r worden dan in tbden
HET WOONWAGENKAMP BIJ DEN
HEKSENBERG.
DE GEHEIMZIMMIQE DERDE
VRIJDAG ff NOVEMBER 1931
DE WERKVERSCHAFFING VOOR EEN
MAAND STOPGEZET.
1931 SSS™ aVJZ' 24' 30 6n 31 Decem
FEDERATIE VAN WERKGEVERSORGANI-
- TIES IN T BOEKDRüKKERSBEDRIJF.
GEBRUIKT NEDERLANDSCHE
STEENKOLEN.
DE GESTOLEN MELODIE.
OP BEZOEK BIJ PATER JUSTUS
MERKS O.F.M.
|S|feS
1
BOSE MENSCHEN HABEN KEINE
LIEDER.
POSTAMBTENAAR GEARRESTEERD.
MELKSTRIJD TE AMSTERDAM?
HET LEDIGEN VAN OFFERBUSSEN.
Voor de vier groote steden.
"Het Volk" verneemt, dat de regeering voor
nemens is om met Ingang van 20 November
a,s. de werkverschaffing voor den tijdsduur
van een maand stap te zetten. Deze maatregel
geldt voor de vier groote steden. Het zou in
de bedoeling liggen om de te werk gestelden
gedurende de stopzetting de gewone uitkeering
te verleenen en na een maand weer aan het
werk te zetten.
Van bevoegde zijde deelt men ons hierom
trent mede, dat een dergelijke maatregel sinds
de werkverschaffing op eenigszlns groote
schaal wordt toegepast, ieder jaar tegen den
winter wordt genomen.
OVERWERKVERGUNNING VOOR
BAKKERIJEN
De Minister van Arbeid, H. en N. heeft on
der bepaalde voorwaarden aan hoofden of be
stuurders van banketbakkerijen niet tevens
zijnde broodbakkerijen in alle gemeenten
des lands vergund, dat, in afwijking
van het bepaalde bij de artikelen 23 en 24 der
Arbeidswet 1919:
A. door mannen arbeid word verricht als
volgt: le. in het tijdvak van 9 tot en met 14
November 1931 gedurende 10 uren per da^
onverminderd het met betrekking tot den Za
terdag bepaalde bij artikel 10 tweede Ïvan
fabriek€n of werk-
■w rits l en Uren P®r «'eek; 2e. in
7 lan 16 tot en met 28 November
minn'fif 11 UreD Per dag met ecn mari-
mum van 60 uren per week;
B. door jongens van 16 en 17 jaar in het
ÏÏV193r7 16 lVovember tot met 5 Decern-
uren per d - èn VWiclU Sturende 10
uien per aag en 5o uren Der
waarde dat de arbeidstijd in zijn geheel gelegen
Is tusschen 7 uur des a t seiegen
des namiddags v<x>nniddags en 7 uur
t,„?6,7'e?6,raVe yan wer^S6versorganisaties in
t oekidrukkersbedrijf hield Dinsdag haar
Arnhem110 Verga(*er*n& ia Musis Sacrum te
^^lede in verband met de tentoonstelling voor
©r diukwerk, die gelijktijdig in Arnhem
o5"' t gehouden, was de vergadering druk be
zocht.
De voorzitter, de heer S. S. Korthuis memo
reerde ook in zijn openingswoord het mooie
succes van deze tentoonstelling, die tot dusver
reeds meer dan 6000 bezoekers mocht ontvan
gen. Verder wees hij op de toenemende ma
laise in het bedrijf en deelde mede (onder
groote instemming der vergadering) dat deze
omstandigheden het algemeen hoofdbestuur
hadden genoopt het initiatief te nemen tot
bijeenroeping van de in het Collectief Con
tract genoemde Looncommissie welke de moge
lijkheid van herziening der 1 oenen onder het
oog zou hebben te zien.
Daarna werden verschillende huishoudelijke
zaken uitvoerig behandeld.
DE VERZEKERINGSKAMER IN 1930
De gevolgen der economische kwestie.
Het valuta-vraagstuk.
Aan het verslag der Verzekeringskamer over
het jaar 1930 ontleenen wy het volgende:
met "'toesloten, dat de economische
depressie nog tot verdere overdrachten en dus
zal ieide™Pmg Van het aalltaI maatschappyen
statistische cyfers beschouwt, blijkt
het bedryf, noch wat zyn productie, noch wat
zyn winstgevendheid betreft, van die depressie
Watelde ,De<;ernber 1830 veel te hebben geleden.
