textielindustrie.
STRESEMANNS MEMOIRES
"fisss
HET CONFLICT IN DE TWENTSCHE
l it denagelaten geschriften van
den grooten staatsman.
MAANDAG 7 MAART 1932
plotselinge wending in den
toestand.
Do Confrssioneele organisaties
Wenschen nieuwe bespreking
Wet de iverkgevers.
DE EENDRACHT" BLIJFT
WEIGEREN.
DE LOON- EN ARBEIDSVOORWAAR
DEN IN DE RIJNVAART.
UIT DE STEENINDUbTRlE.
De C. A. O. in Limburg.
DE S. D. A. P. DEMONSTREERT.
INTERN. UNIE VAN R.K. VROUWEN
BONDEN.
FRITS HOPMAN f.
HET PROTEST TEGEN SPANJE.
INDISCHE POSTVLUCHTEN-
TWEEDE KAMERLID J. J. C. AMENT,
&E CRISIS VAN 23 NOVEMBER l923
Minister van buitenlandsche
ZAKEN.
Een diplomatengeschil-
^rtiid hadrij1CS,kanSelierSChap' 200 g0ed an
buiL l, gehad- Dat hjj de leiding
g HOUDT DEN GOEDEN KOERS
een gecombineerde besturenvergadering
a" de arbeidersorganisaties in de textiel
industrie, die Vrijdag te Utrecht is gehouden,
hebben de confessioneele organisaties „St.
Lambertus" en „Unitas" Zaterdagmorgen be
sprekingen met de leden gevoerd, die tot in
de middaguren hebben voortgeduurd.
In de bijeenkomst van ..St. Lambertus
heeft de bondsvoorzitter, de heer ,CIJS'
resultaat medegedeeld van de onderhandelin
gen die met de werkgevers zijn gevoerd.
In aansluiting op hetgeen reeds in vroegere
stakersvergaderingen besproken werd en op
het standpunt toen door het hoofdbestuur
ingenomen, achtte het hoofdbestuur zich niet
Verantwoord de voorstellen der werkgevers,
vervat in hun schrijven d.d. 18 Februari, te
Verwerpen.
Mitsdien zal dit hoofdbestuur dan den
burgemeester van Enschedé berichten, a
een bespreking met de werkgevers za a
vaarden op grondslag van hun brie
februari.
ln de stakersvergadering werden v^C^il
nde wenschen geuit, die naar het oordeel
Van het hoofdbestuur voor bespreking met de
V'erkgevers in ^nmerking komen, terwi]l een
belangrijk deel der vergadering de meening
bleef toegedaan dat de tweede 5 pet. loons
verlaging zonde; meer teruggenomen dient te
*orden.
Tegenover deze patsten handhaafde het
hoofdbestuur zijn eigen standpunt, waarna de
vergadering werd besloten met een beroep 0p
de leden om de consequenties van dit stand-
Punt te aanvaarden.
Na de nieuwe conferentie met de werk
gevers zal het hoofdbestuur de stakende leden
hader instrueeren.
In den namiddag werd hetzelfde standpunt
voor de stakende vrouwelijke leden uiteen
gezet.
Het standpunt van „Unitas"
In de vergadering van „Unitas" heeft de
landsbestuurder, de heer J. Vunderink, ver
slag uitgebracht van de jongste conferentie
met de werkgevers en mededeeling gedaan
van het standpunt, dat volgens het hoofd
bestuur in de thans ontstane situatie moet
worden ingenomen, n.l. dat het wenscheüjk is
dm op basis van het schrijven der werkgevers
d-d. 18 Februari opnieuw een conferentie met
hen onder leiding van den burgemeester van
Enschede te krijgen en dan te trachten tot
een behooriyke beëindiging van het conflict
te geraken.
standpunt1 elnrle der vergadering werd het
door de leden h6t h<>°fdbestuur bij acclamatie
aanvaard.
Mededeeling van „De Een
dracht".
Namens het hoofdbestuur van de „Een
dracht wordt nog het volgende meegedeeld:
Aan bet slot van de op 26 Februari ge
houden conferentie is van werkgeverszijde ver
klaard, dat men slechts bereid was tot een
verdere bespreking indien dit geschiedde op
basis van hun voorstellen, die o.m. inhouden
aanvaarding van de 10 pet. loonsverlaging.
Zooals reeds gemeld, heeft het hoofdbestuur
van „De Eendracht" besloten dit af te wijzen
en hebben de stakersvergaderingen besloten
zich daarmee aecoond te verklaren.
