EEN NIEUW PLAN: STiLTE
KABOUTER
m
De Beriijnsche tram
DE WERELD ZAL EEN ANDERE GENIETING LEEREN
ERICH MARIA REMARQUE,
SENSATIE-JOURNALISTIEK.
DE VRIJHEIDSBOND.
SS *2."«Tm Sdiiitoiitaitai X
DE MUZIEK IN EEN BEDENKELIJK
AVONTUUR
Da vruchtbare schrijver Georges Duhamel
Leeft weer een nieuw hóek aan de markt gs-
bracht, waarin hij als voortzetting vah zijn in-
drukken over Amerika voortgaat de bescha-
vings-excssen te hekelen van onzen wonder
lijken tijd. Men zal zich herinneren, hoe men
eetiige jaren geleden In den Haag. dat ons
overigens nogal een riistige residentie lijkt,
een bond heeft willen oprichten tegen het
lawaai.
Tegen het lawaai van onzen tijd gaat ook
Geórges Duhamel's eerste verzet.
Hij zelf woont ergens rustig buiten, In een
gehucht, nog niet eenë een dorp.
Daar heeft hij zich nu eens gezet om den in
ventaris cp te maken van de geluiden, die in
zulk een gehucht leven.
Allereerst de geluiden van het éigen huis,
de vertrouwde geluiden der eigen stemmen,
die van de grootmoeder, van de kinderen, van
de vrouwen en de dienstboden. Zij vermengen
zich bij het klimmen der uren. en haar sa
menklank is zoo bekend, dat elke vreemde
stem, die zich daaraan toevoegt, de waakza
me ooren doet splitsen, die van den heer des
huizes en dio van den waakhond. De stemmen,
het lachen, het roepen zijn als een mensche-
lijke muziek. Daarop antwoordt een landelija
koor: Hondengeblaf en katténmiauw, het ga-
blaak van de géit, hét gekakel der kippen, het
gekoer van de houtduiven, de ruzie van Je
musschen. Dan komt hét rumoer van den ar
beid, de zaag, die door 't hout gaat, den roa-
kenden electrlschen motor, die 't water pompt.
Verder de piano lichtelijk geroerd do r kin
dertoppen, de fazant die opvliegt in de vo
lière, de regen, die door de dakgoot drupt,
de wind die rond ons huis waait. Allemaal
geluiden, die eigenlijk van ons Zijn.
Op al die geluiden van ons Teageeren weer
de geluiden van het gehucht, andere stem
men, andere kreten, andere lachen. Dan allo
geluiden die meereizen in de lucht vol dam
pen, klokken, die luiden, gel-oei van kudden,
krassen van kraaien en eksters. Al deze ge
luiden, solo's, duo's, koren, die wat Scha-
kespeare noemt de muziek ner sferen is. Maar
er komt nog meer. De stem der moderne tita
nen, der mechanische buiten. De treinen,
het puffend geratel der locaal-trelütjes, en het
gillend gefluit der treinen op de verre groote
lijnen. Als de wind mee ls, hoóren wij ze don
deren over de stalen bruggen. Dan op alle
oogenblikken van den dag het voorbijgonzen
der auto's, als een korte tornado in een wolk
van stof. Ze stoeten kreten uit als wilde die
ren, doen de vensters rammelen, de muren he
ven. Hoog in de lucht, heerschzuchtig, ronkt
het vliegtuig.
„Wat hoor ik al niet meer in mijn eenzaam
heid. O, ja, de mechanische piano's, de gramo-
phoons van allerlei maaksel, de radioseinen
van diverse pluimage.
Laat hij terugkomen de man van geest, die
eons de muziek het duurste ran alle gelui-
noemde. De muziek is 't goedkoopste gé
itlid geworden, men heeft naar voor niets. De
uitvinder ven de phonograaf lijkt Duhamel
esö onverantwoordelijke gek, of een gevallen
èngel, die op de menschheid is losgelaten om
haar te straffen. En tot dezelfde categorie
behooren de knappe mensehen, die elkaar de
eer betwisten de korté en lange golven te heb
ben vervoerd, beheerscht, gekanaliseerd, óf
nog beter te hebben getemd en gekneveld.
„Als ik dp 'n moöien zomeravond do^r mijn
gehucht wandel", zegt Duhamel, dan zijn alle
vensters geopend, alle apparaten gesteld, en
al de golven dansen. Heel de schemerinc
braakt muziek. En waar men geen radio hoort
daar speelt de gramophoon. De mechanische
muiiek is zeker geen egoïstisch genot, zij is
bedoeld koor iedereen, zelfs voor hen, die er
niet dni vfagên. Wij gooien ze uit het venster,
iedereen mag Se oprapen. De muziek van ón
zen tüd ie het eenige der tijdelijke goederen,
dat men edelmoedig aan anderen mededeelt
en zelfs oplegt.
De muziek was vroeger iets plechtigs, iets
religieus. Maar nu hebben wij nat alies^in een
kistje. Men kan zich op Parsival vergasten,
terwijl men een mosterdbad neemt. Men kan
Schubert opzoeken bij een spelletje kaart
Men speelt bridge bij de muziek van een Beet
hoven en Johan Sebastian Badh.
Maar Beethoven en Bach zijn eigenlijk nog
te gewoon. Wat men ons nog 't liefst uit dë
open vensters toewerpt zijn de Jazz en de
Fox-trots.
