staat.
Clément Ader experimenteerde in het ge
heim sedert 1890 en zou, naar het heet, op
9 October 1890 in een particulier park te
Gretz-Armainvilliers een afstand hebben door
vlogen van 50 meter. Dat is echter nooit be
wezen. Het eenige wat men te weten kwam,
was dat 20 jaren later, een tuinman genaamd
Boursid, deswegen ondervraagd, zich herinner
de het vliegtuig te hebben zien vliegen over
een afstand van 50 meter op 10 centimeter
hoogte. Maar een collega-tuinman, Seguin ge-
heeten, zeide zich te herinneren, dat het toe
stel een sprong had gemaakt van 3 k 4 meter
op 50 centimeter hoogte. Men ziet, veel bewijs
zit er in die vage, tegenstrijdige verklaringen
niet.
Een tweede vlucht, nu van 100 meter, zou
Ader gemaakt hebben in September 1891 in
het militaire kamp van Satory. Getuigen van
die vlucht zijn echter nooit genoemd. Verder
maakte Ader op 12 en 14 October 1897 te
Satory ten overstaan van een militaire com
missie twee proeven. Op 12 October taxiede
hij met zijn door stoom gedreven eendekker
over een groote ronde kalkbaan, met een
vaartje van maximaal 24 km. per uur, welke
snelheid beslist te klein was om te kunnen
vliegen. Toch spreken Se geschiedvervalsehers
en naschrijvers van „een vlucht van 1500 me
ter. Op 14 October deed Ader een nieuwe
proef, weer met den wind in den rug. Het
doel was weer de ronde kalkbaan te volgen,
maar de wind duwde het toestel weg. Ader
stoomde steady door en bracht de machine
een paar honderd meter verder met een ge
broken wiel en andere schade, tot stilstand.
Van die proeven was 'eeh rapport gemaakt,
onderteekend door de generaals Mensier en
Grillon. Dat rapport bleef geheim tot 1909 en
werd eerst toen op veler aandringen gepubli
ceerd. De inhoud Sprak een wel heel duidelijke
taal. Er bleek uit, dat de officieele ooggetui
gen Ader op geen der belde dagen hadden
zien vliegen. Toch leest men in vele boeken
over de geschiedenis der luchtvaart „dat Ader
op 14 October 1897 een afstand doorvloog van
300 meteir"
Ader beging bij zijn proeven de fout, waar
aan ook vele andere pioniers zich schuldig
maakten, n.l. te pogen zich van den grond
te verheffen met den wind In den rug in
plaats van tegen den wind in. Indien hij de
juiste methode zou hebben toegepast, zou hij
ongetwijfeld hebben gevlogen. Wellicht niet
lang en niet ver, maar toch alleszins voldoen
de, om te zijn gekomen tot een voortgezette
vrije vlucht.
Sir Hiram Maxim.
Eischt men in Frankrijk de eer der eerste
motorische vlucht op voor Ader, in Engeland
is er een tijd een kleine groep geweest, welke
die eer aan Sir Hiram Maxim toekent. Hiram
Maxim, die vooral bekend is geworden als
fabrikant van vuurwapenen en springstoffen,
experimenteerde met een groot stoomvliegtuig
in Baldwyn's Park te Bexley, graafschap Kent.
Zijn toestel was een tweedekker van ruim 33
meter vlucht en n paar duizend kg. gewicht,
gedreven door twee compound machines dié
samen 360 p.k. leverden. Het vliegtuig liep
op een 600 meter lange spoorbaan van 2%
meter spoorwijdte. Een veiligheidsspoor, dat
aangebracht was 60 centimeter boven de ge
wone rails, voorkwam, dat het toestel zich
vrij in de lucht kon verheffen.
Dikwerf joeg Maxim met het enorme door
twee elk 5.4 M. groote drukschroeven gedreven
gevaarte over de rails en kon dan door mid
del van registreer-apparaten vaststellen, hoe
veel het toestel zich verhief. De machine had
inderdaad het vermogen zich van den grond
te verheffen, maar was zeer onstabiel en niet
bestuurbaar. Bij de proef van 31 Juli 1894
vloog de kolos uit de rails en kwam naast de
rolbaan op het gras in rust, tamelijk bescha
digd. Dit was het einde der proefnemingen.
