ERFENIS-SPEURDERS
Langs een omweg
GEVEDERDE VAGEBONDEN
Arme vrijgezellen
Ma-GOMBO EN DE OUDE GODEN.
GEHEIMZINNIG LICHT
:mm
HOE ER GELEZEN WORDT
WOENSDAG 24 FEBRUARI 1932
hTtPrafoiSnilt °f h6n ton zwerf!
tochten al ol niet onopgemerkt verirezellen
wmmm
Set opsporen va® erfgenamen vaflt niet mee,
w lijkt het dan, 'tot erfgenamen uit den
'ard -van de aaalk atLs paddestoelen uit den
(i opschieten, zood-ra er iets o-ver ©en erf©
11 is ruchtbaar wordt. Maar die moeilijkheid zit
iuist In (het laatste. Het va.lt Biet mee iin een
Broot land,, dat 'bovendien suilt een bewogen
geschiedenis va® heen en weer trekkend»
"TBai'Saton achter zidh (heeft. Daarom hebben
tie 'beroepsspeurders naar erfgenamen., waar
over we het laatst hebben gehad, het in de
Vereenigde Staten lang niet gemakkelijk en
Stat gebeurt dikwijls, dat hun zoeken en rt,e"'r®"|
en werkeai van jan-en zonder eenig resU'
blij fit en daardoor voor ni ets te e*dn*fo aa^1
toen de beroepsspeurder pas *«n.j^^a.tiSe
opstrijken, ais de erfenis aan de
ei'fgeniaimem wordt uitbetaald. is>
De vraag, of een erfgenaam dia
teoet door den rechter worden Bn hou
gaat daarbij niet over één ke). wordt het,
ouder de erfenis te, des te J- moeilijker,
den rechter te overtni^n^^^
het noodige materiaal te ,„,,.wii.TM!*te
Als materiaal doe® son? °L.
dingen dienst. Het .belawnjfact ziyn intussen
geboorteacten, iaouwpaPierem. acten van ovei-
1 Ij den. paspoort en die blijken dus nog w
voor iets goed bungersahappapiereu» oU<13
brieve®, belastingbiljetten idem idem als
voor die paspoortemspaarbankboekjes °'c-
deze papieren echter zijn slechts van toetrek-
-JcelHjlke waarde, indien de man, die een erfenis
achterliet, to.v. Smitih heette óf Jone» of een
anderen, in de Engedecli sprekend® weoenl veel
voorkomenden naam droeg- was -J- eeu
geval, waarin de overledene Low©i> heette.
Hij was burgemeester van een stut in den
staait Indiana geweest en 0.uf> VÜ'
en zeventig duizend dollar nagelaten zonder e*
«enige bestemming voor aan te wijzen. Diverse
heamepespeurders maar fa- iep bokken
zich li pit °-eval" aan en togen oip onderzoek In
rSt^ van den Burgerlijken stand van
New-Yoa-k vanden waarvan de
man den naam tow«y droeg. D;t was op alCj,
nog niet zoo eng Maar van al ,deze 26s
heette die man John en de vrouw Mcury. De
overledene had vroeger wel eens gebracht ziin
familie op te sporen, maar was hierin niet i
rilaagd. Als jongen had men hem te een oLT
dingsseo'tioM geplaatst en later bij een hJL
toet land aan het werk gezet en zij®
sadden nooit meer iets van zich laten Wen
Lowervs eemige herinnering uit zijn kindertijd
nms, dat hij toen hij zoowat zes jaar oud was,
met een zusje j® ,de New-York»alie Bower v
Bpeeuite. Hij wist naff <b«eA goed, dat au smalt,
Jn->ui)len had, kon zich echter baar naam met
fneer hertenoren. Hij vond haar noöh zijn
traders ooit terug. I-In ook de speurders babbe.i
nimmer een bloedverwant van burgemeester
Lowery kunnen ontdekken. Er vleil niet de g©
tringste aanwijs ag op te apo,ren.
Vr-oeg» «lwev6n de huisvaders in de Vor-
eemiigde Staten <u- divers»? belangrijke gebeur
tenlissen in den funimehij,bei neer. Deze ge
woonte heeft t.mns ee^. üf>„ellcm,(iön tie be
staan, De menschen Uioeu geen Byi1)els meer.
Dank zij deze "ont® hegft intussctoe® vroe
ger menigeen zijn recht op deel van eM
erfenis kunnen bewijzen.
De moeiflifWheden van den «peurdar naar erf
genamen nemen toe, naai-n,ala gedeelten
•van het land «oeken. minder
kort zijn bevolkt. In het sin,da eeuwe.,, bewmlkte
Nieuw Enigeland valt liet gemakkelijk n
gevallen van een familie uit te plui2t,n' e 0
eijn er getallen van vijftig tot zestig 3
ouders na, te gaan. De mensahen women"
groot-
«r vaak
Bimds honderd en meetr jaren eu weten tot m
de kléinste bijzonderheden, in hoever-r® Ze met
die of da e verwant zijn. Vooral wouwen toonen
Biöh dikwijls leveudie registers van de® ru,..
gertlijiken Stand.