A at de pioductie (en royementen) aans-aat za'
de invloed van nature niet dezelfde welen voor
dpi_ groote verzekering" als voor de „volksver
zekering omdat beide branches onder andere
dia^als6*#bevolking haar clientele hebben. Zoo-
Qer m1ddelen om tot oplossing van
zullen doen zm|8nd-fl0Onre,'lagringen haar intrede
zuilen doen, zal dit ook voor de productie der
gaan sPreken. Zeker zal
vL cXtieveVan7nv]0ed Z«n °P het "uiten
couectieve contracten, waarvan er nu heel
zuUen' voor*4 ffo dM Se ciRers van de productie
ro,.P L eerstkomende jaren die van de
W?t dl fi Van •gr,00t bel-nng wezen,
betreft is ™anclefIe P°sitie der maatschappyen
faetnrL gebleken, dat welke ongunstige
kracht h mTCw bestaan, een groote latente
bet bedryf aanwezig is als gevolg van
rent! sterfdfWa,arop het bedryf rustf t.w.
5, terfte en onkostenopslag.
stelled V 5ee,n aan'eiding bestaat om te onder-
beïnv?n0d ste.rfte bepaald ongunstig zal
der i worden, is by de groote verbetering
der sterfte, die de laatste tijden wordt waar
genomen. vrees uit dien hoofde ook overbodig.
ryaens de samenstelling van dit verslag is
eveneens een daling ingetreden in de koersen van
oDiigaties, ook in die van prima standing.
voor zooverre deze daling verband houdt met
een daling van de valuta der obligaties, kan zjj
mogelijk een definitief verlies beteekenen. Daar
naast zyn ook dalingen gekomen in de koersen
van obligaties, luidend in niet aangetaste valuta,
gevolg van angstverkoopen.
Opnieuw is thans het valutavraagstuk eenigs
zins naar voren gekomen.
De positie der maatschappyen, die er voor ge
waakt hebben, hare in bepaalde valuta luidende
juridische verplichtingen te dekken in gelyklui-
dende valuta en zich door flinke marges tegen
onvoorziene omstandigheden, w.o. dalingen uit
anderen hoofde dan valuta, gewapend hebben,
kunnen door het valuta-vraagstuk als zoodanig
niet aangetast worden. In dit opzicht verkeert
het Nederlandsche levensverzekeringbedrjjf over
het geheel genomen in gunstige omstandigheden,
al kunnen natuurlijk de balansen gedurende kor-
teren of langeren tyd een minder gunstig aan
zien krijgen, dan men de laatste jaren gewoon
was.
Zooals uit het hiervoren vermeld" valt op te
maken, is de winst van de binnenlandsche
levens- en volksverzekering-maatschappyen over
1930 zeer bevredigend, nl. in totaal ruim 17 mil-
lioen gulden.
Juist in tijden als de tegenwoordige ls het
van groot belang, te weten, hoe de winst wordt
aan gr wend.
Zooals een opgave aantoont, is evenals
1 to^het hïïruf- K?1 STootste dee; van de winst
hedr«f ^bleven, zoodat het bsdryf hier
mede verder versterkt is.
iOi Ié
■H oe
In verband met de propaganda voor het ge
bruik van kolen van de Nederlandsche mijnen
heeft de minister van Binnenlandsche Zaken
en Landbouw aan de Gedep. Staten van de
onderscheidene provinoien een circulaire doen
toekomen bestemd zoowel voor die college's als
voor de gemeenten met 10.000 of meer inwo
ners.
In deze ciroulaire vraagt de minister zoo
mogelijk voor 15 November a.s. teneinde te
kunnen nagaan in welke mate het mogelijk is,
buitenlandsche brandstoffen te vervangen door
producten der Nederlandsche mijnen, opgaven
van de hoeveelheden brandstoffen, welke in
1931 voor rekening der gemeenten of van aai
de gemeentebesturen rekenpllohtige instellingen
werden gekocht onder vermelding van de hoe
veelheden van buibenlandschen oorsprong.
Voorzooveel de opgave betrekking heeft op
buitenlandsche brandstoffen vraagt der minis
ter, welke de rekenen zijn geweest om buiten
landsche brandstoffen te betrekken en voorts
of, en zoo ja, welke bezwaren er bestaan om in
de toekomst in de plaats van buitenlandsche
brandstoffen producten der Nederlandsche mij
nen te betrekken en eventueel welke maatre
gelen de gemeentebesturen meenen te kunnen
treffen om te bevorderen, dat aan hen reken-
plicbtige instellingen eveneens tot verbruik
van Nederlandsche brandstoffen overgaan
Von Hoesch tijdens zijn bezoek bij Briand
naar aanleiding van de herstelkwestie.
EEN ORATORIUM VAN WINNUBST.
De Utrechtsche musicus Joh. Winnubst heeft
een oratorium geschreven voor groot gemengd
koor, solisten, declamatie en orkest. Het is ge
titeld „Jeruzalem" en de tekst ervan is ge
schreven door Pater Michaëlis, Augustijn.