Het toestel had een sprong gemaakt. Meer
niet! Van een vrije, voortgezette vlucht was
geen sprake geiweest. De fout van Maxim is
geweest, dat hij direct te groot was gaan bou
wen, zonder eerst aan het evenwichts- en be-
sturingsvraagstuk voldoende aandacht te heb
ben geschonken, in tegenstelling met de
Wrights die zich eerst in de theorie van het
moeilijke vraagstuk verdiepten, eerst proeven
namen met modellen, vervolgens met zweef
vliegtuigen en ten slotte overgingen tot het
bouwen van een motorvliegtuig.
Jacob Ellehammer.
Naast de bovengenoemde aanspraken is er
nog een Deensche. Deze betreft het werk van
Jacob Ellehammer. Ellehammer was een elec-
tro-techniker, die zich sedert 1905 practisch
met het zoeken naar de oplossing van het
vliegprobleem occupeerde. In het geheim nam
hij proeven op het kleine eiland Lindholm ten
Noorden van Laaland. Met het tweede toestel
dat de Deen bouwde, 'n tweedekker, gedreven
door 'n motor van 18 p.k., maakte hij op 12
September 1906, dus precies een dag vóór
Santos Dumont te Parijs zijn eersten officieel
gecontroleerden luchtsprong uitvoerde, een
vrije vlucht ter lengte van 30 40 meter op
een hoogte van k meter. Jammer ge
noeg waren van dit historische gebeuren geen
onpartijdige toeschouwers getuigen, zoodat El-
lehammer's aanspraak de eerste vrije vlucht
boven Europeeschen bodem te hebben gemaakt,
wegens onvoldoende bewijslevering moest wor
den afgewezen.
Toch verdient de Deen met eere te worden
gerangschikt onder de luchtvaart-pioniers.
Vooral ook om de wijze waarop hij zijn mooie
resultaten wist te bereiken. Terwijl toch een
Santos Dumont te Parijs experimenteerde,
toenmaals het Mekka der luchtvaartweten
schap, zoodat hem de gelegenheid weTd geboden
tot wrijving van gedachten met andere zoe
kers en hem ook een veel ruimer en dieper
technische oriëntatie ten dienste stond, ar
beidde en experimenteerde de Deen in stilte
op een eenzaam eiland. En terwijl de Brazi
liaan, die bovendien in scherpe tegenstelling
met den Deen, over schier onbeperkte finan-
tieele middelen kon beschikken, zijn motoren,
destijds het moeilijkste gedeelte van de oplos
sing van het vliegvraagstuk, door den knap
pen Leon Lavavasseur liet bouwen, bouwde
Ellehammer zijn motoren zelf.
OVEREENKOMST BETREFFENDE
SEINEN VOOR DE ZEEVAART
EN LICHTSCHEPEN.
Het ministerie van Buiteniandsche Zaken
maakt bekend, dat door Nederland is aanvaard
de overeenkomst nopens seinen voor de zee
vaart van 23 October 1930, opgesteld door de
Conferentie voor de Bebakening en Verlich
ting der kusten, die van 6 tot 23 October 1930
te Lissabon heeft plaats gehad Deze overeen
komst zal zoowel voor het Rijk in Europa als
voor Nederlandsch-Indië in werking treden op
22 November 1931.
Voorts is door Nederland aanvaard de over
eenkomst nopens bemande lichtschepen buiten
hun station, van 23 October 1930, welke even
eens door bovengenoemde Conferentie werd op
gesteld. Deze overeenkomst is voor Nederland
in werking getreden op 21 Januari 1931, ter
wijl zij voor Nederlandsch-Indië op 22 Novem
ber 1931 in werking zal treden.
- - w
'W.
- -ty?
Belangstelling bij het antieke tempeltje
in het Park van Sanssouci, waar keizerin
Auguste Vistoria begraven ligt, op haar
verjaardag 22 October.
PLECHTIGE PRIESTERWIJDING VAN
EEN KLEURLING.
Toewijding van Missies aan het
H. Hart.
Aanstaanden Zondag zal Zijne Eminentie
kardinaal Verdier, aartsbissohop van Parijs,
in tegenwoordigheid van de bisschoppen, over
sten 3h vertegenwoordigers van alle groote
missiecongregaties in de Notre Dame te Parijs
plechtig den weleerwaarden heer Joseph Faye
van de Congregatie der Paters van den H.
Geest, tot priester wijden.
Joseph Faye is 22 Mei 1995 te Sedhiou In
Senegal uit inlandsche ouders geboren.
In Frankrijk voltooide hij zijn klassieke
studiën, waarop hij te Cbevilly bij de Paters
van den H. Geest In het noviciaat trad.
