DENEDERL. BANK
VAN HET INDISCHE LEVEN.
r I
DINSDAG 28 JUNI 1932
i
Mr. Trip over den desolaten toestandMonetaire maatregelen geven geen
blijvend herstel. Wij moeten naar een lager inkomens- en prijs
peil. Vrijer internationaal verkeer noodzakelijk.
INKRIMPING VAN 'T APPARAAT.
Leerlingen op onoordeel
kundige wijze verstrekt.
Hoe is de positie van Ne
derland
Wij zullen ons hebben in
te stellen op een lager in
komens- en prijspeil.
Crediet politiek en goede-
venprijzen.
HET BEROEPSRECHT VAN DEN VEEARTS
UIT ONBEKEND NIEUW-GUINEA.
Een kust van modder, een strookje
zand en dan weer modder
en moeras.
Alles leeft er bij elkaar.
II
YLAAMSCHE LETTERKUNDIGEN.
Hun jubileumviering te Antwerpen
DE POLITIEKE BAROMETER.
STORM OP TIL?
EEN NIEUW STAALPRODUCT.
en Brussel.
EEN CONSCIENCE-MÜSEUM.
FILMTENTOONSTELLING TE PARIJS-
de SPLITSING VAN HET ATOOM.
'i
In de gisteren gehouden buitengewone alge-
meene vergadering van aandeelhouders van De
Nederlandsche Bank werd de door de directie
voorgestelde wijziging der statuten, in verband
met de wijziging van het Octrooi, goedgekeurd.
Het jaarverslag van de Nederlandsche Bank
over 1931/32 begint met een woord van waar
deering voor den op 8 October afgetreden presi
dent mr. G. Vissering. Vervolgens wordt gewezen
op de hoogst ongunstige ontwikkeling van den
economischen en financieelen wereldtoestand ge
durende het afgeloopen boekjaar. De economische
crisis, welke zich in toenemende mate en op
steeds uitgebreider terrein deed gevoelen, sloeg
over op financieel gebied. Een algemeen wan
trouwen maakto zich van credietgever» en be
leggers meester. Het internationale crediet- en
kapitaalverkeer werd stopgezet, althans tot het
uiterste beperkt. De zeer groote bedragen, welke
op korten termijn waren uitgeleend en waarop
de finanoieele structuur tot een bedenkelijke
hoogte steunde, werden plotseling opgezegd en
teruggevorderd. De landen, die belangrijke, kort-
loopende schulden aan het buitenland te voldoen
hadden en over de voor dit doel noodlge midde
len niet beschikten of hunne buitenlandsche vor
deringen niet konden vlottend maken, geraakten
in moeilijkheden. Zij staakten, al dan niet met
medewerking van hunne crediteuren, hunne be
talingen of z(j verlieten den gouden standaard.
De wereld werd meer en meer gesplitst in ge-
isoleerde eenheden, welker politiek schijnbaar
de eigen belangen dient, doch in werkelijkheid
echade toebrengt, waar het wereldbelang en het
welbegrepen eigenbelang onderlingen steun, en
samenwerking eischen.
Het tragische van deze ontwikkeling is hierin
gelegen, dat niet zoozeer het besef ontbreekt
van de steeds toenemende gevaren, welke de
wereld bedreigen, als wel de kracht om uit dit
besef de noodige consequenties te trekken en de
maatregelen te treffen, welke noodig zijn om
het onafwendbare aanpassingsproces te verge
makkelijken en te bespoedigen.
Na de geweldige kapitaalsvernietiging, door den
•vierjarigen wereldoorlog veroorzaakt, heeft de
menschheid geleefd en gehandeld als ware die
oorlog een bron geweest van aanzienlijke ver
rijking en evenwichtige ontwikkeling, in stede
van ernstige verarming en ontwrichting. Het
aanpassingsproces, dat onvermijdelijk op den
oorlog moest volgen, is belemmerd en vertraagd.
Inflatie en speculatie leidden tot een kunstmatige
en schijnbare koopkracht, welke niet gehand
haafd kon blijven. De vredesverdragen schiepen
zware schulden, die geen tegenwicht vonden in
een versterking van de economische positie der
debiteur-landen en die slechts voldaan konden
worden zoolang deze landen er In slaagden de
voor die voldoening noodige bedragen te leenen.
Credieten op korten termijn werden tot enorme
bedragen verstrekt en, in strijd met hunne be
stemming, gebezigd voor financiering op langen
termijn van ten deele onproductieve en overbodige
objecten, zonder dat de credietgevers zich daar
van rekenschap gaven of althans de daaraan
verbonden gevaren beseften.
Door het steeds hooger optrekken van tarief
muren en door andere protectionistischs maat
regelen werd de voldoening in goederen en dien
sten van rente en aflossing der aangegane schul
den verhinderd. Als gevolg van de vredesver
dragen werden de grenzen, die de Europeesche
landen van elkander scheidden, met niet minder
dan 200.000 km. uitgebreid. De nieuw gevormde
Staten beijverden zich met behulp van kunst
matige middelen een eigen industrie op te bou
wen en het internationale goederenverkeer te he
iemmeren. De benoodigde kapitalen verschaften
zy zich door het sluiten van leeningen in het
buitenland, die op onoordeelkundige wijze ver
strekt werden en een gezonden economischen
grondslag misten.