Dit werk zal onder leiding van den compo
nist zelf ten doop worden gehouden op de eerst
volgende uitvoering van het R.-K. Koorcomité
te Utrecht, op 5 Februari.
Voor de orkestbegeleiding is de medèwer-
king verkregen van het Utrechtsch Stedelijk
Orchest, terwijl als solisten zijn geëngageerd
mevrouw Jo HendrichsZalsman, sopraan te
Rotterdam, mevrouw Binnendijk, alt, te Gro
ningen, Louis van Tulder, tenor te Rijswijk en
Jac. Ph, €aro, bas te Ubrecht.
Z. H. Exc. Mgr. J. H. G. Jansen heeft toe
gezegd het te geven concert met zijn hooge te
genwoordigheid te willen vereeren.
=Ziï=
„Wahrheit und Dichtung''
I.
.,De Zigeunerburcht op den Heksenberg",
ziedaar een prachttitel voor een sensatiefilm!
Men zou het nomadenvolk uit Zuid-Europa
kunnen uitbeelden op de rolprent in de volle
ontplooiing van zijn hartstochtelijk tempe
rament.
Men ziet het jolig volkje onbezorgd zingen
en dansen bij fluitspel en cytherklank. Men
ziet ze stelen, plunderen en vechten naar
hartelust.
Een oude tooverkol met een zwarten kater
op haar schouder zit in een schemerduister
wagenhol en leest de toekomst uit de hand
palm van een olijfkleurige schoone. Zij voor
spelt bloedige passie: liefdegloed en minnenijd.
En zie, reeds staan daarbuiten twee donker-
oogige minnaars gereed om elkaar de vurig
begeerde bruid te betjvisten. Reeds snerpen
de kreten, reeds flikkeren de messen, reeds
loopen de zigeuners te hoop, reeds laait de
vlam van den broedertwist door het kamp,
reeds vloeit het bloed
Dan verschijnt plotseling 'n rijzige priester
figuur in het habijt der monniken van Assisi.
Hij spreekt woorden van hemelschen vrede in
dit oord van helschen haat. En aanstonds
zinken de messen neder, de gemoederen komen
tot bedaren, de twistenden drukken elkaar de
hand. En het jonge zigeunermeisje laat zich
doopen door den monnik en neemt den sluier
aan in een klooster van Sint Franciscus.
Zoo zou het op de film kunnen wezen,
maarin de werkelijkheid is het heel
anders
Het was op een van de laatste der mooie
herfstdagen, die den natten zomer-moesson
zoo liefelijk beëindigden, dat wij, na een
flinke wandeling door het golvend landschap
ten Noorden van Heerlen, aan den voet van
den Heksenberg kwamen en dwars door het
kamp onze schreden richtten naar den laat-
sten wagen van de lange rij.
Terwijl wij besluiteloos rondkeken naar een
bel of klopper, kwam een jonkman naar voren,
olijfkleurig en zwartoogig naar behooren, en
zeide in goed Nederlandsch:
„Zoekt U den pater, mijnheer Hij is
daar ginds in de keuken".
En toen zagen wij achter den wagen een
soort van arbeiderskeet met golfijzeren dak,
waarhoven ropkwolkjes kringelend opstegen.
„Pardon pater, ik stoor U toch niet 7" was
ons eerste woord bij het binnentreden van dit
zonderling culinair heiligdom.
„Wel neen, wel neen, kom gerust binnen",
klonk het joviaal. „Ik ben den pot aan het
koken, zooals XI ziet".
En inderdaad stond daar „de heer des hui
zes" met een breede schuimspaan ijverig te
roeren in een groeten soepketel, tot den rand
gevuld met een smeuigen hutspot, waaruit
verlokkende geuren opstegen.
Wij moeten wel erg verbaasd gekeken heb
ben bij het zien van de ascetische monnik
figuur naast het Gargantua-maal in den reuze
ketel. Want plots begon pater Justus te lachen:
„O neen", zeide hij, onze onuitgesproken-
vraag beantwoordend, „ik kook niet voor mij
zelf, maar voor de kinderen van de kleuter-
schooi".
Op dit oogenhlik kwam een nonnetje van
het Groene Kruis de geïmproviseerde keuken
binnen:
„Wil ik het werk even overnemen, pater
vroeg ze glimlachend.
„Met alle genoegen luidde het prompte
antwoord. En een oogenhlik later zaten wij
met z'n beiden gezellig te keuvelen in den
woonwagen, die vroeger allerlei functies heeft
vervuld, maar thans in hoofdzaak als werk
en ontvang-kamer dienst doet.
Nauwelijks was het gesprek aan den gang,
of pater Justus haalde een paar kranten
knipsels te voorschijn, terwijl hij meewarig
het hoofd schudde.
„Les honneurs de la presse zijn U dezer
dagen weer overvloedig gebracht", glimlach
ten wij.