Maar im sinds betrekke! ijk koiten tijd be
volkte staten als In<diana, Wyomlmg. iI'.iipsnr^
etc., die voornamidijk dooir Im-moigirautan a
Europa werden bevolkt, is het soms als het
Boeken naar een naald in een hooiberg.
Soms hieeè't de ben-oepsspaun-deir naar erfge.
namen slechts enkele aamiwijtategen en daardoor
vindt men in de Amerikaansche ibladen wei
eens een advertentie, waarte van ee® oyer-
ledene wordt verteld, dat hij in 'het jaar zoo en
boo dlie en die stad 'bezoöht en toen een toaaa-vi
Ihad, of dot daar en daar een tmet ©en soldaat
getrouwde aus van ihem leefde
In de lijst van de niet opgeëisdhte enfendssen
vindt men uit vrijwel alle lauden etaimimiende
r.fimen. Er kornit o.a. een zekeire pdns Kaïropat-
®^'n op voor, een Russische baili-iing die volgens
"aeit zeggen ewi generaal was In het legeir va.i
de® itsaaf en ai,ah enkele jaren geleden in New-
Yark ophdald. Zijn erfgenamen hetoben recht op
eijn n»i atensclia.p van een 'hailf miiliioen dollars,
maar zijn tot daisver nog niet komen opdagen.
Slachtoffers van de bolschewlstisohe revolutie?
Of levein ze misschien nog in Sovjet Rusland,
verarmd, veracht en verlaten, zonder te weten,
dot er im de Nieuwe Wereld een fortui® op hen
Jitgfc' te wachten? De beroepss peur tiara naar erf
genamen hebben het niet kunnen uitmaken.
Een ma"- «e iang reis wag geweest. werd
door zun alecht het 6taUon geliaald en
met een h.k gebaar begroet.
„Slecht 1 Vr°eg menheer.
„Ja mflnhee e tamme ekster is dood".
,,Zoo, hoe kwaui dat?"
„Denkelijk 1 dal ."'''"^'^bvleesch gegeten".
„Hoe kwam h'J oaaiaan?"
„Van onze rijpaarden".
„AVat! Zijn die dan ook dood'"
Ja 7ii stie''veQ van schrik
'- a' 81 s- en oversiianning
van den brana -
„Wat voor brand;
-Toen 's nachts uw huis afbrandde"
-Mijn hulB? Waimeer te dat afgebrand?„
,,In den uachf van de begiafenis"
„Wiens begrafenis?
„Van Uw rnoe-der, die stierf van schrik over
den dood van uw vader".
„Mjjn vader ook dood?"
„Ja, door het verlies van zijn vermogen».
„Lieve Hemel!"
„Ja. ik dacht, ik zal maar met dan ekster
beginnen",
rit, menschen spreken wej eens over volks
verhuizingen. En ^'denken er dan niet aan,
dat volksverhuizingen ook in de dierenwereld
plaats vinden en vaak om dezelfde redenen,
die in de geschiedenis der menschheid de vol
ken ver weg van hun oorspronkelijke woon
plaatsen hebben doen trekken.
Bij de dieren leiden intussche® merkwaar-
dige redenen tot een volks-verhuizinc en het
gebeurt wel. dat ze door de menschen ergens
Soms is het slechts een klein II!, T
dat „verhuist", maar het aantal dieren,
voor dit kleine gmtai ln !''""1 Wijkt
met het gevolg, dat hn! ^rad'J« t9
"Un getal schrikbarend
vaf ïsJ^ït met 16061116 tijden het gC"
een groep Am&r ka!!nrrerieUWen- In 5 b™cht
do. had v.-,„ nen- die een reis door Euro-
Vereenigde staten Vi3ftig spreeuwen naar de
bekend waren Waar de TOgelft tot dan on'
Vork hartetevgeW668t' 26 werden ln New
stuur deed v, verwelkomd en het etadsbe-
bouwen r 611 daar vogelhuisjes voor hen
Men k 'fT ^en tot broeden aan te moedigen,
spreeil' 'derbij in de veronderstelling, dat
con! W°n rupsen en andere boomparasieten
'"'"'erden, maar zag zich spoedig bedro-
6' bleek, dat alleen de jonge spreeuwen
1 1 met dergelijk voedsel tevreden «telden
1 dat de ouderen meer op zaden en vruchten
l °t waren. Inplaats van het hunne bij te
dfagen tot het behoud van de nieuwe New
orksehe plantsoenen, bleken ze er eerder
schadelijk en ze haalden zich er de ergernis
van talrijke dierenliefhebbers op den hals,
door overal waar ze konden de nesten van
kleinere vogels als roodborstjes en zwaluwen
te vernielen en het materiaal er van voor hun
eigen nesten te gebruiken.