De muziek is in een zeldzaam bedenkelijk
avontuur geraakt, zij heeft een verhond ge
sloten met het mechanisme. Misschien gaat.
Bij nu onder in dezen algemeenen zondvloed,
om na een of twee eeuwen weer te verrijzen in
nieuwe maagdelijkheid. Nu bij deze algemeeite
ontaarding en verdorvenheid van smaak zou
den wij eerder vriendschap kunnen gevoelen
voor het gegrom van een hoog-oven, voor het
geraas van een ijzergieterij. Maar de muziek'
is Iets, dat wij teveel hebben liefgehad. Wij
kunüeh haar nu niet anders meef dan haten.
„Ik zoek naar geen heilmiddel meer.' zucht
Duhamel. „Ik peins op een proefneming. Ik
stel voor om op te richten een „Nationaal
Park van de Stilte".
Misschien is 't mogelijk ergens op de kaart
van Frankrijk een fatsoenlijke streek te ont
dekken, waar de sporen en de groote ver
keerswegen niet op gelet hebben Ben stuk
vrije grond van twintig kilometer omtrek,
van een 40.000 hectaren. Het moet niet te
groot zijn, maar ook niet te klein.
.Dit groote park, goed afgebakend, zal na
tuurlijk afgesloten zijn én met wel bewaakte
toegangen. Een hotelmaatschappij za! de ver
zorging van deze uitverkoren streek op zich
nemen, veel afzonderlijke woningen, uitmun-
teade hotels, maar van gevallige afmetingen.
Een behaaglijk en prettig land. natuurlijk,
maar vóór alles een stil land. Een land, niet
belachelijk stil, maar redelijk en intelligent
■til, en onbepaald besehermd door een bree-
den omtrek van rust: stilte van de tweede
zone. Geen spoorwegen, geen stations, of
heel ver. Provincie-auto's zullen alleen in den
ochtend worden toegelaten, gedurende een
half uur, en mogen alleen zacht rijden, Ver
der den dag geen auto's, men moet rustig
langs de wegen kunnen wandelen en droomen
3n volle veiligheid. Geen vliegtuigsn, gere
serveerde zone, aangegeven op alle kaarten.
Geen industrieel geluid. En eindelijk, hoofd
zaak, geen mechanische muziek. Stilte, een
menschelijke, gezonde, rijke stilte, kostbaar
bewaakt als een schat van groote waarde.
Natuurlijk zal het „Park van dé Stilte" zich
(Jadeüjk mogen Verheugen In den tóelóop van
de wdre liefhebbers van de stilte, kunstenaars,
zennwzwakken, en al die soort van méfischen,
die niet kunnen werken, als hun buurman Z'n
tanden poetst Men moet deze menscheü niet
tfschrikken, maar mén moet ze ook niet aan
moedigen. Men moet voor ds ongeloovlgen
greeken, en niet voor de overtuigden. Zij, die
men naar het Park moet zien te krijgen, dat
zijn de aanstellers, de snobs van de stilte, de
nieuwe snobs, de snobs van morgen
Zoo zeker als 't ls, dat het ware wezen
vaa de luxe, de weelde, is te bezitten wat an
deren niet hebben, zoo zullen de cliënten van
net „Nationale Park van de Stilte", het meest
ongewone bezit ter' wereld hebben.
Prijzen voor toegang en dagverblijf moeten
z'-o gesteld worden, dat de eenvoudigen af
schrikken. Binnen het Park züllen er ook
ivla.-sen zijn, zooals in het theater, de treinen
de autobuslijnen. Er zullen stilten zijn voor
cie élite, en stilten van allerlei soort Er moe-
ton piaatsen zijn, waar de liefhebbers ver
zekerd zijn van stilte van de beste eoort. De
fanatieken zullen zwijgend naar wonderlijke
hoekjes gevoerd worden, waar de stilte niet
meer versto -rd is geworden laten we zeggen,
sinds 1932. De fijnproevers Zullen van heel
oude stilten willen genieten, gebotteld au
chèteau. Men zal onder vrienden elkaar kun
nen onthalen op wed gechambreerde stilten.
Br zullen virtuoozen van stilte komen, zoo
als er nu virtuozen zijn op de saxophon en
de piston.
De idee om te willen eten met muziek moet
beschouwd worden als een voorhistorische
barbaarsclrheld. Met respect en bewondering
moet men elkaar met een neusbeweging de
meesters, de academiciens van de stilte kun
nen toonen, zij die geen woord, geen syllabe
hebben tiltgéstoóten sinds vijftien of achttien
maanden.
Wel geredigeerde en rijk geïllustreerde
reclamebfocbures moeten worden uitgegeven
om ds menschen te wijzen op de voordeelen
en resultaten van de stilte.- Men zal-niet meer
op de lichtreclames lezen: „ga naar Egypte
Voor de sport!" of „naar Cannes voor de zon",
of „naar Vittel voor uw gezondheid", maar
men móet overal- kunnen lezen „Ua naar het
'nationaal Park van „de stilte" om n zeiven
terug te vinden."
Maar vóór alles zal noodzakelijk blijken,
dat de staat een monopolie verleent. Bulten
het „Nationale Park." moet alle andere stilte
verboden en zelfs gestraft worden. Anders
Zal er een geweldige smokkelhandel in de
stilte ontstaan, een soort van Amerikaansche
„bootleggage" in deze zeldzame consumptie.