De besturen van „St. Lambertus" en
„Unitas" nemen een tegenovergesteld stand
punt in en in een Vrijdag op initiatief van
„De Eendracht gehouden gecombineerde
hoofdbesturenvergadering om alsnog te trach
ten tot een eensgezind standpunt te komen,
moest geconstateerd worden, dat dit onmoge
lijk was.
Begrijpelijkerwijze heeft deze vrij plotse
linge wending in het Twentsche textielconflict
eenige opwinding onder de stakers veroor-
zaakt. Hoewel er groote belangstelling voor
de jongste vergaderingen bestond, gingen
deze ordelijk uiteen.
De werkgeversvoor stellen.
'30venbedoeIde schrijven der werkgevers
Februari bevatte de bereidverklaring
om over t geschil bij de fa. Jannink arbitrage
te aanvaarden, indien over de loonsverlaging
overeenstemming kon worden verkregen. De
werkgevers hielden eraan vast, dat de econo
mische omstandigheden dermate waren, dat
een verlaging van 10 pet. noodzakelijk was.
Ten hoogste zouden ze bereid zijn de tweede
5 Pet. loonsverlaging op wat lateren datum,
h-v. op 1 April, in te voeren. Verder zouden
geen rancune-maatregelen getroffen worden.
Geen overeenstemming tusschen de
partijen bereikt.
Ten aanzien van de loon- en arbeidsvoorwaar.
den in de Rijnvaart waarover wij reeds
enkele mededeelingen hebben gedaan deelt de
Centrale Bond van Transportarbeiders ons in
een pers-comtnunique nader mee:
In de hierover tusschen partijen gevoerde
besprekingen is terzake de loonen geen over
een,stemming tusschen partijen mogelijk geble
ken, zoodat de onderhandelingen als mislukt
dienen te worden beschouwd.
De collectieve arbeidsovereenkomst, die par.,
tijen bindt, loopt gelijk gemeld per 31 Maart
a.s. ten einde.
GENUA-EXPRESS.
De speciale trein met post en passagiers, in
aansluiting op het motorschip „Marnix van
St. Aldegonde", zal Dinsdag 8 Maart te 10.20
uur van Genua vertrekken.
Aankomst Woensdagmorgen 9 Maart te 7.05
uur te Zevenaar 7.57 te Arnhem 8.48 uur te
Utrecht (C.-S.) 9.49 uur te Den Haag (S.-S.)
9.36 uur Amsterdam (W.-P.) 9.51 Amster
dam (C.-S.) en 10.01 te Rotterdam (Maas).
Aangaande de nieuwe voorstellen voor de
C.A.O. in de steenimdustrie had Zaterdag te
Tegelen een bespreking plaats, waarbij afge
vaardigden van alle 22 afdeelingen in Lim
burg van den Ned. R. K. Steeufabrieksarbei-
dersbond „St. Stephanus" aanwezig waren.
Het hoofdbestuur werd vertegenwoordigd
door den bondsvoorzitter, den beer P. v. d.
Werf uit Utrecht en de heeren J. Steegh uit
Reuver en P. Jacobs uit Tegelen.
Na een korte uiteenzetting door den heer
Jacobs over het feit, dat de werkgevers op 31
December j.l. de C.A.O. ingaande 1 April
hadden opgezegd, deelde spr. mede. dat dooi
de werkgevers-organisaties nieuwe voorstellen
aan den bond zijn aangeboden.
De bondsvoorzitter, de beer v. d. Werf,
wees op den algemeenen crisis-toestand en
vooral op dien in de kleiwaren-industrie. De
export naar Engeland wordt ernstig ge-
handicapt en de fabrikanten zitten met groote
voorraden. Bovendien is het peil van den
levensstandaard aanmerkelijk gedaald en spr.
meende dan ook dat de steenfabrieksarbeiders
wel iets zuilen moeten doen om mede te hel
pen aan deze crisis bet hoofd te bieden.
In dit verband memoreerde spr. tevens, dat
van de 8000 leden van „St. Stephanus" er
momenteel ongeveer 5000 werkloos zijn. Spr.
behandelde dan de voorstellen der werkgevers,
die genegen zijn de bestaande C.A.O. te ver
nieuwen onder voorwaarde o.m., dat deze ver
lenging geschiedt tot 1 November a.s. en loopt
tot 31 December, tenzij vóór 1 October een
der partijen de overeenkomst opzegt. Voorts
zal de maximum-arbeidstijd dezelfde zijn als
voor 1931 was vastgesteld (5052% uur per
week), terwijl de bestaande minimum-loonbasis
(35 ct. per uur -j- 25 pet. voor accoord 44
ct. per uur) met 12 pet. wordt verlaagd en
derhalve voor het uurloon wordt gebracht op
31 en voor het accoordloon op 39 ct. (voor de
gemeente Tienray resp. 30 en 37% ct.). Uit-
keeringen voor familie-, feest- en vacantle-
dagen blijven gehandhaafd, doch worden even
redig verlaagd. Tenslotte wordt instelling van
een scheidsgerecht voorgesteld.
