TRUEFORUI RW
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
if i dau r3
STADSNIEUWS
■DE FINANCIEELE POSITIE
VAN DE GEMEENTE
SCHIEDAM
B»k
wimm
11KR
55ste JAARGANG
DINSDAG 21 JUNI 1932
No. 16363
STSTh?"110
Kunst aan lager wal
BUREAU KOEMARKT 4, SCHIEDAM
TELEFOON INTERCOMM. No. 68085
SCHIEDAMMERS, LET OP UW
SAECK!
EINDEXAMEN H.B.S.
hoe iets aan t zwerven raakt
DIT NUMMER BESTAAT UIT
DRIE BLADEN.
NOTEERING MOUTWIJN EN
SPIRITUS
I
Jje ABONNEMENTSPRIJS van de NIEUWE
SCHIEDAMSCHE COURANT bedraagt, franco
bb vooruitbetaling
Per drie maanden 3.26; per maand 1.10;
per week 25 cents.
Bij bezorging franco per post bedraagt de
abonnementsprijs per drie maanden 3.76, bij
vooruitbetaling.
losse EXEMPLAREN zijn steeds aan ons
bureau Koemarkt 4 verkrijgbaar h 5 cents
per stuk.
POSTCHEQUE- en GIRODIENST No. 81440.
UWE
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt S 1
Voor 1—6 regels ƒ1.66 elke regel meer 25 cta,
Bij contract aanzienlijke reductie. i
Geen prijsverhooging voor den Zaterdagavond.
Reclames tusschen den tekst dubbel adv.tarief.
Liefdadigheidsadv. half tarief. Voor Liefdadig.
heidsadv. worden geen contracten afgesloten.
Kabouter-advertenties: 6 regels 0.60; 10
regels 1.—, 16 regels 1.60, bij vooruit,
betaling. Porto voor opzending van brieven
gelieve men bij te voegen.
Gra,^Ongevallenverzekeringƒ500- bij „verlijden door een „„geval;, 500.- bij v.rlie. ven beid. h.nden, voeten of „gen; 250- bij v.rlie. v„n één b.nd, één voe, of één oog; 150- bij verlie. v,n «en dut»; 175- te
vinger; ƒ50- bij verlie. twee voor.» ledentalen ,11e vingen van een hand; ƒ25- bij verlie. van elke, anderen vinger. - De Veiaefc.r.ng loopt op de voorwaarden ,1. eenmaal per maand ,n d,t blad worden algedrnkt.
Te kort van f 227,000—
NIEUWE FINANCIEELE
MAATREGELEN
Verhoogingen van 't aantal opcentèn
en van de straatbelasting
B. en W. schrijven dm Raad:
Gedeputeerde Staten hebben ons thains het
resultaat medegedeeld, waartoe het onderzoek
van de begrooting voor 1932 hun College heeft
geleiid. Daaruit blijkt, dat er bij hen geen
bezwaar tegen bestaaft, dat het saldo 1930 naar
den kapitaaldienst wordt overgebracht om als
reserve te dienen en dat alsdan 150.000.
ongeveer overeenkomende met 14 ge
deelte ten bate vain 1932 wordt gebracht.
Evenwel zijn Gedeputeerde Staten van m-ee-
nlng, dat de storting in he-t Konds voor bij
zondere doeleinden ad 53.000.achterwege
kan blijven, zoodat dit bedrag aan 1932 ten
goede kan komen. Waar ook ma de reeds ge
nomen maatregelen een belangrijk tekort over
blijft, geven zij in overweging een
nieuwe serie maatregelen
te nemen, t.w.:
1. verhooging van de opcenten op de Fonds-
belasting van 70 op 80;
2. classificatie der gemeente in de 2e klasse
der Fondsbelasting;
3. verhoogiing van de straatbelasting met
60 pet
Gedeputeerde Staten vragen verder, wan
neer deze maatregelen niet voldoende zijn, een
duidelijke uiteenzetting te geven, hoe wij het
tekort denken te dekken, afgezien van een
verhooging der rijksbijdrage in de werkloos
heidslasten. Na ernstige overwegingen en, ge
hoord de Finaneieele Commissie, zijn wij tot
de conclusie gekomen, dat inderdaad aan het
geen door Gedeputeerde Staten in overweging
wordt gegeven, moet worden voldaan.
Alleen, waar natuurlijk reeds a priori te
voorzien is, dat onmogelijk een sluitende be
grooting kan worden verkregen bij mrtk een
geweldig bedrag aan werkloosheidslasten, ten
zij het Rijk daartoe zijn vo-lle medewerking
geeft, meenen wij, dart het laatste verzoek van
Gedeputeerde Staten gelijk staat met ons voor
een onmogelijkheid te plaatsen.
