DE IERSCHE EEDSKWESTIE.
HET ZWITSERSCHE PARLEMENT
IN CRISISTIJD.
Waarop nog wachten?
TWEE RICHTINGEN.
Hij, die de Sahara overwon
DONDERDAG 31 MAART 1932
SCHULTHESS' POLITIEK
WINT NOG.
Productieve werkloozenhulp.
Van onzen correspondent)
EEN CURIOSITEIT.
De oudste stoomketel uit de fabriek
van James Watt.
EEN STUKJE GESCHIEDENIS.
FILIPPO TURATI f.
KONING ALBERT VAN BELGIE.
EDUARD SIEVERS f
DE NAT.-SOC. PROPAGANDA.
GROOTE BRAND TE .4 GRAM.
CENTRUMLEIDERS TE ROME.
EEPJ ONMOGELIJK COMPROMIS
VOORSTEL.
MAAR DAAROM NIET ONAAN
NEEMBAAR!
De politiek van het voldongen fclt'
De vraag van een ongelukkig mensch
„Omdat de ware rijkdom ontbreekt"
Toen -wij dezer dagen een beschouwing
wijdden aan het trieste uiteinde van den
Zweedschen multi-<millionair IvaT Kreugeir,
deed de bekende Fransche journalist Clément
Vaute! dat tegelijkertijd in de Pafijsche „Jour
nal" ten opzichte van den Amerikaanschen
mliliardair George Eastman, die op gelijke
manier den Zweedschen grootmachtige in den
dood volgde.
George Eastman, de 77-jarige Amerikaan,
deed 't alleen op nog wat ostentatievere wijze.
Kreuger amper vijftig, heette overspannen,
kbn blijkbaar een teleurstelling niet dragen,
daar hem anders In het leven alles was gelukt.
Ivar Kreuger zag zich aan het einde van zijn
macht, en daarom had het leven voor hem
geen verdere waarde. George Eastman bezag
zijn geval nog cynischer.
Hem had het leven alles geschonken, al zijn
droomen en illusies zag hij vervuld, het leven
had hem nog niets afgenomen dan zijn jaren.
Hij was nog een deer rijkste en gevlerdste
mannen van Amerika, zelfs de crisis had hem
geen teleurstelling gebracht. Maar hij had er
genoeg van, hij was zeven en zeventig jaren
oud, en hij wreekte zich op het leven, dat
hem steeds had toegelachen.
Op een onverwacht oogenblik greep hij naar
de revolver en schoot zich dood.
Aan zijn vrienden liet hij een briefje achter
met deze bekentenis „mijn taak is afgeloopen,
waarom nog te wachten?'
Eastman meende, dat hij zijn rol had uitge
speeld. Hij was nog friscli en gezond, maar
oud, 77 jaren, hij hield er niet van, hij de man,
die slechts anderen had te bevelen, om op een
willekeurigen dag door den dood aan den haak
te worden, geslagen, daarom verkoos hij maar
liever uit eigen initiatief van het tooneel te
verdwijnen.
Dat noemen ze stoïcynsch.
„Mijn taak is afgeloopen
't Is alsof men een karweitje heeft ver
richt, en de man, die 't gedaan heeft, even aan
de huiskamer tikt om mevrouw te zeggen, dat
hij klaar is met het werk. 't Doet ons vreugd
dat zelfs een Clément Vautel van de „Journal
dit een te alledaagsche opvatting vindt van
het leven.
„Wie kan zeker zijn", vraagt hij, „dat hij
hier beneden niets meer te doen heeft?" Men
van
econo-
G e n ve, 26 Maart 1932.
De twee weken slechts geduurd hebbende
voorjaarszitting van het Zwltsersohe parlement
had zich voornamelijk met de leniging
de door de wereldcrisis veroorzaakte
mische moeilijkheden bezig te houden.
De minister voor economische aangelegen
heden Schulthees was de bewindsman wiens
wetsontwerpen in het middenpunt der'belang-
stelling stonden. Zooals reeds een week eerder
ui een regeeringscammunlquê over de eoono-
mische politiek gebleken was, is Schuitheswop
■et oogenblik nog de man, die in de regeering
e leiding heeft bij het heramen van nieuwe
maatregelen, om het land door de crisis heen
te helpen. De minister van financiën Musy,
wiens groote rede in een openbare vergade
ring alhier zooveel Indruk maakte, zooals ik
In een vorigen brief uiteenzette, moet zioh op
het oogenblik nog met de Instemming van een
steeds breeder wordenden kring Intel!ectueelen
buiten regeering en parlement tevreden stel
len. De officieele Zwltsersohe politiek is, ge
lijk uit de voorjaarszitting opnieuw bleek, nag
steeds die van minister Sohulthess. Zelfs zijn
ernstige stembusnederlaag In December, toen
bet Zwitserscbe volk zijn wet inzake de ouder-
domsverzekerlng verwierp en daardoor den
tegenstander Musy geheel ln het gelijk stelde,
heeft den invloed van Schil!these ln minister
raad en parlement blijkbaar nog niet kunnen
verzwakken.