Intueschen, dank zij de aanvankelijke go©
de zorgen van het New Yorltsche gemeente
bestuur, hadden de spreeuwen zich weten te
acclimatiseeren en men zag hun aantal met
den dag groeien. De spreeuwen nestelden
zich allerwegen en trokken verder het land in,
waar ze in de korenvelden overvloed van
voedsel vonden.
De spreeuw of Passer Domesticus, is sinde
onheugelijke tijden de metgezel van den
mensch geweest en volgens de Romeinsche
schrijvers heeft hij den heelen loop van de
Romeinsche beschaving gevolgd. Toen de Ro
meinen Engeland veroverden, verscheen de
kleine, levendige vogei ook daar en van JSnge-
land uit begon bij zijn zwerftocht over de we
reld. Kngeland stichtte een nieuw wereldrijk
en Engelsche kolonisten trokken naar Indië,
Australië en Nieuw Zeeland, waar de spreeuw
zich ook spoedig een flink plaatsje onder de
zon veroverde, terwijl hij van daaruit waar
schijnlijk op eigen gelegenheid naar China
en Japan trok.
AVaarom de spreeuwen de Engelschen niet
naar Amerika vergezelden, valt niet zoo ge
makkelijk na te gaan. Men kan alleen het
feit constateeren, dat ze zoowel onder het En
gelsche gezag ale latei- in de Vereenigde Sta
ten onbekend waren. Maar ze hebben er hun
schade ^haa Va de vijftig ,n 1850 heb.
jjen ze zich tot de miliioenen of liever tot de
ontelbaren vap A^eaw<>ordig ontwikkeld Ze
trokken van de Atlantis0he kust <3,
in. volgden do Pioniers en leefden dankW
van dier noesten arbeid. Men vindt ze thans
zelfs in Noord Canada en la Sib6rië tdaa3
Noord Canadeesche en Siberische spreeuwen
zijn er trekvogels geworden, di© in dfcn w™
naar Zuidelijker streken emigreeren. Hftt
de eenige spreeuwen, die niet blijven, waar zo
eenmaal beland zijn.
De spreeuwen, die vroeger met zooveel
enthousiasme in do Vereenigde staten ver!
welkomd werden, worden er nu als een p6st
beschouwd. En men beraamt alle mogeiijke
middelen, om hen uit te roeien. Een profes.
sor heeft al uitgerekend, dat o.a. in de iand.
bouwprovincies van don staat Iowa de spreeu
wen jaarlijks 875 ton zaden verorberen en dat
het gemiddelde percentage zaden In hun voed.
861 S6.2 percent bedraagt. In Californië ja
mpn al op groote schaal met het uitroeien
v-an spreeuwen begonnen ©n een vliegenier
heeft daar over een groote oppervlakte vergif.
,'Sde zaden uitgeworpen, maar tot dusver zon-
u Veel resultaat De spreeuw houdt van groo-
gezinnen, hij vermenigvuldigt z'ch aIs de
„..."to®51 «n is in dezelfde mate aan de men-
ttiin'! gphecht, voor wie hij gewoonlijk niet de
Vr«es koestert. En de geleorden bewe-
viiióa de sPreeuw niet de rat de grootste
^an de mensehen kan worden genoemd,
biiznn alIerlel ziekten verspreidt en tevens
er VUÜ ie. Zijn gevederte is zoo smerig
,en zi°h nmar kan indenken. Hij t00Pt
dus ook in dit opzicht een echte vagebond.
De onderdanen van Kemal Pascha, voor zo©
ver ze den huwbaren leeftijd hebben bereikt,
zien onaangename tijden aanbreken Kemal
Pascha heeft hen geëmancipeerden uit de
vrhZmV1"1 de° har6m naar de persoonlijke
de regeering der suRanl'°6gf lmme/S- °ndfl6'
even slaafsch onderwornen jonge"1
zijner ouders als het Turks?! n!
onde.-s zochten een bru,?!?Che "T'6' a
u ld eg om voor hun doch-
ter en voor hun zoon een bruid. Beide partijen
ve?el"en He?iieltegPnhPid 200 soed als "ietS
te vertellen. Het ligt voor de hand, dat Kemal
Pascha s hervorm,ngsmaatregelen zoowel door
de Turksche, meisjes als door de Turksche man-
„en boogeluk werden geapprecieerd. Maar ze
toonen zich hoogst ondankbaar voor de verleen
de vrijheid en we door halsstarrig te weige
ren, in het huwelijk te treden. Het kwaad der
vrijgezellen bedreigt rurkije s toekomst en Ke
mal Pascha heeft daarom in navolging van zijn
collega Mussolini besloten een vrijgezellenb©
lasting in te voeren.
