li
SXïï?'","1 r
HET GEESTELIJKE EN
HET POLITIEKE.
frM^hflrr^aa]s !k het kaD'
de oo8™e.beRDenking
fabius en kuyper.
KROMHOUT MOTOREN.
VRIJDAG 8 JANTJART1932
De Nederlander" over rechtsche
samenwerking.
ia»,
UW 11BS
JAN.
züu
Van een botsing die goed afliep.
VOLKSDANS EN VOLKSMUZIEK.
HENRI POLAK ALS PROFEET.
dorus rijkersfonds.
yerkiezing van een voorzitter.
ZIJN FAMILIE BESTOLEN.
INBRAAK.
hur»Rshohbengeai«e,L
Normale afschrijvingen niet meer
ten volle gedekt. Koopt
Nederiandsch Fabrikaat
CONTINGENTEERINGS-OVEREEN-
KOMST MET BELGIE.
HETGEEN ER ONDER VALT.
UITVOER VAN VLEESCH NAAR
FRANKRIJK.
DE NED. EXPORTEURS EN DE
CONTINGENTEERING.
Advies aan de regeering vastgesteld.
GEMEENTESCHULDEN STERK
GESTEGEN.
zulk
„De Nederlander", die, na het terugtreden
van den heer Sn-ouck Henkemaus, het nieuwe
jaar ingaat met prof. Sl-otenialcer de Bruïne
als eenig politiële hoofdredacteur, wijst er in
het eerste politieke hoofdartikel al aanstonds
op, dat „over de groote politieke vragen on
mogelijk gespróken kan worden zonder dat
het geestelijke vanzelf zijn woord gaat zeggen,
ook al wordt het niet opzettelijk naar den
voorgrond geschoven".
Dit rJemt volgens het blad nog te meer in
deze tijden:
Ons komt het voor, dat in de teekenen
der tijden een sterke drang ligt naar de
geleding van een volk voor het poli
tieke erf op de basis van een grootsohe
wereldbeschouwing; die samenbindt de
de normen en de krachten wijst, die het
elan en de critiek aandraagt om dan
vandaar den weg te vinden naar de actu-
eele vragen van den dag.
Wij zijn allerminst blind voor het geeste
lijk gevaar, dat dreigt door de verbinding
'en het geesteliik uitgangspunt met het
practisch-politieke werk. Waarlijk niet!
Maar wij zien evenzeer dat als de P"li'
tieke arbeid uit geestelijken drang wordt
aanvaard, het hier dreigend gevaar k*"
worden overwonnen. En niet minder. a"
thans bij de ontbinding van alle Po!1
en sociale en economische leuzen enk®
de geestelijke verwantschap nog een
sloten partij kan worden opgebouwd.
Waarhij zich dan nog voegt-1e*
een verheffen van het van het
gangspunt geheel in de j<mgste
gansche mcnschhei dsdenken
halve eeuw.
Verder de gedachten échtend
vS 2 it^Uonaal kabinet, in crisis-dagen
wel eewenscht, alleen reeds door de weigering
van de S.D.A.P. tot deelneming een onmogelijk,
heid is. Het blad gaat voort:
Dies moet ook thans gepleit worden voor
een meerderheidsvorming.
Dat hierbij do „rechitsche" samenwer
king wordt verworpen als ongefundeerd of
onvruchtbaar, i» een element in de politieke
gisting van onzen dag.
Wij meenen echter, dat men door dj(.
gistings-element, zich niet mag laten leiden;
dat de rechtsche samenwerking ook in de
toekomst Z1J net ten deele op andere gron
den dan in bet verleden de normale en
natuurlijke en plichtmatige liceten moet,
(Cursiveering van ons Red.)
Dit niet alleen, omdat iedere andere com
binatie het karakter van een samenwerking-
{id-hoo. van een program-iministerie, d.l. van
een daderliandeling, om niet te zeggen een
koehandel draagt - het buitenland biedt af
schrikwekkende voorbeelden.
- Maar ook omdat voor deze samenwerking
de sfeer is bereid door; een, jarendang saam
'verantwoordelijkheiddragep5 6811 element dat
in het politieke leven van de grootste waar
de is en,dat in gistings-dagen licht vergeten
worijt en dies te scherper moet worden ge-
noemd. Voorts omdat er een ongemeen-hin-
dendo kracht ligt in iet feit, dat elk van
de drie de wortelen der politiek slaat in den
-grond van geestelijke overtuiging en van
TTZZ* onzlcnlijk bezit; niet enkel in
Jh«X* folten Vfln politieke of econo-
re dagen'lte!t" WeUicht mede, omdat in
voor do
en politieke paruien 1K>litieke pe1801190
toewijding en ©ffc.r ,t'. word«n gevraagd;
3 wei nergens meer
.wrtxiXUiBV Het begin van de Kathedraal de la Alemudenu in Madrid die alle Epasn.-che kerken in gTOOtheid en pracht zou
\SRVLO -"Ttreffen. Naden val dier monarchie moest het weik wonder, stilgelegd.
natuurlijk bloeien dan
leven als dienst voor Goa
waar het gansche
wordt gezien.
