VAN 'T WARENBüis NAAR DEN
MODERNEN „BUURT"-WINKEI.
HET KERMIS-
- VRAAGSTUK.
GEVAARLIJKE
LECTUUR.
S°
WOENSDAG (5 'APRÏE 1932
lijk spreekt uitarertr0UWen' dat 200 d,lide"
1WaST tr^Sen. S^'Pke ver
schijnselen neg Zder het mom
ieê
BENOEMINGEN
PATER F. HENDRICHS S. J.
NATIONAAL MARIA-CONGRES
TE NIJMEGEN.
PASTOOR A. A. KAMP t
PASTOOR H. M. VAN ONZENOORT t
DE LIMBURGSCHE BEDEVAART
NAAR LOURDES.
ZORG VOOR DE WERKLOOZE JEUGD.
OVERIJSSELSCHE INDUSTRIE-WEEK.
OLYMPISCH KUNSTCONCOURS TE
LOS ANGELES 1932.
KATHOLIEKE SOCIAAL-
ECONOMIE IN DEZEN TUD-
Kerkvorsten optmkm van een Duitsch
Als folkloristische kuriositeit geniet de
kermis de belangstelling van weinigen meer,
als sociaal element staat ze, vooral in dezen
krisistijd, in de belangstelling van zrer ve
len, niet bet minst van de gemeenteraadsle
den onzer katholieke gewesten Limburg en
Noord-Brabant. Uiterst leerzaam voor het
bestudeeren van de volksmentaliteit, zoo
althans onze gemeenteraden geacht moven
worden de volksmentaliteit af te spiegelen,
zijn de besprekingen, in de kringen van
eenige Noord-Brabantsche vroede vacUren
gehouden naar aanleiding van de opschor
ting der kermis dit jaar in Eindhoven. Wilde
die opschorting de moreele successen geven,
die redelijkerwijs ervan verwacht mochten
worden in deze pijnlijke tijdsomstandighe
den, dan moesten ook de gemeenteraden der
omliggende plaatsen althans bereid gevon
den worden tot een opschorting te besluiten.
Die bereidwilligheid blijkt echter op vele
plaatsen niet te bestaan. Een knipsel-kollek-
fie uit de gevoerde debatten zou stof leveren
voor een psychologischen roman aan een
onzer jongere auteurs, wien de opleving van
het godsdienstig leven in de bij uitstek
katholieke gewesten zoozeer ter harte gaat.
Wie zich voor kuituur-historie interesseert,
noteert uit die officieele bescheiden slechts
enkele meeningsuitingen, en hem valt het
op, hoe gemakkelijk vele verantwoordelijke
volksleiders heenglippen over het moreele
van bet vraagstuk, hoe angstig zij anders
zins zich toonen over financieele schadepost-
jes, die eventueele kermis-opschorting aan
de gemeentekas kan berokkenen. Over
kermisafschaffing gaat het nu nog niet eens,
het betreft hier nog maar alléén het laten
wegvallen van eenige pretdagen uit de lange
rij van volksontspanningsgelegenheden die
het moderne leven biedt, waarbij de ruimst-
denkenden en diepst-voelenden vooral twee
dingen beoogen: het volk te wijzen, op den
ernst- des tijds, door hen tot spaarzaamheid
te manen en tót offerzin in katholieken geest.