De nieuwe vrijgezellenbelasting moet worden
betaald door all© vrijgezellen tusschen de vijf
»n twintig en vijf en veertig jaar. Voor de vrou
wen ja jatuaeciien een uitzondering gemaakt-
De bejaarde nicht beschreef nauwkeurig alle
ziekten en sterfgevallen tot te de zeer verwij
derde takken van de familie en niet onmogelijk
had zij haar gewetensvol relaas tot het wel
en wee der huisdieren uitgestrekt, wanneer
zij zidh niet plotseling bezonnen had. Toen
zette zij resoluut een gedachten-streep en ging
voort:
Eigenlijk weet Ik niet eens, Eer-
waande Heerneef, of u dit alles nog wel vol
doende interesseent. Ik, oude vrouw, leef
teveel in het verleden, dat zooveel troost
geeft aan wie eenzaam zijn en weinig meer
kunnen doen. Maar voor u is -dat zoo geheel
anders. U leeft onafgebroken in een heerlijk
heden met groei en wasdom allerwegen! U
ziet het Godsrijk zich uitbreiden onder uw
gezegenden arbeid: een arm volk heft zich
op, donkere levens worden wedergeboren en
uwe hand leidt de doiende zielen naar het
Paradijs
Toen de missionaris in de voorgalerij van
zijn bungalow dezen brief stond te lezen, zag
hij met een beetje wrevel dat het blad papier
beefde ln zijn hand. Van allen, dlie hem in den
loop der jaren schreven, was alleen (le-ze nicht
hem trouw gebleven: de anderen waren dood
of zij vergaten hun verren bloedverwant in de
duizend zorgen van het leven. De missionaris
ontving het nieuws van zijn éénige briefschrijf
ster gewoonlijk in een stemming van weemoe
dige geamuseerdheid, maar diepe emotie gaf
hem de ijverig bijgehouden famlHe-kroniek niet
meer. Hij liet hot blad papier op tafel vallen.
AVas hij dan zóó moe? AVerd hij misschien oud?
Hij ging zitten en streek met zijn hand over
zijn baard. De tocht was zwaar geweest. Veer
tig kilometer per motorfiets in die warmte
Het boschpad, gaandeweg uitgesleten en be
gaanbaar geworden, eisohte toch een omzichtig
rijden met gespannen zenuwen. En dan de
zoete dampen van het giftig moeras en ten
slotte de kale vlakte
Maar had hij dezen tocht niet honderd keer
gemaaikt Moesit hij, een vent van veertig
jaar, hier met trillende leden zitten, terwijl
de dag nog nauwelijks begonnen was? AVas dat
nn vermoeidheid of.... wat anders?
Ma-Goim-bo was altijd het urtendelljkste
dorpshoofd van den omtrek geweest, maar t©
vens het moeilijkst© om vat op te krijgen. Heel
zijn talrijke fiamilie was in de® loop der jaren
bekeerd en zijn kleinzoon zou naar de Latijn-
sche school gaan, toen de oude nog van geen
christendom weten wilde. Eigenlijke belemme
ringen waren er niet: bij-vrouwen had M8.-
Gomtoo nooit gehad en hij leidde een onbe-
rispelijk weduwnaarsleven. Van den waren
aamfl van zijn verzet bleek niets uit zijn ent-
w ij kende antwoorden. Wanneer kwam MA-
Gom!)o eens luisteren naar het woord van den
"W ijzen Heer Tja, Ma-Gombo ha<d het heel,
héél druk.MA-Gombo had pijn in zijn be©
non.Ma-Gombo kom niet weg zonder vrouw
in huis Dan stond zijn gezicht heel sip en
omnoozel. Maar soms was er een ondeugende
glinstering in zijn slimme oogjes, de uitdruk
king van den vroolijken twijfel, dien hij achter
zijn zoetsappige uitvluchten verborg. Waren
er geen booze geesten van den nacht Waar
om kwam Ma-Gombo dan nooit bij het avond
gebed Tja, tja, als nu eerst eens de regentijd
voorbij isInmiddels bad een kleine jongen
tusschen zijn vele Iets-uren eindelooze rozen
kransen.
Ma-Gombo is zelf komen vertellen, diat hij
onderricht wilde worden. Heel onverwacht, op
een avond dat niemand aan hem dacht, ver
scheen hij aan de pastorie. Hij bleef tijdelijk
in de buurt van de kerk wonen, was een mid
delmatig doop-leerling, maar maakte toch zijn
vorderingen en bon na verloop van tijd to©
galaten worden. Zijn Doop was een heele plech
tigheid. MA-Gombo ging zwijgend en gelukkig
naar zijn dorp terug. Een uitblinkend Christen
hij noodt geworden, maar hij nam correct
ztfn plichten waar en hij was vriendelijk tegen
over zijn pastoor bot in het zoete en zijige toe.