Zoo had het Zwltsersohe parlement dan ook
niet te beslissen over voorstellen tot verlaging
verwondert er zich over, dat George Eastman, van den zeer hoogen levensstandaard van het
mi lonau en piiaotrope, zich nog vóór den Zwitserscbe volk, zooals Musy zijn landgenooten
1 "oofd heeft gezet, dat niets hem als een noodzakelijkheid voor oogen houdt. Wat
t fl miiAn Van °nze «Jdgenooten
te blijven. Hij had kunnen voortgaan met goed
e doen, een bezigheid, die de moeite waard is,
hij had nog duizend andere redenen kunnen
vinden om nog wat te wachten. Elke leeftijd
ïindeT gen06Set13' maar °°k z«n bezigheden
de door hem voor dringend noodig gehouden
verlaging der ambtenarensalarissen betreft,
heeft de regeering haar minister van finan
ciën geen verdere tegemoetkoming bewezen,
dan dat zij Musy gemachtigd heeft voorstellen
uit te werken voor een eventueele aanpassing
der ambtenarensalarissen aan de daling der
kosten van levensonderhoud, onder bepaling
echter, dat een zoodanige aanpassing in geen
geval vóór het jaar 1933 ln werking zal treden.
Wat het door Mussy eveneens -bepleite alge-
nn da Hrm„„ "«uicu I meene streven naar loonsverlaging, ook in
Ook on zavan11» en Hinde,nbur?- de private ondernemingen betreft, kan Schul-
vond da Tijger'' °-^ï- zeyent®8-lariSen leeftijd j thees ln de kamer zonder tegenspraak verkJa-
En dies wijst Clément Vautel op twee be-
roemde en werkzame mannen van onzen tijd
die ook op een zeker tijdstip van hun leven
hadden kunnen meenen, dat hun levenstaak
was afgeloopen. En dan komen ons de namen
Zljn nagels en tanden van
zun jeugd weer terug om een taak af te maken,
welke eigenlijk als zijn levenstaak had ge-
golden.
En Hindenburg, die reeds vóór den wereld
oor og een generaal in ruste was, en misschien
versleten werd voor een ouwe moppersok, be-
gon eerst in 1914 zijn ware carrière te maken.
En nu 85 jaar is hij voor zijn vaderland de
man, dien men niet missen kan.
Niemand mag ooit zeggen, dat hij niet meer
noodig is, dat zijn taak is afgeloopen.
Men behoeft 't, meent Clément Vanitel,
..ok met juist in het materieele werk te zoeken
om een menschelijk bestaan te vullen Wij
loven niet alleen uitsluitend om practisch en
leeel wat voort te brengen, wij leven ook voor
het gevoel, en hij alléén misschien heeft het
recht of reden te zeggen, dat hij niet meer be-
hoeft „te wachten", die geen verwanten meer
heeft, ja zelfs geen enkelen vriend Misschien
heeft hij dan nog een hond, voor w en S g~d
en vriendelijk kan zijn. goea
Zoolang men kan liefhebben, heeft men noodt
zijn taak vervuld en afgemaakt. En dan zich
philantroop te wanen, vooral in dezen hh
daaraan niet te denken.
Niets is verschrikkelijker modern dan dat
kleine briefje van George Eastman aan ziin
vrienden.
Wat een koude, botte en wreede opvatting
van het leven geeft ons deze uitvinder van de
gevoelige plaat.
„En ik vraag mij af", zegt Vautel, wat moe
ten zijn vrienden daarvan denken? Op stuk
van zaken telden hun vriendschap en genegen
heid voor dezen wanhopige niet, en hij laat 't
hun nog weten .waarop moet ik nog wachten?"
Dit is de vraag van een zeer ongelukkig en
diep ellendig mensch.
Men hoort tegenwoordig maar van archi-
i>i illionairs, die zich lood in 't hart of ln 't
hoofd jagen.
Waarom?
En dan geeft Clément Vaute!, de mondaine
journalist van de Parijsche „Journal" dit veel-
z üggend antwoord: „omdat hun de ware rijk
dom ontbreekt, die is „het geloof" van den
kleinen armsten bliksem".
Vautel wijst op Clemenceau en Hindenburg
maar hij had er ook aan kunnen herinneren,
hoe de wereld juist in de moeilijkste jaren
van den wereldoorlog werd geregeerd door
mannen ln de zeventig en tachtig jaren.
En dan denken wij met eerbied en dank
baarheid aan onzen eigen grijzen premier In
die jaren, Mr. Cort van der Linden.
Maar als Franschman vooral had hij ook
kunnen wijzen op het schitterend voorbeeld
van de vrouw, die de laatste Keizerin van
Frankrijk was, Keizerin Eugénie.
96 jaren heeft zij dankbaar geleefd. Al het
lied dat over een vrouw kan komen, heeft zij
gekend. In den bloei van haar schoone, schit
terend leven verloor zij kroon en troon, man
eu haar eenig kind, als een eenzame banne-
1 nge zwierf zij over de wereld. Als één wan
hopig had knnnen zeggen, „mijn taak is afge
loopen, waarom en waarop nog te wachten?",
dan was 't deze zwaarbeproefde, miskende een
maal zoo gevierde^vrouw, die naar de hooge
hoogten van het leven heeft kunnen grijpen.
En bijna honderd jaar oud, dankte zij God,
dat Hij haar zoo lang heeft laten leven, omdat
haar bijna gedoofde oogen nog de herstelde
glorie van haar vernederd Frankrijk hebben
mogen aanschouwen.
Er was meer heroïsme in het tragische leven
van een Keizerin Eugénie dan in den zoo
stoïcijnschen dood van den levenszatten George
Eastman.
