EXTRA PINKSTER
AANBIEDING
MAISON DIERCKS
Philips Gloeilampenfabrieken
f
Schiedam, Hoogstraat 131
Speciaalzaak voor mantel- en gar-
neerknoopen. Alle soorten kant en
zijden garneeringen en fournituren,
zijden kragen, volants en chabots,
enz. enz.
Speciaal ate!ierv.ajouren,plisseeren,
festonneeren, borduren enz. enz. enz.
SPANJE'S BALANS.
vermakelijkheden.
A
VRIJDAG 13 MEI 1932
DECENTRALISATIE VAN HET
t PRODUCTIE-APPARAAT.
DE GRAAL REPETEERT IN HET
STADION.
j LIJM- EN GELATINEFABRIEK
T „DELFT".
KAMERLID-GESALARIEERD
BESTUURDER.
Over een besluit dat niet genomen
werd.
HET DRAMA IN STRAAT MADOERA.
Rotterdam, Schiedamscheweg 136 138
Een interessant artikel van de
„Ulustrazione Vaticana".
NA DEN VERJAARDAG DER
REPUBLIEK.
EEN WINDMOLEN ALS KERK.
ALBERT LEBRUN EN ZIJN GEZIN.
VERKEERSONGELUKKEN.
DE WET OP DE ZONDAGS-
PURITEINSCHE INVLOEDEN?
113
TWAALF OLIETANKS IN VLAMMEN.
t
Aan het verslag der N.V. Philips' Gloeilam
penfabrieken over 1931, ontleenen wij het
volgende:
De bestaande wantoestanden in het interna
tionale goederen- en geldverkeer, welke een
gezonde internationale ontwikkeling en ratio
nalisatie van de industrie volkomen verhin
deren, hebben ons tegen onzen wil gedwongen,
tot een sterk doorgevoerde decentralisatie van
ons productieapparaat en daardoor tot het
vastleggen van aanzienlijke bedragen in het
buitenland, hetgeen wij bij het opmaken van
ons vorig jaarverslag niet konden voorzien.
Maakten wij reeds in ons vorig jaarverslag
melding van een vermindering van den omzet
in het laatste kwartaal, zoo moeten wij over
1931 een verdere daling constateeren, welke
veroorzaakt werd door tallooze moeilijkheden,
zooals verminderde ko pkracht, invoerverbo
den, contlngenteeringen, deviezenbeperkingen.
verhoogde invoerrechten enz., welke moeilijk
heden steeds grooter zorgen baren.
De val van het pond in September J.I., als
mede van andere valuta's die hierdoor werden
medegesleept, veroorzaakte een aanmerkelijk
verlies zoowel op onze vorderingen als op de
verkoopen in de daarop volgende maanden,
aangezien de verkoopprijzen niet overeenkom
stig konden worden verhoogd.
De hierbovengenoemde belemmeringen in
het internationale handelsverkeer, alsmede de
noodzakelijkheid de kostprijzen van onze fabri
katen aan te paseen aan de buitenlandsche
marktprijzen, no-dzaakten ons dan ook in ver
schillende landen de fabricage van onze arti
kelen ntt te breiden: dit kon gedeeltelijk wor
den bereikt door overeenkomsten met onder
nemingen in dezelfde branche, waardoor te
vens de afzet van onze producten in die lan
den kon worden geconsolideerd en in enkele
gevallen zelfs kon worden vergroot. De aan
passing van den kostprijs werd verkregen door
belangrijke besparing aan vrachten en invoer
rechten, terwijl bovendien het lagere loonni
veau in de meeste landen een gunstigen in.
vloed uitoefende.
Verplaatsing van fabricage
naar het buitenland.
De verplaatsing van fabricage naar het bui
tenland kon in enkele belangrijke landen
slechts worden bereikt door het sluiten van
overeenkomsten, welke investeering van aan
zienlijke bedragen vorderden. Hierdoor is, in
verband met onze conservatieve waardeerings-
politiek, een afschrijving van 9.527 890 oo
Deelnemingen wenschelijk, welk bedrag wij
voorstellen ten laste te brengen van de Reserve
voor Uitbreiding.
Naast alle andere bezuinigingsmaatregelen
bij onze ondernemingen in binnen- en buiten
land werd een verlaging, zoowel van salaris
sen als loonen, in onze fabrieken en kantoren
hier te lande onvermijdelijk, teneinde althans
een gedeelte van het exportgebled voor den
afzet van onze producten van Nederlandscb
fabrikaat te kunnen behouden.