Dit alles, gepaard aan rationalisatie, technische
verbeteringen en uitbreidingen, voerde tot een
uiterst sterke en grootendeels, zoowel economisch
als financieel, ongezonde uitzetting van de pro
ductie, welke buiten verhouding stond tot de
mogelijkheid om de producten tegen loonende pry-
zen af te zetten en zelfs tijdens 't bestaan van de
kunstmatige koopkracht, een geleidelijke daling
van de grootha.n<ielsprjjzen veroorzaakte. Het in
dexcijfer van de goederenpryzen op de wereld
markt daalde van 100 in 1925 tot 90% ln 1928
en tot 88 ln 1929, niettegenstaande het door deze
jaren begrensde tydvak als een periode van
schynwelvaart moet worden aangemerkt, Toen
dan ook, tegen het einde van 1929, die periode
afliep, de op een kunstmatig peil zich bewegen
de koopkracht sterk verminderde en de onder
nemers hunne werkzaamheden voor uitbreiding
en verbetering moeste® afbreken, zette de daling
van de groothandelsprijzen zich in een sterk
versneld tempo voort en ging zy catastrophale
afmetingen aannemen. Intusschen werden in na
genoeg alle landen bewust of onbewust op steeds
uitgebreider schaal kunstmatige 'maatregelen ge
troffen om te trachten de logische en onver-
mydelyke consequenties van de ontwikkeling der
omstandigheden te ontgaan.
De vraag langs welken weg de wereld moet
trachten uit den vicieuzen cirkel, welke haar
omsloten houdt, te geraken, is theoretisch niet
moeilijk te beantwoorden, doch de theoretische
oplossing zal in de pnactyk uiterst moeilyk door
voerbaar blyken.
Voorop sta, dat, naar rnyn© overtuiging, vóór
alles vermeden client te worden opnieuw te ver
vallen in bedenkelijke monetaire practyken. Aan
de monetaire zyde kan de natuurlijke, gezonde
en voor bljjvend herstel noodige oplossing niet
gevonden worden. Dit sluit uit den aard der zaak
niet in, dat de monetaire politiek geen taak by
het herstel zou te vervullen hebben, doch deze
taak kan alleen een aanvullend en helpend, niet
een zelfstandig en primair, karakter dragen,
De werkelyke verbetering van den gevaarlyken
toestand, waarin de wereld zich bevindt, het
verbreken van den vicieuzen cirkel, waarin zy
zich beweegt, zal slechts verkregen kunnen wor
den wanneer en naar gelang de noodzakelyke
voorwaarden vervuld worden voor een vryer ver
keer van goederen, kapitaal en arbeid. Deze voor
waarden liggen ten deele op politiek gebied, ten
deele op economisch en financieel terrein. Zoolang
de wereld er niet ln slaagt politieke oogmerken
ondergeschikt te maken aan het alles overheer-
achende belang van het economisch en financieel
herstel, zal het vertrouwen in de toekomst en
daarmede een der onmisbare grondslagen voor
een vryer wereldverkeer blyven ontbreken.
Toetsing van 4e positie en vooruitzichten van
Nederland aan hetgeen hierboven werd opgemerkt,
voert tot resultaten, welke uit den aard der zaak
geenszins gunstig kunnen zjjn. Het mag tot vol
doening strekken, dat ons land zich in de afge
loopen jaren niet slechts by monde van zyn
Regeering en van zyn vertegenwoordigers by
internationale samenkomsten, als pleitbezorger
voor de bevordering van het vrye verkeer in al
zyn schakeeringen heeft opgeworpen, maar zich
ook ln de practyk daarnaar gedragen heeft. Aan
kunstmatige maatregelen, welke aan dat verkeer
afbreuk doen en beoogen binnen de eigen grenzen
te scheppen of in stand te houden wat ln het
wezen der zaak geen bestaansmogelykheid bezit,
heeft Nederland zich in de achter ons liggende
jaren niet schuldig gemaakt. Deze politiek heeft
ongetwyfeld tot het gunstige resultaat geleid, dat
het Nederlandsche bedryfsleven op eigen kracht
en op den grondslag van natuurlyke bestaans
voorwaarden is opgetrokken. Dientengevolge en
tevens uit hoofde van de voorzichtige en deugde-
ljjke financieele politiek, welke in de jaren van
bevredigende en gunstige bedryfsuitkomsten ge
volgd werd, kan in het algemeen getuigd worden,
dat het financieel en economisch bestel van ons
land over een belangryk weerstandsvermogen be
schikt, dat, by verstandig beleid, in staat zal
stellen de ongunst der tyden te doorstaan. Dat
de resultaten, welke Nederland, ondanks alle be
lemmeringen en moeilykheden, met zyn handels
politiek wist te bereiken, niet ongunstig afsteken
by dde, door de protectionistische landen verkre
gen, valt af te lolden uit de onderstaande verge-
Jyklng, welke, ln den vorm van indexcijfers, de
waarde weergeeft van de invoeren en uitvoeren
in 1930 en 1931 op de basis van 100 voor 1929.