Die welmeenende stemmen worden tot zwij
gen gedoemd door uitingen omtrent, op z'n
zachtst uitgedrukt, problematische verwach
tingen van stoffelijke voordeelen voor de be
treffende gemeenten. Het staangeld van ker-
misspullen brengt een scheut zilver in de ge
meentekas. Dat echter een nog grooter
scheut uit de gemeenten wegvloeit tot nadeel
van den middenstand vooral, en dat ver
zuimd wordt in de kritiekste tijdsomstandig
heden mee te werken aan het gezond-maken
der door pretjes ziekelijk besmette volksmen
taliteit, daarvoor schijnen velen geen oog
te hebben. Aan volksopvoeding wordt niet
gedacht. Dat noodzakelijk, zelfs als wij deze
kriste te boven komen, zander arbeid aan
(jie volksopvoeding, spoedig weer een nieuwe
irisis voor de ontredderde maatschappij te
wachten staat, daarom bekommert een kort
zichtig geslacht zich immers niet. Dit alles
veri*aadt weinig inzicht in gezonde sociale
verhoudingen en, wat het jammerlijkst is,
^eitliS diepte van religieus besef. Er mag
an s°mtijds hoog van den toren geblazen
™0Iclen over plichtsbesef, kloek beleid, hon-
^°6ring der kuituur, bij sommigen
eenig krachtsinspanning erin slagen
ken°voorre'n inderdaad vruchtbaar te ma-
bloei, mentoek°nistigen religieus-moreelen
gemis van g*8 terec" betwijfelen, of het
vraagstukken benepen kiik °P de Sroote'
verwachtingen v0n.°nzen tijd' wel h0°Pvnlle
digt. Uit schijnba de toekomst techtvaar-
behandeling van het S,!mpele feiten als ,6
vraagstuk in de en karn'^a'"
lecren omtrent de va!t veetC
opvoeding- Het gaat.hlerrt« "inzake volks-
meent met de maatschap
van wijs beleid en zorg voor de st
bevleiing en gemis V,° vvoru6n
godsdienstige en zedelijke belangen
volk naar het tweede Plan verschoven N
meeningen en oordeelvellingen der piaa
lijke geestelijkheid, die door huisbezoek en
biechtstoel de volkstoestanden gewoonlijk
veel beter kent dan welke leek ook, wordt
soms weinig gevraagd of ze worden ge
negeerd. Opvallend is, hoe zelden een krach
tige stem in de gemeenteraden kwesties als
deze principieel aan de orde durft stellen,
en hoe zelden, waar dit geschiedt, zoo'n
kloeke daad voldoenden steun vindt; zoodra
met cijfers wordt gemanoeuvreerd, begint
het velen vroeden vaderen voor de oogen te
schemeren, en zijn zij veel banger om hierbij
een flater te slaan dan in het veel gewich
tigere, dat door den cijferknuppel wordt aan
gevallen. Velen blijken geen oog te hebben
voor de grove inconsequenties, waaraan zij
zich schuldig maken.
Ik opperde hierboven twijfel, of onze ge
meenteraden wel geacht mogen worden de
volksmentaliteit af te spiegelen in kwesties
als deze. Wie ons Limburgsch en Noord-
brabantsch volk kent, heeft bewondering
voor zijn offerzin, zooals deze zich vaak
openbaart in zijn edelste elementen. Velen
zijn dan ook overtuigd, dat ook bij gelegen
heden als een kermis-opschorting zich die
offerzin niet verloochenen zou, als een krach
tig betoog daarvoor ook in de raadszaal ver
nomen werd, in plaats van de waterachtige
praatjes, die er nu soms worden opgediend
en die jaar-in jaar-uit altijd dezelfde dood
doeners in het geding brengen.
DR. H. H. KNIPPENBERG.
Er zijn nog altijd katholieken, die niet wil
len inzien, dat de „Nieuwe Rotterdamscüe
Courant" voor hen verderfelijk is. Een vraag
in „De Bazuin" van Paaschzaterdag bewees dit
weer eens. Pater Otten gaf daar een afdoend
antwoord en geen beter bevestiging, geen
eclatanter bewijs voor de juistheid van dit
antwoord dan het onmiddellijk daarop volgend
nummer van dezelfde N.R.Ct. Op Paaschmor-
gen bevatte de N.R.Ct. niet minder dan vier
stukken over Paschen, maar alle geschreven
in een geest, die volslagen heidensch is en
lijnrecht in strijd met het Christendom. Daar
wordt over bet Paaschfeest geschreven in een
toon van: „of de Verrijzenis van Christus
werkelijk gebeurd is, weten we niet en wat
komt het er ook op aan?" Den indruk wekken,
alsof er geen zekerheid bestaat aangaande het
grondfeit van het Christendom; doen alsof
er in deze geen historie bestaat; dat is de
korte strekking van de Paaschartikelen van
de N.R.Ct.
De totaal ongeloovige kan 't met die artike
len eens zijn en er misschien een aansporing
in vinden om zich niet in wanhoop over
oogenblikkelijke miserie het leven te benemen,
omdat Paschen leert, dat er uit iedere inzin
king weer een opleving volgt; de twijfelaar,
die ronddoolt en nergens een lichtpunt ziet
in de hem bestormende levensraadsels, vindt
daar zijn levenstoon: alles wat boven het na
tuurlijke uitgaat, is onzeker. Maar voor wie
in Christus gelooft en Hem erkent als den
Leeraar der waarheid en als den Zoon van
God, die vooral door het historisch feit van
zijn Verrijzenis bewees de waarheid te leeren
en 'Se Zoon van God te zijn, is zulk geschrijf
een gevaarlijke misleiding.
Niet ieder is genoeg wetenschappelijk onder
legd, om terstond de leegheid van die N.R.Ct.-
beschouwingen te doorzien. Ook de verfijnde
vorm werkt mee, om den lezer niet direct te
doen opmerken, wat hier geloochend wordt.