De tengevolge van de crisis verminderde
betalingscapaciteit in alle landen maakt het
innen van onze vorderingen steeds moeilijker,
weshalve wij voorstellen dit jaar een bedrag
van f 1.000.000 ten laste te brengen van de
Winst- en verliesrekening als reserve op Debi
teuren, ofschoon reeds zoowel door ons als door
pnze dochterondernemingen tegen niet vol.
waardige debiteuren ruime voorzieningen zijn
getroffen. Hierdoor zal de voorziening tegen
Debiteuren, welke per 31 December 1930
2.000.000 bedroeg, worden verhoogd tot
3000.000, waarmede wij het bedrag der Debi
teuren hebben verminderd.
Het afbetalingssysteem werkt nog steeds
gunstig; de verliezen hierop blijven onbetee-
kenend.
r Het verlies-saldo blijft op 106.712
P gehandhaafd. Verdere productie-
V inkrimping noodzakelijk.
Aan het jaarverslag over 1931 der Lijm- en
Gelatinefabriek „Delft" ontleenen wy het vol
gende
De onbevredigende gang van zaken noodzaakte
ons tot een loons- en salarisverlaging, gedeel
telijk In December 1931, gedeeltelyk in Maart
1932 ingevoerd.
Wil de Nederlandsche industrie den stryd om
het bestaan met de concnrreerende buitenland
sche industrie kunnen volhouden, zoo zal een
aanpassing van het loonniveau hier te lande aan
het peil in het naburige buitenland bestaande,
noodzakelyk zyn. De mogelykheid van daling
van het loonpeil is echter nauw verbonden aan
de kosten van het levensonderhoud. Op de over
heid rust in dezen de zeer verantwoordelyke taak
om daadwerkeiyk mede te werken aan een ver
laging dezer kosten van het leven. o.a. door ver
laging van de door haar betaalde loonen en van
de tarieven tot welke zfl de door haar, krach
tens verkregen monopolie, vervaardigde produc
ten aan de gemeenschap levert, als electriciteit,
gas en water, en diensten verricht als vervoer
per spoor, tram. enz.
Onder de gegeven omstandigheden moet een
voorstel tot uitkeering van dividend zoowel op
de gewone als op de preferente aandeelen ach
terwege blyven.
Wy ondervinden een steeds moeilyker worden
den afzet, gepaard aan een nog steeds verder
voortschrydenne prijsverlaging onzer producten,
niet alleen tengevolge van afnemende consump
tie, doch ook doordat steeds meer staten den
Invoer onmogelyk maken of belemmeren.
Wy wyzen verder speciaal op de invoerrechten
■waarmede Engeland in Maart 1932 onze produc
ten belast heeft, waardoor onze export naar En
geland. althans voorloopig. vrywe! geheel stil
gelegd i-. Niettegenstaande wy in den loop van
het boekjaar onze productie reeds aanmerkelyk
ingekrompen hebben, zullen wy tengevolge van
den steeds moeilyker wordenden afzet, binnen
kort moeten overgaan tot een verdere beperking
onze.- productie.
De winst- en verliesrekening staat
Debet voor: saldo A. P. 106.712 (136.548),
afschryving op gebouwen, machinerieën en meu
bilair 36.188 (138.327), afschryving op effecten
ƒ7.090, interest 23.844 32.3131 en
Credit voor: exploltatiewinst ƒ35.974
(200.478), winst op verkoop grond en gebouwen
ƒ31.150, saldo ƒ100.712 (onv.)
r „Da's maar een sardineblikje, vader".
„Hou je bakkes, jongen; misschien heb ik
de volgende maal een sardientje aan den
baak!"
Voor haar Pinksterspel.
Achter de muren van het Stadion brandt
licht. De booglampen wei-pen haar lichtcirkels
op bet wit-grijze beton van de wielerbaan, dat
bet schijnsel terugkaatst over de muren heen.
Af en toe slaan er golven door de avondlijke
stilte en de menschen die voorbijgaan blijven
een wijle talmen voor de hekken en vragen
zich af: wat zou ddar te doen zijn? Zij pogen
tevergeefs een glimp op te vangen van wat
daar op het ruime Stadionveld gebeurt, de
deuren blijven gesloten en de wachtenden
buiten moeten zich tevreden stellen met af en
toe een zin, een enkel woord soms op te van
gen, gesproken door duizenden meisjeskelen.
Daar binnen dwalen de lichtbundels van
schijuwerpers over het groene veld. In het
mi-dden staat een vreemd gevaarte, niet veel
meer dan een geraamte van witte houten bal
ken bekroond door iets dat den vorm heeft
van een wijde schaal of schotel; een afbeelding
van de Heilige Graal, het verheven zinnebeeld
van onze fiere katholieke meisjesbeweging, die
zich de Graal noemt.
Aan beide zijden van het Stadionveld, daar
waar de wielerbaan in een scherpe bocht
schuins omhoog loopt, staan honderden gestal
ten in gesloten formatie. Haar silhouetten
steken scherp af tegen den lichten achter
grond.