1930 1831
Landen Invoer Uitvoer Invoer Uitvoer
Nederland88 80 ,K
Ver. St. v. Amerika 70 73 48 48
Duitschland 77 90 50
Franlcryk 90 85 72 61
Italië 80 79 54 66
Zwitserland 94 84
Heeft Nederland zich dus, wat de stremming
van het internationale verkeer betreft, geen ver-
wyten te maken, anders staat de zaak ten op
zichte van het aanpassingsproces, dat, ook af
gescheiden van den Internationalen toestand, iö
elk land moet worden doorgevoerd. Te dezen aan
zien kan van een bevredigende ontwikkeling niet
gesproken worden. Het moge waar zyn, dat de
schuld voor den uiterst moeilyken toestand,
waarin de wereld zich bevindt, niet by Neder
land kan gezocht worden, dit neemt niet weg,
dat wy ons aan de consequenties van dien toe
stand niet mogen onttrekken en dat wy ons zul
len hebben in te stellen op een lager inkomens-
en pryspeil. Alle takken van het nationale be
dryfsleven zullen zich hebben aan te passen, het
geen tot dusver nog slechts in onbevredigende en
ongelyke mate heeft plaats gevonden. Onder de
bestaande ontwrichting op internationaal gebied
ligt het voor de hand, dat die bedryfstakken,
welker werkzaamheden geheel of in hoofdzaak
op dat gebied gericht zyn ,in de eerste en voor
naamste plaats getroffen worden. Noodgedwon
gen heeft dan ook in die takken het aanpassings
proces een zekeren voortgang gemaakt. Doch
het staat wel vast, dat hiermede niet kan vol
staan worden voor het handhaven van de con-
currentie-mogelykheden en daarmede van de be
staansvoorwaarden van onze op het internatio
nale verkeer steunende en gerichte bedryven. De
aanpassing, in den vorm van verlaging der pro
ductiekosten, heeft in andere landen, welker me
dedinging Nederland ondervindt en, bij terugkeer
van meer normale verhoudingen, in toenemende
mate zal gaan ondervinden, verdere voortgang
gemaakt dan hier te lande. Wij blijven in dit op
zicht ten achter. De elasticiteit in ons economisch
systeem is tot dusverre onvoldoende gebleken.
Ook uit dezen hoofde is beperking van de thans
getroffen of in overweging zijnde noodmaatrege
len van de grootste beteekenis. Die maatregelen
toch hebben nagenoeg alle eene verdere vermin
dering van de zooeven omschreven elasticiteit
tengevolge. Zy houden het aanpassingsproces nog
verder tegen en kunnen,zooals reeds gebleken is,
de voortbrenging kunstmatig in de verkeerde
richting voeren. Wat Nederland vóór alles noo
dig heeft, is verlaging van de productiekosten,
niet slechts in de voor de internationale markt
werkende bedryven, doch over de geheete lyn,
dus ook in de beschutte bedryven en in de over-
heidsbedryven die in toenemende mate eene plaats
in 't economische leven zyn gaan innemen. Van
eene verlaging der tarieven van deze laatste twee
die in toenemende mate eene plaats in het eco
nomische leven zyn gaan innemen. Van eene
verlaging der tarieven van deze laatste twee
groepen van bedryven valt nog niets te bespeu
ren en toch zal zyn onvermydelyk zyn om onze
plaats in het internationale verkeer te kunnen
handhaven. Landbouw, nyverheid, handel, kortom
het geheele Nederlandsche productie-apparaat,
werpt onbevredigende resultaten af en tusschen
deze resultaten en den voet, waarop het Neder
landsche volk, als geheel genomen, voortgaat te
leven, bestaat een sterke tegenstelling. Deze toe
stand kan niet gehandhaafd blyven. Ook hier
geldt, dat, wanneer niet tydig en vrywillig wordt
aanvaard wat onvermydelyk uit de wereld-situa
tie en de werking der economische wetten voort
vloeit, de macht der feiten tot die aanvaarding
zal dwingen. Dan zullen gevolgen intreden, welke
juist de groepen der bevolking, die tot medewer
king niet bereid zyn gebleken, het meest zullen
treffen en welke, ware medewerking verleend,
voorkomen hadden kunnen worden.
De ontwikkeling, zooais die met zekerheid valt
te verwachten, zal zich in sterke mate doen ge,
voelen op de Overheidsfinanciën. Het zal de
grootste inspanning vereischen het noodzakelyke
evenwicht tusschen inkomsten en uitgaven der
openbare lichamen te behouden of te herstellen,
maar het moet tevens duidelyk zyn, dat dit
evenwicht één der onmisbare voorwaarden vormt
voor de handhaving van de economische positie
van ons land..
Van de monetaire politiek kan de genezing niet
verwacht worden. Ik meen, dat in de achter ons
liggende jaren en ook thans nog eene veelal eterk
overdreven beteekenis is en wordt gehecht aan
den invloed, dien de monetaire politiek op de
economische ontwikkeling kan oefenen. Hiermede
is allerminst ontkend, dat die invloed, zoowel
ten gunste als ten ongunste, van groote beteeke
nis kan zyn, doch wel staat het voor my vast,
dat zich beslissende factoren kunnen doen gel
den, welke buiten de macht liggen van de cir
culatiebanken. Geen verschil van gevoelen kan,
dunkt my, bestaan over het feit, dat de circu
latiebanken hare politiek slechts kunnen richten
hetzy op ruimer en dus goedkooper crediet, het-
zy op beperkter en dus duurder crediet. Zy kun
nen in die richtingen werkzaam zyn door wy-
ziging van hare tarieven en door open-markt
operatiën. Maar zy missen de zekerheid, dat
deze politiek het beoogde resultaat voor het peil
van de goederenpryzen zal bereiken. Immers,
crediet kan wel worden aangeboden en op gun
stige voorwaarden beschikbaar gesteld, doch
zulks sluit nog allerminst in, dat van het aan-
ou ook een gezond en voor den credietgever toe-
aatbaar gebruik zal gemaakt kunnen worden.
Een illusie, die het herstel
tegenhoudt.
Aan de hand van het voorafgaande wil het my
voorkomen, dat zy, die steeds op de monetaire
politiek als redster uit den nood hebben gewezen,
en die ook nu nog de overtuiging trachten te
vestigen, ais zou die politiek by machte zyn het
prijspeil van 1928 of dat van 1929 te herstellen,
zich aan een illusie overgeven. Met de beste be
doelingen bezield, houden zy het ook door hen
gewenschte herstel tegen, aangezien hunne be-
toogen slechts al te gaarne worden aangegrepen
om hetgeen werkeljjk noodig is achterwege te
laten of althans te verschuiven.