MA-Gombo was na den heeten tijd telkens
Pen jaar ouder, zooals ieder mensch, blank of
zwart, rijk of arm. Maar bij MA-Gombo leek
het
opeens met sprongen te gaan; hij kon er
w uav.1, opi uug vu w (jiahiu-, iuij m ui i tyj
b eén jaar wel vijf Verliezen en onder zijn
sufcelbeenderen vielen holten, waar wel een
'st i® gestoken kon worden.
MA-Gombo werd ziek: bij toeval en langs een
omweg hoorde de missionaris ervan en dat
leek hem een onregelmatigheid. De motorfiets
vond Snorrend haar weg tusschen de reus
achtige boomwortels, die lange het boschpad
klauwden, en over het smalle dijkje door het
zompig moeras.
MA-Gombo wendde zijn hoofd af toen ue mis
sionaris binnenkwam; zijn hals zag grauw en
zijn dunne beenen trilden van koorts onder
den gevlochten deken. Hij sprak geen woord
dien morgen en maakte een afwerend gebaar
bij iedere toespeling op de eeuwigheid en de
voorbereiding tot de groote reis naar dit eind©
loos land. De missionaris gaf hem den zegen
en zette medicijnen neer bij zijn rustbedtoen
bij buiten kwam zag hij dat rondom de hut
een nauwelijks zichtbaar greppeltje gegraven
tvas met reepjes leer en steentjes gevuld, die
de kracht hadden om alle kwade Invloeden van
den zieke te weren.
De missionaris heeft niet lang getalmd met
zijn tweede bezoek; de onrust om het lot van
den ouden man dreef hem spoedig weer het
boschpad op. In de hut stonden de geneesmid
delen onaangeroerd in een hoek en de mi©
sionaris zag tot zijn bittere ontgoocheling dat
het schild van het Heilig Hart aan den wand
Was weggenomen. Aan den spijker hing een
stoffig vlechtsel met kralen en vogel-beentjes:
bet was de rommel die de toovewaars van den
stam geliruikten bij hun bezweringen.
Tusschen het plankier en de gebarsten lee-
fflen wanden, onder het gevlochten dak van
dorre rietstengels, op den paar meter harden
onbekleeden grond van zijn geestelijk wing©
West, heeft dien morgen de priester den strijd
aangebonden. Hij heeft nog éénmaal met beden
en vernederingen een ziel betwist aan de on
gekende machten van het donkere werelddeel.
Nog éénmaal stond hij alleen tegenover de
vreeselijko werkelijkheid die eeuwen en eeuwen
dit volk had beheersoht. Hij vocht tegen alle
oude riten, alle amuletten der toovenaars, alle
geheimen der natuur, alle gestalten nit de pri-
teitleve sagenwereld. De hand die 's morgens
de zon verheft, de booze dwingeland die het
onweer zendt, de goede geest, die uit zijn over
vloed het koren laat rijpen en a\ de stemmen,
die bij nacht fluisteren in den wind, verzetten
zich tegen deze verovering. De vaideren waren
opgestaan ter bescherming van dit hun laatste
bezit, uit vuu-r en water, wolken en wind wa
re»- de wezens komen aantreden, die als een
onzichtbaar cordon dit bed badden omsingeld
ea ontoegankelijk gemaakt voor den vreemd©
llng. En de blanke ma® had niets dan den
versleten rozenkrans, die zijn moeder hem
meegaf, en het ondoofbaar licht van binnen,
dat hie,r niet werd aanvaard.
Met droevige oogen heeft MA-Gouibo de®
missionaris na-gestaard toen hij de hut ver
liet. Zachtjes ronkte de motor en MA-Gombo
hoorde het wegstervend geluid. En geduldig
wachtte hij tot de oude vriend daar zou zijn
om uren aaneen de verwarde refreinen te
murmelen, die ook eenmaal den doodsstrijd der
vaderen hadden begeleid.
Het was op dien morgen, dat de missionaris
de® brief ontving va® zijn niefht. Het Is de
laatste geweest, dien zij hem schreef, want
koot daarna kwam een rou w-geronde cdreu-
laire melden dat zij gestorven was.
De missionaris is nimmer meer naar het
vaderland weergekeerd. Hij ligt begraven bij
het nieuwe kerkje in het dorp, dat MA-Gombo
eenmaal i® wijsheid bestuurd heeft. De heide
nen hebbe® het verlaten en zijn dieper het
bosch in getrokken. MA-Gombo was de laatste
die er 's nachts onder ontzaglijk misbaar en
bij het licht van hooge vuren, gehurkt en met
al zijn wapens, 1® den weeken grond bij de
rivier is ter ruste gelegd. Volgens de oude zede
is er dagen lang geklaagd, gedanst em gegeten
op d'ie piek.