NIEUWE OPERA.
De eerste opvoering der nieuwe opera van
Igpace Lilian (tekst van Bernard Shaw)
„Great Catherine", zal plaats hebben in het
Staatstheater te Wiesbaden op 8 Mei als ope-
fdzig van de muziekfeesten,
ren, dat „bet de regperlng volkomen ver ligt
een algemeene loondaling aan te hevelen of
zelfs maar te wenschen, de regeerlng Is zich
bewust van de bedenkelijke gevolgen van een
zoodanige loondaling niet slechts voor de recht
streeks getroffenen zelf, doch ook voor het
gansche economische leven van het land'
In plaats van dus Musy's aansporing tot de
geheele bevolking nadrukkelijk te ondersteunen
om door gemeenschappelijke offers en een te
rugkeer ln de richting van den voorvaderlijken
eenvoud de crisis te helpen overwinnen, tracht
de regeering door gelegenheids wetjes en door
voortdurende uitbreiding der staatshulp aan de
verschillende in nood rakende takken van
bedrijvigheid het kwaad te bezweren. Musy laat
voorlooplg nog berustend de leiding aan
Schuthess over. Hij wacht blijkbaar zijn tijd
af en zoo doen ook zijn geestverwanten. Het
was opvallend, dat bij de verscheidene dagen
geduiurd hebbende algemeene beschouwingen
over het geheel van de door Schulbhess voor
gestelde economische maatregelen de katholie
ke kamerfractie geen aandeel aan de beraad
slagingen genomen heeft. Ook alle Fransoh
Zwltsersohe kamerleden van de andere bur
gerlijke peurtijen betrachtten een soortgelijk
stilzwijgen.
Het parlement -heeft volgzaam alles aange
nomen, wat Sohulthess het voorlegde: de tus-
schen de winterzitting en de voorjaarszitting
afgekondigde invoerbeperkingen en andere
maatregelen ter bescherming van de binnen
landse!» productie op de eigen markt verkre
gen de parlementaire bekrachtiging; nieuwe
steunmaatregelen van den staat werden goed
gekeurd, ondanks de vele mlllioenen die daar
voor weder van de schatkist worden verlangd.
Zoo werd de graanwet aangenomen, die den
boeren den verkoop van hun graan tegen een
minimum-prijs zal waarborgen; de jaariijksche
kosten van deze wet voor de Zwltsersohe schat
kist worden op ongeveer 15 millioen ZwitseT-
sehe franken geraamd. Eveneens werd een wet
goedgekeurd, die den landbouwers een mini
mum-verkoopprijs voor melk garandeerd; de
so atkist zal hiervoor vermoedelijk 9 millioen
franken te dragen krijgen.
ovendien besloot het parlement op voorstel
van c u Lhess ook een poging te ondernemen
me een n euwe soort van productieve we-rk-
oozen. u p een ondersteuning aan Zwltsersohe
flt !i K<:enL.in!itel1 zy bereld zijn arbei-
a ^en5t kl,n werk hun geen voor-
dee! meer op, toch ln dienst te houden. Minis
ter Schu thess is gemachtigd bij wijze van
proefneming voor 2% millioen franken subsi
dies aan ondernemingen uit te keeren indiert
deze daardoor bereid zijn een bestelling die
zij anders als niet rendabel van de hand gewezen
zouden hebben, toch te aanvaarden en daardoor
arbeiders, die anders zouden ontslagen zijn in
dienst te houden.
De voorwaarden voor het verleenen dezer
staatssubsidie aan industrieele export-onderne
mingen zijn echter weinig aanlokkelijk: de on
derneming moet den staat een recht van con-
tröle over de financieele zijden van de uitvoe
ring der desbetreffende bestelling toestaan; de
subsidie mag niet hooger zijn dan het bedrag
der werkloozenuitkeering uit de openbare kas
sen, dat anders den ontslagen arbeiders zou
zijn uitbetaald ondanks deze subsidie moet
de bestelling toch nog niet rendabel blijven,
zoodat ook van den industrieel nog een finan
cieel offer wordt gëeischten de onderneming
zal de subsidie aan den staat moeten terugbe
talen, Indien later de zeven vette jaren voor
haar weder zouden aanbreken.
Het ls te begrijpen, dat de ln het parlement
zitting hebbende industrieelen betwijfelden, of
velen hunner deze staatssubsidies onder de zoo
bezwarende voorwaarden zullen willen aanvaar
den Tot een proefneming met deze nieuwe po
ging tot „productieve werkloozerihuip" bleek
men echter algemeen bereid.