De terugkeer tot en de handhaving van den
gouden standaard als basis van het internatio
nale ruilverkeer zyn afhankelyk van het schep
pen van de onmisbare voorwaarden voor de
bevredigende werking van dien standaard. Ook
bierby staan voorop een vrijer goederenverkeer
en eene grootere elasticiteit dn de economische
systemen der individueele landen.
Met vernietiging wegens vormgebrek van
vonnissen van den Kantonrechter te Hilversum
veroordeelde de rechtbank te Amsterdam den
veearts H. te B. op gTond van art. 82 der vee
wet tot 100 boete subs. 10 dagen hechtenis
wegens het „opzettelijk vee in verdachten toe
stand brengen." Verdachte had in Aug. 1930
te Huizen (N.H.) zeven koeien, welke niet lij
dende waren aan mond- en klauwzeer doen ver
voeren naar een stal, waar zich eenige koeien
bevonden, die wel aan de ziekte leden. De ver
oordeelde veearts, in dienst van de modelboer
derij Oud-Bussum, oordeelde het nJ. uit vee-
artsenijkundig oogpunt noodig, deze koeien snel
mond- en klauwzeer te doen krijgen, aangezien
heit z.g. droogstaande koeien waren en niet
moest afgewacht worden tot ze besmet werden
als ze weer melk gaven.
Op grond dat de Techtibank niet bepaaldelijk
beslist heeft op het verweer van verdachte,
heeft thans de Hooge Raad het vonnis der Am-
sterdamsche rechtbank vernietigd en de zaak
verwezen naar het Gerechtshof te Amsterdam.
Als men de kaart van Nieuw-Guinea be
studeert, dan vindt men daarop heel wat
namen; veel namen, die goed zijn en veel
namen, die verkeerd zijn, maar nlettegen
staande de vele namen, die men al heeft weten
te plaatsen, blijven er toch altijd nog vele witte
vlekken over in dit land, vlekken waar men
nog niets van gehoord heeft en waar zelfs
met een tikje fantasie nog weinig van ver
teld kan worden. Ben van die witte vlekken
van Nieuw-Guinea is tot nu toe geweest
Frederik-Hendrik-eiland.
En over dit eiland vertelt pater N. Verhoe
ven M.S.C. interessante bijzonderheden, waar
van men met interesse zal kennis nemen.
Na een beschrijving te hebben gegeven van
de zware en gevaarlijke reis van Merauke
naar het eiland, vervolgt de schrijver;
We vonden hier een geheel nieuw land en
een geheel nieuw volk. Eigenlijk kunnen we
nauwelijks van land spreken; een kust van
modder, daarlangs een klein strookje zand,
waar de menechen op wonen en tuinen ma
ken en dat bij hoogen vloed nog grootendeels
onder loopt, en achter dat smalle strookje
zand: mangroven, modder en moeras, moeras
zoover men kijken of varen kan. Sago, het
hoofdvoedsei van de Marind-anim ontbreekt
hier geheel. Klappers, wat voor de Marind-
anim het tweede gerecht is, vindt men hier
en daar, doch het zijn verschrompelde noten,
een vuist groot.
Hun eenige voeding bestaat uit aardvruch
ten, en als men het armoedige strookje zand
ziet, waarop ze die moeten telen, is het nog
een wonder, hoe ze hun voedsel bij elkaar
kunnen krijgen. De goeroe vertelde dan ook,
dat het er hongerlijden was, vooral nu in den
regentijd alles onder water stond.
Ook wat huizenbouw betreft helb lik nog
nergens in Nieuw-Guinea zooiets ellendigs
gezien als hier aan de Zuidkust van Frederik-
Hendrik-eiland. Sago ontbreekt, dus ook ga-
ba-gaba en atap, het bouwmateriaal. Van
krom dun hout met allerlei afval trachten ze
een bewapening bij elkaar te zoeken.
De hulzen zijn groot, bewoond door meer
dere gezinnen, met heel weinig dak, omdat
de dakbedekking (nipah-bladeren) vele dagen
ver gehaald moet worden. Nergens ook in
Nieuw-Guinea heb ik zulke stal-wonlngen
gezien als hier. Een Marind-anim bouwt geen
villa, maar het is toch een huis vergeleken
•bij deze krottan.
Alles leeft er bij elkaar. In een huls zag
ik met stokken hier en daar een kooitje af
gezet, waar varkens werden grootgebracht en
vlak er naast een ander kooitje met een
vrouw, die pas moeder was. Een kleine ver
hooging op vier palen in het huis geeft een
tweede verdieping. Dat is weer ruimte voor
een ander huishouden, allemaal plaats ge
wonnen om van hetzelfde stukje dak te pro
fiteered of door hetzelfde stukje dak nat te
regenen: gedeelde smart is halve smart.
Dezelfde materialen en. „stijl" -worden na
tuurlijk ook gebruikt voor de scSoïen." In
Merauke zou het beslist te slecht zijn voor
kippenhok, maar men weet eenmaal niet beter
en ik heb er overal heel tevreden in gewoond
en geslapen gedurende de reis.
Veel erger was de muskletenplaag in deze
streek in de nabijheid van Kaap Valseh. We
zijn op Nieuw-Guinea zoo zoetjes-aan aan
muskieten gewoon geworden, maar zooals
hier was het niet te harden. Temidden van
een rook waar we het zelf niet in uit kon
den houden, werden we door duizenden mus
kieten geplaagd.