Er staat zelfs bij die paaschartikelen een
plaatje van de S. Pieterskloklten te Rome, die
het Paschen inluiden; dit vooral ten believe
van katholieke lezers. Deze kunnen dan zien,
dat de N.R.ct. toch niet zoo slechtmeenend is!
Maar wij weten, dat het vergif, ook al wordt
het niet geproefd, toch het lichaam, waar het
inkomt, schaadt. Zoo schaadt ook het zielever-
gif, al proeft men het niet, de ziel in haar ge
loofsleven, en ondermijnt het langzaam.
Mochten toch zij, die nog niet hun hardnek-
kige dwaling hebben willen prijsgeven, tot an
der inzicht komen. Het is heusch niet de een
of ander die het zegt, maar het is in alle mi
lieus, waar de N.R.Ct. geregeld in haar werk
wordt nagegaan, de eensgezinde en absolute
overtuiging ran allen, die door wetenschappe
lijke ontwikkeling op het gebied van geloof
en zeden tot oordeelen bevoegd zijn, dat de
N.R.Ct. een van de meest verderfelijke bladen
is voor de katholieken. Als allen, die het we
ten kunnen, zoo oordeelen en de door God ge-
jr i>J'.
VOORJAARSWERK. Het zand, dat zioh gedurende dien winter bij dien Scheve®!ngecthen
Plier sterk had opgehoopt, wordt over 't sitirand vensipreid.
Paters Dominicanen,
Z. H. Exc. de Bisschop van Haarlem heeft
benoemd tot assistent te Alkmaar (H. Domi
nicus), den Weleerw. Pater B. H. F. Ruberg
en tot kapelaan te Rotterdam (H. Dominicus)
den Weleerw. Pater N. J. W. va.n Rijn.
Z. H. Exc. de Bisschop van 's-Hertogenbosch
heeft benoemd tot kapelaan te Nijmegen (H.
Dominicus) den Weleerw. Pater J. A. A. M.
Busch.
Gefêteerd door zijn Leidsche
bekeerlingen.
t
Men schrijft ons uit Leiden:
De Leidsche bekeerlingen van den grijzen
Jesuietenpater F. Hendrichs hebben hem ter
gelegenheid van zijn tweevoudig feest een vroo.
lijke, maar daarom niet minder treffende hulde
bereid.
In „Zomerzorg" is pater Hendriohs op harte
lijke wijze bejubeld.
Reeds het welkomstlied toonde aan in welke
sfeer deze avond stond. Het heette daarin:
„Met grijze lok en groene toog
Boeffant en lange jas,
Met paraplu en slappen hoed
En die eeuw"ge bruine tasch!"
Na het welkomstlied nam de feesteling te
midden van verschillende heeren geestelijken
en leden van het huldig!ngsoomité plaats.
Pastoor Beukers was daarna de eerste woord
voerder.
Pastoor Beukers, deelde mede, dat aan de
voorbereiding van dit feest veel strijd is vooraf
gegaan, want allen wilden op dezen avond
spreken, doch tenslotte werd goedgevonden, dat
spr. namens allen het woord zou voeren.
Spreker uit dan woorden van dank tot Pa
ter Hendirichs voor al hetgeen hij voor ziju be-
keerlingen gedaan heeft en voor al het geluk,
dat hij over hen heeft uitgestort. Zonder twijfel
hebben allen den goeden God hij dit mooie
feest gebeden, diat zij zouden blijven: ziju
vreugde en zijn kroon".
Pastoor Beukers besloot met een „Lang zal
hij leven", waarop pater Hendrichs op de sym
pabhieke toespraak van pastoor Beukers ant
woordde.
Spreker zeide gelukkig te zijn, dat hij
zoovelen gelukkig had gemaak t. Het'heeft hem
verbazend goed gedaan te hebben vernomen, dat
pastoor Beukers gezegd had, ,,dat er veel be
keerlingen van Pater Hendriohs zijn, die voor
beelden zijn voor de parochie". Aan het slot
van zijn toespraak deed pater Hendriohs mede-
deeling van het schrijven van den Bisschop,
waarin Z H. Exc. dank bracht voor alles wat
Pater Hendrichs in zijn bisdom heeft gedaan.
Hierna werd het zeer luimige en gelheel op
Pater Hendrichs' doen en laten toepasselijk ge
maakte feestprogramma afgewerkt, waarna de
uitstekend geslaagde avond ten einde was.
stelde geestelijke overheden ook eensgezind
voortdurend waarschuwen, js jlet dan ver.
antwoord, als men het zelf beter wil weten?
De opvatting: „een katholiek behoort de N.
R. Ct. niet te lezen", moet een levende over
tuiging worden onder de katholieken en wie
haar heeft, moet die overtuiging fjjgt, onder
stoelen en banken steken. Ook in den strijd
tegen dergelijke gevaren, moeten we elkander
tot steun zijn.