Er zit beweging en leven in deze groepen,
die de verzen van het Pinksterspel zeggen
met een zuiver begTfp van kiank en rhythme,
en wier rhythmische lichaamsbewegingen de
cadans der zinnen op een markante wijze
ondersteunen.
De kolonnes bewegen zich over het veld
met strakke, scherp geaccentueerde gebaren en
krachtig gearticuleerde woorden, die zelfs in
de uiterste hoeken nog duidelijk verstaanbaar
zijn. De nagalm van de woorden rolt soms
langs de verlaten tribunes en blijft een oogen-
blik hangen onder de ver vooruitstekende
overkappingen.
Er zit een prachtige vaart In dit spel, die
zelfs reeds nu in 't half donker waar het
gedisciplineerde optrekken van duizenden ge
stalten fantastische vormen aanneemt weet
te fascineeren en mee te slee-pen.
Een enkele repetitie is reeds voldoende om
te bemerken, dat dit Pinksterspol zich op vele
punten essentieel onderscheidt van het Paasch-
spel dat de Graal het vorige jaar heeft uitge
voerd.
Dit onderscheid ligt niet alleen in den
inhoud en de beteekenis van het spel, niet
alleen in het veel grooter aantal meespelenden
(dit jaar tienduizend, het.vorig jaar twee en
een half duizend) maar vooral ook in de wijze
van uitvoering.
Blijkbaar heeft de Graal de met het „Paasch.
kruis" opgedane ervaringen benut. Er zit nu
veel meer beweging en speelschbeid in de op
voering. Het statische element, dat in het
vorige spel overheerschend was en wel eens
al te star aandeed is voor een groot deel ver
vangen door het dynamische, waardoor de op
voering zeker aan levendigheid en vermogen
om te boeien zal winnen.
Groepen trekken op, vereenigen zich en
nieuwe groepen scheiden zich af. De zware
gang der verzen wordt nu eens onderbroken
door een tegenzang, dan weer door dansen in
een fraaien, bebeerschten stijl. Het slot wordt
gevormd door een overweldigend „Te Deum"
en daarna een défilé van alle deelneemsters
langs de tribunes.
De Graal zal met deze opvoering een be
langrijke daad van werkelijk cultureels be
teekenis stellen. Met steeds nieuwe middelen
tracht zij uitdrukking te geven aan het eigene,
dat In haar karakter ligt en dat zij aan de
wereld openbaren wil en moet.
En daarom staat het nu reeds vast, dat de
opvoering van het Pinksterspel een succes zal
worden, ondanks de schier bovenmenschelijke
kracht die gevergd wordt om een menigte van
tienduizend jonge en levenslustige menschen
te lelden en te bezielen, opdat er een eenheid
ontsta die schoon is door de contrasten die
zich er in voordoen en die tezamen opgaan in
een zuivere harmonie.
Het zal een succes worden, ondanks de ont
zettend hooge kosten, aan een dergelijke uit
voering waarvoor duizenden en duizenden
costuums noodig zijn, verbonden,, ondanks de
groote zorg en verantwoordelijkheid van de
leiding, die de duizenden onderdak moet bren
gen. O.m. is het geheele hotel van den Kon.
Hollandsche Lloyd reeds voor de deelneem
sters afgehuurd.
Op het Stadion zelf zullen de tienduizend
een H. Mis bijwonen, die door den moderator
van de Graal, den Zeereerw. heer J. Voorham
in de open lucht zal worden opgedragen. Zij
zullen daaronder tot de H. Tafel naderen en
gezamenlijk als uit één mond en één hart
Gods zegen over het spel afsmeeken.
Gaarne voldoen wij nog aan een verzoek
van de Graal om een opToep te plaatsen om
dekens, teneinde de Graalleden tijdens hun
logies te beschutten tegen de koude.
Zij, die voor enkele dagen een dpken kunnen
missen, kunnen deze bezorgen bij een van de
clubbuizen van de Graal. De dekens moeten
in den linkerhovenhoek voorzien zijn van een
reep wit katoen waarop naam en adres van
den' eigenaar staan vermeld.
WYBERT-TABLETTEN.
Het Gerechtshof te Arnhem heeft uitspraak
gedaan in de zaak tusschen de N.V. Gaba, ge
vestigd te Bazel, en een winkelier, T. ge
naamd te Nijmegen.
Genoemde N.V. stelde in Nederland gerech
tigd te zijn tot het gebruik van het merk
„Wybert" en dat T. op dat recht inbreuk
maakte door losse hoesttabletten af te leveren
als iemand in zijn winkel om Wybert-tablet-
ten vroeg. T. verweerde zich o.m. door te
stellen, dat hij slechts inbreuk kon maken
op het merk van eischeresse als hij dat merk
op zijn waar zou hebben aangebracht, daar de
wet wel een woordmerk, maar geen klank.
merk kent, en dat verder het woord Wybert-
tabletten een gewone soortnaam is. T. ont
kende derhalve te hebben gedaan wat hem
werd ten laste gelegd.