De bevolking echter maakte een gunstiger
indruk dan het land. Meer het land ln, of
beter meer het moeras in, zitten nog ver
schillende 'bevolkingsgroepen, maar die ble
ken niet alle zoo heel erg gesteld te zijn op
de kornet der beschaving.
De verste kampong, die we in dezen hoek
nog bezochten, lag op een klein eilandje te
midden van een uitgestrekt moeras, ongeveer
een uur van de kust verwijderd. Volgens de
aanduidingen der mensohen (want eigenlijk
konden we geen stom woord van elkaar ver
staan) kon men vier dagen ver over dit moe
ras varen zonder aan een eind te komen. Deze
moerasmenschen leven ook heelemaal van hun
moeras. Hun magere aardvruchten telen ze
op kleine opgespitte stukjes grond in het moe
ras, waar ze hoopjes zand op dragen van het
beetje strand dat er is. In deze hoopjes zand
werd dan gepoot. Erg vruchtbaar leek me
zoo'n tuin niet, maar het was de eenige grond,
dien ze hadden. Visch echter en vleesch levert
dat moeras hun volop.
Na nog een paar dagen gemodderd en ge
zwommen te hebben om een stam op het vas
teland beneden de Digoel te vinden, trokken
we per inlandsche prauw Frederik-Hendrik
in. De naastbijgelegen dorpen liggen hier op
een dag varen van de kust.
Hier kregen we weer een heel ander land te
zien, weer alles water, maar toch geheel ver
schillend van het magere land, dat we pas
bezocht hadden. Deze streek ligt dichter bij
bet vasteland van Nieuw-Guinea, er is meer
te halen voor de vooruitstrevende ruilhande
laars en het bestuur is er al eens geweest om
koppensnellers te vangen.
Ook hier weer ligt alles In een groot uit
gestrekt moeras, alle verkeer, ook tusschen
de huizen onderling, gaat per prauw. Wegen
ontbreken geheel en al, omdat er geen door
loopend land is. De dorpen zijn een verzame
ling van kleine opgespitte eilandjes, dicht
tropisch begroeid, en daartusschen verborgen
op elk eilandje een buis in den vorm van een
bijenkorf. Kris-kras door elkaar loopen sloo-
ten en grachten, plaats om te loopen is er niet.
Heel den dag door zag men het drukke prau
wen verkeer; uit alle pijpen en hoeken kwamen
ze uitgevaren om hier of daar weer in een
zijslootje te verdwijnen.
Het weinigje opgespitte land is zeer vrucht
baar en weelderig begroeid. Was het land heel
wat beter dan de omstreken van Kaap Valsch,
de menschen waren heel wat ruwer, onbe
schaafder en schuwer dan daarginds. Ik ge-
loof wel, dat het een der onbeschaafdste stam
men was die ik nog op Nieuw Guinea ont
moette. Bij de eerste bezoeken waren ze hee
lemaal niet te benaderen. Ze kunnen zich
terstond spoorloos verbergen in dezen wirwar
van water en groen. Nu echter begonnen ze
reeds wat meer vertrouwen in ons te krijgen.
Toch maakten velen nog den indruk de zaak
nog maar half te vertrouwen, vooral de oude
ren.
Er zijn er hier eens opgehaald wegens kop
pensnellen, en nu waren ze bang, dat als de
Toean al die dorpen ln den omtrek kende, er
niets meer over zou blijven om nu eens rus
tig en ongestoord te gaan snellen.
EEN MENIGTE OP RUIM EEN M1LL10EN GESOBAT woonde Zondagmorgen ln 'IS Phoenix Park de Pontificale Hoogmds bij, door den
aartsbisschop van Baltimore opgedragen.
(Van onzen K--correspondent)
Sinds een paar weken kan niet meer gezegd
worden dat het in de Indische politiek vol
slagen doodstroom is. Er begint beweging te
komen in den plas, en het congres van de
Partai Indonesia heeft zelfs een korte maar
hevige deining veroorzaakt.
Dat met het uiteenvegen van de P. N. I.,
gevolgd door de veroordeeling [barer voor
naamste leiders, ook de geest dier partij weg
gevaagd zou zijn, gedoofde niemand. Wel zag
bet er aanvankelijk naar uit, dat het niet zoo
spoedig weer tot een reorganisatie zou komen,
omdat de leiders onderling te zeer verdeeld
waren en niet één lijn trokken," onder deze
leiders dan te verstaan de oude leiders van
de P. N. I. Want in bet gebééle verband van
de Inlandsche beweging is die verdeeldheid
er altijd geweest en bestaat ze nog. De Soera-
•bajascbe arts Dr. Soetomo, die misschien de
meest geziene en invloedrijkste Inlandsche
voorman is, al blijkt dat niet zoo naar buiten
vanwege zijn gematigdheid en zijn afkeer van
hartstochtelijke taal op volksvergaderingen,
staat een heel andere taktiek voor dan Soe-
kamo en Sartono, om enkel de leiders van
resp. de oude P. N. I. en de nieuwe P. I. te noe
men. Dr. Soetomo acht iedere actie tot onmid
dellijke vrijmaking van Indonesië uit den
ibooze. Vöördat dit land een vrije natie kan
worden Indonesia Merdikadient eerst het
nationaal gevoel te worden wakker geroepen
en vervolgens opgevoerd tot voldoende span
ning om een eigen natie te kunnen dragen.
Ziedaar de doelstelling van Dr. Soetomo, die
daarnaast systematisch economisch besef en
economische weerbaarheid. wil aankweeken.