Dr. L. B.
Kroning van een genadebeeld.
Te Rome worden thans, door Z. Hoogw. Exc.
Mgr. A. F. Diepen, stappen gedaan voor de
plechtige kroning van een Genadebeeld der H.
Maagd tijdens het Mariacongres in Augustus
a.s. te Nijmegen.
Daartoe is aangewezen het aloude beeld der
Allerheiligste Maagd, dat thans vereerd wordt
in de St. Canisiuskerk aldaar.
Dtfor de zorgen van het dagelijksch bestuur
van het congres is een kroningscomité be
noemd bestaande uit de weleerw. paters J.
Kronenburg C.s.s.R. als voorzitter, N. Four
S. J., G. Swagemakers S.J., penningmeester,
L. Daniëls O.P. en de heeren Ch. Estourgie en
K. Smits secretaris.
Het plan is voor het beeld der H. Maagd en
voor dat van het Kindje Jesus gouden kronen
te laten vervaardigen. En nu doet genoemde
commissie bij dezen een dringende oproeping,
op de eerste plaats tot de katholieken van Nij
megen en verder tot alle katholieken van Ne
derland, om haar te helpen eenlgszins waar
dige kronen aan de Moeder Gods en haar god
delijk Kind aan te bieden.
Gouden en zilveren sieraden, paarlen en
edelgesteenten, offers ook in geld, worden
daarvoor gaarne i.n ontvangst genomen.
Men gelieve die te zenden aan den weleerw.
pater G. Swagemakers, penningmeester van
het Kroningscomitê, Molenstraat 39, Nijme
gen.
MGR. L. SCHRIJNEN, f
In de kathedraal te Breda werd Dinsdagmor
gen een plechtige H, Mis gecelebreerd voor de
zielerust van Z. H. Exc. Mgr. Laurentius
Schrijnen, Bisschop van Roermond, door den
Hoogeerw. heer plebaan H. G. M. Schrauwen,
daarbij geassisteerd door de weleerw. kapelaans
F. J. Smeltzer en A. Geerts.
De H. Dienst werd bijgewoond door een groot
aantal geloovigen.
In het gasthuis te Oss is op den leeftijd
van 72 jaren overleden de Zeereerw. Heer A.
A. Kamp, pastoor te Haren bij Megen.
In den ouderdom van 68 jaren overleed de
Zeereerw. Heer H. M. van Onzenoort, pastoor
der St. Nicolaas-parochie te Helvoirt.
ZILVEREN PROFESSIEFEEST.
Wij verenemen dat de Weleerw. pater G.
Pouwels a.s. Zondag 10 April zijn zilveren pro-
fessiefeea» hoopt te vieren in het Missiehuls te
Driehuis.
NAAR DE MISSIE.
De Weleerw. pater Ign, De Haas O.P., mis
sionaris op Portorico, zal 22 April a.s. weer
naar de missie vertrekken.
PRINSES JULIANA NAAR DEN
WIERINGERMEERPOLDER.
Naar wij vernemen, is het bezoek van Prin
ses Juliana aan den Wieringermeerpolder, waar
bij H. K. H. een gedenksteen plaatsen zal voor
het kerkgebouw en het wijkgebouw van de
Nederlandsch. Hervormde Kerk, bepaald op
Woensdag 25 Mei.
Mgr. Dr. Lemmens neemt deel.
Met blijde instemming en groote vreugde
zullen de deelnemers aan de Limburgscbe
Bedevaart naar Lourdes en haar talrijke vrien
den vernemen, dat Roermonds geëerbiedigde
en geliefde Bisschop dit jaar tot het getal
barer pelgrims zal behooren.
Comité van actie samengesteld.
Op 22 Januari j.l. Is te Utrecht een verga
dering gehouden van organisaties van alle
richtingen ten einde te bespreken het
vraagstuk van de zorg voor de werklooze
jeugd. Besloten werd toen een commissie te
vormen, welke ter zake de noodige maatrege
len zou trachten te treffen en voorstellen te
doen.
Deze oommissie ter bestrijding van de ge
volgen der jeugdwerkloosheid is thans gefor
meerd en bestaat uit de volgende personen:
Prof. F. Frencken, wnd. voorzitter (Inter-
dioc. Jeugdcommissie); Mevr. M. C. v. Reeu-
wijk-Maus (Inspectrice van den Arbeid)dr.
J. Eykman (A. M. V. J., bestuurslid Ned.
Jeugdleiders Instituut)K. Vorrink, A. J. C.
bestuurslid N.J.I.)J. Berger (Ned. Verbond
van Vakvereenigingen)J. Schipper (Chr. Nat.