„O ja, de heeren van de pers zijn vriende
lijk en vleiend genoeg" zeide de pater, „maar
waartoe dienen toch al die onjuistheden, die
zij telkens opdisschen
En als eerste en dringende taak kregen wij
de opdracht, om een aantal scheeve voorstel
lingen recht te zetten, die onlangs uit een
Duitsch orgaan naar tal van Nederlandsche
bladen zijn overgewaaid.
Ziehier dan tot vervulling dezer taak de
juiste toedracht van Pater Merks' vestiging
in het woonwagenkamp bij den Heksenberg.
De woonwagenwet, die in het belang van
de algemeene veiligheid en de goede zeden
alle woonwagens en schepen onder wettelijke
Pater Merks brengt een van z'n pleeg
kinderen naar de E. H. B. O.
contróle stelde, dateert niet, zooals beweerd
is, van 1925, maar reeds van 26 Juli 1918.
Zij is in werking getreden op 15 October
1919, met dien verstande, dat de artt. 2, 21 en
22 buiten toepassing zijn gebleven tot den eer
sten Februari 1925. (Vandaar waarschijnlijk
de vergissing).
Inmiddels was reeds in 1921 het R.K. Woon
wagenliefdewerk opgericht, niet door pater
Merks, maar door samenwerking van vele
zijden. Dit liefdewerk strekt zich uit over heel
Nederland. Het is diocesaan-federatief geor
ganiseerd en telt overal afdeelingen, waar
katholieke woonwagenbewoners zich plegen op
te houden.
Het diocees Roermond telt vijf groote en
verschillende kleinere afdeelingen, waaronder
ook Heerlen, waar het werk in 1925 is begon
nen. Sinds een drietal jaren is pater Merks
algemeen geestelijk adviseur voor dit diocees.
Wat het kamp aan den Heksenberg betreft,
dit bestond reeds vóór 1925, en de pater was
er geen onbekende: want zijn leven lang heeft
hij een zwak gehad voor woonwagenmenscben
en reeds vóórlang is hem voorspeld, dat hij
nog eens ineen woonwagen zou terecht
komên
Zigeuners zijn er in dit kamp slechts zeer
sporadisch. Verreweg de meeste bewoners zijn
Nederlanders en Limburgers. En het over
groot deel is Katholiek en geloovig, al liet
voorheen de practijk van den godsdienst veel
te wenschen over.
Maar vijandig hebben zij zich nooit getoond:
dit sprak pater Justus uitdrukkelijk tegen.
En toen hij op het laatst van '25 zijn vurig-
verlangden woonwagen eindelijk had gekre
gen en op Oudejaarsavond langs onberijdbare
modderwegen het had den geheelen dag ge
goten zijn intrede deed in het kamp, werd
hij met gejuich binnengehaald.
Trouwens de circa tachtig wagens tellende
„zigeunerburcht" wordt door de bevolking
niet zorgvuldig en angstig gemeden, zooals
ook al is beweerd. Integendeel, iedereen heeft
er vrijelijk toegang en niemand wordt er ge
molesteerd.
Ook het vurig pleidooi, dat de pater zou
hebben gehouden voor de Maastrichtsche
rechtbank, met het gevolg dat de schuldigen
niet werden gestraft, is natuurlijk reporter-
fantasie.
Als de vijf of zes „dieveggen", die van den
„steenberg" dj. y6 afval-stortplaats der
Oranje-Nassau IV een paar mandjes brand
baar materiaal hadden weten te verzamelen,
voor den rechter waren gebracht, dan ware
een veroordeelend vonnis onafwendbaar ge
weest.
Maar de pater heeft, niet zonder groote
moeite, ten slotte van de directie gedaan
weten te krijgen, dat aan de processen-verhaal
geen gevolg werd gegeven. En zoo kwamen de
schuldigen met den schrik vrij.
Ook werden niet „onlangs" 25 huwelijken
kerkelijk gesloten, maar dit getal vertegen
woordigt de vrucht van een bijna zes jaar
langen moeizamen arbeid.
Trouwens ook dan nog staat de huwelijks
frequentie in het kamp, dat hoogstens vier
honderd zielen telt, met ruim twintig huwen
den per duizend en per jaar, aanzienlijk boven
het rijksgemiddelde, dat in de laatste zes
jaren 15.07 bedroeg.
R. L.
Slachtoffer van zijn onder
bewustzijn.
Voor het Amsterdamsche Gerechtshof stond
in hooger beroep terecht een dichter van
levensliedjes, verdacht van opzettelijk inbreuk
maken op auteursrechten. Verd. zou de melo
die bij „Fatsoenlijke armoede" hebben gecopi
eerd. De rechtbank had den man deswege op
6 December 1929 veroordeeld tot een geldboete
van 100.— Hij was in hooger beroep geko
men, omdat hij zich onschuldig achtte en een
veroordeeling hem in zijn reputatie zeer zou
schaden.