Tot dit doel redigeert hij een blad, «preekt hij
w volksvergaderingen en heeft bij kortgeleden
een eigen radiozender opgericht, door middel
waarvan bij eens ln de veertien dagen een
Maleische rede houdt. Maleisch, want hoewel
Javaan beschouwt en propageert Dr. Soetomo
het Maleisoh als de nationale taal, als de een
heidstaal der toekomst. Tot dit doel stichtte
hij tevens een bank en verschillende coöpe
ratieve vereenigiugen, In bewonderenswaar
dige daden naar verwezenlijking strevend van
zijn selfsupporting.ideaal.
Nu ie het betreurenswaardige, dat zelfs Dr.
Soetomo niet alleen geen welwillendheid ont
moet in de somo-pers, maar bejegend wordt met
een wantrouwen, dat het grootste wantrouwen
zijnerzijds in den sana-geest rechtvaardigt. Als
het gaat over het recht van Indonesië op onaf
hankelijkheid, is bij de fn het namw gedre
ven „koloniale Nederlanders" de laatste toe
vlucht het economische argument. „Ja, als ze
het werkelijk zelf kunnen Tegen een ge
leidelijke ontwikkeling tot rijpheid en zelf
standigheid hebben ze dan z.g.n. geen bezwaar,
hoewel -ze er gaarne bijvoegen, dat het nog wel
minstens 100 jaar duren zal, zoo niet langer.
Maar alle pogingen tot geleidelijke ontwikke
ling, tot inwendige versterking en weerbaar
heid bejegenen zij op onsympathieke wijze en
trachten ze verdacht te maken. Zoo werd on
middellijk nadat Dr. Soetomo zijn eerste radio
rede gehouden had, in krenkende termen de
aandacht der regeering gevraagd tegen dit
nieuwe instituut van revolutionnaire propa
ganda, dat wel eens gevaarlijk kon worden.
Het is waarlijk geen wonder, dat de Inlandsche
wereld geen zier vertrouwen heeft in al de
wissels op de toekomst, die men haar pleegt
aan te bieden bij onderhandelingen omtrent
In heem ache zelfstandigheid. Achter de woor
den van belofte vreezen zij terecht een Geist
der stets verneint.
Op het jongste P. I.-congTes is het er zeker
niet in den geest van Dr. Soetomo naar toe
gegaan. Met felle hartstochtelijkheid heeft er
de eisch geklonken; Indonesië onafhankelijk,
nü!" Zooals Aneta natuurlijk aan de Holland-
sohe bladen geseind zal hebben, was vooral de
rede van den student Djamin van een zie
dende heftigheid. Voor insiders is dit volstrekt
niet bevreemdend. De studenten in Ned.-Indië
zijn niet anders dan overal elders ter wereld
waar een land vurige nationalistische gevoe
lens koestert. Vooral de Rechtshoogeschool is
een haard van fel extremisme. Toen een jaar
geleden de president der faculteit zijn jaarrede
hield, stelde hij vast, dat het Inlandsche stu
dentencorps zich van iedere aanraking met de
professoren huiten de colleges verre hield eu
dat een sfeer van vertrouwen ©n vertrouwe
lijkheid volstrekt ontbrak. Als dit opzet was
aldus de faculteitsvoorzitter, dan zou dit eeT1
hoogst bedenkelijk en betreurenswaardig ver
schijnsel zijn. Wij twijfelen er niet aan, dat
bier wel degelijk van opzet moet worden ge
sproken. Dat zij Nederlandsche professoren
noodig hebben, is juist de reden van de inner
lijke vijandigheid der Indonesische studenten.
Dat krenkt hun uiterst gevoeligen trots juist
dieper dan wat ook. Het is een tragi-komische
situatie, dat een professoreugroep van de
Rechtshoogeschool als bolwerk van de Stuw-
groep door de sana-gvoep met een scheel oog
pleegt te worden aangezien vanwege haar
ethische" gezindheid, terwijl de Inlandsche
spes patriae baar vijandig beziet, omdat zij
tenslotte toch bij sana boort.
De felle rede van Djamin op het P. I.-con-
gres is dan een eerste publieke uiting van wat
er leeft, en gist onder de Inlandsche studen
ten van de Rechtshoogeschool. Men zal er te
zijner tijd meer hooren. Want aan het Konings
plein worden de politieke leiders der toekomst
geschoold en gevormd naar den trant dien Soe-
karno voor noodzakelijk acht; den theoreti-
schen, den Westersok-intellectueelen trant, die
volgens Soekwao al# grgafótag voor het lei
derschap onontbeerlijk ia. Dit vormt een frap
pant verschil met de takibiek van Dr. Soetomo.
Soekamo acht ln die eerste plaats intellectueel
gevormde leiders noodig. Soetomo streeft naai
nationale en economische versterking van on
der op en van binnen Uit, gelijk we zagen. Van
daar dat de intellectueels Indonesische jonge
lingschap zich meer aangebroken voelt tot den
heethoofdiigen Soekarno dan tot den bedacht
zamer Soetomo.
In een nieuw gesticht blad wil de gewezen
P. N. I.-leider zich dan ook voornamelijk tot
de jongere intellectueelen richten, om bij hen
belangstelling te wekken voor de staatkundige
leerstellingen van Marx en Kautsky. Voor de
massa is Soekarno's blad waardeloos. Daar
voor gaat het veelte hoog. Men zou zich ech
ter vergissen wanneer men meende, dat Soe-
karno, dus ook boven en buiten de volksmassa
staat. Het tegendeel is waar. Weinigen ver
staan als Soekarno de kunst, tot het volk te
spreken. Dan bedient hij zich van het Ja-
vaansch en kleedt hij zijn suggesties in dien
eigenaardigen, typisch-Oosterschen, indirecten
vorm van sindiran, parabel-achtige beeldspraak,
die voor tweeërlei uitleg vatbaar is, maar door
het volk nooit verkeerd verstaan wordt, Inte
gendeel waarvan het met hart en ziel geniet,
vooral wanneer er het denkbeeld bij komt, dat
met die dubbele mogelijkheid het aanwezige be
stuur of de politie om den tuin wordt geleld.
