sc I „e cc cc üRsstr^ss
STRESEMANN^ MEMOIRES
SKV-SSS op 'KSJr-il
Uit cle nagelaten geschrifte11 van
den grooten staatsman-
de strijd om het
DINSDAG 23 FEBRUARI 1932
ROERGEBIED.
TEGEN DE VERDRIJVING DER
SPAANSCHE JESUIETEN
Protestmeeting in het Concert
gebouw.
Overweldigende belangstelling.
1" i°tet
DE CAPUCIJNEN IN NEDERLAND.
50-jarig jubilé der Ned. provincie.
Katholiek 1 Mei-feest te Tilburg.
BENOEMINGEN.
H.H. WIJDINGEN.
Bescherm Uw keel
MGR. A. VERMEULEN.
PATER BERTRANDUS BOERKE t
LEON DAUDET OPNIEUW OP DEN
INDEX.
NEDERLANDERS IN SHANGHAI,
Torpedojager „van Galen
vertrokken.
HET KABINET-CVNO IN DE
CRISIS.
Gisteravond miseerde AVlam's Algemene
ÏLfi'in hefr ClUb 6en groote protestmee-
rirr Ltn ertgebonw tegen de verdrijving
S~hT r?n,d9 800101611 van Jesus uit de
Concerts- De groote zaai van het
vele hun i "|W WaS tot berstens toe gevold en
ha,Lr, u eU Amsterdamsche Katholieken
rjn,r 8 Van het bijwonen dezer vergade-
moeten afzien omdat de plaatsbewijzen
<l i 6> toe waren uitverkocht Een don-
etend applaus stteeg uit de rijen op, toen t
pestuur van de Algem. R. K. Propagandaclub
tn gezelschap van den Hoogeerw. heer dn G-
C. van Noort, deken van Amsterdam, den Pro
vinciaal der Jesuieten, den hoogeerw. Pater
Keyser S.J., den Zeereerw. Pate- dr, Wesse's
S.J., rector van het St. Ignatiuscollege en
heeren mr. C. Goseling, voorzitter van deri P
tij raad der R.K. Staatspartij, mr. C. J- tz
man, wethouder van Amsterdam, W. btein
gemeenteraadslid en voorzitter van den
Volksbond en L. H. van Royen, lid e ^|oota
Staten van Noord-Holland, op het podium
nam.
Y
Het jubileum-portret van Bart Kreeft, ge
schilderd door Goudman
aangedaan, teeltenen wij protest aam en dit
te luider naarmate aan de Spoansdhe Katho
lieken, meer de mond wordt gesnoerd, naar
mate buude drukpersvrijheid wordt ontomen,
nnpnde de die hier te lande
De voorzitter, de heer J llakker, eQ ooi e socialisten wordt verdedigd, ook waar
bijeenkomst met den christ.elu nsche „5®? schandelijk tnlabrulk dat van die
deelde mede, dat de verdr6^jne waren uit- vrlJ 16ld gemaakt'wordt. Hiertegen protes-tee-
Jesuieten, die voor de vergafl hadden be- reB W1J b!J onze overheid ln het vaste vertrou-
genoodigd, voor deze "er0vonden, wan- v,6n e'n da stellige overtuiging, dat er een
dankt, daar zij het terel- thoij©k Amsterdam" 6 aan komen zou. (Stormachtig applaus),
beer het protest 1 'j" „"medewerking tot uiting slotte protesteeren wij vanavond met
spontaan en zonder hun mede klem tegen den smaad onzen H. Vader aange-
W^.m' w woord aan den eersten spre- daan. De Jesuieten zijn uiit Spanje verdreven,
V^!lTrOPrWpS M Romme, leider der katholieke omdat zij trouw hebben beloofd aan den Paus
raadsfractie swe§e als staatsgevaarlijk worden be-
Rede van mr. Romme. °uwd' D't is een beleedlglng lederen Ka-
tiioiiek aangedaan en ook hiertegen richten wij
Nadat het applaus, dat mr. Romme's optre- ons protest. Maar hier behoeven wij het niet
den begroette, eenigszins was bedaard begon fe laten bij het woord, hier past ons ook de
epr. zijn rede met een mededeeling in ehronolo- daad, waarin wij ons protest als het ware ver-
gische volgorde van eenige der voornaamste ankeren. Tot deze daad roep ik u op, zij is
feiten uit de jongste Spaansche geschiedenis, de vernieuwing onzer gehoorzaamheid aan den
beginnend met den 12 April 1931, den datum Plaatsbekleeder van Christus op aarde.