Wanneer men nu echter bedenkt, dat tegen
over deze steeds voortdurende toeneming der
staatssubsidies voor noodlijdende takken van1
bedrijvigheid een eveneens regelmatige daling
der staatsinkomsten uit de staatsbedrijven
s aat de inkomsten uit de staatsspoorwegen
zijn voor 1932 op 35 millioen franken lager ge
schat dan de in 1931 hieruit verkregen baten!
dan ziet men, dat de. Regeering vroeg of
laat wel genoodzaakt zal worden de door Musy
aanbevolen richting van belangrijke -'erminde-
ring der staatsuitgaven in te slaan. Het is
eveneens zeer de vraag, of een voor het geheele
land geldende crisis-belasting wel zal kunnen
vermeden worden. In zijn groote reue alhier
heeft Musy er op gezinspeeld, dat ook dat of
fer van de Zwltsersohe burgers zou kunnen
moeten verlangd worden. Deze gedachten van
een nieuwe staatsbelasting is echter in den
senaat, waarin ieder kanton twee vertegenwoor
digers heeft, op hevigen tegenstand gestuit. De
kantonale vertegenwooridgers wilden niet, dat
de staat daardoor de beiastingmogelijkheid der
kantons verkleinen zou. Schulthess heeft zich
toen gehaast den senaat gerust te stellen met
de verklaring, dat het denkbeeld eenar staats-
crisisbelasting zelfs nog niet onderwerp van
regeeringsbespreking had uitgemaakt Ook
hier mag men zich echter de vraag stellen, of
Musy niet door de toekomst in het gelijk zal
worden gesteld
De voorjaarszitting was, zooals men ziet, een
nieuw succes voor Schulthess, waarbij alleen
de duurzaamheid ervan te betwijfelen is.
Dit laatste geldt evenzeer voor den minister
van justitie Haeberlin, die weliswaar het
voorrecht had zijn wetsvoorstel tot de unifi
catie van het Zwitsersohe strafrecht door den
senaat te zien aangenomen worden (met 21
tegen 6 stemmen), doch die zich toch wel
eenigszins weemoedig zal afgevraagd hebben,
wat het lot van zijn groote levenswerk zal
worden, indien het aan het referendum van
het volk zal onderworpen moeten worden, zoo
als wel te voorzien is. In Maart 1930 had de
kamer het Zwitsersche strafwetboek aangeno
men thans, twee Jaar later heeft de senaat
dit voorbeeld gevolgd. Doch de geestdrift zoo
wel ln kamer als senaat voor de gedachte der
unificatie van het Zwitsersche strafrecht bleek
maar zwak, zoodat te vreezen ls, dat later te
genover de verbeten federalisten, die Iedere
inbreuk op de kantonale rechten veroordeelen
en tegenover de tegenstanders 'n aantal spe
ciale artikelen in het strafwetboek geen vol
doende weerstandskracht te vinden zal zijn.
Bovendien heeft de senaat nog een aantal
amendementen der katholieke kamergroep aan
genomen, die betrekking hebben op de be
scherming van de arbeidsvrijheid en op de
bestraffing van de deelneming aan vereenigin-
gen, die de voorbereiding van hoogverraad ten
doel hebben, welke aanvuilingsartikelen onge
twijfeld bij de socialisten en een groot aantal
vrijzinnigen ln de kamer op tegenstand zul
len stuiten en dus wellicht reeds het bestaande
aantal oneenigheden tusschen kamer en senaat
over den preciesen tekst nog zullen vermeerde
ren. En aangezien ten slotte nog bleek, dat de
ln de winterzitting van den senaat gewekte
hoop op een voor alle partijen aanneembaar
compromis Inzake de bestrijding van de afdrtf
ving der ongeboren vrucht niet verwezenlijkt
kon worden, daar zoowel de katholieken als de
socialisten tegen het door de vrijzinn'ge meer
derheid aanvaarde compromis stemden, zijn de
vooruitzichten voor Haeberlin's strafwetboek
ondanks de aanneming door den senaat, niet
verbeterd.
In het laatste nummer van „Spoor- en
Tramwegen" lezen we:
„De nieuwsgierigheid van menigeen zal
geprikkeld zijn door de aanwezigheid van een
bijzonder gevormden ket.el op het open terrein
van Utrecht C.S. nabij de hoofdgebouwen.
Deze ketel ls het reservoir van de oude
watertoren van station Simpelveld. Volgens
een oude teekening van den aanleg van de
lijn ,AkenMaastricht is deze ketel ln 1853
daar reeds opgesteld en heeft thans voor een
betonnen bak het veld moeten ruimen.
De reden, dat men dit vrij onhandelbare en
veel ruimte innemende voorwerp een plaats ln
het spoorwegmuseum heeft Ingeruimd, is,
dat met vrij groote zekerheid gezegd kan
worden, dat dit voorwerp de oudste stoom
ketel is, die thans in Nederland is te vinden
en zeer waarschijnlijk de eerste stoomketel
die ooit in Nederland of liever ooit ln de Ver-
eenigde Zeven Provinciën binnenkwam, van
de fabriek van niemand meer of minder dan
James Watt.
Om deze vooronderstelling te verduidelij
ken, volge hier een stukje geschiedenis van
den stoomketel. De stoomketel, die den Ro
meinen reeds bekend was, werd omstreeks
1675 opnieuw uitgevonden door Papin en om
en nabij 1700 door Savery gebruikt voor het
leveren van stoom voor het opvoeren van
water. Men verdreef daarbij met de stoom
lucht uit een groot vat, sloot de stoom af,
condenseerde den stoom, waardoor 'n vacuum
ontstond en water kon worden aangezogen.
De ketels van Newcomen en Smaeton lever
den stoom voor hetzelfde doel. Deze installa
ties waren uitsluitend in gebruik voor het
oppompen van mijnwater in ae Engelsche
mijndistricten, waar zij de paarden vervin
gen. Uit dit eerste gebruik van de stoom
machine- ls ook de arbeidseenheid paarde-
kracht ontstaan.