He heugenis aan de® missionaris Is nog
zeer levend gebleven en men herinnert zioh
zijn goedheid voor iedereen, christen of niet-
ohriste®. De zwarte parochianen laten zelden
zij® graf zonder bloemen. Maar hij nieuwe
maan, als de afgestorvenen dwalen over de
aarde omdat aan het firmament het licht is ge
doofd, kome® vaak de heidenen aangeslopen
uit het bosdh om versche vruchten te leggen
aan de® voet van het houten kruis: voedsel
op den langen tocht van den blanken ma®
naar het eeuwig vaderhuis,. JAN N.
Spokende lichtenEen spookachtige
titel. Een titel, die aan de verzinsels uit den
duim doet denken. Maar er bestaan toch wer
kelijk spokende lichten, lichten, plotseling ver
schijnend en plotseling verdwijnend en door
dezelfde, zelfs voor de grootste geleerden on
verklaarbare oorzaken veroorzaakt.
Sinds eeuwen sloeg den zeelieden de schrik
om het hart, wanneer ze in de toppen van de
masten en aan de uiteinden der ra's geheim
zinnige lichtjes zagen dansen, 't Sint Elmus-
vuur, zeiden ze dan en schudden neerslachtig
het hoofd. Men weet nu, dat het Sint Elmus-
vuur door zich in de lucht bevindende electrl-
citeit wordt teweeggebracht. Van talrijke an
dere, gelijksoortige verschijnselen heeft men
tot dusver echter nog geen verklaring kunnen
vinden.
Te Ringstead Bay, aan de Zuidkust van En
geland, wandelde op een middag van het jaar
1876 (het is lang geleden, maar het verhaal
werd officieel geboekstaafd) eenige dames
langs den rand van een rots. Het weer was zoel,
af en toe zwierf een bliksemstraal door het
luchtruim. Alles wees op onweer. Opeens za
gen de dames rondom zich geheimzinnige licht
bollen, zoo groot als biljardballen, sommige
vlak langs haar heen zwevend, maar steeds
aan een snellen greep ontsnappend. Do hollen
groeiden in aantal en op een gegeven moment
was de geheele omgeving met duizenden ge
vuld.
Deze ervaring van de twee wandelende da
mes Is er een uit talrijke. Enkele zijn te dan
ken aan een vruchtbare fantasie, maar an
deren werden zelfs door geleerden, die zich het
onderzoek naar dergelijke geheimzinnige lich
ten tot doel hadden gesteld, met eigen, eri-
tisch toeziende oogen waargenomen. Een z©
kere Dt. Luckiesh heeft zoowaar een paar dikke
boeken over de geheimzinnige lichten gepu
bliceerd, die niet aan glimwormen of ander
lichtgevend gedierte kunnen worden toeg©
schreven. Over het algemeen weet de weten
schap intusschen nog slechts heel weinig van
de geheimzinnige lichten en ze zijn eigenlijk
nooit op groote schaal bestudeerd geworden.
Desondanks bestaan er diverse theorieën, die
de geheimzinnige, spokende lichten trachten te
verklaren.
In Februari 1929 danste op den top van den
Pike Mountain, in Colorado zulk een sterk St.
Elmusvuur, dat men het voor een noodsignaal
van in gevaar verkeerende bergbeklimmers
hield. En in de Andes van Zuid-Amerika gloeit
het Sint Elmusvuur af en toe den heelen nacht
door. De Dultsche geleerde Dr. Walter Knoche
een meteorologist, merkte soms vlammen van
het St. Elmusvuur op, die zoo groot leken als
huizen. Geen wonder, dat de inboorlingen er
een eerbiedige vrees voor koesterden en dat
zeelieden, die wellicht dergelijke Sint Elmus-
vuren zagen, er een diep respect voor hadden.
Onder de geheimzinnige, spokende lichten
is dat van het „Vuurschip van de Baai Cha
leur" in Canada wel het merkwaardigste. He©
haaldelijk is men naar dit geheimzinnige licht
toegetrokken, maar het verdween altijd, zoo
dra men het dicht naderde. Soms gloeit het
zwakjes af, af en toe ziet het er uit als een
zeilschip, dat in brand staat.
Een ander onverklaarbaar, geheimzinnig
spokend licht is dat, door kapitein C. J. Nor-
oock van het Engelsche oorlogschip „Caroline"
in Februari 1893 waargenomen. Het schip
kruiste in de Noord-Chineesche Zee, toen de
wachtsman meldde, dat hij ongewone lichten
waarnam op den Ancklandberg. Deze lichten
namen nu eens den vorm aan van een vlek,
verdeelden zich dan in stralen en vervormden
zich voorts tot ballen. Ze leken op de lantarens,
die de Chineezen des nachts tusschen de mas
ten hunner jonken hangen. Den volgenden
nacht werden dezelfde lichten waargenomen.
