EEN NIEUW PLAN: STiLTE KABOUTER m De Beriijnsche tram DE WERELD ZAL EEN ANDERE GENIETING LEEREN ERICH MARIA REMARQUE, SENSATIE-JOURNALISTIEK. DE VRIJHEIDSBOND. SS *2."«Tm Sdiiitoiitaitai X DE MUZIEK IN EEN BEDENKELIJK AVONTUUR Da vruchtbare schrijver Georges Duhamel Leeft weer een nieuw hóek aan de markt gs- bracht, waarin hij als voortzetting vah zijn in- drukken over Amerika voortgaat de bescha- vings-excssen te hekelen van onzen wonder lijken tijd. Men zal zich herinneren, hoe men eetiige jaren geleden In den Haag. dat ons overigens nogal een riistige residentie lijkt, een bond heeft willen oprichten tegen het lawaai. Tegen het lawaai van onzen tijd gaat ook Geórges Duhamel's eerste verzet. Hij zelf woont ergens rustig buiten, In een gehucht, nog niet eenë een dorp. Daar heeft hij zich nu eens gezet om den in ventaris cp te maken van de geluiden, die in zulk een gehucht leven. Allereerst de geluiden van het éigen huis, de vertrouwde geluiden der eigen stemmen, die van de grootmoeder, van de kinderen, van de vrouwen en de dienstboden. Zij vermengen zich bij het klimmen der uren. en haar sa menklank is zoo bekend, dat elke vreemde stem, die zich daaraan toevoegt, de waakza me ooren doet splitsen, die van den heer des huizes en dio van den waakhond. De stemmen, het lachen, het roepen zijn als een mensche- lijke muziek. Daarop antwoordt een landelija koor: Hondengeblaf en katténmiauw, het ga- blaak van de géit, hét gekakel der kippen, het gekoer van de houtduiven, de ruzie van Je musschen. Dan komt hét rumoer van den ar beid, de zaag, die door 't hout gaat, den roa- kenden electrlschen motor, die 't water pompt. Verder de piano lichtelijk geroerd do r kin dertoppen, de fazant die opvliegt in de vo lière, de regen, die door de dakgoot drupt, de wind die rond ons huis waait. Allemaal geluiden, die eigenlijk van ons Zijn. Op al die geluiden van ons Teageeren weer de geluiden van het gehucht, andere stem men, andere kreten, andere lachen. Dan allo geluiden die meereizen in de lucht vol dam pen, klokken, die luiden, gel-oei van kudden, krassen van kraaien en eksters. Al deze ge luiden, solo's, duo's, koren, die wat Scha- kespeare noemt de muziek ner sferen is. Maar er komt nog meer. De stem der moderne tita nen, der mechanische buiten. De treinen, het puffend geratel der locaal-trelütjes, en het gillend gefluit der treinen op de verre groote lijnen. Als de wind mee ls, hoóren wij ze don deren over de stalen bruggen. Dan op alle oogenblikken van den dag het voorbijgonzen der auto's, als een korte tornado in een wolk van stof. Ze stoeten kreten uit als wilde die ren, doen de vensters rammelen, de muren he ven. Hoog in de lucht, heerschzuchtig, ronkt het vliegtuig. „Wat hoor ik al niet meer in mijn eenzaam heid. O, ja, de mechanische piano's, de gramo- phoons van allerlei maaksel, de radioseinen van diverse pluimage. Laat hij terugkomen de man van geest, die eons de muziek het duurste ran alle gelui- noemde. De muziek is 't goedkoopste gé itlid geworden, men heeft naar voor niets. De uitvinder ven de phonograaf lijkt Duhamel esö onverantwoordelijke gek, of een gevallen èngel, die op de menschheid is losgelaten om haar te straffen. En tot dezelfde categorie behooren de knappe mensehen, die elkaar de eer betwisten de korté en lange golven te heb ben vervoerd, beheerscht, gekanaliseerd, óf nog beter te hebben getemd en gekneveld. „Als ik dp 'n moöien zomeravond do^r mijn gehucht wandel", zegt Duhamel, dan zijn alle vensters geopend, alle apparaten gesteld, en al de golven dansen. Heel de schemerinc braakt muziek. En waar men geen radio hoort daar speelt de gramophoon. De mechanische muiiek is zeker geen egoïstisch genot, zij is bedoeld koor iedereen, zelfs voor hen, die er niet dni vfagên. Wij gooien ze uit het venster, iedereen mag Se oprapen. De muziek van ón zen tüd ie het eenige der tijdelijke goederen, dat men edelmoedig aan anderen mededeelt en zelfs oplegt. De muziek was vroeger iets plechtigs, iets religieus. Maar nu hebben wij nat alies^in een kistje. Men kan zich op Parsival vergasten, terwijl men een mosterdbad neemt. Men kan Schubert opzoeken bij een spelletje kaart Men speelt bridge bij de muziek van een Beet hoven en Johan Sebastian Badh. Maar Beethoven en Bach zijn eigenlijk nog te gewoon. Wat men ons nog 't liefst uit dë open vensters toewerpt zijn de Jazz en de Fox-trots. De muziek is