Met groote sympathie ne
woord uit het ohristelijk-higjU1. M diepe
onze kolommen over.
nsch orgaan
KleeTakoper
hoekie
A. B. K. IN DE ST.
krabbelt in
oproerig
„Eens was ik op een zomerdag ia
voor een spreekbeurt, en natuurlij^ n Hoseh
ik den vrijen tijd vóór ik op mijn *^bru1k+e
zijn voor een bezoek aan de Sint j'
hebben maar zoo weinig op dit gebied' ^Vii
land. Want de antieke kerken, die onttX
zijn aan den godsdienst waarvoor zij gX n
werden, zijn ontzield, als menschen vaa k*'d
derljjk.naïeven aanleg, die hun geloof ver]u"
ren hebben. En de oude kerken, die haar 0or
sPionkelijke bestemming en dus als kunst,
veik haar ziel behouden hebben, zijn schaars^
Nf*terland, ea geen daarvan mag geloof ik
^gelijke heeten van de Sint Jan.
haw- illc dan °P dien zomerdag met een
verliet Aat kostelijke bouwsel weder
mii daar juist iemand voorbij, die
tr of ik oen geestverschijning was.
van !nlUuUit dle lterk?"- Ml op een toon
van^allerui,torste verbazing.
ni^Uvan 1 zel ik gewekt, alsof ik
ik L™ t1* verbazil'S begreep,
man tu8sch^ 5°^1,J|iM tweestrijd bij den
worden en zijn hn, I'T?S 0111 onbescheiden te
vragen wat 1 °m t6
••Ga met me mI J6 Tkm had'
281 ik je laten zien bilui&n". zei ik, „dan
zien wa^13^'U1® tot ^een prijs. Wat daar te
prilste jeügd J' 'eter dan ik, sedert zijn
ze vtJamdent f die daarbinnen waren on-
ken dj hadden daar niets te zoe-
En met di, w
argwanend, kenu^ol6" liet hÜ nie staan, kil,
QDeljiV
drag. seschokt door mijn ge-
Menschen moeiPr.
zijn vóór zulk een „-?C1 wel
zéér ontgoocheld
Het slot van het *evin hen bezinkt."
wordt weer meer
oproerTBathieke kTabbelti®
Mainz, 6 Januari, (v, D
de milllóenenbijdrage voor de vreuSde over
Goethewerken, is een bittere ,e,relduitgave der
worden. e eurste!Ung ge-
Thans wotdt bekend, dat de
kaansehe instellingen, het Carnegip0"'6 Ameri-
de Columbia-University, niet 500 dn Stltuut 6U
foaar ieder 500 Mark hebben geschonk^ Mark'
do voorgenomen Goethe-uitgave. Jü
labius in Kuyper's pelsjas.
Br„ zbn dikwijls botsingen geweest, zoo
schrijft H. S. S. K. in.„do Standaard" tusschen
die twee strijdbare reuzen Fabius en Kuyper.
van zoo'n botsing, die echter best afliep,
vertelt hij het volgende:
„Meer dan veertig jaar geleden. In den
„goeden ouden tijd". De V U. zeven jaar oud.
De Doleantie pas. achter den rug. De Grond
wetsherziening van 18S7 had voor onzen poli-
Déken strijd nieuwe mogelijkheden geopend.
Er was een niéuwe districts-indeelipg. Voor
het eerst zou de „Kamer van honderd" worden
gekozen. Druk we-rlc aan de-n politieleen win
kel. Ook in de A. R. Partij.
Een snerpend-koude dag in Februari 18S8.
Faibius secretaris van het Centraal Comité;
mijn vader voorzitter. Diis; botsingen, waar
voor drukke arbeid met overspanning altijd
vruchtbaar terrein was.
Prof. Fabius kreeg een bureel te zijnen
hiiize, Hoogte Kadijk. Verweyck werd zijn
bureauchef. Wij woonden dichtbij, op de
Prins Hendrikkade.
Hard werd er gewerkt op 't bureel. Fabius
zat soms tot diep in den nacht aan zijn schrijf
tafel.
Op een middag komt er aan 't bureel op
de Hoogte Kadijk een telegram met dringend
verzoek dien zelfden avond oen bekwaam
spreker naar Ridderkerk te zenden voor debat
met Goeman Borgesius.
Fabius was niet thuis. Gaf college aan de
V. U. Kon dus niet geraadpleegd worden.
Verweyck wetende, dat er dien avond
niemand beschikbaar was,'besloot even naar
de Prins Hendrikkade te. stappen, en mijn
vader-advies ..te vragem
Fabius mo;et gaa-n",. was 't antwoord, kort
«u krachtig.
