ET4JUISVAM
DEN AHQST
DONDERDAG 31 DECEMBER 1931
BEZUINIGING OP HET LAGER
ONDERWIJS.
15-
VAKOPLEIDINGSVRAAGSTUKKEN.
SLUITING VAN HET CONGRES.
NATIONAAL CRISIS-COMITE.
Meerdere liefdadigheid noodig.
HET NIJVERHEIDSONDERWIJS.
DE CENTRALE ONDERLINGE.
VAN DEN BERGH'S FABRIEKEN.
UNILEVER.
II (Slot).
De .Inzender" streeft klaarblijkelijk naar
getallen minstens zoo slecht als het 48=, 80-stel-
eel.
En dht is de schaal, die destijds werd inge
voerd, omdat men meende, dat d8 sehatkist in
nood verkeerde, maar waarbij men deze iade-
lijk aankondigde als tijdeljken maatregel en
waarbij bovendien het instituut der assistenten
let stelsel moest versachten.
Toen echter geen verbod voor het aanstellen
van boventallige leerkrachten. Niemand dacht
daaraan! Ook later de „commissie-Rutgers
niet en zelfs Minister Terpstra nu nóg niet.
Alleen de heer Tilanus opperde dat idee,
maar nam heel wat lager schaalg el allen.
Wat echter het 48-stelsel voor kwaad heeft
gedaan, weet leder, 't Was zoo bekend, dat mei
de grootst mogelijke meerderheid die maat
regel werd ingetrokken, voordat de termiji.
verstreken was, die vooraf was bepaald.
En dat terwijl in 1927, '28, '29 resp. het
enorme getal van 625, 833 en 960 assistenten d
scherpe kanten van het stelsel alleen reeds-
voor het Katholiek Onderwijs hielpen afvijlen.
On het onredelijke van de wenschen van
„Inzender" aan te toonen -» niet om de zaak
af te leiden geven we hier eenlge aanha
lingen uit de verslagen der Rijksinspecteurs,
die toch zeker wel deskundig zijn op het ge
bied. (Verslag 1927-'28.)
Inspectie Sneek:
„Wanneer een onderwijzer met meer dan 40
leerlingen moet werken en dan soms over 3 of
4 klassen verdeeld, worden er in physieken
zin te zware eischen gesteld en het onderwijs
zal er In het algemeen onder lijden. In menige
U.L.O.-school Is een benoorlijke verzorging der
vakken bijna onmogelijk geworden, doordat één
leerkracht te veel voor zijn rekening krijgt".
Inspeetie Leeuwarden;
„AU er de laatste jaren ooit een maatregel
genomen Is, die de „vitale" belangen van het
onderwijs geschaad heeft, dan is het zeker wel
de Invoering van de 48-sehaal voor da lagere
en de 30 schaal voor de IJ-L.O.-schglen ge
weest".
Zoo zouden we door kunnen gaan, heel wat
Inspecteurs klaagden in dezelfden geest. En
wat toen alleen ep het platteland geconsta
teerd kon worden, omdat er geen verbod voor
het aanstellen van boventallige leerkrachten
bestond, dat wil nu „Inzender" invoeren voor 't
geheeie land.
Nu willen we niet wijzen op de autonomie
der gemeenten omdat tegenwoordig alles kan.
Maar wat niet kan.' Is. In lokalen berekend
op hoogstens 86 of 40 leerlingen er 60 en meer
te stoppen. Daar moet dus voor gebouwd of
verbouwd worden. Averechtsche bezuiniging
dus.
«Omdat „Inzender" de „Wet Terpstra" aan
prees als te gaan in de goede richting en om
dat het hem scheendat dit reeds meer zou
geven dan hij vroeg, willen wt> even aangeven,
welke schade er alleen reeds aan het Katho
liek Onderwijs zal worden aangericht door die
wet, wanneer ze onverhoopt zou worden inge
voerd.
Wc hebben alle 2073 Lagere R. K. Scholen,
die het Jaarboek van 1930 bevat, nagegaan
en naast elkaar gezet het aantal leerkrachten
volgens de Technische en volgens de dreigende
45-achaal.
Vervolgens hebben we gezien welke scholen
vooruit gingen en welke achteruit. We namen
dus het getal leerlingen op 1 Jan. '30. Men
kan niet volstaan met te zeggen: de grooto
scholen gaan bij de 45-schaal vooruit, want er
zijn aantallen leerlingen die voor belde schalen
ietzelfde getal leerkrachten geven.
Daarom hebben we de Juiste getallen geno
men en niets .geschat".
De uitvoerige becijfering bracht ons tot het
volgende ontstellende staatje
2-mansscholen worden 1-mans
M 2- t,
w 3-
n 4-
5* M
M 8"
7*
29
2-t
143
3-
189
4-
178
5-
130
6-
87
7-
7
8-
Totaal 16S R. g. scholen gaan achteruit.