Hoewel wij aanvankelijk ernstig hebben over
wogen met voorstellen te komen, die afweken
van die van Gedeputeerde Staten, en die ook
een verhooging der pensioenskorting inhielden,
zijn wij, na rijp beraad, daarvan teruggekomen
en hebben wij ten slotte gemeend ons tot de
maatregelen door Gedeputeerde Staten ge
noemd te moeten bepalen en met name voor
alsnog een verhooging van de pensioenskorting
te moeten laten rusten.
Een overzicht van de finaneieele gevolgen
geven wij hier:
Op de reserve wordt gebracht het saldo 1930
558.000.De werkloosheidsuitgaven zijn te
yerhoogen met 325.000.—.
In 1932 is van de reserve te gebruiken
f 150.000.van de le serie maatregelen werd
de opbrengst geraamd op 140.000.t.w. ver
hooging opcenten Fondsbelasting van 50 op 70
f 48.000.1 cent verhooging gasprijs 41.000,
3 pot. pensioenskorting 30.000, verdubbeling
keurrechten vleesch 13.000, verhooging ver
makelijkheidsbelasting 8000. Het wegnemen
van de speling uit de begrooting en verdere
bezuinigingen werden in vooruitzicht gesteld,
waarvan de opbrengst werd geraamd op
220.000.—.
Van de nieuwe voorstellen wordt de op
brengst geraamd op 146 000.—, t.w. opvoe
ring opcenten Fondsbelasting van 70 op 80
f 24.000; overgang naar de 2e klasse der
Fondsbelasting 24.000; verhooging belasting
de gebouwde eigendommen met 50 pet.;
kan nog over het geheele jaar worden
f;. "®1 f 45.000; nalaten in 1932 van de stor-
V -, inn1** voor bijzondere doeleinden
53.000. 056.000.—.
883.000.—
656.000—
Blijft per «M»
een tekort van 227.000.
Hierbij is in bet oog te faoud^ daltj wameer
He maatregelen dl« v°or een gedeelte
van het jaar konden worden toeSepas. over
een vol jaar worden berekend, nog Wta f 60 000
meer kan worden verkregen. I)aarteKenoviel,
kan het nalaten van de storting va®, het res-
Reel. 11287S 5
Ruimte voor den kameel. De burgemeester
tan Rhenen opende het dierenpark.
tant der gereserveerde renten van het Grond
bedrijf ad 33.000 in het Fonds voor bijzon
dere doeleinden, slechts eenmaal geschieden.
In dit verband zij hier gememoreerd dat
1932 uit reserves zal genieten: 150.000 uit
de reserve van het saldo van 1930; 170 we
gens hef weghalen van de spelen uit de be.
grooting die als een stille reserve was te
beschouwen 53.000 wegens het nalaten
van de storting in het Fonds voor bijzondere
doeleinden, totaal 373.000.
In 1933 zal dit met de 33.000 van de ge
reserveerde renten van het Grondbedrijf ver
minderen. Dat jaar zal beginnen met een na-
deelig saldo van 1931, dat, uitgaande van een
rijksbijdrage in de werkloosheidslasten van 75
pot-, 108.000 zal bedragen, zoodat 1933 een
tekort zal hebben van 227.000 60.000
108.000 33.000 308.000.
Wanneer wij ons echter bepalen tot 1932
en 1931, staan wij voor tekorten van resp
227.000 en 108.000. Ten aanzien daarvan
kunnen wij ons op geen ander standpunt stel
len, dan dat wij nu het uiterste gedaan heb
ben, wat wij konden doen en dat nu van hef
Rijk het overige moet worden verwacht. Hier
mede bedoelen wij niet uiting te geven aan
een gevoel van onmacht. Integendeel, wanneer
wij dit zeggen, zijn wij er ons ten volle van
bewust, dat naar billijkheid van het Rijk ook
kan worden verwacht dat het ons niet in den
steek zal laten, zooals wij het reeds hij den
gelei debrief van de begrooting uitspraken.
Het heeft bij ons altijd vastgestaan, dat het
inzake de crisis-werkloosheid geldt een zaak
van rijkslasten. En reeds van het begin af van
de vorige crisis hebben wij dit tegenover het
Rijk herhaaldelijk uitgesproken. Wij hebben
er gedurig op gewezen, dat de crisiswerkloos
heid de gemeentelijke sfeer in oorzaak en ge
volg verre tie buiten gaat en, dat het Rijk
ook met het oog op de algemeene economische
belangen deze zaak niert uit handen kan geven.