Geheime genootschappen zullen ontstaan voor
verschaffing van clandestiene stilte. Dé ver
drukte, verboden stilte zou dan weldra een
soort religie worden. Na de gebruikelijke ver
vólgingen Zal de Staat gewekt doof onze
actie, zonder twijfel toestemmen daf er ook
Volksparken züllen Worden opgericht tegen
verminderde prijzen. Onze parlementariërs
zullen onder groote beweging „de stilte voor
allen" opelsebeh.
En dan za! de zaak het terrein van de ab
solute weelde verlaten en den Weg opgaan van
coöperaties, rationalisatie, kortom de stilte in
soorten.
De wereld zal dan binnen tien, twintig ja
ren zelfs een kunstmatige Stilte fabriCeeren.
„Laat men mij niet van paradoxen spre.
keh," zegt Duhamel. Elke schijnbare paradoxe
heeft altijd kan® eën weg naar de wadrfieid te
openen. Ik kondig de „Parken der Stilte" aan.
Zaltenmenschen van toijn land, aarzelt niet il
té lang.
Als Frankrijk, traditioneel land van de luxe,
dezen kans laat Voorbijgaan. zullen straks an.
dere landen z:ch de eer aanmatigen om de we
reld een nieuwe genieting te leeren kennen.
Ën gelijk alle gefiot ondernemingen, laat ons
zeggen een handel veronderstelt, zoo neem ik
de vrijheid, aldus besluit Duhame'.. om dit
mijn plan neer te leggen op de trappen van
de Beurs.
Iemand, diie zich Dr Hen-bert Lewandowski
teek ent, dee.it in het „Alg. Handelsblad" een
aantal bijzoiunierbeden mee over den pea'soo i
en het teven van .Brioh Maria .Remarque, Sedert
het wereldsucces van „lm Westen, niohts N'erues
hoeft de schrijver zooals men weet zeer terug
getrokken, voor interviews is hij zoo goed als
nooit te vindon en alle belangsteliliing in. zijn
verleden en zijn doen en laten weert hij af
Daaraan, is bot waarschijnlijk voor een deel
ook toe te schrijven, dat er zooveel onjuisc
en tegenstrijdige dingen over hem wonden
verteld, De schrijver in het „Alg. Hdibl." geeft
echter den i.nidirük goed op de hoogte te zijn,
en daarom volgen hier enkele btjzonder;kede„
uit zijn artikel.
Eerstens de eigenlijke naam van den auteur.
Hij heet Erich Paud Remark (en dus niet
Kramer" zooaibs wel werd beweerd, waar-bil
dan zijn pseudoniem zijn eigen naara zou we
zen van voren naaf achtsten gelezen, met eè".
kielde verandering)Hij werd op 22 Jund 189
zoon van Peter rade Remark en diens
Anna Maria te Osnabriick geboren. Hef.
Jj. luist te zijn, dat zijn ouders practisee-
end katholiek waren en hij een katholieke
ha n® ontving. Volgens Dr. Lewandowski
6 j°nge Remark zelfs .het katholieke
nWZ? ,t6 °8«ck". Hit behoeft nog
oetd h^r>en6Ü' dat hi-1 voor Priester gestu
ook de benaming1 "Se""3,nar" !s
',s VOOT een kweek- en normen
school. Het artikel
aatiUMik 8 OP dB Ptint niet gehee,
i-it pit i '8 toch wel waarsciiljriiljs
t« n« hf® l°°T don ettelijken stan
bedoeld lis. De bisschopsstad Osnabriick heeft
1Df tnl 8r^'infcie on de Latijn-
solte vorm van het woord „seminarium" doet
daar ook wel 1® de eerste plaats aan denken
In 191b werd Remark soldaat. Hij werd ver
schillende malen gewond en eens zoodanig da'
bij ev nog heden de gevolgen van ondervindt
Of hij een graad baalde en officier geweest is
Bobijnt d© schrijven- niet zeker te weten.
Wat zijn literaire loopbaan betreft: onder zij„
pseudoniem publiceerde hij ln 1927 in spo-;
lm Bild" een rotfn&n „Station am Horizont" en
onder zij-n edgen naam was al eerder een boek
verschenen „Jïet Dróonikasteeil dat ultver
kocht ls.
Brick Maria Remarque is i® 1925 met Ilse
Zamibona in het huwelijk getreden, is van baa1-
geschetden en thans weer met haar hertrouwd
Hij vertoeft, Zooals met weet, veel in ons lano
en is nu van plan zich hier voor goed te vesti
gen. Volgens berichten heeft hij zich Bussum in
het Goot ails zijn woonplaats gekozen.
WERKLÖOZENDEMONSTRATIE. Een van die vele New Yorwsche betoogingen der laatste
dagen. De werkloozen vragen gratis voedsel en ktesding voor hun kindieren vóór de Regeering
zich zou bemoeien met de zaken ln China, waar nog meer uitgaven mee gemoeid zouden zijn.
Ontwijding van een nobile
officium.