der gemeenteraadsverkiezingen in Spanje, die Een daverend applaus volgde op ae woorden
in zoo hooge mate beslissend was voor het lot
van dit land. Den zeedien Mei, word kort nu <1 -
presidentsverkiezing het verplicht godsdien t
onderwijs in de scholen afgeschaft. Viif h
later barstte d6 geweldige klooste'rstorm
en weer korten tijd later nam de rv,„ 08
insche uronnl! Goi tes «tikel
Uitvoerig ging epr. de geschiedenis der orde
na, hoe zij overal vervolgd en belaagd werd,
zoodat eenmaal zelfs de Paus gedwongen
werd, de orde'op te heffen Spanje, vervolgde
spr. heeft het laatste voorbeeld gegeven van
den haat, dien de wereld gevoelt tegen de
Jesuieten, omdlat zij de keurbende vormen der
H Kerk. Eén les kunnen en moeten de Ne-
derlandsche katholieken leeren uit het gebeur,
de in de Spaansche republiek. Ongetwijfeld is
de diepste oorzaak daarvan Godshaat, maar de
groote macht, die dezen haat in daden omzet,
is het communisme. Tegenover de gevaren, die
ook katholiek Nederland van die zijde bedrei
gen, wilde spf. een oproep stellen tot gebed en
tot waakzaamheid, waakzaamheid vooral ook
in sociaal en politiek opzicht. Tenslotte wend
de spr. zich tot den Hoogeerw. Pater Provin
ciaal der Jesuieten, en betuigde hem namens
katholiek Amsterdam zijn deelneming en me
deleven. (Applaus).
De voorzitter dankte pater Borromaeus voor
zijn begeesterend betoog en stelde voor het
volgende telegram te verzenden aan den presi
dent der Spaansche republiek.
Telegram aan Alcala Zamora.
Les catholiques d'Amsiterdam, convoqués a.
assem bi ée- par l'as-sociation de la propagande
catholique Amsterdam-Holland© protesten t aivec
indignétion contre les mesures du gouverne
ment espagnol a renvoi des catholiques, des
réligieux et plus spécialement -des Jésuietes et
aiussi contre l'injure faite au Saint Siège.
Een oorverdoovend applaus 'bewees, dat de
vergadering hiermede van harte instemde.
Het slotwoord van den avond werd gesproken
door den Hoogeerw. Pater Keijzers S.J.. Provin
ciaal der Sociëteit van Jesus in Nederland.
religieuze orden, die van haar lertè„
drie Evangeliesch raden, een bijzo,,!? naast de
eischen van gehoorzaamheid a6re
autoriteit dan de Staat ontbond»? 6en amlere
klaard De president 'van 5 Worden ver-
zich hiermede niet te kunnen verldaarde i 99 Vp
trad af. Peteteuigen, en Katholieken in het Concertgebouw op -2
bruari 1932,
van mr. Romme.
De voorzitter, de heer J. Bakker, dankte den
redenaar, en stelde, in verband met de pas
sage in de rede van mr. Romme over het mis
bruik der drukpeisvrijheid, waarmede op de
sehand lec tuu r- col port age werd gedoeld, de
volgende -motie voor:
Motie tegen schandlectuur-
colportage.
De massavergadering van Amsterdamsche
Einde December werd AlcaL -7
met groote meerderheid tot mora
echter
President gekozen
j -I
overwegend dat in Amsterdam dag aan
in het openbaar de stand der katholieke pnes-
ters en van de religieuze zusters en bioe ers
op redelooze wijze wordt bischimpt en met den
laagsten laster door het slijk wordt gehaald,
constateerend dat dit voor eiken welden-
en legde hij den eed van t™
wet af. Het directe gevote aajl de srond-
23 Januari jl. het decrL 7*° WaS' dat °P
Je®u ietenorde werd uit ot opheffing der
aldus vervoterte T Sevaar<iigd. Daarmede,
republiek 00°, n1 de jonge Spaansche kende, en in bet bijzonder voor katholieken
van ul f°n daad onrechtvaardigheid,
baar fn n Van ''e^delosheid gesteld, die
Vzop.io, dftr Ka-tholielke wereld heeft
lornip, Teven® heeft zij den H. Vader in
y ^*'1 zwa-ren s-niaa-d aangedaan en dit
al noedzaakt ons, Amsterdamsche Katho
lieken, weten een klein deel te vormen van
eeo ©bot geneel, ons te verheffen en ons te
voegen la t|et gewei(jig wereldgeheel van Ka-
tnoiiekpni n weLks krachtig- protest het
di yven. dpr anti^lcricalen zal -moeten afstuiten.
^n vormden in Spanje een macht.
vaa religiositeit en van cultuur
reclite heeft hun verweten, ten on-
economises a is gieken, dat
digdem. Maar Politieke maeh.t vertegen
leuze: vrijheid paansche republiek heeft
Haar daad tegen? recht' tot de hare gekozen.
grievend en beieedigend optreden ongestraft
voortgang vindt,
van onrdeei, dat in een vrij land deze toe
stand onhoudbaar is, dringt er met allen klem
op aan dat al dan niet in over'eg tusschen
de landelijke en stedelijke autoriteiten, die
maatregelen worden genomen, welke aan het
dagelijks zich herhalend schandaal, een einde
maken.
Bij acclamatie werd besloten deze motie »e
zenden aan den minister-president den minis
ter van justitie en het college van B. en W. in
Amsterdam.
Na de pauze werd het woord gevoerd door
den weleerw. pater Borromaeus -de Greeve
O.FM.
Rede Pater Borromeus de
Greeve.
DE LINKERVLEUGEL IN DE
S. D. A. P.
Resolutie tegen rle voorstellen van het
partijbestuur.