Vakverbond)Jos Veldman (R.K. Werklieden
Verbond)Drs. H. L. F. J. Deelen, secretaris
(seer. N.J.I.).
Alvorens met haar praotdlscben arbeid te
beginnen, heeft de oommissie een audiëntie
aangevraagd bij den Minister van Binnen-
landsche Zaken, ten einde de wenschen en be
doelingen der organisaties, vertegenwoordigd
op de Utrechtsche vergadering, nader uiteen
te mogen zetten.
Plannen voor Juli a.s.
Naar het „Dev. Dagblad" verneemt, heeft
het departement Deventer der Ned. Mij. voor
Nijverheid en Handel het initiatief genomen
tot het houden van een Overijsselsche indu-
strieweek.
De medewerking van andere departementen
in de provincie alsmede van autoriteiten, ge
meenten, Kamers van Koophandel en derge
lijke zal worden ingeroepen.
De „week" zal gehouden worden in Juli
a.s.
„HET NEDERLANDSCH TOONEEL
GEZELSCHAP".
Men meldt ons uit Amsterdam:
Het Nederlandsch Tooneel Gezelschap, dat
onder leiding van Oscar Tourniaire en Elias
van Praag voorloopig gedurende de maand
Mei het theater Carré zal bespelen, heeft voor
de kernbezetting van Sardou's „FJora Tosca",
thans de 'beschikking gekregen over de dames
Magdia Janssen, Julia Cuypers, Julia de
Gruyter, Miep Gobau-v. d. Berg en de heeTen
Oscar Tourniaire, Elias van Praag, John Go-
bau, Jules Verstraete, Willem Hnnsche, Ri
chard F-link, Rien van Noppen, e.a.
ÖANS WASSMANN. f
BERLIJN, 5 April. (H.N.) De bekende too-
neelspeler Hans Wassmaun, die jaren lang
tot het gezelschap van Max Reinhardt heeft
behoord en de laatste jaren ook voor de film
is opgetreden, is vanmorgen in den ouderdom
van 59 jaar overleden. Vooral als Shakespeare
vertolker heeft hij zich zeer onderscheiden.
DE PARIJSCHE PROTEST STAKING.
PARIJS, 5 April. (H.N.)' Vandaag begint te
Parijs de proteststaking voor 24 uur van de
Parijsche theaters, zoodat alle theaters, bios
copen, varieté's, cabarets en danslokalen ge
sloten blijven, met uitzondering van de door
den staat gesubsidieerde theaters. Deze sta
king is gericht tegen de hooge belastingen. De
regeering heeft wel is waar een verlaging van
deze belastingen toegezegd, doch het desbetref
fende wetsontwerp is door het parlement niet
meer in behandeling genomen.
Dr. VAN DER SLEEN NAAR WEST-INDIë.
Naar Aneta-Holland verneemt zal dr. Van
der Sleen aanstaanden Vrijdag, 8 April, per
m.s. „Columbia" der Kon. Ned. Stoomboot Mij.
uit Amsterdam naar Willemstad vertrekken.
Ir. F. C. W. J. P- Soeters uit Apeldoorn zal deze
studiereis naar Curasao, Venezuela en Suri
name meemaken.
Tentoonstelling van de Nederlandsche
inzending.
Men mefl'dt ons uit den Haag:
In een der zalen van Pulohrd Studio is gis
terenmiddag de tentoonstelling geopend van de
Nederlandsche inzending voor het Olympisch
Kunst-concours, dat ter gelegenheid van de
Olympische Spelen in 1932 te Los Angeles zal
worden gehouden.
De voorzitter van het Ned. Olympisch Comité
de heer Schlmimelpennick v. d. Oye, bracht in
zijn -toespraak teir opening van deze tentoon
stelling dank aan het bestuur van Pulchri,
dat ee® zaal ter beschikking had gesteld, aan
Jhir. Jan Feitlh, die als gedelegeerde voor de
kunst van het Ned. Olympisch Comité de moei
lijke taa.k op zich had genomen om kunst en
sport bij elkaar te brengen en aan allen die
hadden meegewerkt om deze 'inzending mogelijk
te maken.
Jïhr. Jan Feith, die vervolgens het woord
voerde, herinnerde eraan, dat het bij de op
richting der Olympische Spelen in 1900 reeds
de bedoeling was geweest om evenals in de
oudheid sport en k.unst op de Olympische Spe
len te doen samengaan. Pas in 1924 op de te
Parijs gehouden Olympische Spelen is daar
van iets terecht gekomen. In 1928 te Am
sterdam wisten de Nederlandsche kunstenaars
reeds drie prijzen te verwerven.