De verdachte zette uitvoerig uiteen, dat er
van plagiaat geen sprake is. hij was niet in
staat om muziek te lezen, alles was bij hem
geheugenwerk. Hier ie sprake van onderbe
wustzijn.
President Mr. Jolles: Maar u hebt de oor
spronkelijke melodie langen tyd in uw bezit
gehad, wilt u dan volhouden, dat de melodie
uit uw onderbewustzijn is gekomen?
Verd.: Ja, maar dat komt veel voor, dat zal
direct Louis Davids ook wel verklaren.
De heer C., aan wien verd. de melodie, als
door hem gecomponeerd, had verkocht, 'zeide,
dat verd. hem de melodie had voorg'ef loten!
Verd.: Ik was overtuigd, dat ik de melodie zélf
had gemaakt, men heeft haar mij zoo dikwijls
voorgespeeld!
Pres.: Ja, en U hebt een goed geheugen voor
een melodie.
Get. Max Tak, deskundige a charge had een
rapport uitgebracht, waarin hij het gewraakte
lied brutale plagiaat noemde.
Get. desk. Louis Davids was verschenen als
deskundige décharge, hij vond verd. een zeer
bekwaam tekstdichter.
Pres: Dit gedicht hebt u zeker nooit op uw
repertoire gehad.
Davids: Neen!
Pres: Ik zou het u ook niet aanraden!
Louis Davids merkte voorts nog op, yat
men voor het componeeren van een liedje geen
muziekdeslcundige behoefde te zijn, Mengelberg
zou 't er niet goed afbrengen (gelach).
De verdachte kan heel aardig melodietjes in
elkaar zetten.
Pres.: Dus hij fluit goed.
Get. J. verklaarde, dat de melodie oorspron
kelijk van hem was.
In verband hiermede zeide Louis Davids
nog, dat het z.i. niet mogelijk was, dat iemand,
die dikwijls een melodie hoort, later denkt dat
hij die muziek zelf heeft gemaakt.
Pres.: U maakt uw melodietjes zelf!
Get.: Dat hoop ik!
Tenslotte lichtte desk. Max Tak zyn rapport
toe, de melodie zoowel als de tekst doen den
naam van de Hollandsche vermaaksmuziek
geen goed. Van onderbewustzijn kan hier geen
sprake zijn.
Verdachte: Ik heb geen bewust plagiaat ge
pleegd, mijn werk maakt geen aanspraak op
den naam „kunst", wij brengen slechts ge
zelligheid in de huiskamers. Verd. was vroeger
als geheugenkunstenaar opgetreden in het
Centraal Theater.
De procureur-generaal mr. Bauduin merkte
in zijn requisitoir op, dat hier van misdadigers
geen sprake was, want: „böse Menschen haben
keine Lieder".
Verd. noemt zich „slachtoffer van zijn on
derbewustzijn". Deze uitlating moet echter
met de noodige scepsis worden aanvaard. Spr.
eischte wegens inbreuk maken op de auteurs-
rechten een geldboete van 10.gubs. 10
dagen hechtenis.
Arrest 17 November.
Op heeterdaad bij diefstal betrapt.
Al eenigen tijd was op het postkantoor te
Roozendaal geblekendat brieven voorna-
melyk herkomst uit Engeland en bestemd voor
studenten in het Missiehuis te Roosendaal
werden geopend, waaruit dan het geld, dat
ouders aan hun studeerende zoons zonden werd
ontvreemd. Deze brieven werden steeds in een
postbox gedeponeerd en, wijl de box 's avonds
nooit werd gelicht, bleven zy vaak des nachts
liggen. Van die gelegenheid we-rd dan door een
der ambtenaren blijkbaar gebruik gemaakt,
om zich de brieven toe te eigenen.
Toen nu de politie in de zaak werd ge
moeid en men eenige aanwijzing meende te
hebben ten opzichte van den ambtenaar, dien
men van deze handelingen verdacht, werd in
overleg met den directeur van het Missiehuis
een brief, welke Dinsdagmorgen was ontvan
gen, des avonds weer In de postbox gedepo
neerd, nadat een EngeJsoh bankbiljet in het
couvert was gesloten. De inspecteur van politie
en een rechercheur stelden zich verdekt o*p en
wachtten den nachtdienst van den onder ver
denking staande ambtenaar af. Deze manoeu
vre bleef niet zonder succes. Op een gegeven
oogenblik zag men den verdaohte, toen hij zich
alleen waande de poetbox inspeoteeren. Hij
nam den bewusten brief er uit en eigende zich
dien toe. Toen kwamen de politiemannen uit
hun schuilhoek en volgde 's mans arrestatie.