Bij de hierna gehouden besprekingen was
men van oordeel, dat voor de opzegging der
C.A.O. moet worden vastgehouden aan den
datum 1 April, terwijl voor den arbeidsduur
50 uur als maximum dient te worden gehand
haafd. Wat de loonen betreft, oordeelde de
vergadering, dat de basis van 35 ct. per uur
onveranderd moet blijven, de toelage voor
accoordwerk ware van 25 pet. op 15 pet. terug
te brengen met een minimum totaal van 40
ct. per uur ook voor Tienray. Met betrekking
tot de uitkeeringen voor vrije dagen kon men
zich met een verlaging van 10 pet. vereenigen,
terwijl het voorstel betreffende instelling Van
een scheidsgerecht werd aangenomen.
Heden zou in een hoofdbestuur ^vergadering
ring de aangelegenheid worden besproken,
waarna in den loop der volgende week in de
afdeelingen de werkgeversvoorstel en zullen
worden behandeld.
DE WERKLOOSHEID-
Aan een door het Ministerie van Binnen
land sehe Zaken en Landbouw verstrekt over.
zicht van gegevens Inzake werkloozenzorg
over het tijdvak van 3 tot en met 30 Januarj
1932 wordt het volgende ontleend.
Aan alle gemeenten is een vragenlijst ge
zonden. Van 7.4 gemeenten met rond 729.917
Inwoners, waren bij het samenstellen van dit
overzicht nog geen gegevens ontvangen.
Door de gemeenten werd (zonder aftrek van
subsidies van staat c.q. provincie) aan werk-
loozensteun uitgegeven 3.370 655 en voot
werkverschaffing 1.822.945, terwijl door
werklozenkassen 4.842.987 werd uitbetaald.
Door het Rijk is betaald 1.070.000.
Het aantal werkloozien, dat op 30 Januari
1932 bij het orgaan der arbeidsbemiddeling
stond ingeschreven, bedroeg 252.999.
Bovendien waren er nog 3386 gedeeltelijke
werk l oonen en 2769 werkloozeu. vrouwen.
Tegen onvoldoenden werkloozen-
steun.
Men mei dit ons uit Amsterdam:
De S.D.A.P. had Zaterdagmiddag een groote
demonstratie georganiseerd, welke bedoeld was
als een massaal protest tegen onvoldoenden
werkloozensteun en tegen het uitblijven van
regeeringssteun aan den land- en tuinbouw
Circa dertigduizend meuschen verzamelden
zich tegen drie uur op het Museumterrein, waar
de stoet in verschillende afdeelingen werd ge
formeerd. De S.D.A.P., het N.A.S., het P.A.S.
en het N.V.V. hadden ieder een groot contin
gent deelnemers en deelneemsters ge-zonden,
waarvan velen vaandels en doeken met ver
schillende leuzen erop geschilderd, met zich
mee droegen.
De politie handhaafde de orde en onderweg
kwam het nergens tot ongeregeldheden.
Om drie uur was van het Amstelveld een
communistische betooging vertrokken, welke
ongeveer duizend deelnemers telde. Langs de
Prinsengracht trokken de communisten naar
de Westermarkt, waar de stoet werd ontbon
den.
Ook tijdens deze betooging bleef het overal
rustig. Slechts toen de politie bevel gaf een
wagen met een voorstelling er op, die beleedi-
gend geacht werd voor de persoon van H.K.H.
Prinses Juliana, uit den stoet te verwijderen,
stuitte zij op eenig verzet, dat echter spoedig
werd opgegeven.
Communistische ordever
stoorders-
Na, afloop van de demonstratie der commu
nisten trokken de deelnemers van de Wester
markt, in drommen in de richting van de Pa
leisstraat, waar de optocht van de socialisten
nog aan het trekken was. De communisten
hoopten mee den Dam op te kunnen glippen
en daar den boel op stelten te zetten. Op den
Dam werden n.l. de deelnemers aan de socia
listische demostratie op verschillende punten
toegesproken.