En dat van totaal 2073 scholen
Hiertegenover staat een vooruitgang als
Jbolgt:
17 8-mansscholen worden 9-mans
12 io- 10-
10" 11-
9 Ue 12-
J 1* 13-
13- 14.
2 15- ie.
SI iv*
Totaal SS scholen gaan vooruit.
De begrafenis der slachtoffers die bij de
instorting der Vaticaansche bibliotheek
werden bedolven.
Op 1 Januari 1930 waren er 182 R. K. één-
en twee-mansscholen.
Dat getal wordt door het 45-stelsel vermeer
derd met 172. Bij het nieuwe stelsel zullen
dus van de 2073 R. K. scholen er 354 zijn met
één of twee leerkrachten.
Dat is dus ruim 11 pet.
Nemen we de scholen met drie leerkrachten
erbij, waar een of twee dar leerkrachten drie
leerjaren moeten onderwijzen en men dus
zeker niet in een dorado leeft, dan krijgen we
deze getallen:
De 652 bestaande worden door het beruchte
stelsel vermeerderd met 361 en dus gebracht
op 1013.
Dat is dus ruim jS.S pet.
Dus ongeveer de helft van het Nederland
sehe schoolkind zal onderwijs ontvangen aan
1-, 2- of 3-mansscholen.
Bezien we het U. L. O.
Er zijn 54 één- en twee-mansscholen U.L.O.;
van de bestaande 126 dvie-mansscholen worden
er 76 tot twee-mans gedegradeerd. In de toe
komst zal dat getal dus zijn 129 (van de 255).
Dat is dus ruim 50 pet.
En dit alles krijgt men reeds bij een 45-, 26-
stelsel.
„Inzender" verlangt meer. Hij wil opheffing
van den strijd stad en plattelanddoor de
stad gelijk te maken aan het platteland
Ook zegt „Inzender": Het gaat alleen om
de bezuiniging. Zoo en niet anders kan het,
wil men tenminste de salarissen intact laten
Die salarissen blijven niet intaot, die gaan
omlaag, wanneer die van de overige ambte
naren verminderun. Die vermindering der
salarissen bezuinigt ook op onderwijs Hier
echter wordt een dubbele bezuiniging ge
vraagd.
Wat o.I. fataal Is in de komende „Wet-
Terpstra", die door „Inzender" aangeprezen
wordt als ln-de-goede-richting te gaan, dat is
het verband, dat er gelegd wordt tusschen
kosten van onderwijs en crisis. De komende
wet mag het stempel van de crisis niet dragen.
Want crisis is tijdelijk en de Wet blijvend.
Moest er bezuinigd worden, (Jan zou er een
tijdelijke schaal kunnen gemaakt worden zoo
als in 1924, maar dan ,:eker nooit een uniforme.
In het „welbegrepen" belang van ons onder
wijs meenen wij te handelen door „Inzender"
te bestrijden. Zijn voorstelling dat het redelijk
zou schijnen het gemiddelde op te voeren tot
40, resp. 24, Is geheel in strijd met de werke
lijkheid,
We hebben alleen nog maar gewezen op de
schade, door achteruitgang van 't aantal leer
krachten, niet om hen maar om de schade
aan het onderwijs. Hoe meer leerlingen, hoe
minder profijt van het onderwijs.
Laat men echter ook eens op een andere
schaduwzijde letten: meer leerlingen bet ee
kent minder toezicht. Op deze zijde werd
onlang» ook in „Ons Eigen Blad" de. aandacht
gevestigd. Dit is een zedelijk belang
Moest er bezuinigd worden, dan tijdelijk en
nogmaals nooit door een uniforme schaal en
niet in de nieuwe wet.
Het belang van de Nederlandsche jeugd, van
de toekomst van ons volk elscht goed onderwijs.
Dat mag thans niet voor goed verknoeid door
Crisis-maatregelen.
Doetlnchem
23 December '31 H. LEEMRIJSE.
Nationaal congres te S'Gravenliage.
In sectie I van het gisterochtend te 9 uur
voortgezette cougres werd onder presidium
van Ir. De Kanter het onderwerp: „Invloed
van de vakorganisaties bij de vakopleiding'
behandeld. Praeadvies was hierover uitge
bracht door de heeren H. Amellnk, Jos Velt-
man en C. Oosterhoorn.
Na eenlge bespreking werd hun gemeen
schappelijke conclusie, geamendeerd door den
heer v. d- Lende en met nog een enkele
redactie-wijziging aangenomen.
Opleiding bij de binnen
vaart.
In de volgende zitting dezer sectie werd
onder voorzitterschap van den heer H. D.
Tabak het onderwerp: „Vakopleiding voor de
binnenvaart" behandeld.