Soekarno is voor een groote volksvergadering
geen tien minuten aan het Woord, of hij heeft
haar tot laaiende hartstocht en dolle geestdrift
gebracht. Daarom verdiénen zijn jongste be
kentenissen, dat hij zich door niets ter wereld
van zijn taak tot vrijmaking van het Indo
nesische volk zal laten afhouden, alle aandacht.
Zijn terugkeer schijnt de nationalistische be
weging opnieuw gestimuleerd te hebben. Over
al is verhoogde activiteit te bespeuren. Het
kan bevreemden, dat Soekarno niet althans
niet openlijk de leiding van de P. I. herno
men heeft. Dat kan echter ook zeer begrijpe
lijk zijn. Zijn buitenlandsche reis schijnt hij
opgegeven te hebben. Dat zal wel verband hou
den met zijn onmisbaarheid in de beweging. In
leder geval schijnt hij beste maatjes te zijn met
mr. Sartono, den voorzitter der P. X., welke
partij nog niet heeft kunnen besluiten tot. aan
sluiting bij de P. P. P. K. I., vermoedelijk, om
dat deze verzamelbond als geheel te weinig ra
dicaal en dus voor de P. I. een blok aan het
been is. In deze richting wijst althans een
heftig dispuut tusschen Soetomo en Sartono
over den geringen lust tot aansluiting der P. I.
bij den algemeenen bond.
De werkzaamheid van Soekarno schijnt ook
tot uiting te komen in de Aziatische frontvor
ming in het centrum Soerabaja, naar aanlei
ding van een geschil tusschen de redactie van
een Maleisch-Chineesch orgaan in de krokodil
lenstad met den N. I. Voetbalbond. De Chi-
neezen kregen weldra steun van de Inheem-
schen en de Arabieren, en nu de voetbalherrie
al lang afgeloopen moest zijn, doordat de ste-
denwedstrijden tot het verleden behooren, vreet
die Aziaten-actie hoe langer hoe verder voort.
Behalve een Aziatischen Voetbalbond is mi ook
opgericht een Aziatische JoumaJistenbond
Beide zullen vertakkingen stichten over den
heelen archipel. Deze beweging strookt opval
lend met Soekarno's ijver, de Indonesische vrij
making steeds in Aziatisch verband te Pla®
sen. Naast prikkeling van het nationaal sen
ment, streeft hij steeds naar opwekking
het Pacific gevoel. Alle Aziaten op één
tegen het Westersch imperialisme, zlef*a w
ideaal. De Bang sa Asia schijnt de eers
zenlijklng daarvan te zijn.
Het is niet te ontkennen, dat de politieke
spanning toeneemt. De blanke Pers'
de Javabode, doet nog al alarmecren eet.
den landvoogd al krachtig *e
nieuw opstekende beweging 1 ener"
giek den kop in te drukken. Het is te hopen,
dat de regeering wat minder g akerd zal
zijn.
Van Nederlandsch fabrikaat.
Naar in deskundige kringen bekend, is de
laschtecbniek in de laatste jaren met rassche
schreden vooruitgegaan en is er op dit gebied
nog veel te wachten. Heeft tot nu toe het las-
schen van ij'zeo- en staal in hoofdzaak het klin
ken vervangen, het hier bedoeld Nederlandsch
product vervangt zoowel het gewalste, als het
geconstrueerde fabrikaat.
Van Nederlandsche zijde werden n.l. van een
beilangrijk Duitsch concern de Licenbierechten
voor Nederland en Koloniën verkregen voor
de vervaardiging van automatisch gelaste bal
ken met speciale flenzen, die naar de Neder
landsche onderneming geheeten onder den
naam van Nefa-balken op de markt zullen wor-
deo gebracht. De vervaardiging en levering
zal geschieden door de Neüa (Nederlandsche
Fabriek ter vervaardiging van automatisch
gelaschte Nefa-balken) gevestigd te Den Haag,
waarvoor deze zich beeft geïnstaleerd in de
werkplaatsen van de N. V. Com. Swarttouw's
Constructiewerkplaatsen Machinefabriek,
Schiedam, die op laschgebied over een jaren
lange ondervinding beschikt, waardoor een aan
hooge eischen voldoend fabrikaat is verzekerd.
De toepassingsmogelijkheden der Nefa-balken
voor den Bruggenbouw, IJzerhoogbouw,
Scheepsbouw en Bouwdoeleinden in het alge
meen, zijn zeer uitgebreid. Indien men bedenkt,
dat de buitenlandsche walswerken Ln Neder
land en Koloniën jaarlijks eenige tientallen
duizenden tonnen breedflenzige balken impor
teeren en dat het verbruik aan geconstrueer
de liggers eenige malen zoo groot is, dan blijkt
daaruit voldoende, dat de Nefa-balk in een
groote behoefte voorziet en als Nederlandsch
fabrikaat in deze moeilijke tijden een belang
rijke werkverruiming in de Nederlandsche me
taalindustrie kan brengen.
Onze Brusselsche correspondent meldt ons
Zaterdag en Zondag heeft de Vereeniglng
van Vlaamsche letterkundigen haar 25-jarig
bestaan gevierd.