in een zeldzaam bedenkelijk avontuur geraakt, zij heeft een verhond ge sloten met het mechanisme. Misschien gaat. Bij nu onder in dezen algemeenen zondvloed, om na een of twee eeuwen weer te verrijzen in nieuwe maagdelijkheid. Nu bij deze algemeeite ontaarding en verdorvenheid van smaak zou den wij eerder vriendschap kunnen gevoelen voor het gegrom van een hoog-oven, voor het geraas van een ijzergieterij. Maar de muziek' is Iets, dat wij teveel hebben liefgehad. Wij kunüeh haar nu niet anders meef dan haten. „Ik zoek naar geen heilmiddel meer.' zucht Duhamel. „Ik peins op een proefneming. Ik stel voor om op te richten een „Nationaal Park van de Stilte". Misschien is 't mogelijk ergens op de kaart van Frankrijk een fatsoenlijke streek te ont dekken, waar de sporen en de groote ver keerswegen niet op gelet hebben Ben stuk vrije grond van twintig kilometer omtrek, van een 40.000 hectaren. Het moet niet te groot zijn, maar ook niet te klein. .Dit groote park, goed afgebakend, zal na tuurlijk afgesloten zijn én met wel bewaakte toegangen. Een hotelmaatschappij za! de ver zorging van deze uitverkoren streek op zich nemen, veel afzonderlijke woningen, uitmun- teade hotels, maar van gevallige afmetingen. Een behaaglijk en prettig land. natuurlijk, maar vóór alles een stil land. Een land, niet belachelijk stil, maar redelijk en intelligent ■til, en onbepaald besehermd door een bree- den omtrek van rust: stilte van de tweede zone. Geen spoorwegen, geen stations, of heel ver. Provincie-auto's zullen alleen in den ochtend worden toegelaten, gedurende een half uur, en mogen alleen zacht rijden, Ver der den dag geen auto's, men moet rustig langs de wegen kunnen wandelen en droomen 3n volle veiligheid. Geen vliegtuigsn, gere serveerde zone, aangegeven op alle kaarten. Geen industrieel geluid. En eindelijk, hoofd zaak, geen mechanische muziek. Stilte, een menschelijke, gezonde, rijke stilte, kostbaar bewaakt als een schat van groote waarde. Natuurlijk zal het „Park van dé Stilte" zich (Jadeüjk mogen Verheugen In den tóelóop van de wdre liefhebbers van de stilte, kunstenaars, zennwzwakken, en al die soort van méfischen, die niet kunnen werken, als hun buurman Z'n tanden poetst Men moet deze menscheü niet tfschrikken, maar mén moet ze ook niet aan moedigen. Men moet voor ds ongeloovlgen greeken, en niet voor de overtuigden. Zij, die men naar het Park moet zien te krijgen, dat zijn de aanstellers, de snobs van de stilte, de nieuwe snobs, de snobs van morgen Zoo zeker als 't ls, dat het ware wezen vaa de luxe, de weelde, is te bezitten wat an deren niet hebben, zoo zullen de cliënten van net „Nationale Park van de Stilte", het meest ongewone bezit ter' wereld hebben. Prijzen voor toegang en dagverblijf moeten z'-o gesteld worden, dat de eenvoudigen af schrikken. Binnen het Park züllen er ook ivla.-sen zijn, zooals in het theater, de treinen de autobuslijnen. Er zullen stilten zijn voor cie élite, en stilten van allerlei soort Er moe- ton piaatsen zijn, waar de liefhebbers ver zekerd zijn van stilte van de beste eoort. De fanatieken zullen zwijgend naar wonderlijke hoekjes gevoerd worden, waar de stilte niet meer versto -rd is geworden laten we zeggen, sinds 1932. De fijnproevers Zullen van heel oude stilten willen genieten, gebotteld au chèteau. Men zal onder vrienden elkaar kun nen onthalen op wed gechambreerde stilten. Br zullen virtuoozen van stilte komen, zoo als er nu virtuozen zijn op de saxophon en de piston. De idee om te willen eten met muziek moet beschouwd worden als een voorhistorische barbaarsclrheld. Met respect en bewondering moet men elkaar met een neusbeweging de meesters, de academiciens van de stilte kun nen toonen, zij die geen woord, geen syllabe hebben tiltgéstoóten sinds vijftien of achttien maanden. Wel geredigeerde en rijk geïllustreerde reclamebfocbures moeten worden uitgegeven om ds menschen te wijzen op de voordeelen en resultaten van de stilte.