Wij zien dan ook de zaak zoo: dat het hier
in wezen niet gaat om gemeentelasten, waarin
het rijk subsidieert maar om Rijkslasten, waar
mee het Rijk voor een gedeelte de gemeenten
belast. Nd heeft de wijze, waarop dit wordt
toegepast, tot gevolg dat een aantal gemeen
ten, die door den aard en den omvang der
bedrijven sterk blootstaan aan crisiswerkloos
heid, de dupe .worden, terwijl een groot aan
tal gemeenten niet zwaar wordt getroffen.
Dit is echter geheel in strijd met de nieuwe
v/et op de Finaneieele verhouding, die Juist
bedoelt de verschillen in belastingdruk tus
schen de verschillende gemeenten te temperen.
Bovendien;, waar de zwajre druk al zeer
spoedig leidt tot opvoering van de opcenten op
de Fondsbelasting, ie dit geheel in strijd met
de inzichten, die de Minister van Finanpiën
in de heide Kamers der Staten-Generaal heeft
kenbaar gemaakit, dat n.l. de inkomstenbelas
ting nog niet voor verhooging in aanmerking
komit, voordat de inkomens hun laagste punt.
hebben bereikt, wat niet voor 1 Mei 1933 het
geval zal zijn.
In dezen gedachten gang zou het op den
weg van het Rijk liggen de crisiswerklooe-
heids-Ilaste® niet op de genie-enten af te wente
len, doch deze ten lasite van het Rijk te nemen.
Dan werden althans niet een aantal gemeenten
de dupe, maar droegen alle gemeenten ge
lijkelijk mee; hetzij de gelden werden gevon
den op de wijze zooals thans geschiedit ten
aanzien va.n de voor het Rijk blijvende werk-
loasheidBliaistenj, hetzij dtoor daarvoor Rijkis-
opceniten op de Fondsbelasting te heffen.
Overigens versta men ons wei; wij willen
practisoh blijven en begrijpen, dat die ge
meenten die zwaar worden getroffe® door de
crisis, moeten doen wat zij kunnen, zelfs boven
de vele anderen die in voordeeliger positie zijn.
Wij meenen dan ook, dat ee® gemeente als
de onze, die in deze moeilijke omstandigheden
verkeert ,zich in dezen aan alle redelijke
else hen, die door het Rijk worden gesteld,
moet onderwerpen. Maar,, is daaraan voldaan,
dan mag ook met reden worden verwacht,
dat het Rijk niet meer lasten op de gemeente
legt, dan zij kan dragen. In casu meenen wij,
dat wij nu zoover zijn gegaan, als wij konden.
Gelijk gezegd, achten wij zelfs de verhooging
der opcenten op de Fondsbelasting tot 80 stel
lig te vergaand, zoowel om de redenen door
den Minister van Financiën in de StaJten-
Generaal opgegeven, als omdat, wanneer
deze opcenten moeten worden verhoogd, dit
moet geschieden over de geheele linie, bij wijze
van rijksopcenten.
Wat betreft den overgang maar de 2e klasse
voor de Foodsbelastimg, hebben wij gemeend,
dat, waar ook gemeenten als Haarlem en Nij
megen, om deze alleen maar te noemen, in
dezen zijn voorgegaan, wij er ons niet aan
kunnen onttrekken om aan het verlangen van
Gedeputeerde Staten gevolg te geven. Trou
wens moet worden erkend,- dat deze maat
regel reden van bestaan heeft, als men dien
beschouwt als correctief tegen het te progres
sieve karakter van de Fondsbelasting, dat daar
uit blijkt, dat, terwijl bij 80 opcenten de laag
ste Inkomens vergeleken bij de vervallen
^gen inkomstenbelasting nog 24.6 pet zul-
crofiteeren, de hoogste inkomens 28.5 pet.
O®*
aandr° Conclusie ls> dat wij den Raad met
waatreefi ttWeiten raden tot de voorgestelde
dadel iilr t-en besluiten. Wij willen daar Jan
nilpt ,-n Het staat voor ons vast.
worden gebracht in ig31 f 347000_ k_
staande met 89 OJ d6 Fonjdsbe]a&
ting, en in 1932 763.000—, gelijkstaande met
197 opcenten.
Wij vertrouwen, dat wij de machtiging van
den Raad hebben tot het nemen van de stap
pen, die wij in dezen nood'ig achten.
Wij willen daarbij verklaren, dat wij, wan
neer wij in eerste instantie niet mogen slagen,
het onzen duren plicht achten om alle pogin
gen in 't werk te stellen om den onmogelijke®
toestand, waarvoor onze gemeente, ondanks al
onze maatregelen, zou komen te staan, af te
wenden.