„Onmogelijk, Professor", zei Verweyck. „Hij
heeft zóóveel te doen, dat hij ea- geen hal ven
dag zou kunnen uitbreken",
„Zooveel te doen". dat was ceji beawaar,
dat mijn vader nooit telde.! Vooral nu niet.
„Wie zóóveel te doen beeft, komt tóch niet
kia.ar We hebben eenvoudig niemand anders.
En Ridderkerk, mpet geholpen worden. Fabius
moet gaan'.
Met het bevel van den generalissimus ging
de bureauchef weer naar de Hoogte Kadijk.
en wachtte de terugkomst van den secretaris
af. En nu*zie ik die ontmoeting, Verweyck zoo
vriendelijk, zoo beleefd mogelijk de pas ont
vangen opdracht inkleedend, bepleitend en
de toenemende verontwaardiging in gezicht,
houding-en ademhaling van den a.1 onwilliger
luisterenden FabiusDe pil was niet te
verzilveren 1
Hard e» 11,01111 ,wt: "H'6e£t u do voor
zitter dan niet gazegd dat ik voor zoo iets
°'"zeke?ViÏii''- deed Verweyck nog eens
KOUt Dat bob ik gezegd. Maar de
v^zmer vond' het tóefc, gowenscht, dat n
naar Ridderkerk z u weg. Verweyck
Ontploffing B<« toen zefde.
heeft me niet ve.toM.JJ*
Maar ik weet ba v manier om hem
Minstens dit: Fabius, een man van
te behandelen! Hom, opdracht
zijn naam en mondeling, door
thuis te sturen zo Kuyper zoo
zijn ondergeschikte -at zoom
de voor
zijn onoergfcjöuuin.^ - -
dikwijls Wat verbeeldde hij Fabiue,
autocraat zonder mame'ien 1 iongen.
liet zich niet behandelen als een kwajongen
Hij bedankte er voor. Hij S®S niC
Een half uur Liter wordt ei a.ui
j., 1.1»
deed de deur open.
^■'ie stond daar? Dr. Kuype1"3 0 3 dikke
student aan de V. U„ met een d.i
Be'lsjas over zijn arm. kvan^en,
„Ik kom u vuder's pels.Ll bang
zei de student. „Vader is bang,
n b'6t voor u te koud zal zijn z>n
r Riddeakerk, en vader hoopt, .v;uen
Renen- V<X)r vanavond van bom za
doma Wai,mt® van die aangeboden P^sja® ont
0 Plots dé ijskorst om Faibiu« „v'nars
nelsióa UUr la,ter vertrok Faibius m
Zóó Daai' den debatavond in Ritl el
hawe S" di0 twee sterke reuzen met
stPn en hun kinderharten. -
Ruim dei tig personen uit verschillende oor-
den van ons ]and hebbpj) deelg6Mmen aan den
vierden cursus van het Nederiandsch Instl-
7OIkfans 5 Volïsmuziek" (N.S-
V.) welke ian i—5 januari j j gehouden werd
in de gymnastiekzaal van de Nieuwe Meisjes
school, Jac. de Graeffigan, 's-Gravenhage. Het
dansgedeelte was dezen keer gewijd aan de be-
o-efening van Nederlandsche Duitsche en
Skandinavische voiksdanren en stond onder
leiding van mei r. a. Sanson-Catz te Rotter
dam. De muziekafdeeling was weder in handen
van den heer M. v. Orevel, directeur van ge
noemde schooi.
Op den sluitingsavond, die het karakter had
van een volksdansbal deelde de voorzitter mede,
bericht te hebben ontvangen, dat mej. C. Heu
ser, lid van bet N. S. V. on de heer H. J. Spij
kerman, secretaris van het N. S. V. bet „advan
ced certificate" (diploma voor gevorderden),
en voor van de English Folk Danse Society hadden be-
I baaUL
Henri Polak vertélt in een zijner Kronieken
in de arbeiderspers, dat hij zich voor een keer
eens in een profeten-mantel heeft gehuld en
doet dan de volgende sarcastisch-vermakelijke
voorspellingen:
1. Dat in 1932 stoutmoedige ontdekkings
reizigers enkele vereenzaamde, in nagenoeg
onbereikbare óonjen gevestigde partij-afdee-
jingen zullen, opsporen, die nagelaten hebben
moties van afkeuring jegens het partijbestuur
aan te pemen.
2. 'Dat naar deze afdeelingen onverwijld met'
„Fakkels",, „Wij zwijgen niet" en andere we
tenschappelijke geschriften uitgeruste expedi
ties van jongeren, linkschen en soortgelijke
stormtroepen zullen optrekken, teil einde aan
dezen wantoestand een einde te maken.