De Rechtbank nam aan, dat als T. gedaan
had, wat hem ten laste was gelegd, hij zulks
niet mocht doen. doch daar hij dat ontkende,
liet zij de eischende N.V. toe zulks door ge
tuigen te bewijzen. Tegen deze beslissing
kwam T. bij het Arnhemsche Gerechtshof in
beroep, doch het Hof vereenigde zioh met die
beslissing en bevestigde dus het vonnis waar
van beroep.
De zaak komt nu weer ten volle voor de
Arnhemsche Rechtbank om het bevolen getui
genverhoor alsnog te houden.
Een der hesluiten op de laatst gehouden
bondsvergadering van „St. Pauius", den Ned.
R.K. Bond van Overheidspersoneel, genomen,
heeft den inkt in de journalistieke inktpotten
heftig in beroering gebracht.
Ja zelfs een professorale vulpen kwam er
door in beweging.
Typisch is het hierbij op te merken, dat heel
deze artikelenstroom in en buiten onze Katho
lieke Pers gaat over een kwestie waarover op
de bewuste vergadering van „St. Pauius" geen
besluit genomen is en ook niet behoefde ge
nomen te worden.
In de artikelen van „De Tijd", „De Nieuwe
Dag", „de Maasbode", „de Nederlander" enz.
gaat 't over de vereenigbaarheid van de functie
van gesalarieerd bestuurder- (schijnbaar ge
bruikt men met voorliefde hier-het nietszeggen
de woord „vrijgestelde") -kamerlid.
Deze vereenigbaarheid der twee bezoldigde
functies nu is nimmer bij "St. Pauius" aan de
orde geweest en ik meen te mogen zeggen in
de geheele arbeidersbeweging niet.
Het staat daar als het ware a priori vast,
dat, indien iemand gesalarieerd bestuurder is,
deze functie niet toelaat het Kamerlidmaatschap
erbij waar te nemen of omgekeerd.
Beide functies vragen zoo goed als den ge-
heelen mensch.
De gevolgde praktijk is dan ook tot nog toe
dat, indien een gesalarieerd bestuurder kamer
lid werd, hij wel lid bleef van het betrokken
bondsbestuur, in een enkel geval met een heel
kleine vergoeding, maar als gesalarieerd be
stuurder (vrijgestelde) verdween.
Bij „St. Pauius" nu heeft men het besluit
genomen, dat het Kamerlidmaatschap onver-
eenigbaar is met het lidmaatschap van het
dagelijksch bestuur van den Bond.
Daarbij hebben zuivere overwegingen van
bondsbelang den doorslag gegeven, zoodat alle
beschouwingen, die in de pers aan dit besluit
zijn gewijd, vrijwel langs de zaak heen gaan.
Over de kwestie, die In de pers ter sprake
is gebracht, zou nog^heel wat te zeggen zijn,
vooral over het feit, of de belangensfeer van
bepaalde personen het meer of minder onmoge
lijk maakt, op juiste wijze een openbare functie
te vervullen.
Als dit zou worden aanvaard als maatstaf,
zal het aantal mensohen tot wie men zich voor
het vervullen der plaatsen in de openbare li
chamen kan wenden, niet voldoende zijn om
de te bezetten plaatsen in te nemen, terwijl dan
bovendien bij een ernstig onderzoek zeer waar
schijnlijk zou blijken dat een van de meest
onafhankelijke posities in het maatschappelijk
leven juist, die van gesalarieerd bestuurder in
de arbeidersbeweging is.
Maar genoeg daarover.
Doel van dit artikel was, vast te stellen dat
men over zaken schreef die niet aan de orde
zijn geweest. i
Laten zij die de verantwoordelijke taak hebben,
het publiek voor te lichten, toch vooral beden
ken dat, door het schrijven over zaken, die
meer fantasie dan werkelijkheid zijn, men hij
een groot aantal menschen meeningen doet
post vatten die onjuist zijn en zeker schade
moeten toebrengen aan de katholieke zaak en
de verhouding der personen én groepen onder,
ling. F. SPIT.
P.S. Voor zoover ons bekend, is ln onze
katholieke fractie de vereeniging van de twee
genoemde functies alleen maar aanwezig wat
de werkgevers betreft.
EEN GESCHENK VOOR MGR. LEMMENS.
Door de bewoners van den Johannes Nepo-
mucenus en St. Bruno-put te Roermond werd
bij gelegenheid van de wijding van Z. H. Exc.