Zondag werd te Amersfoort een vergadering
gehouden van die leden der S. P., dje
zich geschaard hebben om het links-socialls-
tisch weekblad „De Fakkel onder redactie
van de heeren F. van der Goes J. de Kadt
en P. J. Schmidt, ter bespreking van de
maatregelen, door het partijbestuur der g. D
A. P. tegen deze groep aan het met Pasehen
te houden partijcongres voorgesteld en o.a. in
houdende den eisch tot opheffing vfen „j)e
jrak
De vergadering, die onder leiding stond van
den heer Edo Fimmen, was bezocht door 3Jg
personen, vertegenwoordigende de weirkersgroe.
pen voor het weekblad „De Fakkel in 53 plaat-
sen van het land.
Na een uitvoerige discussie werd met alge-
meene stemmen een resolutie aangenomen,
waarin de vergadering uitspreekt, dat de „cri
sis-resolutie" van het P. B. voor den linker
vleugel volstrekt onaanvaardbaar is en dat
daarmede slechts wordt bevestigd, dat dit
partijbestuur niet in staat is in deze beslis
sende tijden leiding te geven aan de socialis
tische beweging in Nederland. Zij stelt vast,
dat de partijleiding door schending van het
hoofdpunt der gemaakte overeenkomst de op
richting van „De Fakkel" noodzakelijk heeft
gemaakt, terwijl juist in dezen tijd de linker
vleugel meer dan ooit den waarborg moet heb
ben, dat liij onbelemmerd de links-sociali8^.
scbe opvattingen kan blijven propageeretf en
protesteert met den grootsten nadruk tegen de
scheuringspolitiek van het P. B„ zooals deze
tot uiting komt zoowel in de P. B.-resolutie
zelfs als in het feit, dat het P. B. alle bemid
delingspogingen zonder meer afwijst. De ver.
ga der i mg verklaart, dat voor de links-socialis
ten elke beslissing van het congres, welke hun
niet de volkomen vrijheid van het woord en
vrijheid van onderling overleg waarborgt, on
aanvaardbaar is; keurt de oprichting van „De
hakkel goed; wijst de ontoelaatbaarverkla-
ring van dit blad door het P. B. onvoorwaarde
lijk af: eu roept alle links-socialisten op, zich
met alle bracht te wijden aan de grootmaking
van „De Fakkel" en aan de propaganda voor
de opvattingen van den linkervleugel.
Men schrijft ons:
Zondag 1 Mei a.s. zal te Tilburg op feeste
lijke wijze het feit herdacht worden, dat E.E.
Paters Capucijnen zich vóór 50 jaar te Tilburg
vestigden, waarmede de stichting van de Ne-
derlandsche Capucijnen-provincie samenviel.
Dankbaar voor de talrijke geestelijke gaven,
door de Zonen van St. Franciscus in deze
halve eeuw geschonken, zal de Tilburgsebe
bevolking op eobt-Katholieke en tevens op
gul-Brabantsche wfijze dit jubileum, een jubi
leum ook voor het geheele land, vieren.
Voorafgegaan door een Triduum in de Ca-
pucijnenkerk aan den Korvelseheweg z.il op
den eersten dag der Mariamaand de kerke
lijke viering met een plechtige Hoogmis en
een plechtig Lof worden gevolgd door een
openbare huldiging, de aanbieding van een
geschenk tijdens een receptie. Natuurlijk zal
de oude Tilburgsebe gewoonte om jubilaris
sen te huldigen door versiering van de buurt
©n he-t brengen van serenades ook dan ge
volgd worden.
Het huldeblijk, waarvoor thans een inza
meling wordt gehouden, zal bestaan uit kerk
banken met bijbehoorende houten vloer, en
zoo mogelijk een zangkoor, waardoor de kerk
der Paters zeer verfraaid zal worden.
Het Uitvoerend Comité stelt ook de trouwe
bezoekers van de Tilburgsebe Capucij-neukerk
van buiten, en die zijn er velen, en degenen
die nu niet meer te Tilburg wonen, maar
vroeger de geestelijke gaven der Paters ge
noten of de Kath. Militairenvereeniging be.
zochten, welke door de Paters bestuurd wordt
in de gelegenheid een bijdrage voor het hul
deblijk te schenken. Het adres van den pen-
ningmees-ter, den heer J. M. van Blerk is
Smidspad 75, Tilburg, (girorekening 17737).
In het bisdom Haarlem.
Nader vernemen wij nog, dat de Zeereerw.
heer L. Wanna, pastoor te Ilpendam, be
noemd is tot pastoor te Obdatn.
De Zeereerw. heer J. M. Eg, thans pastoor
te Obdam, gaat rusten.
De Zeereerw. heer A. Spigt, pastoor te de
Cocksdorp, is benoemd tot pastoor te Monni
kendam.
In de kerk der Minderbroeders
te Weert.
Op Zondag „Laetare", 6 Maart a.s., zal Z. H.