De eerste feestdag speelde zich af te Ant
werpen. Daar begon men met het openen van
een tentoonstelling gewijd aan de Vlaamsche
tijdschriften en aan de vertaalde werken van
Vlaamsche schrijvers. Een bizondere vermel
ding in dit verband verdient de collectie boe
ken van Conscience. Ook Felix Timmermans
maakte een buitengewoon goed figuur; na
hem komen Streuvels en Gezelle. Naast boe
ken, zijn daar ook tentoongesteld borstbeel
den, foto's, geteekende portretten en oudera
documenten op Vlaamsche schrijvers betrek
king hebbende.
De gelegenheidstoespraak werd hier gehou
den door Emmanuel de Bom, conservator der
stedelijke hoofdbibliotheek van Antwerpen.
Nog andere sprekers voerden hier het woord
waaronder de heer August Vermeijlen, voor
zitter der jubileerende vereeniglng, die het
stadsbestuur van Antwerpen en de Bom be
dankte, voor alles wat zij in het belang der
Vlaamsche letteren hebben gedaan. Uit deze
expositie kreeg opr. den indruk, dat meer
Vlaamsch werk vertaald werd ten algemeen
wordt vermoed; er kan echter op dit gebied
nog veel meer gedaan worden.
Opvallend is, dat onder de vertaalde boeken
het meerendeel typisch-Vlaamsck van karak
ter Is.
Aan het slot van deze vergadering deelde
de Bom mede, dat het Antwerpsch gemeente
bestuur thans definitief heeft besloten de stad
Antwerpen met een museum voor Vlaamsche
letterkunde te begiftigen; het zal bij d!e hoofd
bibliotheek worden ingericht en den naam
van Conscience-museum dragen.
Vervolgens had een boottocht op de Schelde
plaats en werd de panoramazaal van het To
rengebouw bezocht. De dag werd besloten met
een gezellig samenzijn in de Vlaamsche Club.
Zondag was Brims! aan de beurt. Hier wera
in de Koninklijke bibliotheek een zeer inte
ressante tentoonstelling geopend van „de Ne
derlandsche letterkunde in België van 1830
tot 1930." Deze omvat twee ruime zalen. Er
zijn daar o.m. geëxposeerd: exemplaren van
189 tijdschriften, documentaire gegevens over
de Vlaamsche schrijvers in chronolische volg
orde, handschriften, contracten met uitgevers,
brieven, oorspronkelijke edltieB, illustraties,
foto's, etc. Op den uitvoerigen catalogus van de
ze expositie prijkt 't portret van Hendrik Cons
cience, „die zijn volk leerde lezen." Ook de
opening van deze tentoonstelling had een
plechtig cachet; zij geschiedde o.m. in tegen
woordigheid van prof. van Dievoet, minister
van Landbouw, die de regeering vertegenwoor
digde en den minister van K. en W. verving.
Van Nederlandsche zijde waren tegenwoordig
de heeren H. Robbers, P. C. Boutens, Fr. Bas-
tiaanse en Fr. Mijnssen. Natuurlijk werd ook
hier door verschillend© personen het woord
gevoerd.
Op deze plechtigheid volgde een feestzitting.
De heer Vermeijlen sprak opvallend over
saamkoorigheid onder de Vlaamsche schrijvers
en den band die onder de Vlaamsche letter
kundigen bestaat. Men mag zich afvragen, of
dat deel van zijn rede niet een beetje gewild
was, op bet oogenblik dat van katholieke zij
de wordt gewerkt om, onder aanmoediging
van de hoogste kerkelijk© overheid, een ver-
eeniging van katholieke Vlaamsche schrijvers
op te richten.
Een volgend spr. was mr. Jozef Muls, die het
had over het Vlaamsche proza in de laatst©
25 jaar.
De groet van de Nederlandsche letterkun
digen werd uitgesproken bij monde van dr,
Frans Bastiaanse.
Nog iemand zou komen spreken over da
Vlaamsche poëzie, doch wegens het gevorder
de uur heeft men daar graag van afgezien.
Natuurlijk werden de feesten met een ban
ket besloten.
Van 27 October tot 13 November a.e. zal in
het Pare des Expositions (Porte de Versailles)
te Parijs worden gehouden een Exposition
Internationale du Cinema et des Industries
Annexes" Het terrein, vooral van de aanver
wante industrieën, is zeer uitgebreid. Hetof
ficieel» prospectuis vermeldt o.a. aoooustieK,
meubUearing, decoratie, ventilatie van dios-
copen, costuums, gramofoon, luidsPre ior, mu
ziek. optiek enz.
Er is een uitgebreid eere-Cmnité gevormd,
waarin o.a. de President der Fransche Repu
bliek zitting heeft genomen.
Tot vertegenwoordig01' vcor Nederland werd
benoemd de heer J- van Zuylen, te Den
TioGen a er organisatoren van de tentoon-
Sg Klank eu Beeld", die nadere inlich
tingen verstrekt.
Ook in Duitschland bereikt.
Volgens een telegram van de Sunday Dis
patch hebben thans ook twee Duitsche ge
leerden, Fritz Lange en Anno Brasch, tot
stand weten te brengen wat voor kort aan de
Engelscben Cockroft en Walton gelukte: de
désagregatie van het atoom.
Zij slaagden er niet alleen in, met deze 2V2
mlllioen een nieuwe energie te wekken van
H millloen maar hef mocht hun ook gelukken
aluminium in helium om te zetten, het gas
dat zoo goede diensten bewijst bij de lucht
vaart en tot heden bijna uitsluitend in de
Vereenlgde Staten werd vervaardigd,