Opleiding van Winkelpersoneel
Namens de Commissie tot opleiding van
Winkelpersoneel verzoekt mem ons opname van
het volgende:
Vele ouders maken "momenteel de zenuw
spanning mee van hunne kinderen, die de
uiterste krachten aanwende® om het zoozeer
begeerde einddiploma te behalen en verkeeren
dus niet in een stemming om over onderwijs
te redeneerem. Evenwel de tijd dringt, zoodat
we het er wel op moeten wagen,
D© zaak waar het om gaat is kort en duide
lijk deze, om de opleiding van winkelperso
neel, waarvan men zich op het oogenblik
veelal nog met een gemoedelijk „dat loopt van
zelf wel" afmaakt, als een afzonderlijke tak
van wetenschap in het onderwijs ingang te
doen vinden.
Deze gedacht© is niet nieuw en evenmin
van boven af ingegeven, daar ze als eisch van
de practijk reeds in het laatst van de vorige
eeuw o.a. in Amerika, Frankrijk, Duitschlamd
en Engeland in een daad werd omgezet.
Al aanstonds staat men hier voor de vraag
hoe het komt, dat in tegenstelling met het
onderwijs aan kantoorpersoneel, de opleiding
van winkel personeel eerst zoo l aat een ond er
werp van studie Is geworden. Een vraag, des
te begrijpelijker, naarmate men zich heter do
zeer belangrijke positie indenkt, welke de ver
kooper(ster) in een winkelzaak inneemt.
De verkoopsters toch niet uitsluitend be
leefdhqidshalve, doch meer wijl zo, verreweg
in de meerderheid zijn, geven we de dames
voorrang behoonen tot de „verdieners" van
de zaak, én haar bekwaamheden en tekort
komingen zijn meestal van meer directen in
vloed op de uitkomsten van het bedrijf, dan
de boekhouding.
Nu zal wel niemand ontkennen,- dat een
zekere mate van natuurlijk talent ©en eerste
verelschte is, doch dit neemt niet wieg, dait
ook te dien opzichte theorie en practijk el,
kaar aanvullen en niet het een of het ander,
doch beide tezamen de beste ontwikkelings
kansen bieden.
Stelt U zich eens de gewaarwording voor
van een klant, die op zijn vraiag naar een be
paald artikel ten antwoord krijgt: „dat ebbe
me niet!" Ten eerste treft hier het onaange
name van het patois, hetwelk de meeste® af
stoot en ten tweede heeft iedere kooper een
afkeer van don winkel, waarin botweg „neen"
wordt verkocht. Niemand zal in dezen tijd van
merk-artikelen van den winkelier vergen, dat
hij elk merk voorradigheeft, doch wel wordt
verwacht een voorkomende behandeling, waar
uit blijkt, dat men hart heeft voor zijn klan
ten. Zoudt U denken dat deze klanit nog oodt
terugkwam na een dergelijke bejegening?
En zou het niet anders geloopen zijn, indien
de winkeljuffrouw behoorlijk onderricht had
genoten in Nede-rlandsche taal en omgangs
vormen en hiaar daarenboven nog eenige men-
schenkennis was bijgeb-raeht? Verkoopkunde
zo-u hier op zijn plaats geweest zijn.
Een toonbank vol met de meest uitgelezen
stoffen van uiteenloop-ende weefsels en diverse
kleuren en kwaliteiten en daartegenover een
weifelende klant, die uit een zoo «itgebreida
sorteering maar niet tot een keuze kan komen.
Wie anders dan de verkoopster geeft in d-erge
lijke gevallen dikwijls den doorslag en wat te
zeggen, indien deze op verschillende vragen
omtrent sterkte, verschil in prijs, wasch- en
kleurenechtheid e.d. niet anders weet te ant
woorden dan „zooveel wete® we hier niet!"
Rijst daartegenover niet aanstonds het beeld
op van den winkel, waarin men naast vlotte
en coulante bediening,, de oliëntèle met raad
en daad terzijde staat, dank zij de nqodige vak
kennis? Zou warenkennis dengenen, die het
nog niet zoover brachten, hier gee® uitkomst
bieden?
En tenslotte nog hiet volgende. Het publiek
ziet graag wat, en een smaakvolle etalage
blijkt meestentijds haar uitwerking niet te
missen. Kijkers worden vaak koopers en een
goede behandeling maakt hen niet zelden tot
vaste klanten. Vandaar dat de groote magazij
nen zooveel ruimte opofferen aan etalages en
een bekwaaim etaleur in hoog aanzien bij hen
staat.