3. Dat er nog vele moties van afkeuring in
de krant zullen verschijnen, lang nadat de
laatste der niet zeer talrijke guldens van het
Juiiana-fonds zullen zijn uitgegeven.
4. Dat er op de Faaschdagen ergens in den
lande een Partijcongres zal worden gehouden,
5. Dat op gezegd congres sommige achter
lijke, reformistische, elementen zuilen pogen
de drie congresdagen te besteden aan het be
handelen van aangelegenheden van economi
scher politieleen; propagandistische!! en orga-
nisatorischen aard, futiliteiten, waarin geen
rechtgeaard partijgenoot belang stelt.
6. Dat echter de meerderheid, bestaande uit
verstandige, zich van den ernst der tijden re
kenschap gevende lieden, deze drie dagen^ nut
tig zuilen doen besteden aan de zaak-Schmidt—-
De Kadt, aan den V.A.R.A.-omroepraad, aan
het zitting nemen van partijgenooten in het
Crisiscomité en andere voor den wereldtoe
stand uiterst gewichtige vraagstukken, boven
welker beteekenls niets gaai.
7. Dat op meergenoemd congres zal blijken,
dat de Partij niet kan bestaan zonder deze
beide partijgenooten, dat alle socialistische
wijsheid in hunne hoofden is gevaren, dat der
halve hun de leiding moet worden toever
trouwd en dat alle ouwe sokken, die de Pat tij
gewisselijk naar den ondergang voeren, op nön-
activiteit moeten worden, 'gè.steïd,.. zonder dat
hun dank wórde betuigd voor, bewezen 'dien
sten, daar zij immers noéit' anders dan oil
diensten hebben bewezen.
S. Dat ten CongreSse mede zal worden be
paald, dat voortaan Partijbestuur, Redactie
Arbeiderspers, Gewestelijke en Afdeeiings.be-
st.uren slechts 'samengesteld zullen mogen zijn
uit jongelieden beneden den 20- en boven den
70-jarigen leeftijd.
9. Dat de nieuwe leiders zullen zorg dra
gen, dat uitsluitend scherpe middelen toegepast
zullen, alleen buiten-parlementaire actie ge
voerd zal worden en dat de arbeiders ten min
ste driemaal per dag de straat op zullen gaan.
10. Dat dientengevolge allen werkloozen uit-
keeringen zullen toegek'end worden ten be
drage van het volle loon, vermeerderd met 10
percent bij wijze van delging van hetgeen zij
gederfn hebben door toejoasslng van stompe
middelen, binnen-parlementalre actie en ont
breken van straat wandelingen, ten tijde van de
leiding, of de atwezigheid van leiding van de
oude heertjes en besjes, die vóór het Congres
aan het bewind waren.
11. Dat alle zich noemena-e soclaal-democra-
tlsohe wethouders onverwijld hunne zetels zul
len verlaten en dat alle soortgelijke individuen
zich op staanden voet zullen terugtrekken uit
alle commissies, raden en andere colleges, in
welke zij te kwader ure en onder reformisti-
scnen invloed zitting hebben genomen in de
onzinnige verbeelding aldus de arbeidersklasse
te dienen en hare belangen te bevorderen.
13. Dat de leiding van het N. V. V zal wor-
aen overgedragen aan de R. V. O. en de aan-
voerders der W. A. C.'s, die zonder dralen de
ontbinding van alle confessioneele en neutrale
vakbonden en daarna de algemeene werksta
king in alle bedrijven zullen gelasten, aan welk
bevel geen enkele arbeider zich zal onttrekken.
l->. Dat alsdan alle Nederlandsche proleta
riërs zich zullen aansluiten bij, althans volge
lingen zullen worden van de verjongde S. D.
A. P., zoodat vóór of uiterlijk op 31 December
193b Nederland van het kapitalisme zal De-
vrljd wezen en een Sovjet-Republiek zal zijn
geworden, met Rusland als machtigen bondge
noot, met Schmidt als dictator en De Kadt als
hoofd van de Gpoe, die mij aan den hoogste
der boom-en, over welke ik de beschermende
hand heb uitgestoken, zal doen opnangep, of
mij in het stinkends-te grachtje, waarover ik
ooit in verrukking ben geraakt, zal doen kiel
halen.
Met 550 op ilen loop.
Te Ol-denzaal heeft een zekere W„ oud 18
jaar, een diefstal begaan, waarbij hij f 550,—
ann geld ontvreemde.
Het gold was geborgen in een geldkistje,
waarin zich ook vier spaarbankboekjes be
vonden, één ten name van hem zelf en de
andere drie toe-behoorende aan familieleden,
alsmede een half lot uit de Staatsloterij.
De brigadecommandant der Ko-niiiklijke
Marechaussee te Oldenzaal verzoekt de opspo
ring van W.