- Men zal-niet meer op de lichtreclames lezen: „ga naar Egypte Voor de sport!" of „naar Cannes voor de zon", of „naar Vittel voor uw gezondheid", maar men móet overal- kunnen lezen „Ua naar het 'nationaal Park van „de stilte" om n zeiven terug te vinden." Maar vóór alles zal noodzakelijk blijken, dat de staat een monopolie verleent. Bulten het „Nationale Park." moet alle andere stilte verboden en zelfs gestraft worden. Anders Zal er een geweldige smokkelhandel in de stilte ontstaan, een soort van Amerikaansche „bootleggage" in deze zeldzame consumptie. Geheime genootschappen zullen ontstaan voor verschaffing van clandestiene stilte. Dé ver drukte, verboden stilte zou dan weldra een soort religie worden. Na de gebruikelijke ver vólgingen Zal de Staat gewekt doof onze actie, zonder twijfel toestemmen daf er ook Volksparken züllen Worden opgericht tegen verminderde prijzen. Onze parlementariërs zullen onder groote beweging „de stilte voor allen" opelsebeh. En dan za! de zaak het terrein van de ab solute weelde verlaten en den Weg opgaan van coöperaties, rationalisatie, kortom de stilte in soorten. De wereld zal dan binnen tien, twintig ja ren zelfs een kunstmatige Stilte fabriCeeren. „Laat men mij niet van paradoxen spre. keh," zegt Duhamel. Elke schijnbare paradoxe heeft altijd kan® eën weg naar de wadrfieid te openen. Ik kondig de „Parken der Stilte" aan. Zaltenmenschen van toijn land, aarzelt niet il té lang. Als Frankrijk, traditioneel land van de luxe, dezen kans laat Voorbijgaan. zullen straks an. dere landen z:ch de eer aanmatigen om de we reld een nieuwe genieting te leeren kennen. Ën gelijk alle gefiot ondernemingen, laat ons zeggen een handel veronderstelt, zoo neem ik de vrijheid, aldus besluit Duhame'.. om dit mijn plan neer te leggen op de trappen van de Beurs. Iemand, diie zich Dr Hen-bert Lewandowski teek ent, dee.it in het „Alg. Handelsblad" een aantal bijzoiunierbeden mee over den pea'soo i en het teven van .Brioh Maria .Remarque, Sedert het wereldsucces van „lm Westen, niohts N'erues hoeft de schrijver zooals men weet zeer terug getrokken, voor interviews is hij zoo goed als nooit te vindon en alle belangsteliliing in. zijn verleden en zijn doen en laten weert hij af Daaraan, is bot waarschijnlijk voor een deel ook toe te schrijven, dat er zooveel onjuisc en tegenstrijdige dingen over hem wonden verteld, De schrijver in het „Alg. Hdibl." geeft echter den i.nidirük goed op de hoogte te zijn, en daarom volgen hier enkele btjzonder;kede„ uit zijn artikel. Eerstens de eigenlijke naam van den auteur. Hij heet Erich Paud Remark (en dus niet Kramer" zooaibs wel werd beweerd, waar-bil dan zijn pseudoniem zijn eigen naara zou we zen van voren naaf achtsten gelezen, met eè". kielde verandering)Hij werd op 22 Jund 189 zoon van Peter rade Remark en diens Anna Maria te Osnabriick geboren. Hef. Jj. luist te zijn, dat zijn ouders practisee- end katholiek waren en hij een katholieke ha n® ontving. Volgens Dr. Lewandowski 6 j°nge Remark zelfs .het katholieke nWZ? ,t6 °8«ck". Hit behoeft nog oetd h^r>en6Ü' dat hi-1 voor Priester gestu ook de benaming1 "Se""3,nar" !s ',s VOOT een kweek- en normen school. Het artikel aatiUMik 8 OP dB Ptint niet gehee, i-it pit i '8 toch wel waarsciiljriiljs t« n« hf® l°°T don ettelijken stan bedoeld lis. De bisschopsstad Osnabriick heeft 1Df tnl 8r^'infcie on de Latijn- solte vorm van het woord „seminarium" doet daar ook wel 1® de eerste plaats aan denken In 191b werd Remark soldaat. Hij werd ver schillende malen gewond en eens zoodanig da' bij ev nog heden de gevolgen van ondervindt Of hij een graad baalde en officier geweest is Bobijnt d© schrijven- niet zeker te weten. Wat zijn literaire loopbaan betreft: onder zij„ pseudoniem publiceerde hij ln 1927 in spo-; lm Bild" een rotfn&n „Station am Horizont" en onder zij-n edgen naam was al eerder een boek verschenen „Jïet Dróonikasteeil dat ultver kocht ls. Brick Maria Remarque is i® 1925 met Ilse Zamibona in het huwelijk getreden, is van baa1- geschetden en thans weer met haar hertrouwd Hij vertoeft, Zooals met weet, veel in ons lano en is nu van plan zich hier voor goed te vesti gen. Volgens berichten heeft hij zich Bussum in het Goot ails zijn woonplaats gekozen. WERKLÖOZENDEMONSTRATIE. Een van die vele New Yorwsche betoogingen der laatste dagen. De werkloozen vragen gratis voedsel en ktesding voor hun kindieren vóór de Regeering zich zou bemoeien met de zaken ln China, waar nog meer uitgaven mee gemoeid zouden zijn. Ontwijding van een nobile officium. „De Gids", doét, naar aanleiding van den „infatnen sensatiestijl", waarin ten onzent de „Telegraaf" de diep-freurïge Maluschka-affalre heeft behandeld, het Volgende radicale voor stel: Voor eiken bankoverval, voor elke postaan- randing, voor eiken misdadigen a&nslag op de veiligheid van het treinverkeer