Praeadvies was hierover uitgebracht door
den heer G. de Jong Azn., directeur van het
Onderwijsfonds voor de scheepvaart, met mede
werking van de heeren S. J. van Efferen, T.
L. Mellema, A. de Vos, A. Banning, L. K. A
van Duuren en F. A Lekskes,
De heer Mellema lichtte nader de noodzake
lijkheld van vak-examens voor de binnen
vaart toe.
De conclusies werden met algemeene stem
men aangenomen, met dien verstande, dat
omtrent de kwestie van de uniforme op
leiding voor leerling-matroos bij zee- en
binnenvaart nog nader overleg zal worden ge
pleegd tusschen vertegenwoordigers van de
groote- en de binnenvaart.
Gistermorgen heeft sectie III onder voor
zitterschap van den heer G. H. M. de Groot,
directeur der M. T. 8. te Heerlen, een bespre
king gewijd aan het door ir. J. J, H. Vrij-
daghs uitgebrachte praeadvies over „Het on
derwijs in de electroteohniek aan de M. T. S."
Vervolgens werd onder voorzitterschap van
prof. Dresden een bespreking gehouden van
het door den heer W. J. Heydeman, directeur
van de M. T. 8. Amsterdam, uitgebrachte
praeadvies over het onderwijs in de wiskunde
aan de M. T. S.
Terwijl in de conclusies van den eersten
praeadviseur verschillende wijzigingen wer
den aangebracht en sommige er van werden
verworpen, werden die van den heer Heyde
man met overwegende meerderheid goedge
keurd.
Voorbereidend nijverheids-
ondenvijs voor verpleegsters.
In de-tweede sectie (vakopleiding voor meis
jes) is gisterennamiddag behandeld het onder
werp „voorbereiding nijverheidsonderwijs voor
verpleegsters", waarover prse-advjes was uitge
bracht door dr. G. Fabius, die ons uiteenzette,
dat veelal bij de jonge meisjes, die in het zie
kenhuis werkzaam worden gesteld, huishoude
lijke kennis ontbreekt. De zusters kregen vroe
ger weinig theoretisch onderricht, terwijl toch
de practlsche vorming weinig waarde heeft als
geen theoretische kennis aanwezig is. Voor een
centraal instituut voor opleiding ls geen plaats.
Het bezwaar van vooropleiding in het zieken
huis ls, dat dit alleen in de groote Inrichtin
gen kan worden toegepast.
De conclusies van dr. Fabius werden na
eenige discussie behoudens een kleine wijzi
ging aangenomen.
Vakopleiding voor huispersoneel.
Over dit onderwerp werd geprm-adviseerd
door mej. Anna Polak, directrice van het na
tionaal Bureau voor vrouwenarbeid, te 's-Gra
venhage, die concludeerde, dat bij het alge
meen vormend onderwijs geen hulshoudonder-
wijs dient te worden ingevoerd, dat de oplei-
dlpgsgelegenheid voor huishoudelijke krach
ten in inrichtingen dient te worden uitgebreid
en dat herhalings- en aanvullingscursussen
moeten worden opgericht voor reeds gediplo
meerde huishoudelijke krachten, wegens de
zich uitbreidende efficiency in techniek en ar-
beidsmethoden op huishoudelijk gebied.
De stellingen werden niet in stemming ge
bracht. Aangenomen werd het voorstel van
mevr. LelimanBont. dat het behandelde een
grondslag zal vormen voor een bespreking, te
houden door de Vereentging van Huisvrouwen,
den Bond van Leerkrachten bij het nijverheids
onderwijs voor meisjes en den Bond van Huis
personeel.
Nadat In seotie I en III nog enkele prae-
advlezen waren behandeld werd gistermiddag
In de Ridderzaal de slotzitting gehouden welke
H. K. H. Prinses Juliana beeft bijgewoond.
De heer mr. H. Smeenge sprak de Prinses
toe. Spreker verklaarde dat het congres haar
herhaald bezoek op hoogen prijs stelde.
OFFERS VAN DEN TiLBURGBCHEN BRAND. Van n. r;: de lieer Roeien'.' zijn eobtgenoote. WUhoImina Roeien en
de dienstbode Jo Broeren. Het jongste kind was nog niet gefotografeerd.
Intern, instituut voor vakop
leidingsvraagstukken.
Als onderwerp voor deze vergadering was
gekozen het Internationaal Instituut voor Vak-
op leid inga v raa get uk ke n, waarover als prae-ad-
vlseur optrad de heer Jules Hlernaux, van
Charleroi.
Spreker wees op de noodzakelijkheid van de
bevordering van een baad tusschen de verschil
lende volkeren met betrekking tot hun nijver
heidsonderwijs.
Spreker zette vervolgens de werkwijze van
het bureau uiteen, dat zijn zetel te Parijs heeft
gekregen.