Te Veendam is gisterennacht ingebroken
aa manufacturenzaak van den heer G. J-
7 Een partij wol ter waarde van 100 en een
kasregister zijn meegenomen. Het laatste dat
enkele tientallen guldens bevatte is.
f ter uit het kanaal opgehaald. Vermoedelijk
r de inbrekers dezelfde personen, die on-
7'1'"1 te Wildervank in een manufacturenzaak
langs te
Verdere bestuursbenoemingen
gedeeltelijk uitgesteld.
Onder voorzitterschap van den heer G.
\Vhitlau uit Rijswijk is Woensdag in de Oranje-
Societeit te Den Haag een buiteugewone al.
gemeene vergadering gehouden van de veree-
niging „Helden-der-Zeefonds. Dorus Rijkers"
Een voorstel van d-en heer van Veen, die
constateerde dat het karakter dezer vergade
ring anders scheen te zijn dan uit de agenda
zou ziju °P te maken en daarom de vergade
ring wilde sluiten om op 17 Febr. een nieuwe
bijeenkomst te houden, werd met 78 tegen 53
stemmen verworpen.
Het bestuurslid mevr. Groen deelde mede,
dat zij zich niet meer herkiesbaar heeft wili-en
stellen, daar haar sympathie voor het be-
stiiiirslidmaatschap niet meer in die mate als
vroeger aanwezig is. De heer Stamperlus
wenscht den indruk weg te nemen ais zonden
hy en mevr. Groen zich door hun niet bereid
verklaring tot herkiezing stellen tegenover de
andere bestuursleden; dit is althans voor spre
ker, niet het geval.
De heer Boissevain diende een voorat e! in
met de bedoeling, dat geen van de zittende be
stuursleden in het nieuwe bestuur wordt ver-
kozeh en wel omdat, na verschijning van het
rapport der commissie-Tak, gebleken is, dat
het aftredende bestuur te zeer betrokken is
bij de gebleken tweedracht.
Dit voorstel werd met 79 tegen 42 stemmen
verworpen.
De heer Boissevain deelde mede, dat de keer
J. W. J. baren van Haersolte, directeur van
het Scheepvaartkundig Instituut en Museum,
djwzich bereid had verklaard het voorzitter.
9'Chap. op zich te nemen, doch deze bereldver
klaring had teruggetrokken, nu hjj niet door
h'et bestuur is candidaat gesteld, niettemin
?tch met de presidentsfunctie zou willen be
lasten indien hij bij acclamatie zou worden
vej'kpzen.
■De voorzitter zeide, niet de verwachting te
hébbén, dat die voorwaarde zou kunnen wor
den vervuld. De voorwaarde die de heer van
Haersolte zelf aan het bestuur heeft gesteld,
was- dat het geheele bestuur zich niet herkies
baar aoU gtelien. Deze conditie heeft het be
stuur niet meenen te mogen accepteeren.
Hierna wordt overgegaan tot schriftelijke
st&mming voor de vacature van den voor
zitter.
Uitgebracht worden behalve twee blanco's
121 stemmen, waarvan 60 op den heer Henri
ter Hall; 50 op deu heer G. Whitiau te Rijs
wijk (aftT.); 17 op J. W. J. baron van Haer
solte en 4 op den heer M. C. Koniug, directeur
der Stoomvaart-Mij. „Nederland" te Amster
dam.
Daar de volstrekte meerderheid niet is ver
kregen moet een nieuwe vrije stemming wor
den gehouden.
De uitslag hiervan ie, dat uitgebracht wor.
(ien op den lieer Ter Hall 58, op den heer
Whitiau 56, op den heer Haersolte 7 stem
men en op den heer Stamperius óén stem.
Thans wordt herstemming gehouden tus
schen de heeren Ter Hall en Whitiau.
De heer Ter Hall verkrijgt 58, de heer Whit
iau 62 stemmen, zoodat de heer W hitlau is
gekozen tot voorzitter. (Applaus bij een groot
deel der vergadering).
De voorzitter aanvaardt deze herbenoeming
mat het uitspreken van den wensch, dat er
voortaan in het Dorus Rijkerefonds geen par
tijen meer zullen zijn. Nog deelt spreker me
de, dat ook de bestuursleden mevr. Oroen en
je heer Stamperius zich thans herkiesbaar
erklaren.
De heer Oost Budde vestigt de aandacht op
de eoncjusies van de commissie-Tak, die het
hoofdbestuur heeft aanvaard en volgens welke
geen bestuurslid een bezoldigde functie in het
porus Rijkersfonds mag bekleeden of daar
van persoonlijk voordeel mag trekken. Met
name vraagt spr. of de heer P. J. Jager, bij
herkiezing tot bestuurslid daarmee afziet van
het administrateurschap. Eenzelfde vraag steil.
spr. ten aanzien van liet bestuurslid den heer
Egner, die de boekjes en dergelijke van het
fonds drukt en uitgeeft.