Amsterdam- Haarlem (of een ander), die bewezen mocHten worden geïnspireerd te zijn geweest door sen sationeel dagbiadgeschrijf als waarop' oniahgs Nederland in zake Matuschka werd vergast, zal een bij loting aan te wijzen journalist wor den opgeknoopt. Wenscht men het minder doo- deiijk: ln het gevang met hem. dit voorstel luidt als De toelichting tot volgt: Het gemeens gevaar zou de pers noodzaken methoden te herzien, waarvan ieder welden kende meer en meer de walg steekt, die de verbeelding van potentieele jeugdige misdadi gers ontsteken, en waarmede fatsoenlijke jour nalisten meer dan verlegen, waarover zij ver ontwaardigd moeten zijn. Eene journalistiek die prat gaat op eene beroepseer die niet door buitenstaanders mag worden aangerand, be hoorde korte metten te maken met belagers uit eigen kring. Zij vraagt en verkrijgt leer stoelen aan onze hoogescholen, die haar ge gund mogen zijn zoo zij zich als een nobile of ficium te handhaven weet. Aan de praetijk, dte we te zien krijgen zou men zoo zeggen, dat dit aanhoudend moeilijker valt. Zonder RECLAME geen omzet, gèen winst; de DRUKINKT is de kracht van huidige zakenleven DE OUDE GARDE Naar aanleiding van het afscheid van dear good old Kreeft, dat a.s. Vrijdag in den Amster damsehen Stadsschouwburg plaats zal heb ben, schrijft Henri Borel o.ifi. in „Het Vader land": Hoe Zou het toch komen, dat het ras der oude garde aan het uitsterven is? Wie kan ooit Kreeft vervangen, wie mevrouw Ruder- manvan Dijk? Zou het Zijn, omdat bet de laatste jaren zoo gemakkelijk is om aan het tooneel te komen? Kreeft heeft het zelf in zijn interview gezegd: „Tegenwoordig drinkt men op de plankeneen kopje thee en Spreekt vaak Zóó onduidelijk, dat zelfs op de eefsta rijen nauwelijks een woord te verstaan is. De weg is te gemakkelijk geworden". Ook mevrouw Mann heeft zich eens over dat onverstaanbare spréken op 't tooneel uit gesproken: Onlangs, in den Kon. Schouwburg, heb ik ongeveer de Helft van het gesprokene rtlet verstaan. Ik maakte mij ongerust, dacht dat ik doof geworden was en vond dat ellen dig. In de pauze sprak ik een actrice, een die vrüeger nogal veel ln échte spéélstukken 'm wat men noemt van katoen oftewel van Jetje heeft moeten géven, en die zelde mij tot mijn opluchting (ze had op een der eerste rijen Stalles gezéten) „jammer, ik kon het zoo slécht verslaan, ze praten zoo binnensmonds, wat jammer!" Dat zou bij mevrouw Buderman, bij Kreeft, bij de geheele oude garde nooit gc1^- rd zijn. Om het nog een beetje erger te m'..en wor den er dan nog nu en dan stukken in half donker of bijua héélemaal donker op het too neel gespeeld, zoodat men niet alleen niet höoren kan, maar bovendien niet zien. t O! die goede, oude tijd! Die tijd, toon men nog kon zien wat op het tooneel gebeurde want er gebeurde t-oen wat, omdat er stuk ken werden gespeeld met handeling toen de oude gardisten nog zóó spraken, dat het achter in de zaal te booren was, toen er minder kopjes thee werden gedronken en minder siga retten opgestoken en minder of in het geheel niet getelefoneerd werd, maar toen er gespééld werd, en toen temperament en hartstocht nog branden en vlammen en donderen en daveren mochten, zonder vrees van den regisseur, dat het misschien niet beschaafd genoeg zou zijn! Natüórlijk, andere tijden, andere zeden. Een heeléboel van de vroegere toonéelspeelkunst is verouderd én ls terecht weggedaan, maar he laas, liet is in veel gevallen zóó weggegaan, dat met het waschwater ook de baby verdwenen is.en toen heeft men er een naar houten pop petje met een erg beschaafd, maar levenloos gezichtje, voor in de plaats gezet. Als ik hieraan denk, en goed inzie hoe akelig én bloedeloos en besehaafderig veel van het tegenwoordige, met veel kopjss thee en al te veel sigaretten, gespeeld IS, dan ga ik bijna, gelooven, dat Gaston Baty gelijk liad, töéb hij schreef (in Masques-Quatrième Cahier) dat het t béste maar zóu zijn als dit allemaal voor goed verdween om plaats te maken voor een „gerethéatraliseerd theater", na drie eeuwen van exclusief litterair theater. Het is düArom, dat Baty het heelëmaa! niet erg vindt, integen deel, als de metisehen in plaats van naar de Boulevard-theaters, Waarin de scharrel juffrouw, de gigolo en de cocu met allerlei tooneelsansjes gesaisonueerd, geregeld als ander, maar iu dén grond hetzelfde ftienu terügkomen, naar bioscoop eii circus en' variété