Exc Mt P I. Verriet O.P., titulaw-bisschop
van Eleuterna en Apostolisch Vicaris van Cu
racao, In de kloosterkerk. S. Hieronymus van
de Paters Minderbroeders te Weert de H.H.
Wijdingen van het Diakonaat en Priesterschap
toedienen aan de volgende fraters.
Het H. Diakonaat aan: Fr. Guido Roordmk,
uit Amsterdam: fr. Nicetas van Workum, uit
Arnlhem; fr. Mariophilus Celle, uit Nieuwer-
*\mstel: fr. Livarius Versteeg, uit Hilversum;
fr Alovsius Bodewes. uit Baarn; fr. Gedeon
Stol, uit Lelden; fr. Clarentdus Straathof, uvt
Leimuiden; fr. Massaeus Toussaint, uit Kerk-
rade; fr. Silvan us van der Meer, uit Rijnsater-
woude; fr. Ascanius Willems, uit Sittard; fr.
Aemilianus van Heel. uit Amsterdam: lr. Se-
baldus Linders, uit Mock; fr. Severianus van
Waesberghe, uit Rotterdam; fr. Bartholus Ge-
lauff uit 's Gravenhage; fr. Sigibaldus Hogen-
boom', uit Oudewater; fr. Tobias Bastiaansen,
uit Roosendaal; fr. Felix Janszen. uit Delft;
fr Angelus Stokman, uit Haarlemmermeer; fr.
Trudo de Ruiter, uit Amsterdam.
Het H Priesterschap aan: Fr. Adam van der
Velidit, uit Sloten; fr. Ivo Tertól, uit 's Graven-
hage- fr. Modestinus Pöttgens, uit Kerkrad©,
fr. Amandinus Janssen, uit Blerick; fr. Arthur
Mertens, uit Teteringenfr. NaUlis Ruys, uit
Utrecht; fr. Dignus Koot, uit Delft; fr. Nar
cissus van Summeren, uit Nijmegen; fr. Ces-
laus Tijnagel, uit Rotterdam; fr. Hermas Ker
sten. uit Rotterdam; fr. Josue Groen, uit Rot
terdam; fr. Deicola Rodermans, uit Arnster-
dam* fr. Florimis Verhagen, uit Sohijmdelfr.
Edoaldus Berden, uit Blerick; fr. Claudianus
van Veldlhuizen, uit Bodegraven; fr. Venan
ti us Wortel boer, uit Rotterdam; fr. Dionysiius
Boers, uit Weert; fr. Hilarious van Rooy, uit
Metgen; fr. Pa tern us Geise, uit Rotterdam; fr.
Patri tl us Mikx, uit Rotterdam; en fr. Parme-
niius Biiller uit Voorburg; allen van de Orde
der Minderbroeders.
Bij de vermelding van de fraters Augustij
nen, aan wie Z. H. Exc. Mgr. Diepen Zaterdag
jl. de vier mindere Orden heeft toegediend zqn
uitgevallen de namen van de fraters Alexius
Sturkenboom en Lucas Hoogveld.
Verzorg haar
dagelijks
Gorgel droog met en ct
Reel. 585 DG'VS
onderhielrtmbo- i^n der Spaansche regeering tegenover, de
hulzen voor armen en on" ,""sp'lta,ten en
ls hun ontnomen. Maar uk!ki£en. Dit alles
men aan het Spaansche vom? ?°'g W6Ixl ontno'
niet missen kan. Tegen d de Jesuieten
en liefdeloosheid den <lZf daad van onrecht
Paanschen Katholieken
van den Stillen
Omgubfi' dle bldden kan den nacht en zwij
in straten, nu ook een felklirkend woord
kan spreken, dat doordringen zal tot Alcala
zanwra, president van Spanje, tot onzen H.
Vader, en tot onzen Koning Jesus Christus.
PAUSELIJKE ONDERSCHEIDING.
Naar wij vernemen, is de heer J. Segers te
Utrecht, die heden, na bijna 20 jaar het voor
zitterschap der Nationale Vereeniging vao
geheelonthouders onder spoor-, tram-> van
Gend en Loos en A, T. O.-personeel te hebben
waargenomen, als zoodanig is afgetreden door
Z. H. den Paus begiftigd met het kruis „Pro
Ecclesia et lontifice."
De Hoogeerw. heer Mgr. A. Vermeulen pas
toor van Horssen en oud-deken van het deke
naat Druten is, naar wij vernemen, voorzien
van de laatste H.H. Sacramenten.
R. K. LEERGANGEN
Aam het Psyóhoilogisch-paedagogisch insti
tuut deir R. K. Leergangen te Tilburg slaagde
voor het diploma A. paedagogiek de heer J.
j. C. Starkenbrug te Voorburg (Z.H.)
Hier te lande ie bericht ontvangen, dat in
Luanfu in het ziekenhuis der Zusters aldaar
is overleden de Zeereerw. Pater Bertrandus
Boerke O.F-M-
Dr. LUDWIG KAISER, t
Reuter seint uit Weemen, dat de dirigent
dr. Ludwig Kaiseir aldaar, terwijl hij een
radio-concert leidde, plotseling dood ineen
zakte. De luisteraars konden den slag van zijn
val liooren. Het concert wierd uiteraard on
middellijk gestaakt.