,Pe voorzitter antwoordt, dat het bestuur de
conclusies van de commissie-Tak voor 100 pet.
aanvaardt. Indien de beer Jager wordt lier
benoemd als administrateur, dan vervalt daar
mee diens bestuursverkiezing.
Nadat de gedachtenwisseiing nog even is
voortgezet, zijn de stemmingen voor acht be
stuursleden aan de orde.
Uitgebracht worden 91 stemmen bij elk van
de 8 stemmingen.
In de vacature mevr. Dirkzwager-Marin
Gouay worden 49 stemmen uitgebracht op de
aftredende, zoodat deze bij volstrekte meerder
heid is herkozen. De overige stemmen waren
verdeeld.
In de vacature-La Lau worden 51 stemmen
uitgebracht op den aftredende, zoodat de heer
La Lau eveneens bij volstrekte meerderheid
is verkozen.
Rij de overige zes stemmingen verkrijgt
geen van de eandidaten de volstrekte meerder
heid. Er zouden dus zes nieuwe vrije stemmin
gen moeten plaats hebben.
Op voorstel van een der aanwezigen werd
ciafiop de vergadering verdaagd.
Toen in het midden van 1930 de depressie
ons „overviel", waren de omstandigheden bij
ons, zooals ze dat reeds een paar jaar waren,
n.l. dat de productie grooter was dan de ver
koop, zoo schrijft de directie van N.V. Krom
hout Motorenfabriek I). Goedkoop in haar
„Kromhout-Nieuws" van December 1931.
De steeds klimmende verkoop van de laatste
jaren had ons daartoe genoopt, aangezien voor
raad, gereed voor levering, steeds krachtig den
verkoop bevordert. Toen echter deze verkoop,
midden 1930, niet alleen ophield te klimmen,
maar plotseling sterk daalde en het na enkele
maanden duidelijk bleek, dat dit geen daling
van voorbijgaanden aard was, waren wij ga-
noodzaakt, wilden wij niet financieel vastloo-
pen, krachtige maatregelen te nemen tot be
perking der productie. Dit beteekende dus
minder materiaal bestellen, minder arbeidsloon
verwerken, ontslag aan werklieden, inkorting
van arbeidstijd. Deze maatregelen, in October
1930 aangevangen, moesten ook gedurende het
geheele jaar 1931 worden voortgezet.
Begin October 1930 werkten wij met 620 man
en verwerkten 2S.743 uur per week. Begin
Januari 1931 bedroegen deze cijfers 550 man en
22.227 uur per week en thans 437 en 16.373.
Het totaal arbeidsloon bedroeg in 1929
979.738, 1930 961.880, 1.931 706.000.
Het percentage productief loon van totaal
loon daalde met bijna 5 pet., ondanks het feit,
dat het aantal improductieve krachten zooveel
mogelijk was ingekrompen.
De aanschaffingen beperkten zich tot het
allernoodigste en wij kunnen dan ook zeggen,
dat op het'gebied van werktuigmachines i.u
1931 niets werd aangeschaft.
De totale verkoop bedroeg In 1931 in cylin
ders 66 pet. van dien van 1930, de verkoop naar
het buitenland slechts 47,5 pet.; die in het
binnenland 80 pet.
Voor dit grootere verlies in het buitenland
zijn verschillende oorzaken aan te wijzen, als
de handelsbelemmeringen in den vorm van
tariefmuren enz., de depressie welke in het
algemeen in het buitenland nog dieper is dan
liier te lande en ook het overal groeiend natij-
nallsme, dat steeds krachtiger aandringt ep
aankoop en gebruik van voortbrengselen van
eigen bodem en fabrikaten binnen eigen
grenzen.
Vraagt men naar de oorzaak van dezen ach
teruitgang, dan meen ik, hoewel dit natuurlijk
niet met cijfers te bewijzen is, deze zonder
eenige aarzeling enkel en alleen op de wereld
crisis te kunnen terugvoeren. Ik wil hiermede
zeggen, dat de oorzaak niet in de K. M. f.
gelegen is.
Hoewel definitieve cijfers thans natuurlijk
nog niet te onzer beschikking staan, kunnen
wij wel als vaststaand aannemen, dat door de
minder gunstige manier van werken, de be
drijfswinst zoodanig is ingekrompen, dat hier
door de normale afschrijvingen niet meer ten
voile gedekt zullen kunnen worden. Gelukkig
hadden wij den voorzorgsmaatre gelgenomen om
bij de wlnstverdeeling van het vo-ige jaar eon
bedrag van 90.0(10 over te brengen op nieuwe
rekening, welk bedrag wij dus nu kunnen ge
bruiken om verlies van het afgeloopen jaar te
uekken. Maar behalve dit tekort aan bedrijfs
winst, is er nog een andere bron van verlies,
dia wij op het oogenbiik nog minder kunnen
beoordeelen, n.l. de verliezen, die wij elders
lijden door bedrijfsverlies van onze buitenland-
sche filialen en afschrijvingen of reservee
ringen op uitstaande vorderingen. Het is tegen
woordig een wanhopige toer om geld binnen
te krijgen e.n verschillende debiteuren verkce-
ren in dusdanige omstandigheden, dat men ei
niet op rekenen mag de vordering op hen ten
volle betaald te krijgen.