En onze kunstinzending te Los Angeles zal
belangrijker zijn dan een der vorige. Het sport
veld is een dankbaar terrein voor den kunste
naar om inspiraties op te doen.
Ten slotte wees de heer Feith op wensche.
lijklhieiid en noodzakelijkheid om de kunste
naars ln deze moeilijke tijden te steunen. Dit
kan geschieden door regeeringsopdrachten aan
onze .beeldende kunstenaars te geven, door na
men van straten naar verschillende takken
van sport te noemen en op een markant punt
'in zoo'n straat een uitbeelding van die sport
te doen plaatsen en ten slotte door bij huldi
gingen en jubilea schilderijen en kunstvoor
werpen als geschenken aan te bieden.
Vervolgens kreeg kapitein C. L. Walter Boer
gelegenheid om zijn inzending voor het Olym
pisch kunst-concours de Olympische Hymne
„Citius Altins. Fortius" door de Koninklijke
Militaire Kapel ten gehoore te doem brengen.
De hyimne werd tweemaal gespeeld en genoot
luiden bijval.
De tentoonstelling omvat voorts een tweetal
Inzendingen van Jan Wels te Voorburg (teeke-
ningeu en een maquette van sportgebouwen),
beeldhouwwerken van Toon Dupuis, mej. M.
Goibius, C. J. v. d. Hoef en mej. G. J. W. Rueb,
letterkundige werken van jhr. Jan Feith (de
novelle „Dick en Ik") en van mr. J. B. Kan
Sport als Levensgeluk") en schilderijen van
mej. Conry Gallas, P. van de Hen, Isaac Israëls
en C. Kloos, te den Haag, J. Lussefflburg te
Nnnspeet, C. J. Mension te Delft, Kees Roo-
vens te Voorburg, W. Schaap te Amsterdam,
J. Seckei en Wiilly Sluiter te den Haag, G.
Westerman te Amsterdam, mej. Agnes Canta te
Rotterdam, C. J. v. d. Hoef, te Kijkduin en
M. van Meetoren Brouwer te den Haag.
De tentoonstelling blijft tot en met J2 April
geopend.
AANKOMST MAIL.
De mail van Indië en Australië per Eng. s.
Mooltan en die van China per Eng. s. Carthage
worden Vrijdag 8 April 6 uur v..m. te Marseille
verwacht.
De zangeres Maria Ivogiin, die a.s.
Zaterdag te Amserdam een liede
ren-avond zal geven.
III (Slot.)
ODS brenSt de uitbreiding van het mo-
he-t T Warerihu'iswezen een aantal vragen op
oDtrf>HPi,it' Van ^ssenitieele beteekenis voor llet
nom'isch terrein118 katho'lieken op
Het j.
Aartsbi«i5lweer twee jaar geleden, dat de
leiding vaT!°'? van Freiburg zich naar aan-
tot zijn on 1 'n GuitscUland woedende crisis
yolgende: erhoorigen riohtte met o.m. het
„De eoenoDjis
denstand T riuneenng van den nud-
0eer in ^deijj^61* enke] in sociaal, doch even-
]je treur en. en godsdienstig opzicht te
De groote warenh
de groote lzen breiden niet alleen
in de groote ste
zie® aldoor verder uit
k
scherpste concurrenti^ü^61 hier als Sin'ds, de
maar vestigen zich 0.0kl
j». 111 ue kleinere steden en
veroorzaken dikwijls Jj' <le
„„herliste concun-i.„i', "«"vel
3411 oud-gevestigde za
ken
BÖ zoo'n noodtoestand
plicht van allen, die beia,,„"ls het de sociale
bestaan van den zelfstand^"611 in bet voort"
diens moeizaam WorstelencJgen kleinhandel,
niet ter wille van een gerint ""dernemingen,
steek te laten, maar integenri,^^6®1 *n den
velerlei benoodigdheden van i,emiulst n'u de
rel6'6" tegen eenheidsprijzen leveren, gedu-
w d® de eerstvolgende twee jaar niet mogen
in„ „ea geopend in steden met minder dan
Iaars°r dezen maatregel worden de detailhande-
de eer'" middelgroot» en kleinere steden in
winnjQ^o'sende jaren eenlgszins in hun brood-
Het g. beschermd.
in Duif2'''11 d,us niet alleen de Nazi's, die zich
bemoeieS°lllarid middenstand en warenhuis
en een "v' 'let *s ook e€n Katholiek Kerkvorst
De D atboli®k staatsman. v
sche niet;ltSCbe middenstand Is de Nederland-
Duitsche ber? -d6 hevigheid der malaise in hot
spaard o JfsIeven is ons gelukkig nog be
llier in beide ?tTOluzen wij on8 niet> dat
Maar li f s vaU®n noodmaatregelen betreft.
misschien ook Duitschen ""«dwetgever
ir„„ ï.-t 8 'ets te zeggen?