Op den dag der wijding zal kardinaal Ver-
dier in de H. Hart-basiliek van Montmartre
een plechtig lof celebreeren, waaronder de
oversten en afgevaardigden van de verschillen
de missiecongregaties hun missies aan het H.
Hart zullen opdragen.
Pater Faye zal hierbij den zegen geven met
het Allerheiligste.
DE LAATSTE WIL VAN ARTHUR
SCHN1TZLER.
Naar de zoon van den overleden Weenschen
schrijver Arthur Schnitzler mededeelt, heeft
deze o.a. de volgende bepalingen gemaakt, met
het verzoek deze onmiddellijk na zijn dood ten
uitvoer te brengen:
„Ten eerste geen kransen, geen kennisgeving
(zwart omrande rouwkaarten), ook niet in de
kranten. Begrafenis minste klasse. Het door
het nakomen van deze bepalingen bespaarde
geld moet gebruikt worden voor ziekenhuizen.
Geen redevoeringen, vermijding van ieder
ritueel bijwerk, geen rouwkleeding na mijn
dood absoluut geen
NEDERLANDSCHE JAARBEURS
Voordeelig saldo 24.701.
In de op 23 dezer gehouden Algemeene Ver
gadering van Aandeelhouders der N. V. Maat
schappij tot Exploitatie van Jaarbeursgebou
wen, gehouden te Utrecht, is goedkeuring ver
leend aan het door den Raad van Bestuur uit
gebrachte Verslag over het boekjaar 1930
1931; tevens zijn de Balans, Winst- en Verlies
rekening en Exploitatie-rekening, de laatste
sluitende met een voordeelig saldo van 24.701
ongewijzigd vastgesteld.
door
WILHELM HOLT
(Uit het Duitsch vertaald)
13).
Ja, ze was van hem.
Dan hebt u er geen recht op, mijnheer
van Giielen. En al begrijpt u niet, waarom ik
me zoo gehaast heb, om kennis te nemen van
den inhoud dezer papieren, waarom ik hier
binnengedrongen ben, al begrijpt u dat ook
niet, dan kan ik toch redenen daarvoor heb
ben, diie gerespecteerd moeten worden. En
nu verzoek iik u, mij verder alleen te laten.
Miaar.stamelde Antoon. Hoe bent
u hier gekomen? Wij dachten toch.
Wat u denkt, laat me koud. U kunt voor
mijn part denken, wat u wilt. Maar wanneer
ik u in uw eigen belang 'n goeden raad mag
geven, ga dan direct weg, en doe, alsof u mij
hier niet aangetroffen hadt.
En dan? vroeg van Gielem.
Dan?... Nu, wacht de verdere gebeurte
nissen maar af en probeer niet, om 'n rol te
spelen in deze zaak, die u niet begrijpt, niet
kunt begTijpen.
De spreker zag, dat de andere nog aarzelde
*n besluit te nemen en daarom riep hij onge
duldig:
Ja, lieve hemel, wat denkt u nu eigen
lijk te kunnen doen? Wilt u alarm slaan?
Wilt u mij als inbreker laten gevangen ne
men? Als u dat beter lijkit, laat u dan niet
ophouden. Maar, nog eens geef ik u den goe-
4an raad; doe het niet, in uw eigen belang.
Er lag zulk 'n dreigende toon in zijn stem,
dat van Gielen onwillekeurig met verbazing
luisterde.
Dat was nu al de tweede keer, dat bij hem
waarschuwde, hem in zijn eigen belang aanzet
te, heen te gaan.
Moest hij gaan? En als hij 't niet deed, wat
dan?
't Was toch te gek, om den zoon van den
professor te laten arresteeren. Zijn optreden
was inderdaad heel zonderbaar en gaf aan
leiding tot de meeat zonderlinge vermoedens,
maar daarom behoefde hij toch nog lang niet
de moordenaar van zijn eigen vader te zijn.
Zoo iets monsterachtigs kon men toch niet
aannemen.
Mijnheer Evan, zeide Antoon ten laatste,
t is goed, ik ga. Maar ik behoud mij het recht
voor, anderen met uw zonderling optreden
bekend te maken. En u zult zelf wel begrijpen,
tot welke ontzettende vermoedens u aanleiding
geeft. Ik wil mij tot zulke vermoedens niet
laten overhalen maar ik verzoek u en juist
daarom verzoek ik u geef mij toch 'n ver
klaring van uw zonderling gedrag, 't Is alle
maal zoo ongelooflijk, zoo duistej;.