Nu kan niet iedere zaak er een etaleur op
na houden, maar ongetwijfeld zouden de drui
lerige, naargeestige etalages, welke men nog
hier en daar aantreft tot het verleden behoo-
ren, indien het personeel ook ln dit opzicht
meer geoefend was. Training is hier allereerst
noodig, training in het combineeren van kleu
ren hetgeen ook bij den eigenlijken ver
koop directe vo-ondeelen afwerpt het groe
it e-eren en rangschikken van voorwerpen en de
belichting daarvan, het vervaardigen van prijs
kaartjes, reclameschiMen enz. enz. Werkelijk,
velen zouden daartegenover niet zoo hulpeloos
staan, wanneer de krachten, welke in hen
schuilen maar toit wat meer ontwikkeling
waren gebracht. Etaieere® is ook een vak, dat
geleerd moet worden, het komt niet vanzelf
aangewaaid, evenmin als winkeladiministratie,
waarvan het personeel ook eenige notie moet
hebben, nu de toonbanklade haar beste dagen
beeft gehad.
Wat is nu der langen Rede kurzer Sinn?
Dat is om aan te toonen dat, waar Amster
dam £ijn handelsschool heeft tot op-leiding van
winkelpersoneel, Den Haag er eveneens een
dagschool voor dit doel op na houdt en Alk
maar, Arnhem, Breda, Dordrecht.,, Schagen en
andere plaatsen bun cursussen hebben tot op
leiding van winkelpersoneel om mog te zwij
gen van het privé-ouderriebt, dat de groote
magazijnen en warenhuizen, die voortrekkers
op dit gebied. -hun personeel geven het ook
voor Schiedam tijd wordt om aan dit onder
werp aandacht te schenken. Gebeurt dit niet,
dan staat te vreezen, dat meer nog dan thans
reeds geschiedt, het publiek zijn weg zaf vin
den naar Rotterdam, waar de grootwjnkelbe
drijven met een staf van geschoold personeel
klaar staan om zielfs den meest verwenden
kooper tevreden te stellen.
De Kamer van Koophandel voor de Beneden-
Maas, in wier midden deze aangelegenheid
reeds eenige® tijd onder het oog is gezien,
heeft zich thans voor de zaak gespannen en
stelt m-om-enteel po-gingen in het werk om ge
leidelijk aan, te beginnen met Schiedam, de
grootsite gemeente binnen haar district, in
haai' rayon te komen tot die oprichting van
Kardinaal Lauri, de Pauselijke legaat, op
weg naar Dublin, wordt te Londen geest
driftig begroet.
schelen en/of cursussen voor opleiding van
winkelpersoneel, teneinde aldus het absoluut
ontbreken van onderwijs in deze richting op
te heffen.
Tot dit doel heeft zij een commissie inge
steld bestaande uit de volgende leden: dr. W.
J. Smit, tevens voorzitter; mej. M. J. H. v. d.
Ven; K. G. Brugger, S. Hijman; K. Lub; T.
J. H. Mouwens en Joh. Nauman. Het secreta
riaat wordt waargenomen door den secretaris
der Kamer, mr. Jac. G. Wittkampf. Deze com
missie verzamelt thans gegevens, om binnen
niet al te langen tijd rapport van haar bevin-
dingen uit te brengen en aan de Kamer voor
stellen te doen.
De haar opgedragen taak zal niet weinig
worden verlicht en de werkzaamheden zullen
met grooter animo worden verricht, naarmate
de commissie zich verzekerd w-eet van veler
sympathie. Daarom richt zij zich tot alle Schie
dammers, particulieren, vereenigingen, Instel
lingen, In een woord ieder, wie deze aange
legenheid aangaat, met het verzoek van hun
instemming met het gestelde doel te willen
doen Wijken door eenig bericht, hetzij kaartje
of anderszins, liefst door een «enigszins meer
o-mschreven teeken van medeleven, waaruit
blijkt, dat niet uitsluitend op moreelen steun,
doch eventueel ook op finaneieele medewer
king gerekend mag woirdon. Het adres van het
secretariaat is: Kamer van Koophandel, Vlaar-
dingen. Het gaat hier om een belangrijke z-aak,
van welker uitslag het zal afhangen of de op-
Leiding van winkelpersoneel al dan niet wordt
ter hand genomen. Een beslissing dus, die
vermoedelijk voor ge-ruimen tijd van invloed
zal zijn.
Daarom Schiedammers, let op Uw saeck!
TECHNISCHE BEDR TJVEN DER
GEMEENTE SCHIEDAM
Ondergeteeke-nde maakt bekend, dait de
Lange Haven aan beide zijden vanaf de Koe-
marktbrug tot d-e Appelmarktbrug vanaf
Woensdagmorgen tot Donderdagavond voor het
verkeer is afgesloten.
DE DIRECTEUR.
SCHIEDAM, 18 Juni (R.H.B.S. af deeling B).
Geslaagd F. Backer, A. Deelder, A. M. Ingelse,
J. Jongerling, H. F. Karreman, J. H.' O-lthoff,
M. H. C. de Bel, W. v. Eyk, D. L. Ingelse, A.
S. Jousma, G. A. J. Leffers, B. Schriel en E.
Voogd. Afgewezen 1.