Kan het juist
ziin, als daar en hier in tegen-
ken'
te betrek-
In de jongste Duitsche noodverorde
O-a- bepaald; dat ondernemingen wd
w eik© ar-
overgestelde richting wordt gewerkt?
aU„„^mst z|in als hier een evolutie van
n' mppelijlc leven lijdzaam Wordt aan-
gekeven o ze fs in jiani(j gewerkt waarvan
ginds ft <"llsefluenties levendig worden be
treurd en zoo goed en zoo kwaad als mogelijk
is te elfder ure worden bestreden?
Duitschland poogt zijn middenstand te red
den, niet alleen om verdachte „sociale" re
denen, maar ook om het zuiver economisch be
lang van een gezonde risieoverdeeling over een
breed e groep van zelfstandige klein-onder-
nemers.
Moeten wij hier te lande, waar de verhou
dingen gelukkig niet zoo zijn toegespitst, het
gezonde kleinbedrijf, dat op behoorlijke wijze
zijn zakelijke economische functie verricht, den
ge recht vaar d i gd e n steun onthouden en de le
venssappen laten ontwringen, niet door een eco
nomisch superieu- n bedrijfsvorm, maar door
de suggestie eener geforceerde reclame? Kan
hieir eenig economisch of maatschappelijk be-
lang gediend zijn niet ontwrichting van den
middenstand en kunstmatige begunstiging van
mammoutlibedrijven, die uit een oogpunt van
rationeels distributie geen beteekenis hebben,
maar hun oorsprong enkel vinden in groot-
kapitailistisch winstbejag?
Het is ook al weer twee jaar geleden, dat
Prof. Pompe zijn Vlammend en indringend
maanwoord schreef over „het keerpunt in het
huidig maatschappelijk leven": ,,Wil men de
verdediging opvatten van eigendom en vrijheid,
van huwelijk en gezin en van den godsdienst'
dan moet men de wapenen richten niet slechts
tegen het dreigende communisme maar ook te
gen de heerschende plutocratie".
Weersproken is dit maanwoord niet. Maar
resultaat hebben wij er ook niet van mogen
beleven.
Laten wij het niet vergeten: het moderne
warenhuis is bij" uitstek een uiting van pluto
cratie en een schepping van den mammonis-
tisohen geest van dezen tijd. Het kleinbedrijf is
ons katholieken altijd dierbaar geweest als de
gelegenheid om met matig kapitaal zich een
zelfstandige plaats te verschaffen in handel
of nijverheid, als de bedrijfsvorm, waarin de
persoonlijkheid, waarin het gezinsleven, waar
in godsdienst en zeden het gunstigst tot
bloeiende ontwikkeling worden gebracht. Moge
onze volksgemeenschap zich er voor weten te
hoeden het vitaal maatschappelijk belang van
het behoud eener breede en gezonde zelfstan
dige middenklasse te verkwanselen voor een
schotel linzensoep.
Hopelijk en vormoodolijk zal do nionwe Pan-
seiijke Encycliek „Quadragesimo Anno" een
betere uitwerking hebben op de sociaal-econo
mische mentaliteit en activiteit van ons katho
lieke volksdeel dan het Keerpunt-artikel van
Prof. Pompe vermocht te oefenen, al zijn er al
weer Nurksen, ook hier, die beweren, dat het
voorloopig nog maar boter aan den galg schijnt
te zijn.
Het spreekt vanzelf, dat „Quadragesimo" met
geen woord rept van kleinbedrijf of waren-
huls.
Maar he/t spreekt even vanzelf, dat de begin
selen en de ideeëngang van deze Encycliek
ook voor dit vraagstuk, ook voor dit brandend
onderdeel van het moderne sociaal-economisch
probleem richtlijnen en aanknooplngspunten
bieden.
Wij doelen op wat de Encycliek zegt over de
noodzakelijke vermogens- en eigen doms vor
ming 'bij de arbeiders. Wij doelen op de door
den Paus noodzakelijk genoemde feitelijke be
vrijding van de klasse der onzelfstandigen uit
den toestand van proletariaat.
Als Pius XI de practijk en de kenmerken van
het moderne economisch systeem beschrijft,
lezen wij:
„Wat idereen in onzen tijd direct opvalt,
is niet alleen de ophooping van kapitaal
maar ook de concentratie van een onbe
grensde macht en despotische economische
overheersöhlng in de handen van weinigen,
die meestal nog niet eens de eigenaars zijn,
maar slechts de bewaarders en beheerders
van aan hen toevertrouwde goederen, die
zij geheel en al volgens eigen inzicht en
oordeel beheeren.