„De Gids", doét, naar aanleiding van den
„infatnen sensatiestijl", waarin ten onzent de
„Telegraaf" de diep-freurïge Maluschka-affalre
heeft behandeld, het Volgende radicale voor
stel:
Voor eiken bankoverval, voor elke postaan-
randing, voor eiken misdadigen a&nslag op
de veiligheid van het treinverkeer Amsterdam-
Haarlem (of een ander), die bewezen mocHten
worden geïnspireerd te zijn geweest door sen
sationeel dagbiadgeschrijf als waarop' oniahgs
Nederland in zake Matuschka werd vergast,
zal een bij loting aan te wijzen journalist wor
den opgeknoopt. Wenscht men het minder doo-
deiijk: ln het gevang met hem.
dit voorstel luidt als
De toelichting tot
volgt:
Het gemeens gevaar zou de pers noodzaken
methoden te herzien, waarvan ieder welden
kende meer en meer de walg steekt, die de
verbeelding van potentieele jeugdige misdadi
gers ontsteken, en waarmede fatsoenlijke jour
nalisten meer dan verlegen, waarover zij ver
ontwaardigd moeten zijn. Eene journalistiek
die prat gaat op eene beroepseer die niet door
buitenstaanders mag worden aangerand, be
hoorde korte metten te maken met belagers
uit eigen kring. Zij vraagt en verkrijgt leer
stoelen aan onze hoogescholen, die haar ge
gund mogen zijn zoo zij zich als een nobile of
ficium te handhaven weet. Aan de praetijk, dte
we te zien krijgen zou men zoo zeggen, dat
dit aanhoudend moeilijker valt.
Zonder RECLAME geen
omzet, gèen winst; de
DRUKINKT is de kracht
van huidige zakenleven
DE OUDE GARDE
Naar aanleiding van het afscheid van dear
good old Kreeft, dat a.s. Vrijdag in den Amster
damsehen Stadsschouwburg plaats zal heb
ben, schrijft Henri Borel o.ifi. in „Het Vader
land":
Hoe Zou het toch komen, dat het ras der
oude garde aan het uitsterven is? Wie kan
ooit Kreeft vervangen, wie mevrouw Ruder-
manvan Dijk? Zou het Zijn, omdat bet de
laatste jaren zoo gemakkelijk is om aan het
tooneel te komen? Kreeft heeft het zelf in
zijn interview gezegd: „Tegenwoordig drinkt
men op de plankeneen kopje thee en
Spreekt vaak Zóó onduidelijk, dat zelfs op de
eefsta rijen nauwelijks een woord te verstaan
is. De weg is te gemakkelijk geworden".
Ook mevrouw Mann heeft zich eens over
dat onverstaanbare spréken op 't tooneel uit
gesproken: Onlangs, in den Kon. Schouwburg,
heb ik ongeveer de Helft van het gesprokene
rtlet verstaan. Ik maakte mij ongerust, dacht
dat ik doof geworden was en vond dat ellen
dig. In de pauze sprak ik een actrice, een die
vrüeger nogal veel ln échte spéélstukken 'm
wat men noemt van katoen oftewel van Jetje
heeft moeten géven, en die zelde mij tot mijn
opluchting (ze had op een der eerste rijen
Stalles gezéten) „jammer, ik kon het zoo
slécht verslaan, ze praten zoo binnensmonds,
wat jammer!"
Dat zou bij mevrouw Buderman, bij Kreeft,
bij de geheele oude garde nooit gc1^- rd zijn.
Om het nog een beetje erger te m'..en wor
den er dan nog nu en dan stukken in half
donker of bijua héélemaal donker op het too
neel gespeeld, zoodat men niet alleen niet
höoren kan, maar bovendien niet zien. t
O! die goede, oude tijd! Die tijd, toon men
nog kon zien wat op het tooneel gebeurde
want er gebeurde t-oen wat, omdat er stuk
ken werden gespeeld met handeling toen
de oude gardisten nog zóó spraken, dat het
achter in de zaal te booren was, toen er minder
kopjes thee werden gedronken en minder siga
retten opgestoken en minder of in het geheel
niet getelefoneerd werd, maar toen er gespééld
werd, en toen temperament en hartstocht nog
branden en vlammen en donderen en daveren
mochten, zonder vrees van den regisseur, dat
het misschien niet beschaafd genoeg zou zijn!
Natüórlijk, andere tijden, andere zeden. Een
heeléboel van de vroegere toonéelspeelkunst is
verouderd én ls terecht weggedaan, maar he
laas, liet is in veel gevallen zóó weggegaan, dat
met het waschwater ook de baby verdwenen
is.en toen heeft men er een naar houten pop
petje met een erg beschaafd, maar levenloos
gezichtje, voor in de plaats gezet.
Als ik hieraan denk, en goed inzie hoe
akelig én bloedeloos en besehaafderig veel van
het tegenwoordige, met veel kopjss thee en al
te veel sigaretten, gespeeld IS, dan ga ik bijna,
gelooven, dat Gaston Baty gelijk liad, töéb hij
schreef (in Masques-Quatrième Cahier) dat het
t béste maar zóu zijn als dit allemaal voor
goed verdween om plaats te maken voor een
„gerethéatraliseerd theater", na drie eeuwen
van exclusief litterair theater. Het is düArom,
dat Baty het heelëmaa! niet erg vindt, integen
deel, als de metisehen in plaats van naar de
Boulevard-theaters, Waarin de scharrel
juffrouw, de gigolo en de cocu met allerlei
tooneelsansjes gesaisonueerd, geregeld als
ander, maar iu dén grond hetzelfde ftienu
terügkomen, naar bioscoop eii circus en'
variété ioopen.