En bij aankomst in Kobe, Japan, las de ka
pitein ln een krant, dat Japansche visscbers
weder het „onbekende licht van Japan" badden
-waargenomen.
Dit licht vertoont zich uitsluitend bij bij
zonder koud en helder weer en uitsluitend in
de eerste maanden van het jaar. Een verklaring
heeft men er niet voor weten te vinden, voor
al doordat het door zoo weinig Europeanen is
aanschouwd en beschreven.
Voor de Japansche visschers is het iets bo
vennatuurlijks. En het heeft hen sinds eeuwen
met een bijgeloovig© vrees vervuld.
IS'iJÏ'nS
;.'y)
:A>;
%k%
LLN VUJ LIJK STLL „MARINETTI De fascistische jeugdbeweging van Italië (,,Ballilla") heeft een
apsitc afdeeling, waarbij j'ongens voor het zeemanschap worden opgeleid. Linkss een stel matroïen in spé ver»
jnaakt zich met een paraplu, f§chtaj de scheepshond mag gich in een voortdurende vertroeteling verheugen»
De airlbeaidlooaen habfbem tijd in overvloed ooi
te lezen en doarvam molken ze grif gebruik,
waair dia® natuurlijk nog toij komt, dat het m
do aaile® van de ©poolbare leesfaHen gewoo.nlijk
lekker wanrn is en dius genoeglijker is diaa
touiten ©p straat.
Deze leeszalen worden ln de eerste plaats ge
voed door de dagibiliaidipea-s en deze is wel in staat
luaar mannetje te staan. Duitsdhlainid is ver
moedelijk toet met kranten rijkelijkst gezegen
de land -van de aarde, toeitgee® natuurlijk ta
danken, is aan de versipfldniterJmg der bewolking
im omiteSibaire groeipe® en groepjes en toet sterk
ontwikkelde individualisme. Volgens 't „Hand-
touah dar Welrtpresse", waarvan de cijfers ech
ter door somjiindigen tegengesproken worde®,
verschijnen er dn Dultschlamld regelmatig 3353
diaigfMaden. Engeland en Ierland hebben er vol
gens sommige opgaven nuaor 255 en volgens
andere 116. Over Framfkrijk omtibrekie® ook b©
trouiwensiwaamdiige cijfers maar me® schaft het
aantal dagelijks verschijnende politieke bladen
aldaar ©p 1500. Oofk Amerika heeft niet meer
dan 1942 dagbladen, zoodat DuiitsaWanJd op dit
gebied 1®- elk gervail de rij opent.
Legt men toet aantal kranten daft per hoofd
der bevolking veraahijnt echter als maatstat
san, de 'kmanitemdiichtlhieiid, zooails toet in de vak
term iuidlt, da® staat Zwitserland aam de spits
wamt in dit land verschijnt één kmant voor
elke 8000 menschen. Nummer twee-komt Den©
marken met één (blad per 13.000 Inwoners.
Dn toch land toeeft één iblad op elke 18.700
inwoners en Amerika één op elke 61.000. Hier
staat weer tegenover, dat DuitsohJond lang niet
dlie enomme oplagen kent, waar we in de Angel-
sa'ksische damden op stooten. De leiding op dit
gelbied ectoijnt de „Berliner Morgenipost" met
ee® oplage va® 600.000 exemplaren helbbeo.
Maar de Petit Pardsdem wers«hijnt Zondags ia
1,8 A 2 miiiioe® exemipinren en de Daily Mail
eiken dög 2 miHlioem.
MSaair om tot de leesaale® terug te kamen wer
ken deze tegenwoordig tot de uiterste grenzen
van toun caipaaitait, hetgeen niet weg neemt,
'dat telkens de deuren weer gesloten moeten
worden en er een bordje aangehangen wordt,
dat de bibliotheek wegens averyullinig tijdelijk
gestoten ia Elke boekerij in Berlijn toeeft zioh
ln ee® eigen j-tototing giespeieiialasaerd en zoo
maakt de stedelijke bibliotheek op de Sctolo©
plaltz to. v. weed werk mn de dagbladen.
Rome en Lauden zijn de twee punten op onze
globe, waar men de pols van de Iheeie wereld
voelt kloppen. Berlijn is op dat gefbied maar
een ipe-ovlmoieHstaiclje maar in de leescaal van
gezegde bibliotheek is tooh een kruispunt, waar
draden nit alile hoeken der wereld elkaar ©ven
snijden. AVaut natuurlijk ia er nieft alleen de
itoeele Dniitsicibe grootstad- en provdniaiale pera
vertegenwoordigd, maar ook de Dui'tsohe bla
den, welke in den vreemde toeft licht va® eiken
dög plegen te aanschouwern.