Ds. LINGBEEK'S OPVOLGER.
Evenals de beer G. Nieuwenhuijsen, die als
eerste onder ds. C. A. Lingbeek op de lijst
der Hervormd-Gereformeerd© Partij stond,
heeft thans ook de heer J. J. Woldendorp, te
Groningen, die op den heer Nieuwenhuijsen
volgde, aan bet Centraal Stembureau medege
deeld, dat hij zijn benoeming tot lid van de
Tweede Kamer in de plaats van ds. Lingbeek
niet aanneemt.
Nu komt als opvolger in de eerste plaats in
aanmerking ds. A. C. G. den Hertog, predi
kant te Rotterdam,.
Agitatie van de „Action fran$aise
Daar in het telegram over de veroordeeling
vain in roman vam Daudeit in onze courant
van gisteren een kleine onnauwkeurigheid is
geslopen. laten wij hieronder nog volgen, wat
onze Parijsche correspondent terzake schrijft:
Terwijl het „oeuvre" van Léon Daudet reeds
op den Index is geplaatst, heeft thans een
nieuw decreet van de Opperste Congregatie van
het H. Officie op grond van canon 1399, 9e van
den codex van het canoniek recht een nieuwen
roman van Léon Daudet veroordeeld. De H.
Vader heeft die beslissing onmiddellijk be
krachtigd en de publicatie gelast.
Deze roman, „les Bacchantes", is veroordeeld
op grond van de „exceptioneele obsceniteiten'
Maar de „Action Franchise", die nota bene zelf
er op moest wijzen, dat de roman niet voor
iedereen was wegens sommige „realistische be
schrijvingen", ziet in deze veroordeeling weer
„een wraakneming" wegens het publiceeren
van een brief van den voormaligen kardinaal
Billet, dien zij in haar voordeel tracht aan
te wenden, niettegenstaande de duidelijke
protesten door pater Billet nog tijdens zijn le
ven aan „les Etudes" gezonden.
Het afglijden langs het hellend vlak neemt
wel een snel tempo aan!
Waarom geen passagiersschip gecharterd,
vraagt het Eerste Kamerlid
van Embden.
Blijkens hij het departement van Defensie
ontvangen bericht is H. Ms. torpedojager „van
Galen" 21 Februari om 20 uur van Soeraibaja
naar Shanghai vertrokken, onder bevel van
den kapitein-luitenant ter zee E. A. Vreede.
BATAVIA, 22 Februari (ANETA)'
De etat-major bestaat uit kapitein-luit. t. z,
Vreede, commandant, luitenants ter zee 2e kl.
S. Visser, G. Cox, J. Winsser, P. Riedel, den
officier Marinestoomvaartdienst le kl. M. de
Vries (chef maöhinekamer) de officier Marine-
stoomvaartdienst 2e kl. J. van Hilten, de offi
cier van administratie 2e kl. P. Waltheer, de
officier van gezon-dh. 2e kl. H. van Kreel, le
luit. der mariniers P. van Gijn.
Vragen van prof. van Embden
Door den heer van Em'bden zijn aan detl
Minister van Staat, Minister van Binnenland-
scbe Zaken en Landbouw, voorzitter van den
Raad van Ministers de volgende vragen gericht:
1. Is het bericht juist, dat de Regeerutg be
sloten heeft een torpedojager naar Shanghai
te zenden?
2. Onder welke van de grondslagen, die da
Regeering als uitsluitende doelstelling
oorlogstoerusting opgeeft, brengt zij bedoelden
maatregel: de verdediging van ons grondgebied
handhaving der vermeende neutraliteit van
ons gebied, of vervulling van Volkenibonds-
plichten?
3. Hoeveel Nederlanders wonen er te Shang-
hïii?
4 Waarom heeft de Regeering tot het op
nemen van vluchtende landgenooten niet een
passagiersschip gecharterd, gelijk vanwege da
Nederlandsóhe Regeering bij vrij recente inter-
nationale verwikkelingen wel heeft plaats ge-
vonden? Acht de Regeering het bepaaldelijk
gewenscht, gereed te zijn voor de aanwending
van militair geweld tegen stnjdend© Partijen.
5 Zoo ja is de Regeering zich dan genoeg
zaam bewust van de groote en geheel noode-
looze gevaren, die een zoo zwak bewapende
Staat als Nederland tot zich trekt door zitdi
met een klein oorlogsschip te begeven te mid
den van een dermate gecompliceerde en over-
prikkelde situaüe als in Oost Azië aanwezig is.
6. Is de Regeering bereid, den torpedojager
alsnog terug te roepen?
Ook de heer Allbarda -heeft aan minister Ruya
de Beerenbrouck eenige vragen gesteld in ver.
band melt de zending van een torpedojager
naar Shanghai zoo vraagt hij o.m. welke
waarborgen de Regeering bezit dat de zending
van een oorlogsschip het gevaar van in den
oorlog te wonden betrokken niet oplevert of
niet vergroot. En evenals prof. van Embden
verzoekt hij de Regeering den torpedojager
terug te roepen en onverwijld een of meer pas-
gagiersschepen te zenden, om, zoo noodig, de
in Shanghai verblijvende Nederlanders aan
boord te nemen en naar veiliger oorden te
brengen.