Ik geef u geen verklaring. Vertel maar
aan wien u wilt en wat u wilt van onze ont
moeting hier. Maar ik raad 't u af, Ik raad
't u zeer ernstig af En nu moet u zelf weten
wat u doen willt. Bonjour, mijnheer v. Gie
len.
Antoon van Gielen verliet de kamer. De
andere had 'n wil, machtiger dan de zijne, hij
was sterker dan hij. Maar wat moest hij nu
doen? Hij kon toch den broer van Alice niet
neerschieten of laten gevangen nemen?
Hij ging vooreerst maar naar zijn kamer te
rug en legde zich te bed. Aan slapen viel na
tuurlijk niet meer te denken. Het raadsel pij
nigde hem. Wat moest dat allemaal beduiden?
paf-r moest een geheim verborgen zitten ach
ter den moord van den professor waarvan hij
absoluut niiets begreep. Zware verdenking te
gen den zoon van den professor kwam bij hem
op. Al zei hij zichzelf ook honderd keer, dat
het niet waar kon zijn, dat Jozef Evan on
mogelijk schuldig zijn kon aan den dood
zijns vaders, toch kon hij di.t vermoeden niet
van zich afzetten.
Hoe was hij zoo plotseling in 't land terug
gekeerd, zonder dat iemand er iets van wiet?
Hoelang was hij al terug dat was de groo
te vraag, die van Gielen zich stelde hoelang
was hij al térug? Als hij nu zijn verblijf hier
geheim hield, dan had hij misschien al dagen
lang dit spel gespeeld. Had hij miet reeds
bij de begrafenis zijns vaders tegenwoordig
kunnen zijn, ja, was hij wellicht reeds in 't
land terug, toen de moord plaats greep? Neen
dat wilde hij niet aannemen
Raadselachtig was zijn optreden In elk ge
val. Den vorigen dag had hij toch reede daar
moeten zijn en waarom had hij dian ook niet
zijn zuster bezocht die zoo ziek was?
En indien hij 's avonds pas gekomen was.
Hoe was hij dan zoo ga.uw te weten gekomen,
waar de papieren van zijn vader verborgen
waren, en waarom was hij dan onmiddellijk
naar den Beukenhof gegaan?
Steeds meer vragen bestormden Antoon
van Gielen, waarop hij geen antwoord kon
geven en die hem meer en meer in de over
tuiging versterkten, dat er achter de heele
zaak een veel verschrikkelijker geheim school,
dan iemand kon vermoeden.,
Ook indien hij aannam en hij wilde het
aannemen dat Jozef Evan geen schuld had
aan den moord van zijn vader, dan moest hij
toch 'n rol spelen in dit drama, die hem niet
tot eer strekte.
Antoon van Gielen dacht na, wat hij doen
moest.
Zou hij morgen zijn vader, misschien ook
zijn vriend vertellen, wat voor 'n ontdekking
hij gedaan had? Of met juffrouw Evan er
over spreken?
Hij had ziich het recht van spreken
voorbehouden. Maar zou het goed zijn,
als hij 't deed? Dan moest ook de politie al
les te weten komen, en dan viel de verden
king oip den jongen Evan, de openbare mee
ning zou zich tegen hem keeren als den ver-
moedelijkan dader. Voor deze mogelijkheid
schrok Antoon terug.
Na lang nadenken kwiaS hij tot het besluit
dat 't maar 't beste was, voorloopig 'n afwach
tende houding aan te nemen. Jozef Evan
zou zeker zelf wed handelend optreden. Mis
schien kon hij de geheele zaak ophelderen
of toch in elk geval bewijzen, dat hij geen
schuld had aan den dood zijns vader.
Dat hij oip zoo ongelegen tijd wederrechtelijk
op den Beukenhof binnengedrongen was, om
de door zijn eigen vader nagelaten papieren,
instrumenten enz. te onderzoeken, dat was ten
slotte zijn zaak en op ziich genomen ook niet
zoo vreemd. Want 't was toch altijd nog mo.
gelijk, diat er nog wat anders achterstak,
wat met de misdaad eigenlijk niets uit te
staan had.
Afwachten dus was 't eenige, dat Antoon
v. Gielen meende te moeten doen, tot Jozef
Evan zijn gedrag verklaren en zijn onschuld
bewijzen kon.
