VAM WETEMSGHIAP MAAR
W E TEMSWAA R D III G H E III
»^Nk®5b^
STERRENKUNDE EN
STERREN WICHEL <VRIJ
li f *Êr!2ffi
fr* f
'v *sn<*,p* tan
km li f
t**<h 5sb#^1 J2Lr»«#rl*
tl
Kspc|»«?n *vtfS-Moju vi
w mtf. K|f *81
UX4ni9W«^t^Un^
r (QMtrrv- &nrWms-J* x
I Tu
K X>^'&****urrfTz?
u< &f H
t«4j
xmi;
r-v^Art? mjifh-
- er*m<«ï wftpJ tmf,XftCirnuf
li Urw» «Kww^m^estowf<ur!»*örr
#C 15? A -r^«e.£tra4<"*o<<mf;£m'ïf
«kin. {fewr aW»<&*C
l „1 \t ?<ft H .ifotwlw «ttlrtftnA «Jttl.
-,- kt a<p/tc>uf *»MAr»f«p-trWKl'lvk.1 po<Tilc«-A»,ci*»«'-
,tt f MftJ< h.iïHUf"ai'„J>i?-if-Éir\mc^r«r'- wtLvr»mcr!m^.f f
I *?S 1 j. ut{ji.t rl_«s£-«|-w<s» prnftrmifUpsr kJbnni^
i'",8 .^itmrfJeasmsr -»*w ««as;- fcystelsfc" J
<%*tiAirtrt j^erxfi tpse* U4$töt*&& «-f
5,. Jf i C «rrifepsr-^fcntic»' rf*M jS<Lm fï&m fctldsF
k crarjwufmyrtrtT pmslrefcyu^&r£:.^i<4^
en weersverscliijnselen groot aanzien genoten.
Wij behoeven niet naar het verleden te zien,
om voorbeelden te zoeken van de ontaarding
dezer „wetenschap". Ieder jaar opnieuw bren
gen een zeker genre van kranten en tijd
schriften den horoscoop van het nieuwe jaar.
Alchimie, goudmakerij, verschijningen van
de vlammen-explosies in een tijd, dat het bus
kruit werd uitgevonden, voerden tenslotte tot
allerlei eschatalogische beschouwingen en bij-
geloovige vrees voor duivel en hel, zoodat de
kalenders stof genoeg hadden om interessant
te wezen en grif verkocht te raken.
Met dit al zijn we al heel ver van de
nuchtere tijdberekening afgedwaald. De afstand
van deze aan voorspellingen zoo rijke boekjes
naar de satirische en vervolgens naar de
litteraire en galante almanakken is zóó wijd
niet meer.
Hun waren aard hebben de kalenders het
beste bewaard, daar, waar zij het voorportaal
vormen voor gebeden- en getijdenboeken.
En thans, thans is de almanak en is da
kalender, in weerwil van het schromelijk
aantal, dat wij in mooie uitvoering toegezon
den krijgen, gratis en voor reclame, een
anachronisme geworden. Een firma, die eens
extra kosten besteed heeft aan een almanak
of 'n kalender zal het in het particulier archief
bewaren; veel meer waarde dan die van het
eigentijdsche hebben zij niet; de almanak en
de kalender zijn beiden vervangen door een
handige zakagenda, waarin we amper ap-
precieeren, of er de nieuwe en de volle maan
nog in zijn aangegeven. Wanneer er maar
ruimte voor telefoonnummers en gironummers
genoeg is, en de posttarieven bijgehouden
orgaan geworden voor de voorspellingen van
het lot, omdat deze, evenals de chronologische
mededeelingen, langen tijd geheim gehouden
en voor de orakeltaal gebruikt werden. Toen
de astrologie echter uit dezen ban geraakte,
werd zij tot den rang van „wetenschap" ver
heven. De chronologie en de astronomie wer
den bondgenooten van allerlei fantastische
wetenschappen, die zusters waren van de
alchimie. En zoozeer ontaardde dit alles tot
een handelszaakje en al te veel in 't oog
loopend bijgeloof, dat in den Romeinschen
keizertijd de astrologen als „Chaldeërs" ge
scholden en vervolgd werden. Maar Septimius
Severus en Alexander Severus namen hen in
bescherming en vereerden hen met den titel
van „wiskundigen".
Intussehen werden in de GriekschRomein-
sche kultuurwereld met Alexandrië als cen
trum de bestudeering der posities van maan
en sterren en de berekening ervan voor de toe
komst hoe langer hoe ijveriger beoefend. Zoo
kregen zoowel astronomie als astrologie een
nieuwen bloei, vooral tusschen de 7ste en 14de
eeuw bij de Arabieren en vanaf het midden
van de dertiende eeuw af ook in onze streken.
Totdat de boekdrukkunst kwam, die graag op
de verworven wetenschap en wetenswaardig
heid beslag legde. Ook toen waren er al
handige uitgevers, die meteen van de techniek
gebruik maakten en de publieke opinie wisten,
te paaien. Men krijgt al spoedig almanakken
voor analphabeten. Allerlei omstandigheden
beïnvloedden tijdens de nieuwere geschiedenis
dezen gang van zaken. De boekdrukkunst
werd al genoemd; de ontdekkingsreizen deden
ook het hunne, terwijl in Frankrijk de onont-
wjlfjMtjjgg herder* «a| &ua ka&gis v*s kemgA-
m***" f