MINISTER BEELAERTS VAN BLOKLAND-
De minister van Buitenlandsche Zaken, de
heer Beelaerts van Blokland, is Zaterdagmid
dag uit Genève voor korten tijd in de residen
tie teruggekeerd en heeft gisteren zijn ambts
bezigheden aan het departement hervat.
DE TOESTAND IN DE MIJNINDUSTRIE.
In verband met den hnidigen toestand in de
Ned. mijnindustrie heeft ae Prot. ChT. Mijn-
werkersbond aan de contact-commissie verzocht
nog deze week te vergaderen.
TE DECLAREEREN WAARDE
BIJ INVOER
Bij Kon. besluit is wijziging gebradht in het
Kon besluit van 5 Februari No. 2, waardoor
artikel 6 van dit 'besluit wordt vervangen door
een nieuw artikel:
1 Ter bestrijding van kosten, aan de uu
voering van dit besluit verbonden, wordt bi]l ds
aangifte ten invoer een door Onzen Minis
te bepalen bedrag geheven van ten hoogste -
ten honderd van de bij den invoer te declares-
ren waarde.
In geval van geschil omtrent de waarde
worden de in de aangifte begrepen goederen
niet vrijgegeven, dan na bijbetaling van of
zekerheidsstelling voor het te weinig geheven
bedrag".
i„Ia JUli 1923 was de strijd 'in het Roergebied
a^^'len gang. Stresemann had reeds bij den
,jer Roer-bezetting, in Januari 1923,
8aa.„1(1 dat Duitschland een tijd tegemoet zou
a°Utj&ft1Vaarin de nood en de ellende grooter
den dan alles wat sedert de dagen van
hew^'og Was geieden. Zijn voorspelling
id
De
in dien tijd met dr. Cuno als
Iijker W aan het hoofd kreeg, hoe moei
ellende, v ^tand werd en hoe bitterder de
het tot v«el de schuld. Aanwijzingen, dat
Óen in de fegeeringscrisis zou komen, wer-
talrijkeir. {j^^nden Juni en Juli 1923 steeds
landsch be|?fS6mann, die het met het buite-n-
heende, Jó Van Cuno niet eens was, en
rankrijk een krachtiger politiek tegen
Baar aanleg' "boeten worden gevoerd, schreef
on Rijkskas g Vaa het al of niet aftreden van
ver op j a- e'ier aan Dr. Janecke te Hanno-
«Wij staai7 ls' Us 1923 het volgende:
schenrdheid ?"dóen in cle oude Duitsche ver
den Partijstrjj Partij versplintering en van
bit te maken en het is dikwijls moeilijk om
zondigd w-orqt a*ln welke zijde het meest ge-
het nabijzijy. ^6n ieder denkt slechts aan
toekomst, die .6 6n slechts weinigen aan de
fins ligt.
Heden lmnnen W>V
een aanvang
maken met de reeds lang door
ons aangekondigde mn een
de „politieke nalatenscl I
van Duitschlands grootste
liedendr. G. Stresemann-
leider, die in Huropa's jongste g -
schiedenis, in een periode van
litieke, economische en geestelv^
vermarring, een grootsche
dachte, die der Fransch-Duitsc e
verzoening nagestreefd heeft en
daarbij belangrijke successen wis
te boeken, heeft een aantal doen
menten en brieven nagelaten, ivaar
in men zijn intiemste gedachten,
maar ook zijn visie op het wereld
gebeuren als op den voet kan vol
gen. Een documentatie, welke on
getwijfeld een helder en vaak ver
rassend licht op de na-oorlogsche
ontwikkeling werpt. Red.
«Ik was verleg,
werkelijk zeer duister voor
ba week twee dagen ia Ber
lijn en had daar gelegenheid om met de ver
schillende partijleiders over den poli-tieken
toestand te spreken. Zij telegrafeerden mij,
dat de regeering Cun-o om redenen van buiten
landsche politiek aan het bewind moest blijven.
Mij lijkt het zoowel om redenen van binnen-,
als buitenlandsche politiek thans niet nood
zakelijk tot een regeeringswissel-ing over te
gaan. Bovenal moeten wij toch eerst het ant
woord van Engeland afwachten om aldus de
politiek, waarmee door den nood-toestand en
het memorandum een begin is gemaakt, tot
c®n zeker eindpunt te brengen. De „Frank
furter Zeitung" heeft onlangs terecht uiteen
gezet, dat op het oogenblik een andere pcü-
tiek, dan die welke op Engeland steunt, niet
mogelijk is, omdat men met F'rankrijk slechts
op de basis van het opgeven van het lijdelijk
verzet tot den een of anderen nieuwen modus
zou kunnen komen.