ioopen. Ën hij 'durfde zelfs schrijven: „Iédéren keer als een theater wordt verbouwd met een piste voor paardeji en clowns, en als er eén trapéze rieervalt voor acrobaten of als er een doek wordit -gespannen voor bet luidruchtige -rhytmé I van wit en zwarte filmbeelden, wint de waza'j üra-inaUSótte kunst iec*~,Js|£ J Lieuwe mannen gevraagd. In de bladen verschenen berichten, dat de burgefneester van Alkmaar, nir W. C Wende- laar, vice-voorzitter zou worden van de Liberale Staatspartij, den Vrijheidsbond. Mr. Rink zou als zoodanig aftreden Wegens hoogen leeftijd, burgemeester Droogleever Fortuyn wegens drukke werkzaamheden. Een liberaal politicus, van wien het eerste bericht in de „Avondpost" was uitgegaan, dat aan ter, Wendeiaa-r een belangrijke functie in de Liberale Staatspartij was aangeboden, schrijft thans na-der aan hetzelfde blad: De zaak ls deze, dat ook de voorzitter der partij, mr. D. Fock, te kennen, heeft gegeven binnenkort sijn junctie te zullen neerleggen. De heer Fock staat op het standpunt, dat zijn taak nu maar eens overgenomen dient te worde-n door een jongere kracht, en boven dien, al i3 hij n-og sterk en geestkrachtig, toch is de plotselingen dood van zijn vrouw ten vorigen jare een zeer harde slag voor hem geweest, en is het ook in verband hier mede geen wonder, dat hij van de vele be slommeringen van het voorzitterschap wenscht te worden ontheven. Het tijdstip, waarop hij zijn taak zal overgeven, staat wel- is-waar nog niet geheel vast, maar ligt in de nabije toekomst. Het is, indien zich geen on verwachte omstandigheden voordoen, de be doeling dat, eventueel na een kort vice- voorzitterschap, mr. W. C. iVendeloar hem zal opvolgen, en liet moet zeker niet onmogelijk worden geacht, dat dan ds partij dezen nieu- ,wen leider in 1933 in de Tweede Kamer zal brengen. En al is hieromtrent uiteraard nog niets beslist, men zal In Alkmaar niet al te verrast moeten zijn, wanneer de Burge meester indien de voornemens, wélke men in leidende kringen van den Vrijheidsbond ten opzichte van hem koestert, ln vervuiling gaan in de naaste toekomst zijn faak adn het hoofd dier gemeente zal neerleggen. Wanneer die voornemens althans met zijn eigen wenschen overeenstemmen. Er zijn teekenen, welke er op wijzen, dat men in den Vrijheidsbond, zeker niet het minst met het oog op de verkiezingen van het volgend jaar, naar het voortuitbrengen van jongere krachten zoekt. Wanneer men de parlementaire positie van de liberalen nagaat, komt men tot de con clusie dat die, met het oog op den invloed en het prestige der partij, geen verdere ver- zicakking kan velen. Zooals men weet, is de Vrijheidsbond in 1921 opgericht. Bij de ver kiezingen van l9lg kregen de partijen en groepen, waaruit later de Vrijheidsbond werd gevormd, gezamenlijk 202 429 stem men of ruim 15 pet. van het totaal, die samen 16 zetels opleverden. Na de oprichting van den Bond is het toen bij de achtereenvolgen de verkiezingen als volgt gegaan:- - 1922. 1925: 1&29; Aantal Stemmen 271.358 269.562 249.105 In per centen 9.3 pet. 8.7 pet. 7.4 pet. Aantal zetels 10 9 8 Men ls zich in de leidende kringen der partij er-van bewust, dat het cijfer niet verder mag dalen, en dat daartoe alle krach ten moeten worden Ingespannen. Wij spraken hierboven over de mogelijk heid, dat mr. Wendelaar Ihdten hij dit zelf óók zou Wenschen in de Kamer zou Worden gebracht. Men schijnt zekere ver» wachtingen van hem te koesteren. Vermoe delijk komem in de Kamer-fractie enkele vaca tures. Mej. J. Westerman be-eft reeds enke_e "malen officieus te kennen gegeven dat zij zeer vermoedelijk in 1933 geen can- I Bgfift ZIJ didatuur meer zal aanvaarden, ai yan nog geen definitieve beslissing geaóni^ een ander lid wordt gezegd, Zal de evenmin meer verkiesbaar 8 ére kracfi» Kamer-fractie ook met laatstén tijd ten worden versterkt? 