Eerst later toen James Watt de stoom
machine vervolmaakte kwam het gebruik
van deze machine voor andere doeleinden ln
zwang.
De vorm der ketels was zeer verschillend
Omstreeks 1770 kwam de eerste „Wagon
Boiler" in gebruik; een ketel zonder vuur-
gang of andere inwendige pijpen. Het rooster
lag onder den ketel, de rookgassen trokken
onder den ketel naar achteren, kwamen langs
een zijde naar voren en verdwenen langs de
andere langszijde in den schoorsteen.
James Watt, die in 1776 zijn beroemde uit
vindingen n.l. het gebruik van de expansie-
bracht van den stoom en de aparte condensor
Patenteerde, gebruikte dezelfde wagonboiler
tot 1785, daarna bracht hij er een vuurgang
in aan. Door de uitvindingen van James Watt
nam het gebruik van de stoommachine ineens
sterk toe en in zijn fabriek werden verschil
lende machines voor het vasteland van Euro-
Pa gebouwd. Het ls waarschijnlijk, dat behou
dens eenige uitzonderingen deze machines
bestemd geweest zijn voor het oppompen van
mijnwater".
De ontembare wildernis met den
auto bedwongen
HOE PAKKENDE RECLAME GEMAAKT
WERD
PARIJS, 29 MaaTt. (B. T. A.) Filippo Turati,
de voormalige Italiaansche socialistische af
gevaardigde en de leider der politieke emi
granten, is hedenavond om 11 uur 40 te Parijs
overleden.
Filippo Turati werd den 26sten November
1857 in Canzo bij Corns uit een oud-Lombardi
sche adellijke familie geboren. Zijn vader was
een der eerste prefecten van het nieuwe ko
ninkrijk Italië.
Hij studeerde rechtswetenschappen te Bolog-
ne en voelde zich spoedig tot 't socialisme aan
getrokken. Hij werd de stichter, althans een
der stichters, van het wetenschappelijk socia
lisme ln Italië en de voorvechter voor practi-
schen politieken arbeid der socialisten.
In 1891 stichtte hij het tijdschrift „Critica
Soziale", dat hij tot 1903 zelf leidde.
Van 1895 tot 1926 leidde hij de socialistische
politiek in het Italiaansche pariement.
In 1926 dwong het fascistische regiem hem
Italië te verlaten en begaf hij zich naar Parijs.
In Italië was Turati jaren lang hoofd
redacteur van het socialistisch dagblad
„Avanti."
Te Parijs nam hij Ijverig deel aan de anti
fascistische beweging der Italiaansche emi
granten en werkte hij voor tal van links
georiënteerde en socialistische bladen.
Ook ln de Internationale socialistische be
weging behoorde Turati tot één der leidende
figuren.
NAIROBI, 30 Maart. (R.O.) De Belgische
koning is per vliegtuig te Butiaba aange
komen op weg naar Belgisch Congo.
Butiaba is aan den Oostelijken oever v
het Aibert-meer in Oeganda gelegen.
Onze Brusselsche correspondent meldt ons:
Koning Albert, die geboren werd te Brus
gel in 1675, wordt 8 April a.s. 57 jaar.
De traditie getrouw, zullen dien dag op
alle openbare gebouwen, gezantschappen, enz.
de vlaggen uitgehangen worden en zal op het
palels van Brussel een register ter teekening
liggen-
gr wordt op gewezen, dat het dien dag
juist 17 jaar zal geleden zijn, dat prins Leo
pold zich als vrijwilliger voor het 12de linie-
regiment aanmeldde.
ROOFDIER veroorzaakt
VLIEGONGELUK.
SYDNEY, 29 Maart (V. D.). Een eigenaar
dig toeval heeft een vliegtuigongeluk veroor
zaakt aan de kust van Nieuw-Zuid-Wales.
Een roofvogel vloog daar n.l. tegen den pro
peller van een vliegtuig, dat van Brisbane
naar Sydney onderweg was. Tengevolge hier
van stortte de machine op ongeveer een mijl
bulten Crowdy Head in zee.
j>e drie inzittenden slaagden er ln, zich
zwemmend in veiligheid te brengen. Volkomen
uitgeput bereikten zij het land. Het wrak van
bet vliegtuig werd kort daarop, volkomen ver
nield, aan land gespoeld.
LEIPZIG, 30 Maart. (H.N.) In den onjjer-
dom van 82 jaar is hier overleden de Duit-
sche taalgeleerde Eduard Sievers, die sedert
1892 professor in de Duitsche taal en letteren
aan «Ie universiteit te Leipzig was.
DE 150STE GEBOORTEDAG VAN
FRIEDRICH FRc'BEL.
Naar het Wolffbureau uit Bad Blankenburg
(Thüringen) seint, zijn daar Dinsdag de fees
telijkheden geopend bij gelegenheid van de
herdenking van den 150slen geboortedag van
Fri'edrich Fröbel. Meer dan tuizend personen,
onder wie ook vertegenwoordigers uit Neder
land, woonden de plechtigheid bij.
Een verbod uitgevaardigd.
HANNOVER, 30 Maart. (W.B.) De pers
dienst van het opper-presidium deelt mede:
De door de verordening van den heer rijks
president getroffen maatregelen tot verzeke
ring van den Paaschvrede worden van natio-
naal-socialistische zijde overtreden, doordat
de nationaal-socialisten voor politieke propa-
da in vergroote oplaag gedrukte kranten
door hun aanhangers in de huizen laten ver
spreiden.