Gebleken is, dat dergelijke onregelmatighe
den needs sedert ongeveer een jaar hebben
plaas gehad. De brieven welke werden ver
mist, bevatten meermalen biljetten van één of
meer Engelsche ponden welke niet te bestem
der adressen arriveerden.
De verdachte, die gehuwd is en vader van
eenlge kinderen, is gisteren ter beschikking
van de justitie gesteld.
Getracht wordt het conflict te
voorkomen.
Het meerendeel der melkveehouders, die ge
organiseerd zijn in den Prov. Bond van Melk
veehouders, heeft in een gisteren te Amster
dam gehouden vergadering zich tegen verla
ging van den inkoopsprys der melk met 1
cent verklaard, hetgeen door den melkhandel
was voorgesteld. Getracht zal worden door ar
bitrage een conflict te voorkomen. Voor het
geval geen overeenstemming wordt bereikt,
is de kans groot, dat van de zijde der vee
houders maatregelen zullen worden genomen
om de melkdistributie te Amsterdam, buiten
den georganiseerden melkhandel om, te be
werkstelligen.
NOODLOTTIG SCHOT.
Men meldt ons uit Steenderen:
Gistermiddag wilde het 14-jarige dochtertje
van den landbouwer St., te Tol dijk, een buks,
welke geladen in een der kamers van de wo
ning op tafel lag, naar een andere kamer
brengen. Het meisje stootte met het voorwerp
tegen de deur, waardoor het schot afging en
haar 26-jarige zuster in den rechterslaap door
den kogel werd getroffen. Haar toestand is
hoogst zorgwekkend.
Een demonstratie in de rechtszaal.
Voor het Gerechtshof te Arnhem stond gis
termiddag terecht de koopman M. S., thans
gedetineerd, die door de rechtüank te Almelo
wegens diefstal uit de offerbussen in de R. K.
Kerk te Stad Delden was veroordeeld tot één
jaar en zes maanden gevangenisstraf.
Verdachte zou met een lymstokje de dief
stallen hebben gepleegd. Om te laten zien, op
welke wijze dit geschiedt, werd in de rechts
zaal een demonstratie gegeven, waarbij met
een lijmstok je geldstukjes uit een offerbus ge
haald werden.
De procureur-generaal mr. Cnopius, achtte
het ten laste gelegde bewezen en vroeg ver-
oordeeling van verd. tot twee jaar gevangenis
straf.
Uitspraak 19 November.
ERNSTIGE VAL.
De zoon van den heer J. M. te Bennekom
viel uit een in aanbouw zijnd huis. Hij werd
daarbij zoo ernstig verwond, dat overbrenging
naar het ziekenhuis noodig was.
Het romantische slot Ittendorf aanj het
meer van Constanz is als landbouwhooge-
school ingericht.
21).
door
WILHELM HOLT
(Uit het DuPsch vertaald)
De Jonge man liet zibh dat geen twee maal
zeggen. Hij vertelde zijn vriend, hoe hij op den
dag der begrafenis den zoon van den profes
sor in diens kamer overvallen had, toen hij
juist den inhoud der ongelukskist doorzocht.
Ik had 't je graag direct verteld, zeide hij,
maar mijn vader gebood mij te zwijgen. Want
dat de man, dien men in Zuid-Amerika waan
de, in 't land was, moest de afgrijslijke ver
denking wekken, dat hij bij den moord zijns
vaders de hand in 't spel had. En mijn vader
meende en meent nog, dat het niet goed is,
deze verdenking op hem te laten vallen. In
elk geval had hij 't recht, onn ne nalatenschap
zijns vaders in te zien en den inhoud der kist
te onderzoeken. Maar ik snap niet, wie die kist
nu weggehaald heeft.
Eiva.n, zeide Werner.
Neen, dat is 'n dwaze veronderstelling.
Hij had toch van den inhoud der kist kunnen
meenemen, wat heim beliefde. En daar hij nu
Zijn terugkeer klaarblijkelijk niet meer geheim
wil houden, kan hij toch die kist opeischen.
Zooals ik reeds zeide, behoorde die kist aan
zijn vader en heeft hij dus recht er op.
Jij gelooft dus, dat degenen, die de kist
weggehaald hebben, hem benadeeld hebben.
Ja, heim en mijn vader misschien.
Die kist, zei de bankier, wien het spre-
Jten moeilijk viel, is van geen groote heteeke-
nis. U bent toch ook 'n vriend van Alice Evan,
niet waar? Ter wille van haar moet verhin
derd worden, dat iemand haar broer in ver
denking brengt.
Wy meenden, voegde Antoon er aan toe,
dat wij alleen wisten, dat hij terug was. We
wilden 't geheim houden. En dat moet JU ook
doen tegenover Alice Evan. Maar hoe ben Jii
daar toch achter gekomen?