1» en raondf,Unge) treden in de (.ettr.Ujtr n vcrgr-nd. enkele personen ui d UènA ^ofden gfc uls' voor een MfmmJ» ■»nme,kl„. zullen kómen. IntusScheU is dit een punt, dat ernstige overweging verdient, en waarop ik later, toet uw goedvinden, nog wek eens terugkom. Te meer, daar iemand bekwAflto en achtenswaardig kan zijn, en toch minder geschikt om ln de politiek naar voren te Worden gebracht. De Liberale Staatspartij ZfiJ. wil er in 1933 efen bevredigenden uitslag worden bereikt, tijdig een krachtige propa ganda moeten gaan voeren met zeer ge schikte oandida-ten. Voor het oogeriblik wil ik hieraan alleen nog toevoegen, dat, als mr. Fock Inderdaad spoedig mocht heengaan, de geheele partij dezen staatsman, aan wien de liberale zaak zooveel verplicht is, dank zal dleüet te weten voor het feit, dat hij, na zijn terugkomst uit Indië, aanstonds bereid is geweest aan het óp hete gedane beroep gevolg te geven en -voorzitter te Worden. En bét stemt weemoe» dig, dat de Liberale Staatspartij Op dit oogen- blik een leider, die hém naar Htandihg, er varing en bekwaamheid voldoende vervan gen kan, niet kan vinden. Er heerscht, he rlaas, in onze gelederen een te-kort aansgoede iKSJtveejisssv IN NIEUWE BANEN. Indië is bezig zich te moderniseeren. Het is niet langer een uithoek van d-e wereld, waar van de bewoners slechts nu en dan met de groote centra der beschaafde menschheid voe ling hebben. Telegraaf, telefoon en radio bren gen er ieder oogenblik van den dag en den nacht de berlchteD van de gansche wereld. De post draagt zorg, dat aoor brief, dagblad en tijdschrift geen enkel „ebeuren, geen enkel streven meer voor de bewoners van den In dischen Archipel verborgen blijft. In het land zelf vergemakkelijken de meest moderne en best ingerichte vervoermiddelen liet onderlinge verkeer der bevolking. Groot zijn de veranderingen, welke zich de laatste jaren in indië op allerlei gebied vol trokken hebben. Niet het minst bij de bevolking zelf. Waren er vroeger, betrekkelijk gesproken, slechts en kelen, die lazen, thans vindt een groot aantal dagbladen, periodieken, enz. een lezerskring onder de Inheemscbe oevolking. De laatste jaren zenden meerdere klooster orden haar leden naar Indië om er het ware geloof van Christus te verkondigen. -En geluk kig niet zonder succes. Evenals overal elders ter wereld, vereenig- den zich in Indië Iniandsche werknemers vooralsnog voornamelijk dé ambtelijke, tot groote bonden. Mochten ze in het begin daarbij al eenige leiding van Westerlingen ontvangen, al spoedig kwam bij hen het streven tot uiting zelf het bestuur van die bonden in handen te nemen. Mogen wij. Katholieken van Nederland, de zen geweldigen omkeer, dezen groei bij onze landgenooten in de overzeesche gewesten met onverschilligheid en werkloos aanzien? Neen! Onze politieke tegenstanders ln Nederland zijn blijkbaar van hetzelfde- gevoelen geweest. Drie leden van het N.V.V. hebben nog kort geleden Indië bezocht om zich door eigen aan schouwing van den toestand aidaar op, de hoogte te stellen en persoonlijke relaties met de Inheemscbe leiders aan te knoopen. Tot welke verderfelijke conclusie® de drie heereri gekomen zijn, hebben de kranten reeds vermeld.'Eén van hen/gaf als middel om tot meerderen welstand te komen, o.a.. opzettelijke kinderbeperking aan. Tegenover het streven van 'het N V.V. en de S.D.A.R. om de Indische teillioeneh bevolking voor hun beginselen te winnen, hebben wij, katholieken, onze actie te stellen. Een actie, welke erop gericht moét zijn in Je nieuwe, zich hervor'toènde Indische maatschappij de katholieke opvattingen ingang te doen vinden. Dat zal veel tijd vorderen. In een enkel op zicht achten we de gelegenheid daartoe thans gunstiger dan ooit. De wereldcrisis drukt in Indië zwaar. De bijzondere samenstelling van de koloniale maatschappij, waaraan i.en krachtig® midden stand ontbreekt, maakt haar buitengewoon trefbaar voor de slagen, die zij thans te ver duren krijgt. Vele ter zake kundige-n zien haar toekomst donker in. De Indische regeering heeft oen moeilijke en hoogst ondankbare taak. De omstandigheden eischen van haar de meest drastische maat regelen te-r bezuiniging. Haar ambtenaren moet zij gede'eitelijk ontslaan, of op wachtgeld stél len. Een salariskorting van in totaal 10 pet, moet zij begin 1932 invoeren. Met angst en vreeze zien de getroffenen de toekomst tege moet. V&ora 1 de huisvaders onder hen. Indië.kent nog geen kindertoeslag Iets wat er op lijkt,enkele guldens meer voor een ge zin met vijf kinderen, keuren we dien naam niet Waardig. De reeds genoemde korting zal voor alle ambtenaren géiden. Allen zullen' daar bij over één kam geschoren worden Onderscheid "tüssêhen hoog» en laaggesaia- rleerden, tusscheh gehuwde® en ong©huwden, tusschen verzorgers van veel kinderen en die van geen kinderen kent de betreffende ver ordening niet. In niet»Christelijke kringen, waartoe veel hoogere ambtenaren behooren, wil men van geen ander