De opper-president heeft den polltie-autori-
teiten opgedragen de verspreiding dezer
bladen te verhinderen. Er wordt daarom op
gewezen, dat dergelijke propaganda tot den
derden April niet alleen door de politie ver
hinderd wordt, doch dat zich ook de bij deze
propaganda betrokken personen volgens de
noodverordening van 17 Maart 1932 strafbaar
maken.
Tier dooden, 29 gewonden.
nacto^it^hw ,Maart- (R-0.) In den afgeloopen
rand bitgebroken op de tweede
TREIN DOOR EEN PRUG GEZAKT.
VANCOUVER, 29 Maart (R. O.). De locomo
tief en vier wagens van een trein zijn nabij
Vancouver door een brug gezakt, welke onder
mijnd was door overstroomingen. Drie perso
nen werden hierbij gedood, één ernstig ge
wond.
verdieping van
6011 gebouw van vier verdie
pingen, waarin onder *Z
Inrichting gevestigd l 6611 filmV6rhuur-
ontploften. Het vuur filmroIlOT
dat de bewoners der wt- 200 Snel ult'
pingen gedwongen waren uit
springen of met behulp van inderhlf
richte ladders hun woningen te verlaten^"
Vier personen hebben bij dezen brand'het
leven verloren, terwijl 29 personen
dingen opliepen.
De materieele schade moet verscheidene
milüoenen bedragen,
s— - - - =s ,_u.! i it.
verwon-
DOOR EEN LAWINE BEDOLVEN.
BERN, 30 Maart. (H.N.) Bij een bestijging
van de Rocca Bella in Engadin, welke door 3
toeristen, ondanks herhaalde waarschuwingen,
werd ondernomen, zijn twee hunner door een
lawine bedolven. Een hunner wist zich uit de
sneeuw te bevrijden, doch de andere kon slechts
als lijk worden geborgen. De verongelukte ls
een zekere Arwin Höpfer uit Augsburg.
BERLIJN, 30 Maart. (H.N.) Verschillende
partijleiders van het ceafcwm, o.a. prelaat
Kaas en mgr. Sehrefbwr, hebben de Paasch-
dagen te Rome doorgebracht, waar zij met
Vatlcaawch* kringen besprekingen hebben
«etpd,
1 I ^.L.MidL.1 - -ui •••'vslui.-u
George Maria Haard t, van wiens dood in
Hongkong de bladen pas melding maakten, ls
vooral beroemd geworden door zijn raid per
rups-auto van Touggourt naar Timboktoe. Hij
heeft zioh daarbij de eer verworven de tweede
man te zijn, die de Sahara overwon. Zijn voor.
ganger is onbekend maar moet en-gens in de
grijze oudheid gezocht worden toen de eerste
kameelruiter in deze gewesten er met behulp
van dit uiterst gebrekkige vervoermiddel in
slaagde van het Noorden komend de oevers
van den Niger te bereiken. Eeuwen en eeuwen
lang geschiedde er toen niets meer om de
Sahara onder „de knie te krijgen" tot Haardt
kwaim en de ontembare wildernis met den
auto bedwong.
In het voorwoord van het boek, dat Haardt
over zijn tocht schreef, zegt Citroen, de man
van de rupsauto's, dat het besluit om een
nieuwe verbinding tusschen Fransoh W.-Afrika
en Algiers tot stand té brengen in en door den
oorlog geboren werd. Het moederland had de
Senegal-negers noodig om de Duitsohers te
verslaan; het had de olieproducten van Cui-
nea noodig en de rubber van den Congo. Wel
is waar lag de zee voor zulke transporten
open maar de Galliër is altijd maar een mid
delmatig zeeman geweest.
Aldus werden in vollen oorlogstijd en wel
ln de jaren 1916 en '17 de eerste pogingen ln
het werk gesteld om de Sahara met auto's te
bedwingen. Deze pogingen gingen van de mi
litalre autoriteiten uit, die niets spaarden om
een succes zeker te stellen. Zij wierpen daar
toe hun magnifiek mensohenmaterlaal in het
geding, hun enorme woestijn-elrvarlng, veel
geld en alle technische kennis, waarover het
moederland beschikken ken. Maar de woestijn
zei neen! en de pogingen faalden.
In 1916 was het generaal Laperrine, die
met twee auto's een aaruval van Wargla op
In Salaih maakte. Luttel Jaren later zou onze
landgenoot, de heer Regout, van Amsterdam
uit dezen aanval in een klein sportwagentje
herhalen en tot een goed einde brengen,
waarmede hij een daad stelde, die ook de
grimmigste woestijnvreters met eerbied ver
vulde.
Maar ln 1916 waren de condities nog niet
®oo goed en. van de twee wagens, waarmede
Eeneraal Laperine startte, sneuvelde er een
onder weg en arriveerde de tweede na volle
twintig dagen tobbens in het 470 mijl Zul-
delijker gelegen In Salah, krachtig onder
steund door een paar karaeelien, welke men er
voor had moeten spannen en door spaden,
negers en ander niet-autamatisch hulpmate-
rleel.
Het jaar daarop ging het al wat beter.
Laperrine bereikte In Saleh toen in 12 dagen
met drie wagens; en zijn voorhoede onder
kapitein Sigonney, zelfs in zes dagen en met
twee wagens.