Ën hij 'durfde zelfs schrijven: „Iédéren keer
als een theater wordt verbouwd met een piste
voor paardeji en clowns, en als er eén trapéze
rieervalt voor acrobaten of als er een doek
wordit -gespannen voor bet luidruchtige -rhytmé I
van wit en zwarte filmbeelden, wint de waza'j
üra-inaUSótte kunst iec*~,Js|£ J
Lieuwe mannen gevraagd.
In de bladen verschenen berichten, dat de
burgefneester van Alkmaar, nir W. C Wende-
laar, vice-voorzitter zou worden van de Liberale
Staatspartij, den Vrijheidsbond. Mr. Rink zou
als zoodanig aftreden Wegens hoogen leeftijd,
burgemeester Droogleever Fortuyn wegens
drukke werkzaamheden.
Een liberaal politicus, van wien het eerste
bericht in de „Avondpost" was uitgegaan, dat
aan ter, Wendeiaa-r een belangrijke functie in
de Liberale Staatspartij was aangeboden, schrijft
thans na-der aan hetzelfde blad:
De zaak ls deze, dat ook de voorzitter der
partij, mr. D. Fock, te kennen, heeft gegeven
binnenkort sijn junctie te zullen neerleggen.
De heer Fock staat op het standpunt, dat
zijn taak nu maar eens overgenomen dient
te worde-n door een jongere kracht, en boven
dien, al i3 hij n-og sterk en geestkrachtig,
toch is de plotselingen dood van zijn vrouw
ten vorigen jare een zeer harde slag voor
hem geweest, en is het ook in verband hier
mede geen wonder, dat hij van de vele be
slommeringen van het voorzitterschap
wenscht te worden ontheven. Het tijdstip,
waarop hij zijn taak zal overgeven, staat wel-
is-waar nog niet geheel vast, maar ligt in de
nabije toekomst. Het is, indien zich geen on
verwachte omstandigheden voordoen, de be
doeling dat, eventueel na een kort vice-
voorzitterschap, mr. W. C. iVendeloar hem zal
opvolgen, en liet moet zeker niet onmogelijk
worden geacht, dat dan ds partij dezen nieu-
,wen leider in 1933 in de Tweede Kamer zal
brengen. En al is hieromtrent uiteraard nog
niets beslist, men zal In Alkmaar niet al te
verrast moeten zijn, wanneer de Burge
meester indien de voornemens, wélke men
in leidende kringen van den Vrijheidsbond
ten opzichte van hem koestert, ln vervuiling
gaan in de naaste toekomst zijn faak adn
het hoofd dier gemeente zal neerleggen.
Wanneer die voornemens althans met zijn
eigen wenschen overeenstemmen.
Er zijn teekenen, welke er op wijzen, dat
men in den Vrijheidsbond, zeker niet het
minst met het oog op de verkiezingen van
het volgend jaar, naar het voortuitbrengen
van jongere krachten zoekt.
Wanneer men de parlementaire positie van
de liberalen nagaat, komt men tot de con
clusie dat die, met het oog op den invloed
en het prestige der partij, geen verdere ver-
zicakking kan velen. Zooals men weet, is de
Vrijheidsbond in 1921 opgericht. Bij de ver
kiezingen van l9lg kregen de partijen en
groepen, waaruit later de Vrijheidsbond
werd gevormd, gezamenlijk 202 429 stem
men of ruim 15 pet. van het totaal, die samen
16 zetels opleverden. Na de oprichting van
den Bond is het toen bij de achtereenvolgen
de verkiezingen als volgt gegaan:- -
1922.
1925:
1&29;
Aantal
Stemmen
271.358
269.562
249.105
In per
centen
9.3 pet.
8.7 pet.
7.4 pet.
Aantal
zetels
10
9
8
Men ls zich in de leidende kringen der
partij er-van bewust, dat het cijfer niet
verder mag dalen, en dat daartoe alle krach
ten moeten worden Ingespannen.
Wij spraken hierboven over de mogelijk
heid, dat mr. Wendelaar Ihdten hij dit
zelf óók zou Wenschen in de Kamer zou
Worden gebracht. Men schijnt zekere ver»
wachtingen van hem te koesteren. Vermoe
delijk komem in de Kamer-fractie enkele vaca
tures. Mej. J. Westerman be-eft reeds enke_e
"malen officieus
te kennen
gegeven
dat zij zeer vermoedelijk in 1933 geen
can-
I Bgfift ZIJ
didatuur meer zal aanvaarden, ai yan
nog geen definitieve beslissing geaóni^
een ander lid wordt gezegd, Zal de
evenmin meer verkiesbaar 8 ére kracfi»
Kamer-fractie ook met laatstén tijd
ten worden versterkt? 1» en raondf,Unge)
treden in de (.ettr.Ujtr
n vcrgr-nd.
enkele personen ui d UènA ^ofden gfc
uls' voor een MfmmJ» ■»nme,kl„.
zullen kómen. IntusScheU is dit een punt, dat
ernstige overweging verdient, en waarop ik
later, toet uw goedvinden, nog wek eens
terugkom. Te meer, daar iemand bekwAflto
en achtenswaardig kan zijn, en toch minder
geschikt om ln de politiek naar voren te
Worden gebracht. De Liberale Staatspartij
ZfiJ. wil er in 1933 efen bevredigenden uitslag
worden bereikt, tijdig een krachtige propa
ganda moeten gaan voeren met zeer ge
schikte oandida-ten.