Men heeft 't mij verteld, antwoordde
Werner,
Dus dan weten anderen 't ook! riep de
bankier vol ontzetting uit. Dau zal t niet
geheim blUven.
Deze zekerheid scheen hem zeer te veront
rusten.
Bn Werner vroeg zich onwillekeurig af, of dat
alleen was uit bezorgdheid voor Alice Evan,
'n Nieuw vermoeden steeg in hem op. Zou mis
schien de vriend van den professor met diens
zoon gemeene zaak gemaakt hebben? 'tWae
'n afschuwelijke veronderstelling en Werner
schaamde zich over deze gedachte, maar kon
ze niet van zich afzetten. Was het den ban
kier niet alleen te doen, om den broeder van
Alice Evan te sparen en hoopte hU aldus, cok
zelf buiten schot te blijven?
Ik za! vertellen, hoe Ik vernomen heh,
dat de zoon van den professor in deze geschie
denis een zeer verdachte rol speelt, zeide Wer
ner na 'n kort stilzwijgen en hU verhaalde zUn
vreemde ontmoeting op zUn weg naar van Gle-
len. Ook dit bericht hoorde de bankier met
groote verbazing.
Groote God, mompelde hU, wat kam die
man daarmee te doen hebben.
Werner trok z'n schouders op.
Mij lijkt de heele geschiedenis zoo inge
wikkeld en zoo verward, zeide hU, dat ik eer-
lUk beken, dat ik er niet meer uit wijs kan
worden. De zaak begint met 'n dreigbrief, dan
wordt er 'n poging gedaan, om onze auto te
laten verongelukken en tenslotte komt de
moord. Vervolgens ontdekt u, dat de zoon
van den professor beimeUjk hier in 't land
verblUft, terwijl men vermoedt, dat hij in Zuid-
Amerika zit. Dan komt uw auto-ongeluk waar-
bU de chauffeur dood blijft en u zelf ver.
wond wordt. En nu, nadat ook die kist op ge
heimzinnige wijze verdwenen is, duikt er weer
'n man op, die eveneens achter de coulissen
echUnt te kunnen kijken en met de zaak te
maken heeft. Allerlei vermoedens komen in je
op en je verdenkt den een na den ander.
De bankier knikte.
MU verdenkt u ook, zeide hij kalm.
Werner keek hem verwonderd aan.
Ja, riep hU uit, ik wil eerlijk tegenover
u zUn. Ik wil niet gelooven, dat u dien vree-
sedijken moord op uw geweten hebt, maar één
ding staat bU my vast, dat u er meer van
weiet, dan u mij zeggen wilt.
De bankier toonde zich in 't minst niet ge
naakt door deze openhartige bekentenis.
Amtoon heeft mij 't zelfde gezegd, ant
woordde hy. En lik geef graag toe, dat ik een
en ander weet, dat u onbekend is.
Dat geeft mij nog ni©t het recht, mijn
vader te verdenken, voegde Antoon er aan toe.
De bankier hief z'n hand op.
Ik kan me heel goed voorstellen, zeide
hij, dat de heer Werner tegenover my wan
trouwend geworden is. Maar zeg mij 'ns eer-
Ujk, nujnUeer Werner, hebt u nog andere re
denen, om kwaad van me te denken?
Ja, antwoordde de Jonge man vrUmoedig,
nu we er toch over spreken, is 't maar 't
ibeste, dat er tnssohen ons geen geheimen blij
ven bestaan. De detectiven hebben in 'n struik
in den tuin op den Beukenhof een etukje wol
len stof gevonden. Daar moet dus klaarblij
kelijk kort voor of na den moord iemand zilch
verborgen gehouden hebben. Nu is 't mU op-
gevallen, dat dit stukje stof Jujat van de
zelfde kleur en 'tzelfde weefsel ls als het
eoetuum, dat u op dien dag gedragen heht,
mijnheer van Gielen. Ik geef natuurlijk graag
toe, dat het alleen maar 'n toeval kan zijn,
doch de vondst geeft toch te denken.
Wat bedoel je daarmee? vroeg Antoon
van Gielen woedend. Je meent toch niet,
daaruit te kunnen besluiten, dat mUn vader
zich in dien struik verborgen gehouden heeft,
diat hij de moordenaar van den professor ls?
Weer maakte de bankier 'n beweging niet
z'n hand, om zijn zoon fe kalmeeren.
Geen opwinding, zeide hij. Mijnheer Wer
ner heeft zeer juist geoordeeld. Dat stukje
stof. dat daar gevonden is, waa inderdaad
hetzelfde als van mijn costuum.
Hoe verklaar je dat vader? vroeg An
toon.
De verklaring er van zal ik je nu niet ge
ven.
-Maar als u daarvan geen verklaring ge
ven kunt of wilt, kan die zaak fataal worden,
als de politie er achter komt, antwoordde
Werner.