Tegen den morgen viel hij in 'n diepen
slaap en werd pas wakker, toen de zon al
hoog aan den hemel stond. Snel kleedde hij
zich aan en ging beneden ontbijten. Toen hij
daarmee klaar was. verzocht hij den huis
knecht, die hem bediend had, den huisbe
waarder in de woonkamer te ontbieden. Even
later kwam deze e® vroeg-
Wat Is er van uw dienst, jonge heer?
Hoor eens, ontwoordde van Gielen, wij
hebben met elkaar 'n appeltje te schillen.
Waarom hebt ge me vannacht de waarheid
niet gezegd?
Ik mocht niet, mijnheer.
Ge wiet, dat er iemand in de kamer van
den professor was, niet waar?
Ja, dat ontken ik niet.
Kent u den heer Evan?
Ja, nog van vroeger.
Wanneer is hij hier aangekomen?
Gisterenmiddag. Hij legde mij de streng
ste geheimhouding op. Hij zeide, gegronde re
denen te hebben, waarom hij niet wilde, dat
zijn terugkomst in 't vaderland bekend werd.
En wat verlangde hij van u?
Dat ik hem de kamer wees, waarin zijn
vader vermoord gevonden is. Hij wilde de pa
pieren nazien, zeide hij, en dat leek me heele-
maal niet zonderling.
Neen. Maar ga verder en vertel me de
volle waarheid.
Ach, antwoordde de man, er is verder
niets bijzonders, 't Is alleen maar vreemd,
draf mijnheer Evan mij tegenover iedereen de
strengste geheimhouding oplegde. Toen u gis
teravond onverwachts hier aankwam, maakte
ik hem diaarmee oekend en hij zeide mij, dat
ik ook u niets van zijn aanwezigheid zou zeg
gen, want dat hij vóór zonsopgang weer weg
zou zijn en dat net niet noodig was, dat
iemand, wie dan ook, van zijn aanwezigheid
op den Beukenhof iets vernam, 's Nachts ben
ik naar hem toegegaan, om hem te waarschu
wen, dat de portier den hond losgelaten had.
Ik dacht, dat aij niet zonder mijn begelei
ding zou kunnen vertrekken Maar hij ant
woordde slechts dat hij met zijn werk nog
niet klaar was en dat hij het huis niet zoo
vroeg kon verlaten. Toen ik uit zijn kamer
kwaim, trof ik u tot mijn grooten schrik op
don gang. Ik kon u niet zeggen, dat mijnheer
Evan er was, want hij had mij streng be
volen te zwijgen. Daarom waa ik blij, toen
u weer rustig naar uw kamer ging. Maar ik
begreep heel goed. dat u mij niet vertrouwde
en mij dezen morgen zeer zeker ter verant
woording zouidt roepen. Ik wist geen raad,
want tk wilde u niet bedriegen, maar ook
mijnheer Evan niet verraden, wlen ik beloofd
had te zullen zwijgen. En toch moest ik een
keuze doen tusschem beide mogelijkheden....
En hebt ge die keuze gedaan?
Neen, 't wias niet meer noodig. Mijnheer
Evan hoeft mij verteld, dat hij met u
gesproken heeft en dat ik dientengevolge
tegenover u niet meer tot geheimhouding ver
plicht ben.
Ja, zei van Gielen, ik heb met den heer
Evan gesproken. Is hij nog hier?
De huisbewaarder schudde 't hoofd.
Neen, antwoordde hij, vóór dag en dauw
is hij reeds vertrokken.
En heeft hij niet gezegd, waar hij heen
ging?
Neen, hij was niet erg spraakzaam, en
ik heb 't hem niet durven vragen. Ik hoop,
dat u mij niet uw vertrouwen ontnemen zult,
o,m hetgeen voorgevallen is. Ik kon van nacht
werkelijk niet ..nders handelen, dan ik ge
daan heb.
De man zag er argeloos uit en zijn stem
klonk vertrouwenwekkend. Antoon van Gielen
hiad don indruk, dat hij hom inderdaad niet
beloog. En ook klonk 't niet onwaarschijnlijk,
wat de huisbewaarder vertelde. Het lag voor
de biamd, dat hij den zoon van den vermoorde
niet gevoegelijk weigeren kon, in de kamer
van zijn overleden vader dienst nalatenschas
na te zien En dat Jozef Evan op zoo'in
zonderlinge manier plotseling te voorschljl
kwam en zoo vreemd optrad, dat ging d«®
ouden huisknecht verder niets aan.
(Wordt vervolgd).