stelsel weten. In normale tijden zou hot vechten zijn tegen de bierkaai te trachten hen tot andere gedach te® te brengen. Nu de nood dringt, staan we er evenwel eenigszins anders tegenover. Het is zaak, dat èn de Indische èn de Hollandsche katholieken nu eens precies hun wenschen kenbaar maken. Zond-er steun van het moeder land is de strijd vrijwel hopeloos. Hoe ge ben kunt steunsm? Wel, zeer gemakkelijk. Toont slechts uw belangstelling voor het ijveren van de gezins hoofden onder de Indische ambtenaren om in de salariakorting een zoodanige differen tiatie te brengen, dat zij op de groote g>e®ïn' nen minder zwaar zal drukken. «de De korting béteeként voor den o11®01'"-.;,, J g n" Hl" meestal slechts minder weelde, voor nen armoede. a£9cheid Herinnert ge u het -zouden ver- uTF wenschen ver. Hoe grootscheeps men te werk ging T Ai(0 Z'G van uw kinderen,die naar W'a trekken? Uw stil V**-*Ombekende land, Thans vragen ze u om gezelde® hen naar het hulp- Niet om de cri sis te doen eindigen- 5>^Ul.r ,al goed, dat zulks niet in elke 0ok niet om de invoer^ elke salanskorting te bestrijden. Mj»? u in Woord en gesch* hg te kennen te gereft, dat zij, mrtiag het minst kunnen dragen, ook het minst getroffen zul- ipf» worclf-'^* 2^ ge op vergar ei in ge® m6t -ua^r^ Ijifot'öéért naar de Indische salariskorting, daarbij tevens 'nlichtingen vraagt betreffende de salar reg® mg der Indische ambtenaren en van c 10 ge ©genheid gebruik maakt om o-p inv-oeung van het stolsel van kindertoeslag in die salarisregeling aan te dringen, dan zul- en v om aanstaande personen aangespoord vror en ïuu machtigen invloed aan te wenden om 0 s and te brengen, wat zoo velen noodzake- -,k acl)ten. Aldus zult g© hulp brengen aan Uw ëelOGfagejiMKJten in Indië en tevens de hathojieke zaak dienen. Oè zult missie-arbeid verriehton. 'Zoo de Rogeering voorgaat 1® de richting van: loon naar arbeid en behoefte, zal daar door dit beginsel gemakkelijker ingang vin den in de Indische maatschappij. Niet alleen de Europeesche, maar ook de Indische ouder® zulle® u dankbaar zijn voor uW actie. Ieder, flle Indië ként, weet, h-oéveél moeite deze laatstan zich getroosten om hun kinderen een' feefióór 1 ijls® opleiding te ver schaffen. gtétih' aan hun gezin zulléii zij zeer whardeéren en dadrblj niet vergeten, van welke zij-dé'huil dié werd gebracht. Het R. K. Comité Inzake salarisverlaging der Indische Ambtenaren. Dt Katholieke Indië-kenner professor dr. J. Schmutzer te Utrecht, heeft zijn instemmine: met onze artikelen uitgedrukt en ons vergund daarvan melding te maken, 'wat we hierbij onder dank aan Z.H.G, d-oeii. HET CQMITê. «EN QOEDE HOND STAAJ VOOR GEEN SLOOT. MAAW EEN «GMT ÉR OOK WEL OVERHEB» WAARDOOR DE ZAKEN WEER TREKKEN Het is erg jammer voor de lui in Berlijn, dat ze heelemaal niet in stemming verkeeren om feest te vieren want ze zitten juist net zoo mooi in de jubilea. Midden in de verkeers- jubiiea. De tram, de ondergrond en dat ondei^ van de tegenwoordige Rijksbaan, dat „btadtbahn" geheeten wordt en dat voor het plaatselijk Beriijnsche verkeer dient, hebben - lo°P van dit jaar allemaal herinnerings- dagen te vieren, hetgeen ze echter wel niet zullen doen. Desniettemin heeft eenige her innering eraan zijn nut, al ware het maar om nog eens te getuigen hoezeer de menseh geneigd is de proportie van den tijd te ver geten. Een gewone trein is in onze OQ a al bijna een antiquiteit terwijl een ondergrond nog steeds als iets nieuws wordt aangevoeld. Dat is echter toch niét goed gezien want wat, Eerlijn betreft, - is de ondergrond in April ®'S:' a' dertig jaar oud terwijl de „Stadtbahn" („i kruisjes haalt. En dat doet de elec- triscüe tram ook. D1es7?erli'insche tram b®S°n haar carrière m s met paarden als middel van energie. era on delnig e" W6i in 1SS1' w °Lor vW6reldteatodnstelling van Parijs het wonder van ae electrische tram ten too- neele gevoerd en daar waren Siemens Halske als de kiPPP mt* een oogenblik tijds hadden ze een Hjntje in BerIijn aangel d en dat werd op 29 April ig82, dus een haIv9 eeuw geleden in gebruik genomen. Dertien jaar duurde het echter nog vóór die' nieuwig heid binnen de engere stadsmuren toegelaten werd maar toen was de zegetocht ook niet meer te stuiten en gingen de paarden naar den vilder. Wat de ondergrond betreft, opende deze het verkeer op 15 Februari 1902, dus dertig jaar geleden. Het lijntje was juist 10,1 K.M? lang