Als het Bureau kan komen tot een uitwisse
ling van arbeider» en werkmeesters zal dat een
gemak voor allen zijn. Het Bureau arbeidt nog
sleohts provisorisch en zijn werk zal zich kalm
en methodisch ontwikkelen, zoodat er geen
sprake van kan zijn, aanstonds een gansehe
organisatie in haar geheel in het leven te roepen
Men stelt zich voor, een comité van bescher
ming te vormen, en een raad van beheer zal
bestaan uit vertegenwoordigeVs van de aange
sloten landen. Als de landen hun be
scheiden bijdragen willen geven, zal 'het
internationaal orgaan om de 3 maanden ver
schijnen.
Het Bureau zal ertoe bijdragen, dat den ar
beiders een Inzicht gegeven worden in hun zoo
nuttige positie ln het sociale leven. Het zal den
vrede bevorderen en strekken ten bate van het
welzijn der menschheid. (applaus)
De voorzitter huldigde den prae-adviseur, hem
dankende o.m. dat hij zijn rede ln onze eigen
moedertaal had gehouden en namens het oon.
gres ingenomenheid uitende met de oprichting
van het Bureau.
De vice-voorzitter van het eongresbeatuur, de.
heer H. D. Tabak, uitte zijn ingenomenheid met
het feit, dat het punt in plenaire zitting aan de
orde was gesteld en dankte voor de tegen
woordigheid der Prinses.
Het acsthetische element.
Aan de orde was vervolgens „Het aesthetlsch
element in de vakopleiding" waaromtrent de
heer J. D. Mos en W. F, Gouwe algemeene be
ginselen hadden geformuleerd, welke de con
grescommissie had aangenomen.
De heer Bos onderstreepte in een korte rede,
de voornaamste beginselen, waarna de heer G.
Versteeg, architect B. N. A. te Amsterdam, die
m«t den beer Maurits Plate, architect B.N.A, te
Haarlem, een praeadvies had uitgebracht over
„Aeathetica als tehcnisch vraagstuk" een toe-
licfhting daarop gaf.
Voorts spraken de heer H. Ellens, directeur
der Rijksschool over Opleiding van Teeken-
leeraren te Amsterdam, en prof, Hui'b Luns,
van Delft, die met den heer A. L. Hengeveld.
directeur der Ambachtsschool te Haarlem, een
praeadvies hadden uitgebracht over „Aesthe-
tika in het Ouderwijs",
Ook voerde het woord ir. M. C, A. Metscbke,
hoofdleeraar der afdeeling Bouw- en Water
bouwkunde aan de M. T. S. te Rotterdam, die
een praeadvies bad uitgebracht over de vraag:
„In hoeverre moet aan middelbare technische
scholen voor bouwkunde het aesthetlsch onder
wijs in verband met het constructieve element
invloed uitoefenen?".
Nadat nog eenig debat was gevoerd, beeft de
vergadering o<p voorstel van den heer Tabak
een resolutie aangenomen, waarin wordt uit
gesproken, dat het aesthetlsch element in de
vakopleiding niet kan worden gemist en dat
het onderwijs aan de nijverheidsscholen tech-
nisch-aesthetisch behoort te zijn
D- Prinses spreekt het con
gres toe.
Vervolgens beeft de Prinses het woord ge
nomen. H. K. H. sprak als volgt:
„Het is met bijzonder veel genoegen, dat ik
als beschermvrouw van het congres voor vak-
opleidmgsvraagstnMrer hedenmiddag de be.
raadslag) ngen van het congres heb mogen vol
gen en eergisteren de plechtige toespraak van
Z. Exc. den minister van.Onderwijs heb mogen
aanhooren. Nu het congres op het punt staat,
gesloten te. worden, ls het mij een behoefte,
u, mijnheer de voorzitter, hartelijk dank te
zeggen voor de vriendelijke woorden, die u tót
mij hebt willen richten, en voor de gastvrije
ontvangst, welke mij hier van de zijde van het
congres is ten deel gévallen. Wanneer, het
congres tot een volledig succes is geworden,
is dat zeker in de eerste plaats te danken aan
do voortrof felijke organisatie en de piedewer
king van zooveel deskundige praeadviseurs.
Maar daarnaast mag ik zeker ook u danken
(en ik ben overtuigd, uit aller naam te spre
ken) voor de voortreffelijke leiding, die er van
u, mijnheer Smeenge, als voorzitter van net
congres ls uitgegaan".
Na deze rede klonk geestdriftig „Leve de
Prinses!", gevolgd door een driewerf hoera
van het congres.
Slotwoord van den voorzitter.