De politie was echter bij de Mozes- en Aaron-
straat, maar vooral op den hoek van de Pa-
leissltraak en den N.Z. Voorbulrgwal op de
komst der communisten voorbereid en ontving
de heeren niet malsch. De eerstaankomenden
slaagden er een oogenblik in een eindje de
Paleis-straat ia te glippen. Maar ook daar
vonden zij agenten, die hen reeds met zachten
drang poogden terug te dringen en toen dit
niet hielp met sabel, gummistok en vuisten
de Paleisstraat van elementen, die er niet
thuis behoorden, zuiverden. Zoo was de eerste
aanval afgeslagen en spoedig vormde zich nu
voor den ingang van de Paleisstraat een cor
don van voetagenten, versterkt met eenige
ruiters, die slechts een nauwen doorgang voor
den optocht vrij lieten.
Opnieuw begonnen de communisten op te
dringen, waarop de politie zonder verdere
plichtplegingen de sabel trok en eenige ge
duchte charges uitvoerde. In de verwarring
ontstond ook een oogenblik een gaping in de
rijen der socialisten, maar hier was de orde
weer spoedig hersteld, de rustverstoorders wa
ren naar alle kanten uiteen gestoven en verre
weg de meesten van hen lieten zich niet meer
zien. De politie bleef intusschen waakzaam.
De demonstratie der socialisten is in alle
orde verl-oopen.
Het verkeer ondervond nogal vertraging van
deze massale demonstratie.
Op de bestuursvergadering, die onlangs te
Genève plaats had onder leiding van Mevrouw
F. Steenbergihe-Engeringh, waren 16 bestuurs
leden uit 11 landen aanwezig.
Het hoofdpunt van de agenda was de voor
bereiding van de bijeenkomst der studie-com
missies in September a.s. te Luzern.
Deze bijeenkomst treedt in de plaats van het
werkcongres, om alle onkosten, die een congres
met zioh brengt, te vermijden in de huidige
crisis-it ij-den.
Een ander voornaam punt vormde de finan-
cieele positie der Unie, daar de uitgaven steeds
hooger worden door de reizen, die noodig zijn.
voor de medewerking der Unie aan bèt werk
van den Volkenbond en voor het organiseeren
der Katholiek© Actie in verschillende landen.
Een antwoord werd opgestel-d aan de rap-
portrice van de desbetreffende Volkenbonds-
comirr^ssie over de al of niet wensohelijkOieid
van uitleidt ng van prostituees.
D© uitnoodiging van den Volkenbond, om 't
inzicht der Unie te vernemen over een nau
were samenwerking, werd langd-urig be
sproken.
Het bestuur vestigde te Genève een bureau
waar Vrouwenbondsleden zich kunnen vervoe
gen en inlichtingen verkrijgen in den Oercle
Catholiqne, Rue du Rhone 57.
Op haar verzoek werd de R. K. Vrouwen
bond van de Philippijnen bij de Unl-e aange
sloten, terwijl In de Jeugdseete een bond van
Poolsehe meisjes-studenten werd opgenomen
Zooals in verscheidene bladen gemeld werd,
bood Mevrouw Steenbergb© de ontwapenings-
petitie aa.n van de Vrouwenbonds-led-en, van den
Ned. Kath. Vre-desbond en van de Katholieken
van Tsjedho-glowakië.
Op een diner, dat de Cercle OatihoTique aan
het bestuur der Unie aanbood, voerde de Ned.
afgevaardigde der Ontwapeniugs-conferentie
mr. W. M. Lansöbot, het woord. Deze rede
werd reed® eerder in de bladen gepubliceerd.
Sir Eric Drummond, secretaris-generaal van
den Volkenbond, ontving het bestuur In
audiëntie en ook op het Internationale Arbeids
bureau -had een officieele ontvangst plaats.
De Unie-voorzitster voerde nog op verzoek
het woord over „Moree-le Ontwapening" op een
officieel diner, dat georganiseerd was door de
Internationale Club.
Kardinaal Verdier overhandigt het kruis
van Legioen van Eer aan Overste Marcalla
van de kliniek in de Rue de Turin te
Parijs.
DE BISSCHOPSWIJDING VAN
MGR LEMMENS
Naar men ons van de zijde van den K.R.O.
mededeelt, is er nog geen beslissing genomen
inzake de uitzending door den K.R.O. van de
bisschopswijding van Mgr. Lem-men®.
Fri'ts Hopman, die reeds geruimen tijd lijden
de was, is Vrijdagavond overleden. Hij was
sedert 1927 kunstredacteur van de „N. Rott.
CrE.", als opvolger van Johan de Meester. Kort
heeft zijn arbeid daar geduurd: eind 1930 greep
'de ziekte hem reeds aan„ die hem ten grave
zou voeren. Toch heeft hij later nog de kracht
gevonden weder aan het werk te gaan, maar
ten slotte heeft hij het tegen den onverbiddelij-
ken dood af moeten leggen.