„Voor de Roerbezetting had de regeering-
Cun-o zeer goed voeling met Frankrijk kunnen
houden, en volgens mijn meening dit ook moe
ien doen, omdat het zwaartepunt van de ge
heele politieke beslissing in Parijs ligt. Het
was ongetwijfeld een fout slechts op Londen
eu Washington te steunen. Deze fout is ech-
er thans niet meer goed te maken. Boven
den kan slechts dan tot een wisseling van re
geering worden overgegaan, wanneer dat zon-
er zeer hevige beroering in de binnenland
se ie politiek kan geschieden. Dat lijkt mü °P
het oogenblik niet goed mogelijk. Desniette
genstaande moeten wij de kwestie van kabi-
ne sv, jziging onder het oog zien, want Cuno
langt niet aan zijn positie en zoekt naar een
gelegenheid om zijn functie van Rijkskanse-
ïer neer te leggen. Als wij dan niet de inner-
e ee,1'heid op het spel willen zetten, moet
alles w-orden gedaan, om hetzij op grond van
een van te voren overeengekomen program
ma, dat de sociaal-democraten bindt, een re-
geeiing der Groote Coalitie onder burgerlijke
ei mg te krijgen, hetzij een burgerlijk kabi-
ne waarvan noch Wirth noch Hermes de lei
der mag zijn, Eca- burgerlijk kabinet als op
volger van de regeering Cuno zou ik ongaar-
ne zien, want dat zou slechts op den goeden
wi or sociaal-democraten aang^vezen zijn,
welke hij ©ike regeerings-wisseling opnieuw
gekocht moet worden, en een dergelijke re
geering zou veel moeilijker werken dan een
die slechts een of twee socialistische ministers
zou bevatten.
„Ik ben hier in Hamburg voor een kuur, die
ik echter naar aanleiding van de bijeenroe
ping van den Rijksdag moet opgeven. Ik hoop,
dat de parlementaire zittingen in Augustus
zonder al te groote schokken voorbij zullen
gaan, want de openbare meening in Duitsch
land is helaas al genoeg geschokt".
Het tenietgaan van den intel-
lectueelen middenstand.
Op 12 Aug. 1923 trad dr. Cuno af; rijks-
president Eber-t verzocht Stresemann om een
regeering te vormen, Stresemann nam deze
opdracht aan en slaagde den volgenden dag
in het vormen van een coalitie-regeering. die
zoowel door de sociaal-democraten als de Duit
sche volkspartij gesteund werd. Deze Groote
Coalitie bleef echter slechts honderd dagen in
het leven. Den 23sten November viel Strese
mann door een motie van wantrouwen van
den Rijksdag.
De regeering-Stresemann had niet in het
minst met economische moeilijkheden te kam
pen. De mark stond lager dan ooit: 2% 111 d"
lioen mark was één gulden waard. De prijzen
stegen in een uiterst snel tempo. De loonen
daalden, over het geheele land braken stakin
gen uit. Onder deze economische moeilijkheden
leden niet alleen handel en Industrie, maar ook
de intellectueel© middenstand. Hoe Stresemann
hierover denkt, blijkt uit het antwoord, dat hij
gaf aan een deputatie van het „Schutzkartell
für die notleidende Kulturschicbt Deutsch-
lands", welke bij den Rijkskanselier voor zijn
belangen opkwam.
„Dikwijls krijgt men den indruk alsof alle
problemen, waarvoor de wereld zich tegen
woordig interesseert, zich tot economische en
financieele kwesties beperken, en meer dan
eens wordt de indruk gewekt, alsof de periode
na den oorlog en na de revolutie, ten gevolge
vari den gehelen toestand, waarin Duitsch
land zich bevindt, in nog grootere mate het
karakter van een materieel tijdperk draagt,
dan dit helaas na de overwinning van Duitsch
land in 1871 ten gevolge van de snelle tech
nische en economische ontwikkeling het geval
is geweest. Wie de dingen zoo beschouwt, mis
kent, geloof ik, de werkelijk drijvende facto
ren 'bij de opkomst en het verval der volken.
Gij hebt van het verlies asn diagers der cul
tuur gesproken. Onlangs heb ik in den Rijks
dag aan het adres van Frankrijk de verge
lijking gericht, wie wel meer verloren zou
hebben, een volk, dat in een provincie de
ruïne van fabrieken en woonhuizen te betreu
ren heeft, welke in eenige jaren weer kunnen
worden opgebouwd, of een volk, da.t de dragers
van zijn cultureele leven in die mate verloren
heeft, als dat bij buitschla-nd het geval is ge
weest.
„Dit verlies aan intellectueel bezit om bet
te herstellen is veel langeren tijd noodig dan
voor den opbouw van ruïnen is voor ons
ondragelijk. Ik erken dan ook den plicht van
den staat deze lagen van het volk in de eerste
plaats ter zijde te staan, want wanneer zij er
ellendig aan toe zijn, dan zijn zij dat door hun
gezindheid jegens den staat.
„Zij waren de dragers van het patriottisme,
zij waren de dragers der oorlogsleeningen en
daardoor in de eerste plaats ook de dragers
van al de vermogens, welke verdwenen zijn.