De heer Smeenge, nam ontroerd het woord
tot sluiting van het congres. Hij dankte de
Prinses voor baaT destijds genomen besluit
urn als beschermvrouwe op te treden en voor
haar herhaald bezoek en uitte zijn vreugde,
dat H. K, H. tegenwoordig was geweest bij het
uitspreken van de rede dooT den heer Hier-
naux, wat aan de verhouding tusschen Nedo -
land en Belgie ten goede komt. Spreker dankte
praead visaurs, debaters en Inspectie van het
nijverheidsonderwijs voor hun belangstelling,
alsmede den oud-inspecteur vari het nijverheids
onderwijs. Als straks de tijden beter zijn, mo
ge er een geschoold personeel zijn. waarvan
goed gezrogd wordt en een heilzaam nijver
heidsonderwijs. Spreker dankte ook de ten-
toonstellingsdirectle en voorts allen, die aan
wezig hebben willen zijn in het plechtig uur,
waarin het ambachtsonderwijs van Nederland
een nieuw verbond heeft gesloten met het
Huls van Oranje. (Applaus),
Hiermede was het congres geëindigd.
Het Nationaal Crisis-Comité deelt ons mede
Uit da antwoorden op de circulaire van 1 De
cember aan de burgemeesters verzonden, blijkt.
dat reeds in ongeveer 350 gemeenten Plaatse
lijke Comlté's zijn gevormd slecht# in 150 ge
meenten blijkt voorloopig geen bijzondere
voorzieningen in den crisisnood noodzakelijk.
Van do overige gemeenten ontbreken nog de
finitieve gegevens.
Bereids is aan enkele comité's, wier werk
zaamheden reeds vergevorderd bleken en welke
voldoende gegevens verstrekten om te kunnen
beoordeelen. of onmiddellijke hulp gewenscht
was, een uitkeering in geld gedaan.
Nadrukkelijk vestigen wij de aandacht er op,
dat de plaatselijke comité's ln de eerste plaats
op door eigen activiteit te verkrijgen midde
len zijn aangewezen hot Nationaal Crisis-Co
mité kan'deze slechts «.enigermate aanvullen.
Bijna alle giften in natura ter waarde van
140.000 en waarvan bet grootste gedeelte door
de gevers voor bepaalde plaatsen bestemd was,
zijn reeds gedistribueerd.
Alhoewel dankbaar voor de reeds ontvangen
goederen, ls het N. O. C. toch teleurgesteld
over het geringe aantal der gevers.
Wij houden ons warm aanbevolen voor het
ontvangen van giften ln den vorm van nieuwe
dekens, levensmiddelen, brandstoffen, lakens
en dergelijke. Den gevers wordt echter ver
zocht zich eerst met den penningmeester Id
verbinding te willen stellen, aangezien wij geen
goederen kunnen opslaan-
Kleine giften ln natura kunnen bet best
rechtstreeks aan de plaatselijke comité's wor
den gezonden.
25-jarig bestaan van dèn bond.
llieter vierde de Ned. Bond van leeraren en
leeraressen bij het Nijverheidsonderwijs zijn
vijf en twintig jarig jubileum op dezelfde
plaats, waar hij een kwart eeuw geleden werd
opgericht n.l. ln het gebouw voor K. en W, te
Utrecht.
Nadat een groot aantal leden zich in de
ochtenduren verzameld had in K. en W. ging
men naar de St. Micbaelskapel waar de Jubi-
leerende vereeniging door den burgemeester
van Utrecht, dr. J. P. Fockema Andreae, werd
toegesproken.
Des middags had er in K. en W. een feest»
vergadering plaats, waar de bondsvoorzitter,
de heer C. Henke een feestrede hield. Hierna
werd het woord gevoerd door den voorzitter
van de commissie van voorbereiding, die het
hoofdbestuur een boekenkast aanboo-d voor de
bestuurskamer alsmede een door den heer L. P.
Versteeg uit Hilversum geschilderd portret
van den voorzitter.
Ook werd een groote gift aan geld, door ver
schillende belangstellenden bijeengebracht, ge
stort in het ondersteuningsfonds, dat thans
ook den naam ontving van Coenraad Henke-
fonds,
Omzetting in een bedrijfs-
vereeniging.
Dinsdag: had te Amsterdam eeoj vergadering
pleats van de Oom missie van Gedelegeerden
der Centrale Onderlinge te 's-Gravenhage en
vertegenwoordiger# van de Centrale Werkge
vers- en Werknemersorganisaties.
Besproken werd het voorstel van de Cen
trale Onderlinge, dat de genoemde centrale or
ganisaties zouden medewerken om de Cen
trale Onderlinge om te vormen tot een Bedrijfs-
vereeniging overeenkomstig artikel 91, le lid
der ziektewet.
De vertegenwoordigers der Centrale Organi
saties verklaarden zich ln beginsel tot mede
werking bereid.