Door de Nationale Contact-commissie van
R. K. Jonge Middenstandsvereenigingen is aan
den president van Spanje het volgend telegram
verzonden
De Katholieke Jonge Middenstanders van
Nederland protesteeren tegen de verdrijving der
Jesuieten en tegen het onrecht, den Heiligen
Stoel hierdoor aangedaan.
In een protestvergadering, belegd door de
Centrale van Kath. Garden in het Westland,
te Naaldwijk, is, na een rede van den heer
Piet Kastelel, besloten aan den president der
Spaansche republiek en den Spaanschen ge
zant te Den Haag, een telegram te zenden,
waarin de Katholieken van Westland in naam
van de vrijheid en de democratie protesteeren
tegen de verbanning der Jesuieten.
PRIJSSCHRIJYING STENOGRAFIE.
In het door de Kon. Erkende Vereeniging
van leeraren in stenografie en machineschrij-
ven uitgeschreven „prijsschrijven", werden
in de afdeeling stenografie „Groote", zoowel
de eerste als de tweede prijs behaald door leer
lingen van het Instituut „Schoevers", namelijk
door de dames Ina Ruygrok en W. Wolters.
De Specht (heenreis) vertrok Zaterdag cmi
5.13 uit Culcutta en arriveerde na tusschen-
landingen van 9 tot 9.52 te Akyab en van 13
tot 13.15 te Rangoon, om 16.15 uur in Bang
kok.
De Ekster vertrok Zaterdagmorgen uit At-
tene en arriveerde om 14.50 te Marseille. Het
toestel wordt vandaag in Amsterdam ver»
wacht.
De „Duif" (heenreis) Is Zaterdag om 6.54 n,
uit Rome vertrokken en te 15.06 uur ia
Athene aangekomen.
GEESTELIJK LEVEN IN DE
NEDERLANDEN.
Van 30 Maart tot en met 2 April wordt in
den Carmel, te Nijmegen, het tweede congres
gehouden der redactie van „Ons Geestelijk Erf",
over de geschiedenis van het geestelijk leven
in de Nederlanden. Tevens zal worden herdacht
de 550ste verjaardag van den dood van den
Zaligen Jeannes Ruusbroec.
Het congres staat onder voorzitterschap van
Dr. D. Stracke S. J., hoofdredacteur van „Ons
Geestelijk Erf", te Antwerpen.
Het congres is voor alle belangstellenden toe»
gankelijk.
Het lid der Tweede Kamer de beer J. J. C.
Ament te Roermond is benoemd tot comman
deur in de orde van Leopold II van België.
De heer Ament verkreeg deze onderschei
ding als voorzitter van den Zuid-Ned. Zuivel-
bond, welke door zijn deelnemers de wereld
tentoonstellingen te Luik en Antwerpen in
1930 heeft opgeluisterd.
NOTARIS HIOOLEN t
Te Middelburg is Zaterdagmorgen op 62-ja
rigen leeftijd overleden de heer W. Hioolen, se
dert 1903 notaris aldaar en oud-lid van den
gemeenteraad. De overledene was een zeer ge
ziene persoonlijkheid.
Rijksdagzittdng van 23
rin^f** van vertrouwen in d®reg^
Ktem n 11 met 156 stemmen vooril
stemmen tegen en 7 blanco verworpen. Stre e^
mann b6gaf 2ich in den loop van den middag
dien Rijkspresident om zijn onts g
was koaderd dagen rijkskanselier
Her""L.Menigeen zou het aftreden als
Streseman,, staan met den politieken dood-
functie wkon echter na ontslag ult_deff
Politiek e-nl leiderschap der buitenlandsche
tj-jj geheel op zich nemen waarvoor hij
uSC» Zaken 20,1 behouden, daarover
Op 28 November bood M&rx»
0m a!s rijkskanselier was opgevolgd, hem
Portefeuille van buitenlandsche zaken aan,
p aanbod, dat door Stresemann werd aange
ven. Op 4 December stelde Marx zijn regee-
ng aan den rijksdag voor; in zijn regeerings-
v.erklaring bracht hij Stresemann dank voor
2lJn bereidwilligheid om zich met de leiding
van het ministerie van buitenlandsche zaken
te blijven belasten.
De binnenlandsclie politiek werd eenigen tijd
geheel overschaduwd door den uitslag der
Kngelsche verkiezingen, waarbij de arbeiders
partij 144 zetels in het parlement verkreeg.