Men ka® er ©ven goed de óDeutedto-Clhine.
sisictoe NaichnLdtoten" uit Tientsin open slaan
als da „S-wakomiuinJder Zeitumg", de „Abend-
post" milt Chicago en toeft Czernowdtzer Morgen-
Watt. Wanneer men zich voor de zaken, welk©
in die ibdiadem afgedrukt staan erg interesseert
moet men echter haastig lezen, want met het
oog op de groote navraag mag niemand tegen
woordig een kramt langer dan 20 minuten on
der zidh bondon.
Op een zelfden voet afls de krarutemthail is dei
tUdschriftenaaiai ingericht. Hier kan men zicit
met nagenoeg ocht honderd verschillende on
derwerpen 'bezig houden. Men kan zich op do-
zijnen va® verschillende wijzen im de theologie
verdiepen en ibij afwisseling zij® aandacht
sohenken aan de kdippemculitnur, aan ijshockey;
of aa® de onfthoezemimgeu va®, toet aatrofyaikali-
Bdhe observatorium in Potsdam.
Behalve krante® worden boeken natuurlijk
veell gevraagd maar toeft valt niet eng makkelijk
zioh een juist 'beeld* te make® va® de stof, waar
in de menschen zich tegenwoordig toet liefst
veildietpe®. Men ai eft dn de leeszalen vaak arbei
ders, die zich grondig met vakstudies bezig
toonde®, zij toet dla-n todj lange am niet op zulk
een groote® schaafl als dat dn Amerika het ge
val is. De verklaring daarvan ligt voor de
hand. Amerika lijdt bü lange niet zoo heftig
onder de peet der examens als Europa.
Maar de Duiitstohe arbeider echijnt toch wel
iets voor wijsbegeerte en literatuur te voelen.
En wat litteratuur betreft weet toij dromimeli
goed de beste werken va® de beste schrijver©
uit ite pikken. Tegelijk toestaat er ook groote
nfirvirage maar sensatiei-omans, deteotnave g©
aöMedeni'Ssen erotische prikkellectuur. Aan
deze uaiwege ka® door de officieel® boekerijen
Uiet voldaan wouden maar- dat is voor liefheb
bers niet heel erg, wönt er bestaan zaakjes,
waar ito,ij de begeerten, welke hij op ddit gebied
koestert, tot de uditisterste gremce® ver-rullen
kam. En dlie zaakjes bloeien niet ais viooltjes
in het verhangen© maar ze arbeiden met toua
rijkelijk uitgestalde vensters aan de openbare
straten en men ka® onmogelijk beweren, dat
zij ad oh daarbij aam temgtocwidendtoeid te bui
ten gaan. E® goedkoop als ze zijn! Het is kwa
lijk aan te neme®, dat er in éénige stad op
aarde voor mdimder penningen meer zwijnerij
wordt aangeboden dia® waaraan men zich bier
te goed ka® doe®.
Ai wat trnsedhen deize uitersten, tusschen dg
bovenste en de onderste laag van de lettei-fcum
de imiliigt, slaapt een ongestoorde® slaap. Voor
mi'ddiaLmatighedie® is in deze dagen vol span
ning geen interesse, voor handen.
Onder deze hoog gesteld» edsctoem gaan da
iniifileenhdibliiotheken van resp. boekhandelaren
en warenhuizen zeer gebuikt. Bij deze imrich
tinge® ka® mie® voor 4,50 mark per kwartaal
toet recht koopen tweemaal per dag een boek
te (halen. Tal van abonué's maken va® dat reent
gebruik miaar deze Meden vragen slechts da
uieniwigte Uiltgaiwen va® 'de beste soort. Een
groot deel va®, toet kapitaal, dat in deze uit-
leenlhoeken gestoken is, staat den-halve rentelooa
op de «schappen. Maar een goed en nieuw boete
moet toet omtgeildie®. Heft wordt in stormachtig
tempo gevraagd en de uitleener moet dozijnen
exemplaren koopen om zijn ellënted© tenminste
een beetje te bevredigen.
De offioieefle boekerijen leene® hun materiaal
eveneens uit. De Staatsbibliotheek b.v.; dia
2.500.000 wenlken 'bezit bee® in toet laatste jaar.
niet minder, da® 974.000 uiUeeningen bewerk
stelligd. Vengeletoen met 1928 is het 'beizoek van
haar leeszaal met 80 pCt. gestegen. Dagelijks
wondt deze zaai door 2500 menschen bezocht,
zoodat elk va® baar vijf honderd stoelen dog»
maa4 bmÈ mSSik - ."-s