Voor het oogeriblik wil ik hieraan alleen
nog toevoegen, dat, als mr. Fock Inderdaad
spoedig mocht heengaan, de geheele partij
dezen staatsman, aan wien de liberale zaak
zooveel verplicht is, dank zal dleüet te weten
voor het feit, dat hij, na zijn terugkomst uit
Indië, aanstonds bereid is geweest aan het
óp hete gedane beroep gevolg te geven en
-voorzitter te Worden. En bét stemt weemoe»
dig, dat de Liberale Staatspartij Op dit oogen-
blik een leider, die hém naar Htandihg, er
varing en bekwaamheid voldoende vervan
gen kan, niet kan vinden. Er heerscht, he
rlaas, in onze gelederen een te-kort aansgoede
iKSJtveejisssv
IN NIEUWE BANEN.
Indië is bezig zich te moderniseeren. Het is
niet langer een uithoek van d-e wereld, waar
van de bewoners slechts nu en dan met de
groote centra der beschaafde menschheid voe
ling hebben. Telegraaf, telefoon en radio bren
gen er ieder oogenblik van den dag en den
nacht de berlchteD van de gansche wereld. De
post draagt zorg, dat aoor brief, dagblad en
tijdschrift geen enkel „ebeuren, geen enkel
streven meer voor de bewoners van den In
dischen Archipel verborgen blijft.
In het land zelf vergemakkelijken de meest
moderne en best ingerichte vervoermiddelen
liet onderlinge verkeer der bevolking.
Groot zijn de veranderingen, welke zich de
laatste jaren in indië op allerlei gebied vol
trokken hebben.
Niet het minst bij de bevolking zelf. Waren
er vroeger, betrekkelijk gesproken, slechts en
kelen, die lazen, thans vindt een groot aantal
dagbladen, periodieken, enz. een lezerskring
onder de Inheemscbe oevolking.
De laatste jaren zenden meerdere klooster
orden haar leden naar Indië om er het ware
geloof van Christus te verkondigen. -En geluk
kig niet zonder succes.
Evenals overal elders ter wereld, vereenig-
den zich in Indië Iniandsche werknemers
vooralsnog voornamelijk dé ambtelijke, tot
groote bonden. Mochten ze in het begin daarbij
al eenige leiding van Westerlingen ontvangen,
al spoedig kwam bij hen het streven tot uiting
zelf het bestuur van die bonden in handen te
nemen.
Mogen wij. Katholieken van Nederland, de
zen geweldigen omkeer, dezen groei bij onze
landgenooten in de overzeesche gewesten met
onverschilligheid en werkloos aanzien?
Neen!
Onze politieke tegenstanders ln Nederland
zijn blijkbaar van hetzelfde- gevoelen geweest.
Drie leden van het N.V.V. hebben nog kort
geleden Indië bezocht om zich door eigen aan
schouwing van den toestand aidaar op, de
hoogte te stellen en persoonlijke relaties met
de Inheemscbe leiders aan te knoopen.
Tot welke verderfelijke conclusie® de drie
heereri gekomen zijn, hebben de kranten reeds
vermeld.'Eén van hen/gaf als middel om tot
meerderen welstand te komen, o.a.. opzettelijke
kinderbeperking aan.
Tegenover het streven van 'het N V.V. en de
S.D.A.R. om de Indische teillioeneh bevolking
voor hun beginselen te winnen, hebben wij,
katholieken, onze actie te stellen. Een actie,
welke erop gericht moét zijn in Je nieuwe,
zich hervor'toènde Indische maatschappij de
katholieke opvattingen ingang te doen vinden.
Dat zal veel tijd vorderen. In een enkel op
zicht achten we de gelegenheid daartoe thans
gunstiger dan ooit.
De wereldcrisis drukt in Indië zwaar. De
bijzondere samenstelling van de koloniale
maatschappij, waaraan i.en krachtig® midden
stand ontbreekt, maakt haar buitengewoon
trefbaar voor de slagen, die zij thans te ver
duren krijgt. Vele ter zake kundige-n zien haar
toekomst donker in.
De Indische regeering heeft oen moeilijke en
hoogst ondankbare taak. De omstandigheden
eischen van haar de meest drastische maat
regelen te-r bezuiniging. Haar ambtenaren moet
zij gede'eitelijk ontslaan, of op wachtgeld stél
len. Een salariskorting van in totaal 10 pet,
moet zij begin 1932 invoeren. Met angst en
vreeze zien de getroffenen de toekomst tege
moet. V&ora 1 de huisvaders onder hen.
Indië.kent nog geen kindertoeslag Iets wat
er op lijkt,enkele guldens meer voor een ge
zin met vijf kinderen, keuren we dien naam
niet Waardig. De reeds genoemde korting zal
voor alle ambtenaren géiden. Allen zullen' daar
bij over één kam geschoren worden
Onderscheid "tüssêhen hoog» en laaggesaia-
rleerden, tusscheh gehuwde® en ong©huwden,
tusschen verzorgers van veel kinderen en die
van geen kinderen kent de betreffende ver
ordening niet. In niet»Christelijke kringen,
waartoe veel hoogere ambtenaren behooren,
wil men van geen ander stelsel weten.