Op 1 December 1923 schreef Stresemann aan
graaf von Brockdorff-RamzaU; Duitscïl
am-
bassadeur te Moskou, een brief, waarin hij be
halve de gebeurtenissen in Engeland ook de
verhouding Duitschland-Rusiand bespreekt.
Wij ontleenen daaraan het volgende-
PLAATST REGELMATIG
uw KABOUTERTJE!
Brief aan von Brockdorff.
Rantzau.
„Nadat de crisis was opgelost doordat ik
aan het verzoek van alle burgerlek© fracties
om het ambt van
minister van bui
tenlandsche zaken
op mij te nemen,
had voldaan, stel
ik er prijs op dat
mijn eerste ambts
daad, in deze spe
ciale functie, een
antwoordbrief aan
u l8.
Eerst »eg ik u
hartelijk dank voor
uw vriendelijkheid
mij privatum
hoogst belangrijke
mededeelingen te
doen, welke uit
uw schrijven blij
ken. Ik betreur
zeer, dat deze zoo
weinig opwekkend
zijn. ZU stemmen
■volkomen overeen
met hetgeen ik van
andere zijde over
de gebeurtenissen
in
•de
Urua/ Br0ck
Rusland en
tusschen Rusland e„ t, 'd« toenadering
Men gelooft niot Frankrijk heb gehooid...
gendbeidspositie vanT, &an e®a ST°T "Lu
n«n verloren heef] mtscbland, dat Roer
dat zijn meest waaXU hulpeloos moet toezien,
men worden VoUe gebieden hem ont
stalen en bloot ,staa7ar6 1>elastingen ™°et
van deze oriëntatie z,jn wij ver verwijderd.
De Fransche militairen denken er niet aan
het Roergebied to verlaten en zijn er volkomen
op ingesteld zich van den spoorweg aldaar
meester te maken en het bedrijfsleven te be
letten groot puitfcca materiaal u ^vaar
digen; zij willen Integendeel er een Fransch
wapenarsenaal van maken en bovendien daar
Frankrijk tegen een mogelijken Duitschen aan
val verdedigen.
Zij zijn bang voor ons in verband met een
mogelijke Duitsch-Russisch© overeenkomst.
Daarom geloof ik wel dat zij alles doem om
Moskou voor een Fransch-Russische toenade
ring te winnen. Ook heb ik meermalen het
denkbeeld hooren verkondigen van een ver
deeling van Duitschland en ik heb reden om
aan te nemen, dat deze dingen niet geheel ten
onrechte als doel van de Fransche politiek
"worden aangegeven. Ook Tsjecho-Sl-owakije is
daarbij geïnteresseerd. Totnutoe hebben wij
natuurlijk verondersteld, dat bij zulk een poli
tiek eerder Polen dan Rusland een rol zou spe
len. Maar Frankrijlts vrienden zullen in elk
geval naar de wisselvalligheden van diens
Politiek ook hunnerzijds elkaar de plaats be
twisten.
Helaas zijn de toestanden in Duitschland
zelf zoo treurig, dat zij van buiten gezien met
name door een handige perspropaganda waar
aan Frankrijk het niet zal laten ontbreken,
wel een zeer treurig beeld van ons land moe-
en. Seven. Daartoe behooren o.m. de gebeur-
enissen te Münohen. En de communistische
ac ie. Deze laatste wondt met Russisch goud
ve Klancierd' en daf 1® het .bedenkelijke, in
Rusland onze verhouding tot Sovjet
jegens'ÏSens ken het met uw optreden
j n=de Russen volkomen eens. Men moet
dat de ,>uitenlan<i er <1® aandacht op vestigen,
1-6genwoordige Duitsche toestanden wel
ten i n,s>eIei1 zijn, die een zeer silech-
een terugsla,^®11' ma£U' dat dit 0,1168 alS
tpn van d©n tegenwoordigen sleoh-
schouwd en t°estand m06t W°rden
kan Iets> "laf men als voorbijgaand
komst m-oet-16 Elke politiek van de toe-
Ik hoop daTLDait-hJand rekeninS bonden,
in n„i, u Tan moeilijkheden, waar-
vindt in 1,Politiek zich ongetwijfeld be-
laten merle,
Herr zooals TsiitsWi»,
-lei hu, maar „Der Deutsche
1 Aid ener-ne pü L- 'ljv®n- di6 door doelbewust-
f-1 ,n'« i„,C( "ara-kter voor Duitschland de
3 V wam uoodige vemtegeuwoordiging
vormt, waarvoor meer dan Ar,--
Qan ooit een sterke per
soonlijkheid noodig is."