In, y 9 begon men voor het eerst met vlieg
machines samen te werken. Kolonel Bettem-
bourg leidde toen zeven auto's over 1700 mijl
■»oes ijn en bleef daarbij in voortdurende
communicatie met drie meegenomen aeropla
nes. Hij verloor slechts één wagen in de
Adrar, expe-ditiD h.«rd a-lles te veixlrageti
wat men maar van een halsstarrige woestijn
verwachten kan. Gloeiende hitte 'natuurlijk,
razende stormen, veel zand en stof in de
macbinedeelen maar, en dit zou men mis
schien niet zoo verwachten, ook kapot ge
vroren radiatoren. Want verschroeiend heete
dagen worde:! in de bergen der Sahara door
ijzige nachten opgevolgd en men moet daar-
aandenken v ".neer men begrijpen wil aan
onbegrensde
en diens ia-
welke beproevingen het materiaal bij zulke
woestijntochten onderworpen wordt.
Ofschoon de vrede inmiddels uitgebroken
was, gaven de militaire bevelhebbers hun
pogingen niet op om een nieuwe verbinding
tusschen den Soedan en Algiers tot stand te
brengen. In het volgend jaar probeerde de
reeds genoemde generaal Laperrine de broede
woestijn per vliegtuig te nemen. Maar de on
gelukkige bereikte nimmer zijn doel.
Maar toen, toen trad ineens Citroen voor
het front met zijn rupsauto. De man meldde
zich precies aan op het psychologisch meest
geschikte oogenblik'en het kostte hem maar
bitter weiAig moeite de regeering van Frank-
i Uk er toe te bewegen al haar
macht ten dienste van Citroen
gen leur, Kégresse, te stellen.
Voor alle zekerheid werden er eerst echter
nog een paar grootscheepsche proeven geno
men. In den winter van 1921/22 werden acht
rupsauto s naar Touggourt vervracht en met
deze wagens werden duizenden K.M. woestijn
doorploegd. De voormalige cavalerie- en vlie-
genier-officier, Audouin Dubreuil, die later
tweede man werd bij Haardt's raid, leidde
deze experimenten en daarbij werden alle be.
staande zwakten onderzocht en overwonnen.
Zoodat in den volgenden winter de vijf wa
gens, die den tocht ondernemen zouden werke
lijk tip-top in orde konden zijn. Als chef van
deze expeditie liet Citroen het oog vallen op
Haardt, die vijftien jaar als chef van de fa
brieken nauw met hem had sameng^-werkt
Tweede man werd de reeds genoemde Audouin
Dubreuil. Voor de rest had men een keuze
mogen doen uit de best denkbare kenners
van het bied, om in de tale van Noord-Afrika
te spreken, terwijl ook in andere opzichten
niets hoegenaamd aan de uitrusting ontbrak.
Er werden zelfs machinegeweren meegenomen
en er werden twee ondersteuningsexpedities
van stapel gelaten. De eerste daarvan drong
van het noorden tot in Salah door (620 mijl)
en de tweede van Timboktoe tot de putten van
Tin Zowaten (550 mijl). Op die manier ble
ven er maar 800 mijl of ongeveer 1300 K.M.
over, die Haardt alléén moest afleggen.
Dank zij Kégresses mooie uitvinding, bleek
dit maar iets meer dan kinderspel te zijn-
Zonder moeite werd de gaping overwonnen en
met behulp van de steunkoionue Timboktoe
bereikt. De groote tocht was met vijf auto's
ondernomen geworden op 17 December 1922
en op 7 Januari d.a.v. werd Timboktoe zeg^
vierend en zonder eenig verlies bereikt. De
raid was zelfs zóó meegevallen, dat Haardt
besloot op de zelfde manier weer naar huis
terug te keeren. En gesterkt door de rappor
ten ,die per draad binnen kwamen, besloot
de heer Citroen zijn expeditiechef tegenmet te
reizen. Hij liet zich daarbij van zijn vrouw
vergezellen en aldus maakte hij opnieuw een
pakkende reclame voor zijn auto's en en pas
sant voor het groot toerisme in de woestijn
en het was een heel eind zuidelijk van Salah,
en wel bij Tadjmoet, dat de heer Citroen de
terugrijdende kolonne onmoette.
Er zijn dappere lieden geweest, die geheel
en al op eigen vuist en slechts door een of
twee inboorlingen vergezeld, de verschikkin
gen van de Tanezroetft, van de Hoggar en de
Adrar dorsten trotseeren. Haardt had op zijn
reis den ruggesteun van schier heel Frank
rijk achter zich. Maar dit doet niet te kort
aan zijn roem, want hij heeft het toch maar
geleverd, en in de annalen van de Fransche
koloniale geschiedenis zal zijn naam daarom
altijd met eere vermeld worden, als die, van
den eigelijken bedwinger der verschrikkelijke
Sahara.
Loontje komt om z'n boontje.
Gelezen op een circulaire:
„Ondergeteekende maakt U door deze be
kend, dat hij zich vanaf heden beschikbaar
stelt als Aanspreker wegens het overlijden
van den vorige." Beleefd aanbevelend.
Van onzen correspondent)-
Londen. 26 Maart 1932.
De weinige dagen geleden door «,ns ,ui<56"
sproken meening dat er voor de Enge schen
geen redenen bestaan het nleuv^ Eerezen
„Iersche vraagstuk" tragisch op ratten,
wordt bevestigd door de jong«,te benc en uit
Dublin.