Na uitvoerige bespreking van verschillende
onderdeeJen, die bij de omvorming der Cen
trale Onderlinge aan de orde komen, werd be
sloten de formuleering van nieuwe statuten
en een overgangsregeling Op te dragen aan een
Commissie
De eerste vergadering dezer commissie zal
plaats hebben op Woensdag 27 Januari a.s. in
Amsterdam.
Tweede uitkeering van 3 pCt. op de 6 pCt.
cum. pref. winstd. aandeelen.
De directie der N. V. Van den Bergh's Fa
brieken deelt mede, dat zij heeft besloten over
te gaan tot de tweede uitkeering over bet
boekjaar 1931 van 3 pet. op de 6 pet. cumu
latief preferente winstdeelende aandeelen A.
en B.
Zou onderhandelen over het verwerven van
de controle over een Fransche onderneming-
Naar aan de Ag. Ec. et Fin. wordt gemeld
zou de Unilever ln Parijs onderhandelingen
voeren voor het verwerven van de controle
over een der belangrijkste Fransche levensmld-
delenofiderneroingen, welke talrijke filialën
heeft.
Dit het Engelsch van
SIDNEY WARWICK
12.)
Onderweg had Dtck een krant gekocht. Die
Bevatte de medudeellng dat Mardyke 's mor
gens dcod in zijn huis in Mordaunt Road ge-
om en was. 5 at de agent door het venster
gezien had *a het feit dat. de doode plotse
ng verdwenen was, was ook vermeid. Het
s ot van net bericht wae de verzekering dat
Politic sou spoor gevonden had.
f'611 SP° T dat naar een hotel in de
«strand leidt, dacht Dick Maar nu zullen ze het
epoor wel bijster zijn!
Daarop verdiepte hij zich in den brief.
Mijn weloverlegd plan tot den diefstal,
had niet ten doel om een waardevol ding In
mUn bezit te krijgen, las Dick Beschouw
mijn daad ifbt een gerechtvaardigde wraak,
neming op een van de meest geraffineerde
schurken, die ooit op eeu slinksche manier
millioenen bij elkaar geschraapt heeft. Wil-
Ham Hutton.
Deze man, begreep Dlck uit het vervolg
vsin den brief, die het van niets gebracht had
tot een van tte rijkste mannen van net land.
was in den tijd, dat hij al wei tot zekeren wel
stand was gekomen, maar nog niet de mnlti-
millionnair van tegenwoordig was. in aanra
king gekomen met een Engelschman, dia tn
Zuid-Afrika een diamantveld had ontdekt:
door een achterbakscbe streek bad hij dien
Engelschman den hiel gelicht: dit was het be
gin geworden van zijp onmetelijk fortuin,
Die Engelschman, düe een van Daniël#
vrienden was geweest, was daarna geheel
aan lager wal geraakt en toen Daniël van zijn
armoede joorde, nam hij hem bij zich in
huis, -waar hij drie jaar geleden gestorven
t.-as. Zoo was Daniël op de hoogte gekomen
van Hutton's infaam gedrag. Die man was
verantwoordelijk geweest voor het lijden en
den vroegtijdigen dood van zijn vriend; Daniël
Wynter besloot zich op hem te wreken
maar hoe?
De volgende maanden gebruikte hij om zijn
plannen voor te bereiden en uit te werken
Hij slaagde erin een introductie bij den million-
nair te krijgen en hij wist op zoo'n intiemeD
voet met hem te komen dat, toen Hutton zijn
palels In Park Lane betrok, Daniël Wynter
een van de gasten was op de partij, welke bij
die gelegenheid gegeven werd.
Het was in één woord walgelijk geweest,
vertelde de brief, hoeveel pracht en praal
daar ten toon gespreid, hoe er ittterlyk met
geld gesmeten was. De gastheer zelt. dik en
„eigedaan en behangen met diamanten
aan zijn vingers aan z(jn manchetten, aan zijn
overhemd glom van zelfvoldaanheid. Na
het diner zei hij met misselijken, opgebla
zen trots tot zijn gasten:
Nu, dames en hderen, zal ik één van de
vijf mooiste diamanten die op de wereld be
staan laten zien. Ik heb ze vandaag van de
bank laten halen om u te laten watertan
den!
Hij ging naar een aangrenzende kamer, waar
de steen tijdelijk was opgeborgen: alle gasten
waren in gespannen verwachting. Een paar
minuten later kwam William ln de heftigste
opwinding terug, snlkkemj als een kind: de
tranen biggelden hem over het dikke, opge
drongen gezicht
Ik ben bestolen! schreeuwde hij tusschen
zijn snikken in. Ik ben bestolen; mijn diamant
i# weg!
Hij was zoo bulten zichzelf door zijn verlies,
dat hp een half dozijn kostbare stukken Chj
neesch porselein van de tafel smeet (k zat
mezelf in een hoekje te verkneukelen schreef
Daniël Wynter, want rP datzelfde oogenblis
zat „Het Oogenllcht" veilig en wel in mijn
vestzak!