In normale tijden zou hot vechten zijn tegen
de bierkaai te trachten hen tot andere gedach
te® te brengen. Nu de nood dringt, staan we
er evenwel eenigszins anders tegenover. Het
is zaak, dat èn de Indische èn de Hollandsche
katholieken nu eens precies hun wenschen
kenbaar maken. Zond-er steun van het moeder
land is de strijd vrijwel hopeloos.
Hoe ge ben kunt steunsm?
Wel, zeer gemakkelijk. Toont slechts uw
belangstelling voor het ijveren van de gezins
hoofden onder de Indische ambtenaren om
in de salariakorting een zoodanige differen
tiatie te brengen, dat zij op de groote g>e®ïn'
nen minder zwaar zal drukken. «de
De korting béteeként voor den o11®01'"-.;,,
J g n" Hl"
meestal slechts minder weelde, voor
nen armoede. a£9cheid
Herinnert ge u het -zouden ver-
uTF wenschen ver.
Hoe grootscheeps men te werk ging
T Ai(0 Z'G
van uw kinderen,die naar W'a
trekken? Uw stil V**-*Ombekende land,
Thans vragen ze u om
gezelde® hen naar het
hulp- Niet om de cri
sis te doen eindigen- 5>^Ul.r ,al
goed, dat zulks niet in elke 0ok
niet om de invoer^ elke salanskorting
te bestrijden. Mj»? u in
Woord en gesch* hg te kennen
te gereft, dat zij, mrtiag het minst
kunnen dragen, ook het minst getroffen zul-
ipf» worclf-'^*
2^ ge op vergar ei in ge® m6t -ua^r^
Ijifot'öéért naar de Indische salariskorting,
daarbij tevens 'nlichtingen vraagt betreffende
de salar reg® mg der Indische ambtenaren
en van c 10 ge ©genheid gebruik maakt om o-p
inv-oeung van het stolsel van kindertoeslag
in die salarisregeling aan te dringen, dan zul-
en v om aanstaande personen aangespoord vror
en ïuu machtigen invloed aan te wenden om
0 s and te brengen, wat zoo velen noodzake-
-,k acl)ten. Aldus zult g© hulp brengen aan
Uw ëelOGfagejiMKJten in Indië en tevens de
hathojieke zaak dienen.
Oè zult missie-arbeid verriehton.
'Zoo de Rogeering voorgaat 1® de richting
van: loon naar arbeid en behoefte, zal daar
door dit beginsel gemakkelijker ingang vin
den in de Indische maatschappij.
Niet alleen de Europeesche, maar ook de
Indische ouder® zulle® u dankbaar zijn voor
uW actie. Ieder, flle Indië ként, weet, h-oéveél
moeite deze laatstan zich getroosten om hun
kinderen een' feefióór 1 ijls® opleiding te ver
schaffen. gtétih' aan hun gezin zulléii zij zeer
whardeéren en dadrblj niet vergeten, van
welke zij-dé'huil dié werd gebracht.
Het R. K. Comité
Inzake salarisverlaging
der Indische Ambtenaren.
Dt Katholieke Indië-kenner professor dr.
J. Schmutzer te Utrecht, heeft zijn instemmine:
met onze artikelen uitgedrukt en ons vergund
daarvan melding te maken, 'wat we hierbij
onder dank aan Z.H.G, d-oeii.
HET CQMITê.
«EN QOEDE HOND STAAJ
VOOR GEEN SLOOT. MAAW EEN
«GMT ÉR OOK WEL OVERHEB»
WAARDOOR DE ZAKEN WEER TREKKEN
Het is erg jammer voor de lui in Berlijn,
dat ze heelemaal niet in stemming verkeeren
om feest te vieren want ze zitten juist net
zoo mooi in de jubilea. Midden in de verkeers-
jubiiea. De tram, de ondergrond en dat ondei^
van de tegenwoordige Rijksbaan, dat
„btadtbahn" geheeten wordt en dat voor het
plaatselijk Beriijnsche verkeer dient, hebben
- lo°P van dit jaar allemaal herinnerings-
dagen te vieren, hetgeen ze echter wel niet
zullen doen. Desniettemin heeft eenige her
innering eraan zijn nut, al ware het maar
om nog eens te getuigen hoezeer de menseh
geneigd is de proportie van den tijd te ver
geten. Een gewone trein is in onze OQ a
al bijna een antiquiteit terwijl een ondergrond
nog steeds als iets nieuws wordt aangevoeld.
Dat is echter toch niét goed gezien want wat,
Eerlijn betreft, - is de ondergrond in April
®'S:' a' dertig jaar oud terwijl de „Stadtbahn"
(„i kruisjes haalt. En dat doet de elec-
triscüe tram ook.
D1es7?erli'insche tram b®S°n haar carrière
m s met paarden als middel van energie.
era on delnig e" W6i in 1SS1'
w °Lor vW6reldteatodnstelling van Parijs
het wonder van ae electrische tram ten too-
neele gevoerd en daar waren Siemens Halske
als de kiPPP mt* een oogenblik tijds
hadden ze een Hjntje in BerIijn aangel d
en dat werd op 29 April ig82, dus een haIv9
eeuw geleden in gebruik genomen. Dertien
jaar duurde het echter nog vóór die' nieuwig
heid binnen de engere stadsmuren toegelaten
werd maar toen was de zegetocht ook niet
meer te stuiten en gingen de paarden naar
den vilder.