WERKLOOZENVOETBAL
De N.V. Holiaind-sche Maatschappij Ed. Lau
rens „Le Khedive" te Den Haag heeft aan het
bestuur van de uiit werkloozen bestaande voet-
balvereen-iging, aangesloten bij den Prot. Ohr.
Eestuurdersbon-d ee-n beker, de® „Elmasbeker"
beschikbaar gesteld. Deze beker moet in com
petitieverband worde® verspeeld. Aan wedstrij
den om dezen beker kunnen elftallen, gevormd
uit werkloozen, deelnemen. De beker is te be
zichtigen in de etalage va® de fa. Roesiers,
Nieuwe Maasstraat 91, alhier.
NUMANSDORP—D-S.L. 3—3
Zondag j.l. speelde D.S.L. voor de Numans-
dorpserie tegen de® club va® die® n-aam. Na
een spannende® wedstrijd, met van belde zijde
goede aanvallen, eindigde de wedstrijd in een
33 gelijk spel.
VOETBAL
A.s. Donderdag speelt Pro-Patria tegen een
elftal van Schiied. scheidsrechtere-, terrein
Boschwachiterswoning. Aanvang 7 uur
TEMPERATUUR VAN HET WATER
De temperatuur van het water i® de Gel®,
zwembad-en bedroeg heden 66 graden F.
SCHEEPVAART
SCHIEDAM, 18 Juni- Aangekomen: Fransch
s.s. Ensiegne Maurice Préchac, ledig van
Rotterdam om te dokken in de Wilhelmlna-
havem.
SCHIEDAM, 20 Juni, Vertrokken: Noorsch"
s.s, Terje, naar Rafsö; Duitsch s.s. Energie,
met stukgoed naar Koningsbergen.
SCHIEDAM, 20 Juni. Aangekomen: m.b.
Magdalda, van Rouaau aan de boeden op
stroom.
Er zijn kunstschatten, zij behoeven heele-
maa-1 niet uit brons of marmer te zijn gescha
pen die de eeuwen tarten. Zij verliezen alles,
wa-t' van den tijd is; de mode en de tijdgeest,
die den maker ongetwijfeld beïnvloedden wer
pen zij van zich af; den naam van den kunste
naar werd met den artiest begraven. Maar de
innerlijke waarde van het gewrocht b-leet on
gerept, welk een zwerftocht het ook moest
maken, van eigenaar naar vendu, Van yendu
naar m-usenm, In deze laatste inrichting is het
kunstwerk „geborgen". Wanneer niet al te "ver
schrikkelijke ongelukken plaats grijpen, zijn t
alleen de grage, maar tevens trage tanden des
tijds, -die het nadeel kan berokkenen.
Daarentegen zijn er ook kunstwerken, die
het niet tot zoo'n rustig mausoleum der kunst
kunnen brengen. Zij worden niet anoniem, ook
al verbleekt de signatuur; zij krijgen de gele
genheid niet om zich boven den tijd te ver
heffen zij worden materieel beschadigd; en
sleuren hun droef en onverdiend bes-taan voort
langs de poorten der musea, langs de stemmige
vitrines van antiquairs en kunsthandelaars,
naar 'n vergeten markthoek.
Toen Kardinaal Fesch, de stiefbroer van Na
poleon's moeder, 'n keer door Rome wandelde,
zocht hij naar gewoonte de Fransche opkoopers
op. Kardinaal Fesch was een hartstochtelijk
verzamelaar, en .omdat Zijne Eminentie niet
veel om handen -had, daar hij bij zijn neef in
ongenade was geraakt, had hij tij-d en gelegen
heid om hijzonder ijverig ron-d te snuffelen.
Op dien bewuste® morgen, dat de kardinaal
dan de Fransche antiquairs met 'n bezoek ver
eerde, viel hem' niets aparts op, tenzij een oude
kist, met 'n deksel, waarin in het midden een
vierkant gat.
Om dat gat zaït wat bruingrijze verf, dat op
rotsgebergte leek e® boomen; er was een huisje
te onderscheiden en 'n geweldig gespierd man
nenlichaam; het hoofd was er evenwel met 't
gat in '-t deksel van weggezaagd.
De kardinaal nam de vondst mee naar huis,
maakte 't deksel schoon, en kwam in weerwil
van 't ontbreken van den kop, wat evenwel
werd goedgemaakt door de contouren beneden
rechts van een leeuw, tot de verrassende bevin
ding, dat het een Sint Hieronymus van Leonar
do da Vinei -betrof. Het schilderij, dat rich in 't
jaar 1781 in bezit van de schilderes Angelika
Kauffmann bevond, was bij haar dood in 1807
bij wat onafgemaakt werk geraakt en hoogst
waarschijnlijk moest Leonardo da Vinei de na
gelaten lading van Angelika, in 'n kist gepropt,
dekken.