De Valera zou reeds water in z Jn w Ja wil
len doen.
Van een eigenlijke ooncesfii6 an er eigen
lijk niet gesproken worde®- standpunt
der Iersche regeoring was JU1'sp 1 volkomen
onhoudbaar. Bovendien was e Politiek on
houdbaar, omdat de Iersche -a Jourparty zou
weigeren haar onontbeerlijk® medewerking te
verleenen, indien afschaff*11® van den eed en
het Inhouden der land-a®nul C1 e® tot ernstige
moeilijkheden met En ge'3® roocht leiden.
Reeds zeer spoedig was e duidelijk dat De
Valei-a aanstuurde op e®n ern®tig fjasc0;
wat hij, zonder een eigen meerderheidspartij
achter zich, in het begm van zij.n minsteriee-
len loopbaan niet negeeien kom.
De verklaringen T_an ™r H. Thomas en
de debatten in het ageriuis hebben vermoe
delijk het hunne ertoe bijgedragen de regee
ring van den Vrijstaa er van te overtuigen,
dat het niet geraden was door te rijden op
een spoor, waarvan het sein op „onveilig"
stond.
Wat De Valera wilde doen, werd in Enge
land beschouwd als ver<!ragsbreuk. Over de
annuïteiten kon onderhandeld worden. De Va
lera heeft het beneden zich geacht van onder
handelingen te reppen, hij heeft een voldon
gen feit willen stellen. Dit l8 een politiek die
geen staatsman voert tegenover een land, ten
opzichte waarvan hij andere dan vijandige he-
doelingen heeft.
Volgens den "®xPres®"-<^i-r€igpo,ndent t«
Dublin spreekt men daar ln officieele krin
gen thans over de mogelijkheid van onder
handelingen.
Ook wanneer dezen aangeknoopt worden,
zal men er op moeten rekenen dat de Britsohe
regeering niet uitsluitend onderhandelen zal
om concessies te doen. Niet alleen in Iea-land,
maar ook ln Engeland bestaat een openbare
meening.
Wat den betreft, zou de Iersche regee
ring die te Londen willen verzoeken toe te
stemmen in de schrapping van dat deel van
art. 17 der Iersche grondwet, waarin bepaald
wordt da de „eed afgelegd moet worden door
lader vad den Oireachtas (parlement), al
vorens i ij zijn zetel inneemt". De eed zou dan
in o Ei on d wet geformuleerd blijven in over.
een-stemming met art. IV van het verdrag,
en zeker ln overeenstemming met den letter
dat artikel, dat aanvangt: „The oat-h to
bo taken by members of the Parliament of
'o Irish Free State shall be in the following
orm." Maar m^t den geest van het verdrag
'ot ook een dergelijke wijziging niet stroo-
koii. „The oath to be taken enz", wil niet
Zc£gen„Indien e©n eed afgenomen wordt,
da-n moet deze luiden enz." Het wil zeggen:
i.Een eed wordit afgenomen, en deze zal lul
den a.v."
Een facultatieve eed heeft zuiver persoon
lijke beteekenis. Het belang van den eed,
welken een parlementslid aflegt alvorens zit
ting te nemen, is voor een groot deel juist
hierin gelegen dat datgene, waartoe hij zich
bij eede verplicht, niet noodzakelijkerwijze in
overeenstemming met zijn persoonlijke over
tuiging behoeft te zijn. Een republikein, die
dep eed, voorgeschreven in de grondwet eener
constitutioneels monarchie, aflegt, wordt hier
door geen royalist. Hij verzaakt geen enkel
beginsel. Hij zweert uitsluitend trouw aan
den koning en aan diens wettige opvolgers,
niet op grond van prlnclpleele redenen doch
van den feitelijken oonstitutloneelen toestand,
dien hij, als lid van het wetgevend lichaam
heeft te eerbiedigen.
Vandaar dat een parlementaire eed slechts
verplichtend kan zijn. Een facultatieve eed is
een persiflage. Wie hem aflegt, verklaart
hierdoor veel meer dan wanneer hij een ver
plichten eed zou afleggen. Hij betuigt n.l.
niet alleen trouw aan, maar ook nadrukkelijke
instemming met den regeeringgvorm, hetgeen,
niet la de bedoeling van den eied ligt. Wie
hem niet aflegt daarentegen weigert nadruk
kelijk trouw aan het hoofd van den staat,
hetgeen niet in overeengterniming is met zijn
poajtie als lid der wetgevende macht.
De Valera schijnt zich niet ervan bewust
te zijn dat in het eeds-vraagstuk eigenlijk
geen middenweg open ligt. Het compromis,
waarnaar hij thans zoekt, kan niet anders dan
onbevredigend en onlogisch zijn. Het is waar
dat dan de Iersche grondwet, door de eeds
formule te handhaven, de souvereiniteit van
den koning en de aanhoorigheid tot de Brit-
sche gemeenebest erkent, hetgeen op zichzelf
ongetwijfeld van belang Is. Maar door den
©ed facultatief te maken, worden alle voor-
deelen dier erkenning behouden, terwijl de
verplichtingen, die eraan verbonden zijn, over
boord gegooid worden.
Men kan nooit te voorzichtig zijn niet
„idealisten" 1