Directe onderhandelingen
met België en Frankrijk.
In December 1923 trad Stresemann in
directe onderhandelingen met België en Frank
rijk. Omtrent het bezoek van den Belgischen
ambassadeur in Berlijn, com te de la Faille
teekende liij op 11 December het volgende op:'
„Tijdens het bezoek van comte de la Faille
besprak ik met hem de kwestie van den terug
keer van den kroonprins en van de militaire
controle. Aan de kwestie van den terugkeer
van den kroonprins scheen hij geen groote
beteeken is te hechten, daarentegen was hij
£a dw vm ée militaire controle aeec geiate-
resseerd. Men moest, zoo zeide hij, de controle
toestaan, dan zouden vele bezwaren, die thans
tegen de Duitsche loyaliteit ingebracht wor
den, wegvallen. Als Duitschland werkelijk
geen nleu/we jnunitie gemaakt had en niets
deed, wat in strijd was met het verdrag van
Versailles, dan zou de publicatie van deze
loyaliteit een uiterst goeden indruk maken.
Ut wees hem er op, dat het thans absoluut on
mogelijk zou zijn om Fransche controle toe
to laten, daar de arbeiders, afgezien van hun
Politieke richting, een Fra-nscben controle-offi
cier zouden mishandelen en misschien wel
doodslaan. Ik wees hem er verder op, dat wij,
voor zoover mij bekend was, minder munitie
hadden dan wij volgens het verdrag van Ver
sailles mochten hebben, en maakte de opmer
king, dat wij na de bezetting van het Roer
gebied ook geheel en al niet in staat waren
geweest munitie in het onbezette gebed in
noemenswaardige hoeveelheid te fabriceeren.
„Hij verklaarde dat men althans In België
bevreesd was, dat in Duttsdhland buitengewoon
veel oorlogsmateriaal weid vervaardigd en dat
men. zich aldaar tot de tanden wapende om
den volgenden oorlog voor te bereiden.
Ik wees hem er op, dat een sterk nationalisti
sche strooming bij ons niet te loochenen was,
oen gevolg der buitenlandsche politiek, dat
het ook dwaas zou zijn te ontkennen, dat wij
in geval van oorlog genoeg menechen zouden
hebben, maar dat ons echter elk oorlogs
materiaal ontbrak en dat ik niet kon aanne
men, dat zijn opvatting in elk opzicht als de
opvatting van de Entente moest gelden."
Na den dood van Wilson-
Den 3en Februari 1924 stierf Wilson. Tus
schen Stresemann en den Duitschen ambas
sadeur in Washington Wiedfeldt, werden
telegrammen gewisseld, welke houding het
Duitsche gezantschap in verband met het
overlijden van den President zou aannemen.
Eerst werd Wiedfeldt geseind Wilson was
toen stervende dat hij zich van officieele
betuigingen va.n leedwezen moest onthouden,
■maar dat .het aan zijn persoonlijk oordeel werd
overgelaten of, en in welken vorm, zuiver
een persoonlijke betuiging van deelneming
wensehelijk zou ziju.
Volgens berichten van 6 Februari uit
New York had Wiedfeldt geweigerd om half
stok te vlaggen en had de legatie-secretaris
Plessen aan Amerikaansche journalisten ver
klaard, dat de ambassadeur instructies uit
Berlijn had gekregen, niet aan den nationalen
rouw deel te nemen Eenige dagen later werd
Wiedfeldt uit Berlijn gemachtigd de vlag
halfstok uit te hangen, indien de nationale
rouw dit noodig zou maken, hetgeen Wiedfeldt
deed. In een brief van 6 Februari 1924
schreef Stresemann aan Wiedfeldt over deze
kwestie, welke heel waf stof opwaaide, het
volgende
„Toen uw .brief ons hier bereikte, was de
dood nog niet ingetreden en kon noch hier,
noch bij u overzien garden, welk standpunt
President Wilson.
de Amerikaansche regeering zou innemen.
Desniettegenstaande kreegt gij toen reeds
aanwijzingen om van officieele leedbetuigin
gen, in den zin als door u werd voorgesteld
(betuigingen van leedwezen door de rijks-
regeering en het neerleggen van een krans)
af te zien, een standpunt, dat de rijksregee-
ring ook -thans nog handhaaft.
„Wel echter werd het aan u overgelaten,
of en in welken vorm het uiting geven aan
uw persoonlijke deelneming als ambassadeur u
wensehelijk toescheen. Nadat de Amerikaansche
regeering nationalen rouw en een open
bare rouwplecbtigheid had aangekondigd
was er een nieuwe toestand ingetreden, die
voor u, indien gij niet precies wist, welke
houding door u moest worden aangenomen, aan
leiding had moeten zijn tot het vragen van
nieuwe instructies.