Zij waren voorts de dragers van die opvatting
van het Duitsche leven, die niet in speculaties,
maar in beleggingen bij de spaarbank en in
hypothecaire beleggingen tot uiting kwam, en
alles, wat in Duitschland aan vermogen is ver
dwenen, had deze klasse gedragen, welke niets
van speculatie wilde weten en niet anders
wilde dan een gezonden vermogensgrondslag,
het resultaat van een arbeidzaam leven.
Geen nivelleering.
„Als de staat niet bij machte is om aan
die daling der valuta, aan de gevolgen van een
verloren oorlog en van een ruwe onderdruk
king van het Duitsche volk weerstand te bie
den, dan heeft de staat ten minste de ver
plichting, de belangen van hen, die in dezen
noodtoestand zijn geraakt in de eerste plaats
bij de wetgeving te behartigen. Dit is echter
niet het eenige probleem. Zoover wij de dingen
kunnen overzien, hebben zich bij ons in
Duitschland, ten gevolge van deze ontwikke
ling, opvattingen ingeburgerd, welke niet ge
zond zijn en moeten verdwijnen. Men heeft het
verschil tusschen handarbeid en geestelijken
arbeid niet meer willen erkennen. Men maakt
heelemaal geen verschil meer tusschen hoofd
arbeid en eenvoudigen handarbebid. Maar de
mensehen zijn niet gelijk. De menschen zijn
verschillend, de geestelijke krachten der men
schen zijn niet bij een ieder dezelfde. Uit het
volk komen de krachten, die naar boven wil
len. Een tegenhouden van die krachten, welke
uit het volk voortkomen, en die bestemd zijn
om leiding te geven, is een ndvelleering, welke
wij niet kunnen dulden. Slechts dan als wij in-
tellectueelen meer presteeren dan anderen,
zullen wij weer kunnen inbrengen, wat de ver
loren oorlog ons ontnomen heeft.
„Dan is er nog een derde: wij zien in onze
ontwikkeling heden ten dage symptomen,
welke mij bijzonder bedenkelijk voorkomen.
Ten gevolge van het verval van onze munteen
heid zien wij aan den eenen kant een steeds
grooter wordende opeenhooping van bijzonder
sterke krachten en aan den anderen kant een
steeds grooter wordend aantal menschen, wier
bestaan van anderen afhankelijk is. Ik zou mij
niet gelukkig gevoelen in een land, waarin geen
groote tussohenlaag zou bestaan tusschen de
groote massa en het kleine aantal kapitaal
krachtigen, niet alleen een cultureele tussohen
laag, maar ook een industrieele. Al ben ik ook
van oordeel dat niet alleen uit de hutten der
armen het goede komt, zoo wensch ik toch
een gezonde „vermenging", gelijk
hadden, zoodat de jongeling uit bekrompen
omstandigheden zich omboog kan werken tet
een positie, welke voor zijn vader niet wegge-
legd was. Wij moeten weer hoogachting krij
gen voor de geestelijk-ontwikkelden,
wij dat vroeger hadden Een sterke mtelteo-
tueele middenlaag in Duitschland is ook een
actieve post op onze buitenlandsche Pok«e^
in een tijd, waarin wij den actieven post van
een politieke macht of van een Duitsoh leger
niet meer bezitten.
„Wie ziet heden ten dage nog in Duitschland
den intellectueelen middenstand? De vreemde
ling ziet het haastige leven in onze groote
steden, den nieuwen rijkdom en vraagt zich
af: Wat is er in Duitschland veranderd? Ik
wil aan het woord van den dichter herinne
ren" Die Welt hat keine Seele, hat sie kein
Deutschland mehr!" Op het intellectueel
Duitschland moeten wij de opmerkzaumheid
van andere landen richten en niet steeds
slechte van ijzer, kolen,, katoen dergelijke
dingen spreken! Reeds eenmaal hebben wij
moeilijke tijden beleefd na de instorting van
Pruisen, na den vrede van Tüsld H6t ko^
mij voor, dat het tijdvak van 1807—1813 de
grootste tijd van een
volk geweest is, niet de
Ujd der opkomst zelf. Pruisen was even leeg
geplunderd als wij thans, tal van steden wa,
ren bezet. En in dien tijd gaf Pruisen de we-
reid een groot voorbeeld door de stichting van
de Universiteit van Berlijn, in een tijd van de
grootste economische en financieele ellende.
Deze universiteit werd ingewijd met het prach
tige woord van een Pruisisohen koning: „Der
Staat muss durch geistige Krafte ersetzen,
er an physischen verloren hat Ik wil
geen bitter woord over het Berlijn van heden
spreken. Misschien hebben wij aan aanzien ver
loren. omdat de menschen, die tot ons komen
het gevoel hebbeh, dat wij niet eens in steat
zijn ons ongeluk met noblesse te kunnen dra-
gen, maar in een roes van lage genoegens op
gaan. Als uw vereeniging haar invloed doet
gelden om in dezen tijd van diep verval en
deze tijd zal nog lang duren, zedelijke
krachten in het volk te wekken, opdat men
zich weer bewust wordt van de beteekems van
het geestelijke, dan zult gii de basis gelegd
hebben van den Duitsahen wederopbouw.
(Nadruk verboden).