Mgr. Dr. G. Lemmens een fraai gesmeed ijzeren
kroonluchter ten geschenke aangeboden. Deze
thans gereed gekomen driearmige luchter, in
oud-gotischen stijl, rijk geornamenteerd uit
gevoerd in zwart ijzer, zal over eenige dagen
een plaats krijgen in een der zalen van het
R. K. Godshuis, waar Z. H. Exc. Mgr. Lem
mens voo-rioopig nog resideert.
De gezonken prauw.
Gedurende het noodweer dat in de Straat
Madoera gepaard ging met tamelijk hevigen
wind, is zooals reeds telegrafisch werd ge
meld ter reede van Soerabaja ongeveer op
de hoogte van Semampir een prauw omgesla
gen.
Wij lezen thans nader in het Soer. Hbl.
Het s. s. Benkoelen van de K.P.M., dat juist
van Soerabaja vertrokken was om de Oost.
draaide onmiddellijk bij en het gelukte den op
varenden van dezen stoomer, niet minder dan
26 menschen te redden, ofschoon verscheide-
nen in bewusteloozen toestand aan boord ge
bracht werden. Bij dit reddingswerk onder
scheidde zich in het bijzonder Bongo, pand-
jerwalla (matroos eerste klasse) aan boord
van de Benkoelen.
De hoofdmachinist van den stoomer was
ijverig in de weer, om de drenkelingen, die het
bewustzijn verloren hadden, weer bij kennis
te brengen, terwijl alle geredden van droog goed
werden voorzien.
Intusschen had ook de politie van den wal
uit, de omgeslagen prauw waargenomen, De
Benkoelen seinde met vlaggeseinen, wat er ge
beurd was, welke seinen van het havenkantoor
op dezelfde wijze beantwoord werden. Motor
booten voeren uit en hielpen zoeken, terwijl de
Benkoelen terugkeerde naar de haven, om de
geredden aan wal te brengen.
Men had opgemerkt, dat nog enkele dren
kelingen door andere prauwen waren opgepikt
en reeds waren eenige lijken drijvende ge
vonden en geborgen.
Ooggetuigen verklaarden, dat er wel hon
derd menschen in de prauw gezeten hadden,
doch dit viel van meet af te betwijfelen, aan
gezien de prauw een certificaat had voor 56
opvarenden, passagiers inbegrepen. Nu hebben
prauwvoerders nog wel eens de gewoonte, hun
ne vaartuigen te overladen, doch meer dan
60 k 70 menschen konden er toch moeilijk ln.
Bij nader onderzoek bleek de prauw zelfs
in het geheel niet overladen te zijn geweest.
In het geheel bleken 29 personen gered; vier
lijken konden worden geborgen en 16 personen
worden nog vermist.
De politie slaagde er ook in, de prauw zelve
binnen te sleepen.
Later kon worden vastgesteld, dat nog elf
van de zestien, als vermist opgegeven, opva
renden waren gered, zoodat het aantal slacht
offers is teruggebracht tot 9. J
11154S 14t
Onder den kop „De balans der Spaansche
republiek" publiceert de „Iliustra-zione Vati
cana" een artikel over Spanje, waaraan wij
om enkele belangrijke opmerkingen, welke
daarin voorkomen, het volgende ontleenen.
Den 14en April j.l. heeft de Spaansche re
publiek haar eerste levensjaar voleind. De
groote volksfeesten, welke door de regeering
bij die gelegenheid georganiseerd werden, wa
ren echter zoo weinig spontaan, dat zelfs een
van de trouwste organen der republiek schrij
ven moest: „We hebben den plicht ronduit
te zeggen, hoe diep bedroefd ons gemoed ia
bij het schouwspel van de feestelijkheden der
republiek".
Met een militaire parade, carnevaleske op
tochten, vuurwerk en sportdemonstraties, is
de verjaardag der republiek herdacht, maar
Spanje, het eigenlijke Spanje, heeft zich verre
van deze feestelijkheden gehouden en heeft
in den geest de treurige balans van de afge-
loopen twaalf maanden opgemaakt.
Aanvankelijk had het den schijn alsof het
nieuwe regiem, dat enkele dagen na de ge
meenteraadsverkiezingen in Spanje gevestigd
werd, aan de verlangens van het grootste ge
deelte van het Spaa-nsche volk voldeed.
Een krachtigen steun vooral ontving het
nieuwe regiem door het bekende artikel van
„El Debate" van 15 April 1931, waarin de re
publiek werd aanvaard en haar een loyale sa
menwerking werd aangeboden. Een oogenblik
had het den schijn alsof het grootste deel van
het Katholieke Spanje zijn aanhankelijkheid
aan het nieuw© regiem betuigde. Velen zagen
in deze onmiddellijke aanpassing het beste
middel, om de voorstanders van het anti-cle-
ri cal isme bij voorbaat te ontwapenen. Anderen
daarentegen herinnerden zich, door welke tra
ditie van seotarisme en godsdiensthaat zicto
de Spaansoke republikeinen steeds hebben la
ten inapireeren, en wachtten zich er wel voor,
zich illusies te maken.