En de brief ging verder:
Ik had niet zelf den diamant uit Hutton's
brandkast 'weggenomen, maar wal hg.d Jk alles
van het begin tot het einde uitgedacht Mijn
handlanger was die Garth dien ik je noemde
dat is althans de naam, waaronder die
schooier nu ieeft. Ik was bij verschillende ge
legenheden met hem in contact geweest en
ik wist dat hij de eenige was die mij in deze
zaak behulpzaam bon zijn een geboren too-
neelspeler, iemand met zenuwen van staal en
zonder geweten. Ik nam hem in vertrouwen en
beloofde hem twee duizend pond, als we den
diamant te pakken kregen.
Ik zal niet te veel in details treden.
Garth slaagde erin om in het huis in Park
Lane als bediende te worden aangenomen; ik
was erin geslaagd '.en wasafdruk van den sleu
tel van Hutton's brandkast te krijgen een
kans, die ik waargenomen had enksle weken
te voren toen de millionnair bij een fuif te
veel gedronken liad. Zooals ik al schreef was
ik op vrij intiemen voet met hem geraakt.
Op den middag van het diner was de diamant
van de bank gehaald en in de brandkast ge
legd; die kast stond in een kamer, welke aap
de eetzaal grensde. Een vertrouwd bedien
de van William bevond zich in de kamer,
waar de brandkast stond.
Die man had orders om niemand in de ka.
mer toe te laten. William Hutton Uad hem
gezegd dat hij zelf den diamant na net diner
zou komen halen; de goede man was dan ook
wel verbaasd toen zijn meeeter of althans
iemand dien hij daarvoor hield reeds vóór
het eten de kamer binnenkwam, de brandkast
openmaakte en den diamant er uit nam. Garth
had zich zoo perfect als Wiliiam Hutton ver.
monjd. dat de bediende niet den minsten arg
waan koesterde Zoodra hij weer öuiten de
kamer was, gaf hij mij den steen en ging zich
haastig van zün vermomming ontdoen
Zoo gauw de diefstal ontdekt was. werden
alle bedienden in het buis gefouilleerd Ik ver
baas me er nog over dat William Hutton ln
de woede over zijn verlies niet wenschte da'
ook zijn gasten gefouilleerd werden- Enfin,
dat gebeurde niet en ik wil me niet verdie
pen in wat de gevolgen zouden zijn geweest,
als bi) dat wel zou gedaan hebben Ik bad me
er, geloof ik. wel uit fared, want ik bad
met die mogelijkheid rekening gehouden
Maar nu werd er natuurlijk niets ontdekt. Ik
zie nog mot de grootste voldoening op dal
moment terug: ik had den schooier bij wijze
van weerwraak den diamant ontstolen, die ge
vonden was in het veld, dat Hutton met sllnk-
sche middelen mijn vriend afhandig had ge
maakt. Ik ging dien avond naar huis met het
vaste besluit den steen tut gruis te slaan.
Maar even nadat Daniël Wynter zijn oud
„ratten-kasteel" bij de rivier bereikt had,
was Garth bij hem gekomen om betaling. Da
niël had hem glimlachend begroet.
Hier zijn 2000 pond in bankpapier, had
hy gezegd, ik heb nog nooit met zooveel vol-
doening.een hoop geld betaald!
Laat mij dat schitterende ding nog een
zien, voor ik wegga, had Garth gevraagd ter
wijl hü de bankbiljetten ln zijn zak stak.
Zonder eenige achterdocht nam Daniël
Wynter een sleutel en wilde ^an geldkistje
openen, waarin hij het kleinnood had wegge
borgen, toen hij oen flikkering in Garth's
oogen zag, dit hem niet aanstond. Daniël stak
daarom den (sleutel weer in den zak
Het volgend oogenblik, vervolgde de
schrijver van den brief, wierp Garth zich op
mij. Onmiddellijk flitste het door mijn géést
dat Cartb het van het begin af op den steen
voorzien had en zich daarom zulk een willig
werktuig had getoond. We bevonden ons bo
ven in mijn kamer er was geen kans dat.de be
dienden iets hoorden.
Ik za! die steen hebben! siste nij; al is
jouw leven er mee gemoeidI
Hij was natuurlijk veel sterker dan ik,
maar ik slaagde er toch in, met de uiterste
krachtsinspanning, om me los te worstelen
en het venster te bereiken dat uitziet op den
weg. Ik sloeg een ruit in en schreeuwde om
hulp: ik had mo rd In Garth's oogen gezien
Gelukkig passeerden juist een paar politie
agenten; ze keken naar boven en zagen mij. Op
hetzelfde oogenblik kreeg ik een geweldigen
slag tegen mijn hoofd en viel bewusteloos
neer
D« brjef vermeldde verder dat toen de oude
Wynter weer bü bewustzijn wa# gekomen, de
politie Garth al had gearresteerd.