Of de Kardinaal verder met 'n aan waanzin
grenzende halsstarrigheid naar den kop van
Hieronymus gezocht heeft, is niet bekend. In
elk geval heeft hij hem, eenige jaren later ge
vonden.
De Kardinaal was bar zuinig, zoo zuinig als
'n Schot, zouden we haast zeggen, maar ln dit
geval, schrijven we met hetzelfde recht: zoo
zuinig als 'n Oorsikaan. Hij liet zijn schoenen
lappen, zoo lang als dat mogelijk was. Dit moest
steeds stipt naar zijn persoonlijke aanwijzigin-
gen gebeuren; en zoo kwam het, dat Zijne Emi
nentie nog wel eens zelf zij® bottines naar den
schoenmaker bracht. Op 'n keer, dat hij dat
dan deed, ontdekte hij in het woonvertrek van
den schoenlapper een donker m^p-nenportret,
dat wonderwel zou passen in het gat van het
gevonden deksel. Het bleek dan ook daarin te
hooren en niet minder te wezen dan Sint Hiero
nymus' voornaamste lichaamsdeel. Het schil
derij, een niet afgemaakt jeugdwerk van da
Vinei, zooals bijna heel diens jeugdwerk niet
afgeschilderd is, kreeg sedert dien 'n eere
plaats in de collectie Fesch. Toen de Kardinaal
stierf in 1859 kocht Paus Pius IX het voor
2000 lire voor de schilderijengalerij van het
Vatikaan, waaT 't nu nog hangt.
Vroeger kon men blijkbaar meer op zulke
zonderlinge plaatse® wat moois vinden. Zoo
heeft een zekere Peter van Lede in 1808 op de
vischmarkt van Brugge een van Eyck ontmoet.
Hij zocht wat voor den vastendag, vond wat, en
kocht, en terwijl hij de vischvrouw op de vin
gers keek, -terwijl zij de visch voor hem schoon
maakte, viel zijn oog op een serie latijnsche
letters. De vischvrouw schraapte lustig over
deze tekst: „Mijn man Johannes heeft mij ©P
17 Juni 1439 afgewerkt Ik was toen 38 jaar oud.
Als ik kon". Nieuwsgierig keerde de klant de
vi-schplank om, en daar keek hij Marga-
retha, de vrouw van Jan van Eyck in 't wel wat
beschadigde gezicht!
De beschadiging viel echter hard mee. Want
de lijst en het portret vormden een geheel, zoo
dat het schilderij wat naar binnen lag.
De woorden: „als ik kon", vindt men veel
bij van Eyck. Met bescheiden fierheid placht
hij op zijn werk te schrijven, dat hij zoo goed
gewerkt had, als hij kon.
Hoe dit werk, dat door den gelukkigen vinder
aan de Academie van Brugge geschonken is,
op de vischmarkt terecht is gekomen, is onbe
kend. Het moet een pendant geweest zijn van
een verloren zelfportret des meesters. Dit laat
ste heeft men, hoe men alle vischmarkten ook
heeft afgezocht, niet terug kunnen vinden.
Peter van Lede heeft 't voor een paar gulden
van de vischvrouw gekocht. Nu is 't gauw 'n
half mi-llioen waard. Dit komt niet alleen, om
dat men hu weet, da-t 't een van Eyck is, maar
ook doordat de „primitieven" gedurende de
laatste eeuw in waarde zij® ge-stegen.
Een beroemd werk van Jan van Eyck's por
tretkunst, het portret van 't echtpaar Arnolfini
vond kort na den slag bij Waterloo de Engel-
sche Generaal-majoor Hay ln een particulier
huis, waa.r hij was ingekwartierd. In 1842
heeft hij 'y voor slechts negen duizend gulden
aan de National Gallery te Londen verkocht.
Hoe zulke kunstwerken aan 't zwerven kun
nen raken, wordt eenigszins duidelijk gemaakt,
door een voorbeeld uit de moderne geschiedenis
der schilderkunst. Wilhelmn Leibl had in 1872
op mahonie-hout een klein portretje van zijn
vrie-nd Johan Sperl geschilde-rd. Twintig jaren
la-ter herinnerden beiden zich dit werk, maar
hoe me-n ook zocht, men vond 't nergens terug.
Totdat een poos later Leibl's jachthond, eens
In de woonkamer rondsprong en 'n tafel om
wierp, waarop al jaar en dag een theestoof
stond. Het plankje waarop die theestoof ge
zet werd, viel ook op den vloer met het
portret van Johan Sperl naar boven gekeerd
Hetzelfde plankje hangt in 't museum van
Leibl's vaderstad Keulen, dat 't aangekocht
heeft voor 6000 mark.