„Als wegens nationalen rouw alle Ameri
kaansche autoriteiten en vreemde vertegen
woordigingen de vlag halfmast heschen, dan
kon, indien ons -gezantschap hetzelfde deed,
daarin geen betuiging van deelneming der
Duitsche regeering bij den dood van Wilson
gezien worden Maar hierdoor komt s-lechts tot
uiting bet respect voor den nationalen rouw
der Amerikaansche regeering en het Ameri
kaansche volk. De volledige veranderde situatie
maakte derhalve noodzakelijk, dat een ander
standpunt werd Ingenomen.
„Het bevreemdt mij ten zeerste, dat gij,
door uw mededeelingen aan de pers aldaar,
de Duitsche rijksreg-eering in de openlijke de
batten hebt betrokken. De u gegeven ver
trouwelijke instructie mocht natuurlijk niet
aan de openbaarheid worden prij-s gegeven,
temeer, daar de door u gekozen vorm der
mededeeling niet met de feiten overeenstemt.
Het is onjuist dat het gezantschap instructie
gegeven was, zioh van elk rouwbeklag te ont
houden. Volkomen onwaar echter de Lezing
va.n de Telegmphen Union, welke klaarblijke.
lijk door Baron Plessen aan de Amerikaan
sche journalisten werd gegeven, dat het ge
zantschap instructie had gekregen, niet aan
den nationalen rouw deel te nemen".
„De Amerikaansche gezant alhier aal op
mijn verzoek de kwestie bij zijn regeering
uiteenzetten. Bovendien zal alhier getracht
worden de Amerikaansche persvertegenwoor
digers te kalmeeren".
Op dezen brief verdedigde Wiedfeldt zich
uitvoerig, en kwam hij tegen een demarche
van Stresemann bij den Amerikaanschen ge
zant Houghton op, waarbij Stresemann „de
schuld op den gezant zou hebben geschoven".
Op 9 Februari schreef Stresemann aan Wied*
feldt:
„Ik kan met u principieel niet In discussie
treden over de juistheid der instructies, welke
u van hieruit werden gegeven. Het gaat er
slechts om vast te stellen of gij op grond van
deze instructies j-uist hebt gehandeld. Deze
vraag moet ontkennend beantwoord worden,
„In de eerste plaats is het volkomen onbe
grijpelijk, dat gij bet telegram van de ,,New
Yorker Staatszeitung" als een officieele uit
lating der rij-keregeering hebt kunnen be
schouwen en op grond van dit telegram uwer
zijds de pers een verklaring over een u ge
geven instructie hebt kunnen geven. Het
spreekt vanzelf, dat de instructie, van offi
cieele betuigingen van deelneming afstand te
doen, u nooit tot een optreden had mogen
brengen, dat uitgelegd werd als een openlijke
demonstratie tegen de nationale gevoeligheden
van een bevriend volk. De beteekenis van zulk
een openlijke demonstratie heeft de kwestie
van het vlaggen eerst daardoor gekregen, door-
dat gij de instructie aan de openbaarheid
hebt prijsgegeven. Zonder deze schrede zou
het geheele incident waarschijnlijk vermeden
zijn of tenminste niet een zoo ernstig karakter
hebben aangenomen, al-s thans is geschied.
„Hier van afgezien mocht gij echter uit ona
telegram niet de gevolgtrekking maken, dat
net halfstok hijsehen van de vlag onder alle
omstandigheden achterwege moest blijven.
Op het oogenblik, waarop met de afkondiging
van een nationalen rouw rekening moest
worden gehouden en duidelijk bleek, dat
een star vasthouden aan uw uitleg van een
instructie vau een dag te voren tot kwetsing
van nationale gevoelens zou leiden, was een
nieuwe toestand geschapen, welke of een zelf.
stand ig optreden door u, of het vragen van
nieuwe instructies noodig maakte.
„De veronderstelling dat ik mij tegenover;
den Amerikaanschen ambassadeur alhier den-
mate taktloos over u zou hebben uitgelaten,
als gij uit het sensationeele telegram meent te
moeten opmaken, wijs ik als volkomen onbillijk
van de band.
Overigens heb ik kennis genomen van uw
mededeeling, dat de legatie-secretaris von Ples
sen uitsluitend in opdracht van u gehandeld
heeft en dat hem dus geen schuld treft".
(NADRUK VERBODEN), j