Een feit is, dat niets er meer toe heeft bij
gedragen om de republiek bij haar begin te
oansolideeren dan de houding, welke door het
groote Katholieke Madrileensche blad werd
aangenomen. Het standpunt van „El Debate"
werd een leuze, die door velen werd aanvaard
met buitengewone verwachtingen, in zekeren
zin gerechtvaardigd door de aanwezigheid in
de regeering van twee mannen, die zich als
Katholiek bekenden-, n.l. Alcala Zamora en
Maura.
Al heel spoedig echter kwamen de teleur
stellingen en welke smartelijke teleurstellin
gen! Eenige weken na de vestiging der repu
bliek gingen kloosters en kerken in vlammen
op, terwijl de regeering en daarmede ook senor
Maura „catolico corno el que mas" volkomen
ou verschi l l ig toe zag, zonder de geringste
maatregelen tegen het vandalisme van het
gepeupel te nemen en zelfs bij monde van een
minister verklaarde, dat het leven van een
republikein meer waard is dan honderd ker
ken en kloosters.
Deze afschuwelijke feiten wekten in geheel
Spanje een heftige verontwaardiging, welke
echter met een nog heviger vervolging beant
woord werd. Het werk. dat de constituante
tot dusverre verricht heeft, had geen ander
doel, dan de Kerk in Haar grondvesten te
treffen, Spanje te ontkerstenen en de Katho
lieken te vervolgen.
Er waren anderzijds tal van gewichtige so
ciale vraagstukken op te kissen, maar aan
geen enkele daarvan werd de zoo dringend
gewenschite oplossing gegeven. Integendeel, de
werkloosheid is schrikbarend toegenomen en
de openbare orde wordt voortdurend door sta
kingen, opstanden en aanvallen op den par
ticulieren eigendom bedreigd.
Geen enkel economisch vraagstuk, schreef
Catvo Sotelo, is in dit eerste jaar der repu
bliek opgelost; integendeel zijn tal van nieuwe
problemen geschapen en andere zijn nog ge
compliceerder geworden.
Nooit nog was de toestand der Spaansche
arbeiders zoo bedroevend slecht, nooit nog
verkeerden de Spaansche financiers in noo u
catastrophale positie: minister Carner heeft
het zelf moeten erkennen.
De voornaamste voormannen der republiek,
die al hun krachten in het werk gesteld heb
ben, om het republikeineche ideaal te verwe
zenlijken, als Maura, Lerroux, Ortega y Gas
set, zijn thans de ouverzöenlijkste critici ga.
worden van het werk der tegenwoordige re
geering.
De constitutie, welke wordt toegepast met
een ijver, een betere zaak waardig, is een
„monument" van sectarisme, dat slechts iü
twee landen is overtroffen, n.l. in Rusland en
in Mexico.
Inmiddels weerklonk uit Rome het plechtig
protest van den H. Stoel in de waardige en
tevens bedroefde stem van den H. Vader, maar
het vermaan van Z. H. werd door de regee
ring Azana kort daarna beantwoord met een
nieuwe reeks van anti-godsdienstige decreten:
ontbinding van de Jesuietenor-de, verbanning
van het kruisbeeld uit de scholen, verbod van
iuet godsdienstonderwijs en opheffing van de
begroo-timg van geestelijkheid en eere-dienst
enz. enz.
Het is alles de triomf van een vrijmetse
laars-dictatuur. Maar ondanks allen schijn
gaat de anti-cleri-cale politiek in Spanje haar
ondergang tegemoet. Zij kan Spanje nog
groote nadeelen -berokkenen m-aar het oogen
blik is niet verre meer, waarop men zich ge
noodzaakt za-1 zien tot het verte-den terug te
keeren. Reeds houdt men zich bezi-g met de
toekomstige verkiezingen, welke zelfs vol
gens de meening der vurigste republikeinen,
wegens de invoering van het vrouwenkies
recht, d-e „urnas funerarias" zullen worden
van de tegenwoordige cartes en regeering.
De vervolging der laatste maanden, heeft
tenminste dit onschatbare voordeel gehad, dat
zij van d-e S-paansch-e Katholieken ijverige
strijders gemaakt heeft voor het Koninkrijk
van Christus.