Goed, u kunt 't de politie meedeelen,
antwoordde de bankier kalm.
*n Oogenblik heersichte er stilte tusschen de
drie mannen. Dan zei Werner
Dat zal ik niet doen. Ik voel me daartoe
niet verplicht. Ik wilde u el echts mUn ont
dekking meedeelen, daar u mij zelf gevraagd
hebt, waarom ik u verdenk. Ik wil niiet aan
nemen, dat u die moordenaar bent, mynheer
van Gielen. Maar op stuk van zaken kan men
zU'n verstand niet verbieden te werken. Sleehts
diit wil ik nog eens herhalen: alles komt mis
steeds raadselachtiger voor.
-Een reden te meer voor iemand als u,
om naar die oplossing van het raadsel te zoe
ken.
Misschien. Maar men heeft ml] verzocht,
mij daarmee niet meer bgsig te houdeo.
Dat heeft Alice Evan gedaan, niet waar?
bekende Werner.
Ze deed 't ter wille van haar broer, want
00' zij vreest, dat er by nader onderzoek
zware verdenking op hem zal vallen.
Deze verklaring leek Werner ten minste
eenigszins acceptabel. HU had eerst gedacht,
<lat Alice bang was, dat van Gielen verdacht
®°u kunnen worden. Maar nog veel meer moest
t gedrag van haar broer in 't oog loopen.
Alice Evan heeft mij dat Inderdaad ge
vraagd, zeide hU, en 't is zeer wel mogelUk,
dat zy ter wille van haar broer gedaan
heeft. Maar al neem ik dan voor 'n oogenblik
aan, dat hij de schuldige ia, hoe verklaart u
dan het verdwUnen van de kist en de andere
raadsels? U neemt zelf aan, dat hii de be
wuste kist niet gestolen of weg heeft loten
halen.
Er zijn nog anderen, die in dit drama
'n rofl spelen, antwoordde die bankier, en na
al hetgeen u nu te weten gekomen bent, zal
't goed zyn, dat ik u nog 't een en ander ver
tol, dat u 'n eendgsizins andaren kUk op de
zaak zal gevener zyn dingen, waarover ik
met derden niet het recht heb te spreken.
Maar u en Antoon moeten toch een en ander
weten, wat u tot nu toe onbekend gebleven is.
XI.
De bankier vertelde het volgende, waarnaar
de Jonge lui met gespannen aandacht luister
den:
't Is ongeveer drie jaar geleden, dat ik
met professor Evan nader bekend werd. Op
zekeren avond vertelde hU mü, dat hy bU
chemische proeven toevallig de samenstelling
van een nieuwe explosiestof ontdekt had,
waarvan de werking veel grooter was dam die
der thans bekende explosieetoffen, zooals dy
namiet, meiiniet etc. HU deed alle moeite,
«m door nauwkeurige laboratorlumproavea
die samenstelling zoo te verbeteren, dlat de
werking verschrikkeiyker zon worden dan men
zich tot nu toe maar voorstellen kan. Maar
de zaak zou, geloofde hij. veel tijd en ook veel
geld kosten. Ik sprak er met hem over, eerst
alleen maar uit belangstelling zonder meer.
Toen ik kort daarop in Beriyn 'n artillerie-
officier leerde kennen, die lang by de Krupp,
sche fabrieken gedetacheerd geweest was, ver
telde ik dezen, dat iik 'n geleerde kende, die
een exploeiestof met geweldige uitwerking
kende. De officier achtte dit een zaak vain
groot belang en door hem kwam ik op de ge
dachte, dat de uitvinding va,n den professor
ook uitgebuit zou kunnen worden. Als hl]
werkelyk n stof gevonden had, die de wer»
king van dynamiet ver en ver overtrof,
zooals hij beweerde, dlarn was daarmee geld
te verdienen, dan kon 't geheim van de sa
menstelling voor millioenen verkocht wor
den. Daarop ging ik naar den professor en
zette hem aan, zijn proeven voort te zetten.
We kwamen overeen, dat hij als man der we
tenschap alles zou dioen, om de uitvinding te
perfectiionieeren, terwijl ik als aakenman
deze gelegenheid niet wilde laten ontglippen,
om misschien 'n reusachtig vermogen te ver
dienen. Wy kwamen dus oven-een dat hy zou
trachten de samenstelling zoo veel mogelyk te
perfectioneeren, terwijl al het overige aan mij
werd overgelaten, namelijk de uitbuiting der
uitvinding, en dat iik zou trachtau, om ze
zoo duur mogelUk te verkoopen. U vindt dat
misschien niet zooals het behoort, maar daar
over willen we nu niet discussieeren. De pro
fessor zette zyn proeven voort en werkte go
heel wetensKShappeiyk, dat wil zeggen, zondef
overhaasting, kalm en op zyn gemak.
(Wordt vervolgd^