en daarop hobbelden 21 treinen op'en neer van drie wagens elk. Zij verbond de War» schauer-brüg met de Zoo en de Potsdammer Plaats. In het eerste jaar Van haar bestaan werden 18,8 millioen reizigers vervoerd en dat was bijna op den man af precies zooveel als de promotors dat voorgerekend hadden. Een uitzonderingsgeval dus, dat waard is gedemo- reerd te worden. De Stadtbahn dateert op het papier al van de zeventiger jaren. Toen men eenmaal goed en wel met den aanleg begonnen was, ging men grootscheeps t© werk, juist zooals dat een paar jaar geleden met den Ondergrond werd gedaan. Tal van huizen werden opgekocht en afgebroken en hier en daar werden zelfs heele stadswijken omgebouwd. Er werden precies 68.128699,22 marken in de onderneming uïtggegeven maar dat was toch veel te weinig. Want uit zuinig- heidsgronden maakte men hier en daar boog- jes en omwegen en de eigenlijke city werd door dit nieuwe communicatiemiddel eigenlijk niet aangeraakt. Maar daarentegen dartelde zij buiten in het veld naar harteiust om, en de eerste reizigers roemden om strijd het schoone vergezicht op Berlijn, flat men door de coupé raampjes te genieten kreeg. Maar de looze Berlijners gebruikten de Stadbaan nog voor anderen doeleinden. Jonge paartjes hadden al ras uitgevonden,dat er boven in de wagens, die t-oen nog 2 verdiepingen hadden, g-ewnnn' i e-edrang heierseÜCe mT™ zich üit hoofde daarvan ee® zeer goed eigenden voor ee® half uurtje konden hezoa-ge®. DeZe geweldige viaducten zijn overigens 9 K.M:. lang. Daarbij komen nog een kleine twee K.M. ijzerenvla-dnct terwijl de rest van de 12 K.M. welke het Silezische station van Charlötten- burg scheiden, door dijken werd aangevuld. 4.1S bijzondere nieuwigheid s°M de invoering van jonge dames aan do kaartjesloketten. Do directie van de onderneminS gaf blijken voor niets hoegenaamd ter wereld terug te deinzen en zoo werden er nJ®' ™Inder dan 23 van die mamzeis tegelijkc'-ü® Ingevoerd. Op 6 Februarl «a- kwam de oude keizer mot een talrijk g oig bet nieuwe verkeers middel in^jten,Ln v Ta,Senden dag werd het voor ha* Afkeer opengesteld maar de "Cd ti U t0en touh een weinig antaegeva,l is i 011 dan 2ulks tegenwoordig het Tegenowoordig vliegen zp nn s'uker Shf RlS Vli0g0n °P een klon,io 3 ar riJftig jaar geleden huldigden zij n beginsel van 4e afwachtende houding en de eerste trein, die van het Westen naar station ïioo afreed, was volkomen leeg Wét eé„ enkel Berliner heeft die gedenkwaar dige rit meegemaakt. Een beetje later op den oag kwam er echter gang in het zaakje want T is geboekstaafd, dat toen veertig min óf nièer aangeschoten studenten in de nieuwe ve hikels plaats namen. En deze jongelingen had den tijd hun roes onder de bedrijven door ge deeltelijk uit te slapen want ondanks alle voorafgegane proefnemingen kwam de eerste trein een volle vijftig minuten te laat op d'e plaats van bestemming aan. Waarschijnlijk moest dat geweten worden aan de locomotieven Deze instrumenten waren van bijzonderen bouw. De starlsvadoren vreesden n.l. dat de oude knollen, die de droSchkes trokken, door al die stoom raidden in de stad schichtig worden en op hol zouden slaan en daarbj] aan zienlijke ongelukken zouden veroorzaken Die3 moest door een bijzonder mecaniek dé stoom zoodanig opgevangen woiden, dat geen enkel paard er nog van schrikken kon en dat was zeer diertlevend maar had het nadeel, dat de treinen niet Vooruit kwamen. De maatschappij zat aanvankelijk met vijftig van die locomo tieven opgescheept en daarmee kon ze eiken dag tweehonderd treinen laten loopen met tmsschentiauzen van tien k twintig minuten Maar het jaar 1S82 was nog niet bij zijn vaderen vergaderd 0f het aantal treinen was al tot 350 opgevoerd. Tegenwoordig zijn het er over de 1000. In de latere jaren is dit Beriijnsche vervoer middel bij de groote Retchsbahn ingelijfd en deze had aanvankelijk niet veel pleizler Van de aanwinst. Want de StarUann Was erg ach terop geraakt,, eh ieder, dié hét rhaar eenigs zins doen kóu verplaatste zich iiever .met de electrische of met de omnibus dfin jpgj. de stoffige, róókerlge, en Weinig frisscheStrd-' baan. Maar toen heeft men het kloeke be sluit genomen om d-e zaak te electrificppren en sedert dien trekken de zaken weer aan. „Wat een yreenjd draaiorgel! Wat voor een aria spesl je daar nou op, beste man?

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1932 | | pagina 2