Dr. E. J. Haslinghuis schrijft ons:
Het in stand houden van een standerdmolen,
die als zoodanig niet meer werkt, is ln de
meeste gevallen onzinnig. Men kan een enkel
exemplaar naar een openluchtmuseum verplaat
sen goed. Men kan den molen bewaren
vanwege zijn functie in het landschap, zijn
ligging op een lioog punt bijv. maar eigenlijk
is hij dan een stuk „coulisse" geworden, en een
duur stuk, door 't onderhoud. Bij 'n steenen mo
len van 't in ons land zoo bekende type „boven
kruier", kan men zich echter denken, dat voor
het groote molenlijf nog een andere dan de oor
spronkelijks bestemming te vinden is, al zullen
de wieken dan moeten worden verwijderd, wat
er wei een groot deel van de bekoring aan
ontneemt. Een jeugdherberg, die immers aan
slechts zeer matige eischen van comfort be
hoeft te voldoen, zou men er best in kunnen
onderbrengen. Of dit al eens gebeurd Is, weet
ik niet, al zou het mij niet verwonderen, dat
men over onze Oostgrens zoo iets al heeft ge
daan.
Daar in Duitschland, en wel in Veltenhof bij
Brunswijk, heeft men het nu ook aangedurft
zoo'n steenen „Bock-hollander" in te richten
als kerk voor de „reformierte Pfalzer" die daar
lang tevergeefs een lokaal hadden gezocht. Het
gelijkvloers en de eerste verdieping zijn samen
tot één ruimte met omgaande gaanderij ge
maakt, de tweede verdieping tot vergaderlokaal
Ondanks het gemis van zijn wieken doet het
kegelvormige gebouw het goed op zijn hoogeo
heuvel boven de Oker-vlakte en wanneer er
wat wilde wingerd omheen komt wordt bet
effect nog fraaier.
Zelfs de oude molensteen is weder gebezigd
en hier begroeten we een mooie symbol1®1', op
zettelijk of toevallig: men heeft hem als a|-
taarsteen toegepast.
Naar de „Echo de Paris" me!clt" nieu
we president der Fransche republiek, Albert
Lebrun, evenals de overleden Pres'dent Dou-
me-r, boven alles gehecht aan zi'1'" Sezin.
De heer Lebrun, wiens lev®11 een toonbeeld
is van arbeidzaamheid en eenvoud, trad in het
huwelijk met mile. Nivoit, wier vader directeur
was van de „Ecole des mines' en algemeen
inspecteur van het -mijnwezen.
Uit dit h-uwelijk zijn twee hinderen geboren,
eenzoon, die ingenie,ur is, en een dochter,
die gehuwd is met een zekeren heer Freyssi-
nard, eveneens ingenieur aan de havenwerken
van Marseille.
De nieuwe president is grootvader van twee
jeugdige kleinkinderen.
Zijn broer bewoont nog steeds het ouderliJK
h-uis te Mercy-le-Haut in Lotharingen, waar
Albert het liefst zijn vacanties ging doorbren
gen.
Een correspondent van de Matin" bracht
dezer dagen een -bezoek aan den broei van
den nieuwen president, Gabriel Lebrun. Toen
hij Gabriel gelukwenschte met de verkiezing
van zijn broer tot president, kwamen heni de
tranen in de oogen. „Ik beklaag mijn broer
meer, dan dat ik hem benijd", zei de hij, „want
zijn grootste ontbering zal ongetwijfeld zijn,
dat hij niet meer te Mercy-'e-11111"- zal kunnen
terugkeeren. U ku-nt gerust aan de lezers van
uw blay zeggen, yat hij. als hij een bekwaam
politicus is, even goed thuis is in ]anb-
b-ouw. Toen hij aan het lyceum van Nancy
studeerde, was zijn gróótste genot, vader en
mij te komen helpen. Hij liep dan achter den
ploeg en in den oogsttijd bestuurde hij de
landbouwmachines-"
BAD SASSEMDORF, li Mei (V.D.) Bij het
veria-ten van station heeft de Leipzige-r-
D-tre-in op den spoorwegovergang naar So-est
een wagen gegrepen. De baanwachter had de
spoorboomen niet neergelaten. De paarden wa
ren reeds over de rails, toen de trein naderde,
den wagen greep en volkomen vernielde. De
landbouwer Haule kon zich nog op het laat
s-te oogenblik redden.
De beide in den wagen zittend e boeren
arbeiders werden door de loco-motief gegrepen.
Een hunner was op slag dood, de andere la
ia het ziekenhuis overleden.
«W 'f AL*-
Zondagswetten in het verleden.
Van onzen correspondent)
Londen, Mei 1932.
Nog stee-da is het vraagstuk der Zondags-
ver make 1 ij khed en niet opgelost, en zooala de
zaken thans staan, stellen bioscopen die des
Zondags geopend zijn, zich bloot aan hooge
geldstraffen.