Verwacht wordt: Zwakke tot matigen,
Noord-Westelijke tot Noordelijken wimd hall
tiot zwaar bewolkt, weinig of geen regen, wei
nig verandering in temperatuur.
Lichten op van 's avonds 9.54 tot 's morgens
4.09.
lederen Maandagavond repetitie Harmonist
gezelschap St. Ambrosius. R. K. Volksbond,
8 uur. Aanmelding nieuwe leden. Instrumenten
beschikbaar.
lederen Maandagavond van 9 tot half 1$
repetitie van het gemengd koor van den K. K,
Gorzen in het Parochiehuis.
lederen Dinsdagavond van 67 uur repetltië
van het kinderkoor van den K. K. Gorzen in
het Parochiehuis. t
lederen Woensdag bestuursvergadering R. K.
Metaaibewerkershond „St. Eloy", Gebouw R. K,
Volksbond. j
lederen Woensdagavond half 9 verplicht*
bijeenkomst St. Jos, Gezellen Schiedam L Var»
eenigingsgebouw Lange Haven 70. Conferentit
over: Populair Godsdienstige Onderwerpen,
door den praes-es.
lederen Woensdag om half 9 bestuur»
vergadering van het afdeelingsbeetuur van den
Ned. R. K. Volksbond.
lederen Woensdagavond om half 9 repetitie
„Schiedams Mannenkoor" (dirigent Paul T. d.
Putten). Groote zaal van den R. K. Volksbond,
lederen Donderdag om 8 unr repetitie R. K,
Gemengde Tooneelvereeniglng „Alberdlngh
Thijm". Gebouw R. K. Volksbond. j
lederen Donderdagavond van 810 omg
repetitie Polyhymnia. R. K. Volksbond.
Zondag 26 Juni
Eucharistische Jeugddag. Te 11 uur plechtigs
Hoogmis en te 3 uur plechtig Lof op het
feestterrein. Hes avonds te half 7 en te 9 uu^
tooneelvoorstelling in den R. K. Volksbond.
Zondag 10 Juli
Feestvergadering ter gelegenheid van het
40-jarig besrtaansfeest der afd. Schiedam van
den Ned. R. K. Volksbond. Spreker: pastoor;
Möller. Medewerking van St. Ambrosius ent
Alb. Thym. Aanvang 8 uur. f
21 Juni: Diergaarde, avond-ooncert Haarl,
Orkest Ver. (eymphonie-comioert).
24 Juni: Groote Kerk, orgel voordracht, J,
H. B esse laar Jr. Engel sche scbodl), 8 uur.
Diergaarde, avond-ooncert Haagsoh Haxmonla»
Orkest.
Dagelijks: Arena, De tante van Charley
(leden Rott. Ho.'stad toon eel) 2%, en 8%, Zon»
dag ook 5 uur (voor volwassenen).
Bioscopen: Goedgekeurde programma'j
tot en met Donderdag 23 dezer in:
Thalia, Het monster Frankenstein, (voofl
volwassenen)Grand Theatre, De vrouwen-di,
plomaait (voor volwassenen)Capitol, De Zee,
duivel en Gouden slavenketenen (voor volwas,
senen)Royal, B«n-Hur, (voor volwassenen);]
Ooster-Theater.Ronny, (voor volwaseenen)
Roxy, Met een neuslengte en De zoon der
goden (voor volwassenen).
Tentoonstellingen: AJg.
Kunsthandel, Visschersdijk 111, portretten ea
schilderijen van prof. Walther Illner (tot 8
Juli) Toonkamer Ad. Donker Leuvehaven
21, werken van R. von der Assen (tot 28 Juni)]
SCHIEDAM, 21 JueL Officieele noteering
van de commissie uit de aamer van Koop,
handel. i
Mputwijn
Moutwijn per H.L. ad 46 pet. 8.60.
HERMAN JANSEN
Spoeling
Spoeling 0.80 a 0.90.
BURGERLIJKE STAND 1
Aangifte van 1820 Juni
GEBOREN: Jacob J„ zoon van P. Rustefl
en G. J. Huisman, Mesdaglaan 3 Adrianai
A., dochter van P. L. C. van Tol en A. M. van
Noort, Lange Haven 73 Lijntje, dochter van
J den Ouden en K. I. Bongers. Rembrandt,
laan 19 Magdalena M. H„ dochter van A,
A. M. van Rutten en W. Daalmeijer, Edison-
plein 1 Christianus J., zoon van H. Stolk
en C. M. de Raaij, Westfrankel.str, 80.
OVERLEDEN: A. M. den Outer 77 j„ wed.
van J. Schoneveld, Wattstraat 53 J. T,
Reuse he 64 jaar, Singel 142.