Dit alles in aanmerking nemende, mag men
wel als vaststaand aannemen dat, zelfs in het
gunstigste geval, geen sprake zal ziin van
eenige winst. Dus dit jaar voor het eerst sedert
de oprichting onzer N.V. in 1921, geen dividend
voor aandeelhouders, geen toevoeging aan de
reserves voor Pensioen- en Steenfonds, geen
tantièmes voor employé's. geen winstaandeel
voor de werklieden.
Dat is ernstig genoeg, maar zorgelijker Js
de vraag: „Hoe moet het in de toekomst gaan?"
Over winst maken in 1932 denken wij niet
eens, dat is eenvoudig uitgesloten. Inkomsten
verhoogen, dat beteekent voor ons, meer moto
ren verkoopen of den prijs der motoren ver
hoogen. Het laatste is totaal onmogelijk: eerder
moeten wij trachten door verlaging van den
prijs een zoodanige verhooging van den verkoop
te verkrijgen, dat niet dezen grooteren omzet
een hooger bedrag aan algemeene onkosten kan
worden gedekt. Prijsverlaging is echter altijd
een gevaarlijk experiment, wanneer de vraag
gering is en in den bestaanden'prijs reeds ge'ia
winstmarge meer zit.
Dat een stijging van den verkoop zelfs in
dezen slechten tijd niet tot de onmogelijkheden
behoort, wordt bewezen door het feit, dat zelfs
het afgeloopen jaar nog een zeer groot aantal
motoren van buitenlandsch fabrikaat in ons
land ingevoerd en verkocht is.
Wij zullen de laatsten zijn, die om protectie
vragen, maar wij meenen, dat het ons goede
recht is te vragen, dat wij niet achtergesteld
worden hij het buitenland, vooral daar waar
wfl dia achterstelling in het geheel niet ver
dienen.
Nu moet worden erkend, dat vooral in den
laatsten tijd symptomen merkbaar zijn, die van
een anderen geest getuigen, maar toch zal er
nog heel wat moeten veranderen, eer de door
snee Hollander volkomen beseft, dat elke be
stelling in het buitenland geplaatst, de werk
loosheid in het buitenland bestrijdt, doch die
in bet binnenland vergroot en dat een bestel
ling in het binnenland geplaatst een hetere
nationale daad is dan een gift aan het Crisis-
Comité.
PAT Eli DOLLE spreekt bij de opening der
nieuwe R. K. Vakschool voor meisjes te Leidon
Programma der commissie voor de
herziening der handelsverdragen.
De Commissie voor de Herziening der
Handelsverdragen hield haar 95ste vergadering
onder voorzitterschap van dr. J. A. Neder-
bragt.
De voorzitter installeerde het nieuwe lid, den
nieuw be noem den voorzitter van de Kamer van
Koophandel en Fabrieken ven Amsterdam,
den heer Gottfr. H. Crone. Hij releveerde ver
der, dat de commissie in 1931 geroepen werd,
meer dan ooit over vele en moeilijke problemen
door de tijdsomstandigheden aan de orde ge
steld, te beraadslagen.
Spreker vestigde er de aandacht op, dat de
redactie zeer ruim gekozen is, zoodat zij in- en
uitvoerbeperkingen en .verboden omvat, maar
voorts alle andere regeeringsmaatregeien, die
het goederenverkeer tusschen partijen zouden
kunnen belemmeren. Ook deviezen-regelingen
vaHen eronder; dit is de eerste overeenkomst
tot bestrijding van het euvel, uit dat soort rege
lingen voortvloeiende.
Spreker verheugde zich over de totstand
koming van deze overeenkomst met België, die
een eerste stap is tot nauwere samenwerking
met België op economisch gebied in deze moei
lijke tijden. Van Belgische zijde is dit protocol
genoemd een daad van solidariteit en van
wederkoerigen goeden wil. Spreker sloot zich
hij die woorden gaarne aan.
Wat de toekomst betreft, zette de voorzitter
uiteen, dat allereerst aan de orde is do
kwestie van het handelsverdrag met België,
dat een tweede stap moet zijn op den zooeven
aangegeven weg. Nauwere samenwerking met
de andere staten der Oslo-groep staat mede op
het program. Dan komen eventuoele overeen
komsten met verschillende staten tot beperking
van euvelen, voortvloeiende uit crisis-politiek
Over het vraagstuk van de deviezen-regelin
gen In verschillende landen en de mogelijk
heid, overeenkomsten te sluiten tot afweer van
de engste gevolgen daarvan, werd uitvoerig
van gedachten gewisseld.