Garth had de geldkist opengemaakt met
den sleutel dien hij uit den zak van den be-
wustelooze had gegrist en bet juweel er uit
gebaald; toen hij do kamer wilde uitrennen
kwam hij net boven aan de trap Daniël's be.
diende tegen, die eens kwam kijken wat dat
geschreeuw en gestommel daar boven betee-
kende, want het spektakel was zoo hevig
geworden, dat het tot beneoen hoorbaar was
geweest. Terwijl de twee manne*. nog aan bét
worstelen waren, verscheen de politie het
tooneel en op hetzelfde oogenblik gelukte het
Garth zijn aanvaller van zich af te smijten.
Hij rende de gang door, glipte een vertrek bin
nen, dat de „Eiken zaal" werd genoemd en
eloot de deur daarvan af, ln de hoop door een
van de venstere te kunnen ontsnappen Maat
de afstand tot den grond bleek te hoog; hl)
zat in de val. De politie forceerde de deur
en Garth werd gearresteerd
De man werd naar h„t politiebureau ge
bracht, vervolgde de briefschrijver. ,Ik veron
derstelde natuurlijk dat lilj de diamant in zijn
bezit had, omdat ik de geldkist open had ge
vonden. Daar ik wel begreep dat hij gefouil
leerd zou worden, wachtte ik in de gro tste
ongerustheid het verdere veloop van de zaak
af. Maar ik hoorde tot mijn verbazing en ver
lichting niets van een gevonden diamant.
Garth werd vastgehouden wegens pogjng to.
moord, maar toen hij naar het gerechtsgebouw
overgebracht zou worden, wist liij te ontsnap
pen En ze hebben hem niet weer gepakt- El
gingen verscheidene maanden voorbij. Ik ver
keerde in de stellige meening dat Garth er in
geslaagd was met den diamant weg te komen,
al begreep ik absoluut niet hoe. Die diamant
kwam me overigens duur té staan. Ik wist
drommels goed dat Garth's moordpoging mijn
leven verkort had: de verlamming waaraan
ik leed, was het gevolg van den slag op mi.te
hoofd
Een paar dagen geleden kreeg Ik bericht
van Garth uit Amerika en dat berlnht wierp
een heel ander licht, op de zaak. Het briefje
was heel kort:
„Ik kom binneukori na^i Greenwich om den
diamant le. halen en als ik kom, pas
dan op.
Toen wist ik dat „het Oogenllcht" nog tn
mtjn huis moest zijn. Even voor de politie hem
te pakken kreeg, moest hy het juweel ergens
verstopt hebben - dat moet natuurlUk ln de
„Eiken zaal" zijn geweest. Te gelegenertijd zou
hij het wel komen halen, had hy zich blijk
baar voorgenomen
Doordat lk me niet meer bewegen kon. was
het mij ontnogeiyk ;un zelf naar de plaats te
zoeken waar de diamant verborgen ls; lk
dorst het natuurlijk ook aan niemand anders
ter vragen Maar ln geen geval zal Garth, die
mij bedrogen hemt en tot 'n invalide gemaakt
dien diamant ooit in zijn bezit krijgen, ik zou
nog eerder do waarheid bekennen en de poli
tie naar den steen laten zoeken. Maar geluk-
kif is dat niet noodig- *h l'aat dis taak aan
jou jy moet uitvinden waar Garth den
steen verborgen heeft en deze aau de politie
geven. Hutton krygt hem dan wal terug, maar
dat ls beter dan dat hij in Gartb'e handen valt.
Het Is niet. zoo'n heel moetiyke taak, die lk
op je leg on als je slaagt, maak lk je tot de
eenigen erfgenaam van mijn niet onaanzieniyk
vermogen.
Nadat ik Garth's brief ontvangen had. heb
ik als voorzorgsmaatregel een stalen deur
met. twee veüighelds.sloteu laten maken vóór
de gewone deur van de „Eiken Zaal", Die deur
zal tot myn dood gesloten blijven; de sleutete
bevinden zich bij mijn advocaten
Nog een heelen tijd nadat Dlck roet de lo
zing van het oigenanrdlge epistel blaar was,
bleef bij er over zitten peinzen. Onmogelijk
scheen hem de opdracht nu uiet meer toe.
Vroeger of later moest hij het kleluood vin
den. Een ^aar was 'n heele tijd!
En hij had Garth nog wel op zijn woord
van eeT beloofd dat hij hem den dienst zou
bewijzen, waarvan de byzonderhoden waren
vermeld in den brief, dien hij eerst.na drie
weken na zijn aankomst la Engeland mocht
openen! Hoe meer hij er over nadacht, hoo
vaster hij tot de overtuiging kwam dat de lm,