Wat de ondergrond betreft, opende deze het
verkeer op 15 Februari 1902, dus dertig jaar
geleden. Het lijntje was juist 10,1 K.M? lang
en daarop hobbelden 21 treinen op'en neer
van drie wagens elk. Zij verbond de War»
schauer-brüg met de Zoo en de Potsdammer
Plaats. In het eerste jaar Van haar bestaan
werden 18,8 millioen reizigers vervoerd en dat
was bijna op den man af precies zooveel als
de promotors dat voorgerekend hadden. Een
uitzonderingsgeval dus, dat waard is gedemo-
reerd te worden.
De Stadtbahn dateert op het papier al van
de zeventiger jaren.
Toen men eenmaal goed en wel met den
aanleg begonnen was, ging men grootscheeps t©
werk, juist zooals dat een paar jaar geleden
met den Ondergrond werd gedaan. Tal van
huizen werden opgekocht en afgebroken en
hier en daar werden zelfs heele stadswijken
omgebouwd. Er werden precies 68.128699,22
marken in de onderneming uïtggegeven maar
dat was toch veel te weinig. Want uit zuinig-
heidsgronden maakte men hier en daar boog-
jes en omwegen en de eigenlijke city werd door
dit nieuwe communicatiemiddel eigenlijk niet
aangeraakt. Maar daarentegen dartelde zij
buiten in het veld naar harteiust om, en de
eerste reizigers roemden om strijd het schoone
vergezicht op Berlijn, flat men door de coupé
raampjes te genieten kreeg. Maar de looze
Berlijners gebruikten de Stadbaan nog voor
anderen doeleinden. Jonge paartjes hadden al
ras uitgevonden,dat er boven in de wagens,
die t-oen nog 2 verdiepingen hadden, g-ewnnn'
i e-edrang heierseÜCe mT™
zich üit hoofde daarvan ee® zeer goed eigenden
voor ee® half uurtje konden hezoa-ge®.
DeZe geweldige viaducten zijn overigens 9 K.M:.
lang. Daarbij komen nog een kleine twee K.M.
ijzerenvla-dnct terwijl de rest van de 12 K.M.
welke het Silezische station van Charlötten-
burg scheiden, door dijken werd aangevuld.
4.1S bijzondere nieuwigheid s°M de invoering
van jonge dames aan do kaartjesloketten. Do
directie van de onderneminS gaf blijken voor
niets hoegenaamd ter wereld terug te deinzen
en zoo werden er nJ®' ™Inder dan 23 van die
mamzeis tegelijkc'-ü® Ingevoerd.
Op 6 Februarl «a- kwam de oude keizer
mot een talrijk g oig bet nieuwe verkeers
middel in^jten,Ln v Ta,Senden dag werd het
voor ha* Afkeer opengesteld maar
de "Cd ti U t0en touh een weinig
antaegeva,l is i 011 dan 2ulks tegenwoordig
het Tegenowoordig vliegen zp nn
s'uker Shf RlS Vli0g0n °P een klon,io
3 ar riJftig jaar geleden huldigden zij
n beginsel van 4e afwachtende houding
en de eerste trein, die van het Westen naar
station ïioo afreed, was volkomen leeg
Wét eé„ enkel Berliner heeft die gedenkwaar
dige rit meegemaakt. Een beetje later op den
oag kwam er echter gang in het zaakje want
T is geboekstaafd, dat toen veertig min óf
nièer aangeschoten studenten in de nieuwe ve
hikels plaats namen. En deze jongelingen had
den tijd hun roes onder de bedrijven door ge
deeltelijk uit te slapen want ondanks alle
voorafgegane proefnemingen kwam de eerste
trein een volle vijftig minuten te laat op d'e
plaats van bestemming aan. Waarschijnlijk
moest dat geweten worden aan de locomotieven
Deze instrumenten waren van bijzonderen
bouw. De starlsvadoren vreesden n.l. dat de
oude knollen, die de droSchkes trokken, door
al die stoom raidden in de stad schichtig
worden en op hol zouden slaan en daarbj] aan
zienlijke ongelukken zouden veroorzaken Die3
moest door een bijzonder mecaniek dé stoom
zoodanig opgevangen woiden, dat geen enkel
paard er nog van schrikken kon en dat was
zeer diertlevend maar had het nadeel, dat de
treinen niet Vooruit kwamen. De maatschappij
zat aanvankelijk met vijftig van die locomo
tieven opgescheept en daarmee kon ze eiken
dag tweehonderd treinen laten loopen met
tmsschentiauzen van tien k twintig minuten
Maar het jaar 1S82 was nog niet bij zijn
vaderen vergaderd 0f het aantal treinen was
al tot 350 opgevoerd. Tegenwoordig zijn het
er over de 1000.
In de latere jaren is dit Beriijnsche vervoer
middel bij de groote Retchsbahn ingelijfd en
deze had aanvankelijk niet veel pleizler Van
de aanwinst. Want de StarUann Was erg ach
terop geraakt,, eh ieder, dié hét rhaar eenigs
zins doen kóu verplaatste zich iiever .met
de electrische of met de omnibus dfin jpgj. de
stoffige, róókerlge, en Weinig frisscheStrd-'
baan. Maar toen heeft men het kloeke be
sluit genomen om d-e zaak te electrificppren en
sedert dien trekken de zaken weer aan.
„Wat een yreenjd draaiorgel! Wat voor een
aria spesl je daar nou op, beste man?