Deze concentratie van .macht en kapitaal
bij enkelen is het karakteristieke kenmerk
van de hedendaagsche volkshuishouding en
het natuurlijk resultaat van de onbeperte
concurrentie-vrijheid; daardoor blijven al
leen zij gespaard, die het sterkste zijn of,
wat dikwijls op hetzelfde neerkomt, die in
den concurrentiestrijd het meest onbarm
hartig te werk gaan en het minst met het
geweten rekening houden".
Wij achten niet alleen de particuliere econo
mische machtsvorming in trust- of bankwezen,
maar evenzeer het alles opslorpende grootbe
drijf als zoodanig hier aan de kaak gesteld.
„Quadragesimo Anno" vraagt ons daden,
daden op staatkundig en maatschappelijk ter
rein. Niet genoeg kan hierop gewezen worden.
„Quadragesimo Anno" geeft den grondslag
en het materiaal voor een breed en urgent
katholiek sociaal-economisch en politiek pro
gram.
De encycliek vraagt de organisatie van het
bedrijfsleven op publiekrecbtelijken grondslag
tot regeling der sociale en economische verhou
dingen in het bedrijf, onder toezicht en sti-
inuleerende leiding van de Overheid in alge-
meenen zin.
Ook de bevordering der sociaal-economisch
meeist juiste 'bedrijfsvormen zal behooren tot
de 'taak dier beroepsstan den of bedrijfsschap-
pen. Het is noch economisch, noch sociaal
verantwoord de feitelijke evolutie der 'bedrijfs
vormen zonder meer aïtn te zien.
Een uiterste concentratie van bedrijven op
zich kan geen desideratum zijn. Het streven
dieruts te zijn gericht op een redelijke en doel
matige bedrijfs-centrallsatie of -decentralisatie,
rekening houdende met alle momenten van
economisölien of maatschappelijken aard, op
grondslag en binnen het kader van het alge
meen belang.
De sociale beweging onder ons, Nederland
sche katholieken, heeft altijd het belang van
het 'behoud en de versterking van het zelfstan
dig kleinbedrijf begrepen. Tot uit den treure is
dit belang, voor maatschappij, voor staat en
Kerk, door hoog- en laaggeplaatsten benadrukt,
bespeecht, beredevoerd. Men mag misschien
aannemen, dat dit belang inderdaad als een
realiteit wordt aangevoeld.
De evolutie van het maatschappelijk bestel
schijnt thans te vragen ooi een meer actieve
en positieve „middenstandspolitiek".
Het lijdt geen twijfel, of deze behoefte zal
weeTklank vinden dn onze sociaal-georiënteerde
katholieke volksgemeenschap, die een welbe
grepen eigenbelang zal toonen te kunnen die
nen door niets te laten tornen aan de bestaans
mogelijkheid eener zelfstandige middenklasse.
Van de zijde der Rijksoverheid is in de af-
geloop en jaren nieuw begrip getoond van de
noodzakelijkheid tot voorlichting van en steun
aan den middenstand, getuige de onderafdee-
ling voor Middenstandsaangelegeriheden, het
Economisch Instituut voor den Middenstand
enz.
De mogelijkheden in de richting zijn nog
geenszins uitgeput.
Het kleinbedrijf heeft speciaal in het distri-
■butiewezen een taak en een toekomst.
Ongetwijfeld is het zaak van de Overheid,
naast de organisaties, om het kleinbedrijf door
voorlichting, door stimuleering, door allen
noodigen steun te leiden tot de vervulling van
deze economisch en maatschappelijk waarde
volle taak in den modernen tijd.
Tegen ongemotiveerde en onverantwoorde
verdringing van bet kleinbedrijf zal overigens,
zoo nood/ig, ook ingrijpen volgens Duitsch re
cept niet k priori, en zeker niet principieel,
behoeven te worden afgewezen.
We zijn Pater Hermans dankbaar, dat hij
ons dezen 'handschoen liet oprapen.
Men blijkt ook anders dan hij te kunnen
denken over de mérites van het warenhuiswe
zen.
Zijn beschouwingen waren intusschen een
hartelijk welkome aanleiding om hier te wijzen
op de taak van het zelfstandig kleinbedrijf in
de distributie; op het vitaal maatschappelijk
belang dat het kleinbedrijf die taak inderdaad
zal kunnen vervullen, op de noodzakelijkheid
eener doelbewuste sociaaheoonomisfche actie
en politiek, die het gezonde en gerationaliseer
de kleinbedrijf daartoe in staat zal stellen.
Dat is in dezen tijd een allerbelangrijkst on.
derdeel van katholieke sociaal-economie!
Mr. F. BACii,