Opge-merkt is, dat de puritein-sdhe stroomin
gen, die thans weer zooveel sterker blijken te
zijn dan men gedacht had, en vooral het sar
bath-Isme, eerst gerui-men tijd na Enge land 3
afval van Rome een rol begonnen te spelen,
on dat zij vreemd waren aan John Knox, gelijk
ook aan Ma-rtin Lu-th-er. Ook Is terecht aan
gevoerd, dat in zul ver-katholieke landen sabo-
tliistische praktijken in he-t geheel niet voor
komen.
Toch is het onjuist aan te nemen, dat da
puriteins-che mentaliteit eerst na de afscheu
ring van Rome ingang vond, en dat zij voort
sproot ui-t bepaalde godsdienstige opvattingen.
Wij mogen veeleer het tegendeel aannemen,
n.l. dat die godsdienstige opvattingen voort
sproten ui-t een puritelnsche mentaliteit,, welke
het.al) een pers-oon, hetzij een' vollt of ras ken
merkt, en welke dus bestaan kan hebben (ea
dan ook bestaan heeft) lang vóór de hervor
ming, gelijk zij thans ook o-nder indivldueela
katholieken kan voorkomen.
De Mi-d'deleeuws'Ohe en zelfs de vroeg-Mid-
deleeuwsche wetgeving op de Zondagsheiliging
ln Engeland was zeer streng. Reeds de wetten
van koning Athelstan verboden eiken handel
op Zo-ndag, en stelden zware s-traffen op over
treding van het verbod. Thans is niet elka
handel op Zondag verboden. Onder Hendrik
VI werd bij statuut bepaald, dat geen mark
ten op zon- en fee-s-tdagen ge-houden mochten
worden. In onzen tijd worden wel Zondags
markten gehouden.
in de li de eeuw werden onder Karei I, Ka
reiI II en Willem III de Zondagwetten herhaal
delijk aangevuld, vaak met een pijnlijke nauw
gezetheid d'ie aan het belachelijke grensde.
Zoo werd onder Willem III bepaald, dat des
Zondags vóór en na de kerkdiensten makreel
Vp!'kocht mocht worden. Voor visechers en
vischve-rkoopers, en ook voor melkslijters, wer
den nog tal van uitzonderingen op de al-ge-
mee-ne sabnthwetten gemaakt en nauwkeurig
omschreven.
En voerman of koerier mocht, volgens een
statuut onder Kare-1 II, op Zondag niet rijden.
On-cler Karei I Werd vastgesteld, dat men des
Zondags geen sport mocht beoefenen buiten,
zijn parochie; in de parochie zelf ware.n ze
kere volksvermaken en onwettige ontspannin
gen!!) verboden. De boete, welke op overtre
ding stond, was evenwel zeer iaag; zij bedroeg
slechts 3 s. 4 d.
De thans befaamd^ beworde-n wet van 17,81
werd aangenomen één jaar na den dood van,
den be-roeniden commentator sir William
Biackstone.
In de ln 1°09 verschenen vijftiende editie
zijner „Commentaren" bren-gt evenwel prof.
Edward Christian, die het werk van noten en
aanvullingen voorzien had, d-e wet, welke
thans zooveel opschudding veroorzaakt, ter
sprake. Zij vverd „aangenomen om een onbe
hoorlijke gewoonte tegen te gaan, die zeer veel
voorkwam te Lo-n-den en Westminster; zij be
paalt, (Jat indien eenig huis, lokaal of plaats
°1' Zondag geopend wordt voor eenjg open
baar vermaak of voor debatten over welk on
derwerp ook, waartoe personen tegen geld of
kaartje-s toegelaten worden, de houder (van
huis, lokaal of plaats) 200 verbeuren zat
aan-eiken persoon, die hem vervolgt (de z.g.
„public informer); de beheerder of president
100. en de ontvanger va,n hot gom of de
kaartjes 50.; zoo zal ook iedere persoon die
zulk een bijeenkomst adverteert, of een adver
tentie afdrukt, 50 voor elke °vertreding
betalen".
Wij zien, dat de hier o*p8eleS( e straffen on
eindig veel hooge-r zijn dan die, welke onderdo
beide Kareis en Willem 111 vastgea-teld wor-
den.
De op godsdienstig goomd nogal bekrompen
(en anti-paapsche) sn' "'lliam Biackstone
oefent in zijn werk weinig commentaar uit op
de verschillende, tijdmis^ zijn leven bestaande
Zondagswetten, ma:"' z'in. hoofdstuk over de
„Vergrijpen tegen God en Godsdienst" brengt
den indruk teweeg dat hij, als representatief
jurist van zÜn §een bezwaar had tegen,
codificatie van bet puritanisme.
TAMP*00- 12 Mei. (V.D.) Door tot nu toe
onbekende oorzaak is te Huesca een geweldige
brand uitgebroken, welke zich tot nu toe
reeds aan twaalf olietanks heeft medegedeeld
j>e stad is geheel in rookwolken gehuld.