In een gisteren vanwege de Ver. van Ned.
Exporteurs van Vleesch en Vleesohproducten
te 's-Gravenhage gehouden vergadering van
exporteurs, die meenen aanspraak te kunnen
maken op een aandeel in den thans gecontin-
genteerden invoer van vleesch in Frankrijk,
werd na eenige besprekingen, onder voorzitter
schap van den heer S. van Zwanenberg, het
advies aan de regeoring vastgesteld.
Als basis zal in het algemeen worden aan
genomen de periode van 1927 tot en met eind
Juni 1931.
Een consentenbureau voor belanghebbenden
bij dezen handel zal to Nijmagon, waar'h,ef
secretariaat van de Vereeniging gevestigd is,
worden ingericht. In het bijzonder ten behoeve
van den export van schapen zal spoed worden
betracht.
De uitgaven zijn meer gestegen dan
de inkomsten.
De zoo juist door het Centraal Bureau voor
de Statistiek uitgegeven „Statistiek der ga*
raeentefinanciën 1930" sluit wat de in deeling be
treft aan by die over 1929.
De in de inleiding voorkomende onderschei*
ding der gemeenten in een zestal groepen naar
het aantal inwoners op 31 December 1920 maakt
het mogelijk vergelykinge.. te maken tusschen
den finaneieelen toestand der grootere en kleinere)
gemeenten.
Enkele totaalcyfers voor alle gemeenten te*
zamen volgen hieronder:
Gewone dienst:
Inkomsten
Uitgaven
Batige sloten
Nadeelige sloten
Kapi taaldienst:
Inkomsten
Uitgaven
Batige sloten
Nadeelige sltoen
Schulden 1 Jan.
De vóór de bedragen der batige en nadeelige
sloten tusschen haakjes geplaatste getallen geven
aan het aantal gemeenten, welker rekening of
begrooting een batig of nadeelig slot aan.
Ten aanzien van de groepen van gemeenten
afzonderlyk volgen hieronder nog eenige gegevens
inzake de inkomsten en uitgaven van den ge
wonen dienst, en wel over het rekeningsjaar 1924
en het begrootingsjaar 1930.
Inkomsten Uitgaven
1928
1930
(in duizend gulden)
621.840
619.305
595.520
620.183
(945)
28.9919 (3)
36
(133)
2.499 (4)
914
763.553
402,089
900.93
403.422
(532)
7.433 (193)
2.153
(329)
143.973 (71)
3.487
2.053.719
2.179.263
1924 1930 1924 1930
(in mill, guldens)
266 284 248 284
80
96
54
49
63
70
97
53
52
64
74
89
51
46
58
70
97
53
52
64
609 619 567 620
Groep van gemeenten
boven 100.000 inwoners
van 50.001—100.000 inwoners
50.001— 50.000
10.001— 20.000
5.001— 10.000
beneden 5.001 inwoners
Totaal
Uit' dit overzicht blykt, dat Amsterdam, Rot
terdam, 's'-Gravenhage en Utrecht te zamen ruira
een derde van de totale inkomsten en uitgaven
voor hun rekening nemen.
Het bedrag der schulden op 1 Januari 1930
laat zich als volgt verdeelen over de groepen
van gemeenten, waarby telkens het bedrag per
hoofd der bevolking is vermeld.
Bedrag der schulden
Per
In mill, hoofd der
guldens bevolking
1924 1930 1924 1930
731 1091 412 569
177 258 311 402
243 340 243 296
127 170 138 178
123 167 107 133
130 154 72 80
Groep van gemeenten
boven 100.000 inwoners
van 50.001100 000 inwoners
20.001— 50.000
10.001— 20.000
5.001— 10.000
beneden 5.011 inwoners
Totaal
1531 2179 212 278
Duidelyk blykt uit deze cyfers, dat de schut*
denlast per hoofd der bevolking voor de grootera
gemeenten zwaarder Is dan voor de kleinere ge*
meenten. Verder blykt de totale schuldenlast
sedert 1924 belangryk te zyn toegenomen.
Nauw in verband met den schuldenlast staan
ook de rente- en de aflossingslast der gemeenten.
Hieromtrent ontleenen we aan de inleiding de
navolgende cyfers:
boven 100.000 inwoners
van 50.001100.000 inwoners
20.001— 50.000
10.001— 20.000
5.001— 10.000
beneden 5.001 inwoners
49.776
11.794
15.968
7.926
7.873
7.312
28.513
7.146
9.551
5.026
5. 70
4.9891
Totaal
i-tfltil zoute*.
100,6»
