El Pueblo de Nuestra Senora la Reina de Los Angeles.
I
I
- >*-4
HOE HET GEBEURDE.
■KB
A
Win
iêllf
-rf>- ^5
- -• --- - i
DE STAD DER OLYMPISCHE SPELEN-1932-
aSHm^ -t - T
s\\'
Ham
m
Een bekoorlijk co
mité van ontvangst
voor de talrijke
deelnemers aan de
Olympische spelen
te Los Angeles werd
gevormd uit een
aantal meisjes, die
elk één der Ameri-
kaansche staten ver.
tegenwoordigen
Gloeiend 'brandde de heete zon Tan Ca
lifornië. Raggen kromden zich, dieren steun
den, kinderen schreiden. De dorre dalen leken
eindeloos, de ruwe hellingen der bergen eisch-
ten bij het beklimmen de grootste inspanning.
Lang, lang duurde het voor het doel Tan den
togjlt was bereikt.
Cöq slotte beral de aanToerder den soldaten
een halt en de priesters, die de kleine schare
-s>.
KlIHnfi
-
Een der uitgangen van het Coliseum-
stadion.
als geestelijke hoeders begeleidden, plantten
Inet kruis en de baAer van de missie op ue
plaats, waar ingerolge.de instructies van den
gouverneur van Californië, Felipe de Neve, de
Pueblo de Nuestra Senora la Reina de Los
Angeles moest worden gesticht, de nederzetting
of het dorp van Onze Lieve Vrouw de Konin
gin der Engelen.
Het was een kleine schare van geharde ko
lonisten, mannen, vrouwen en kinderen. Ze
waren uit één van de Mexicaansche provin
cies gekomen, vermoedelijk uit Sonora, om
in het voor hen onbekende en nog grootendeels
door Indianen bewoonde Californië het Spaan-
sehe element te versterken en het hunne bij
te dragen tot de kolonisatie van het lang ver
waarloosde gewest.
Spanje, dat Mexico
en half Zuid-Amerika
had gekoloniseerd, maakte zich
ofschoon reeds zwak en uitgeput,
in de achttiende eeuw op, ook het
koloniale domein ten Noorden van de Rio
Grande, de landen van Nieuw Mexico, Texas,
Arizona en Californië beter in het groote ver
band samen te voegen.
En de gouverneurs van Californië kregen de
taak, overal provincies te grondvesten, waar
een kern van Mexicanen en Spanjaarden de
(basis moesten vormen voor een nieuw juweel
in de glorierijk^ Castiliaansche kroon.
(Het koloniseerende Spanje deed als altijd en
riep de hulp der missionarissen in. Die waren
steeds onschatbaar gebleken -bij het bewoon
baar maken van nieuwe gebieden. Zijn in
structies volgend, droeg Feli'pe de Neve den
Franciscanen op, in Californië de reeks der
al bestaande missieposten uit te breiden en
hij verzekerde hun de bescherming zijner sol
daten hij het moeilijke ondernemen.
Onder de nieuwe missles, die op het pro
gram stonden, was ook de Pueblo de Nuestra
Senora La Seina de Los Angeles. In het Noor
den bestond sinds jaren de missie van San
Francisco. Andere missles lagen in de om
geving en al die posten .stonden in regelmatig
verkeer met Mexico. Dit verkeer nu had een
rustpunt noodig en geen oord bleek daartoe
meer gesohikt dan de vallei, waarin nu Los
Angeles ligt.
Toen echter Felipe de Neve zün „instrucclon
para la Fundacion de Los Angeles" uitvaardig
de, waren juist de Yuma Indianen tegen de
Spanjaarden opgestaan. Wat de oorzaak was,
is niet bekend, maar deze opstand leidde tot
het vermoorden van vier en zestig Spanjaar
den. onder wie eenige missionarissen. Het op
perhoofd Palma, dat zich in Mexico-City met
groote plechtigheid had laten doopen, schijnt
door sommige Spaansche bevelhelbbers belee-
digd en zelfs mishandeld te zijn geworden.
Bovendien, de nieuwe kolonisten, die den ëénen
pueblo na den anderen stichtten, hielden geen
rekening met de natuurrechten van de In
dianen, voor wie weidegronden en water din
gen, waren, waarvan men niet zonder hun toe
stemming gebruik mocht maken. Eens was
een kudde van negen honderd stuks vee door
het land der Yuma's getrokken en had daar
de „mesquito" vrijwel geheel verslonden. De
„mesquito" nu diende zoowel mensch als dier
tot- voedsel.
Door den opstand werd de stichting van Los
Angeles vertraagd en in de verwarring schijnt
men zelfs vergeten te hebben, den juisten
datum er van op te teekenen. Althans, de
Spanjaarden, die overigens in dit opzicht erg
nauwgezet waren, lieten in geen hunner of-
ficieele documenten opteekenen, wanneer Los
Angeles werd gesticht en door welke lieden het
't eerst werd bewoond.
Hoe alles precies in z'n werk is gegaan,
weef men niet, maar uit de wijze, waarop de
meeste Californische missles werden gesticht
mag men veilig concludeeren, dat ook de
Pueblo de Nuestra Senora la Reina de Los
Angeles ontstond als resultaat van een marsch
van vele dagen en werd bevolkt door een
handvol Spaansche en (Mexicaansche kolonis
ten met enkele zwarte of Indiaansche helpers.
Het jaar van de stichting werd ten minste
aan het nageslacht overgeleverd. Dit is 17SI.
Los émgeles, dat verleden jaar zijn honderd
vijftig jarig bestaan vierde en het met een
feestweek deed, nam maar
aan, dat de stichting in
Semtember of in De
cember heeft plaats gevon
den. En ofschoon Septem
ber gezien een nog bestaand
document als het waar
schijnlijkst wordt aangeno
men, is de strijd over de
vraag, of hef riu 1 of -4
September is geweest, nog
lang niet beslecht.
Tevensi weet men, waar
de naam Los Angeles van
daan komt. Pater Juan
Crespi sloeg op een reis van
Monterey naar San Diego
zijn kamp op in een ruime
vallei, waardoor heen een
rivier stroomde. En hij noemde het oord
„Porciuncula", omdat het juist den vorigen
dag het feest was geweest van Onze Lieve
Vrouw der Engelen van Pontiuncola, het
Francisoaansche heiligdom hij Assisië in Italië
dat onverbrekelijk met den H. Franciscus
verbonden is. Pater Crespi was een Francis
caan en uit zijn naam zou men geneigd zijn
af te leiden, dat hij van afkomst een Italiaan
was.
Hij beschreef de vallei als vruchtbaar en
buitengewoon geschikt voor het stichten eener
missie. Er groeiden wilde "Wijnstok en wilde
rozen en de grond moest een rijken graanoogst
leveren, indien hij bebouwd werd.
De elf gezinnen van kolonisten het waren
er oorspronkelijk veertien geweest, maar een
gezin had zich ergens anders neergezet en
twee waren er gedeserteerd, hebben hard moe
ten zwoegen, vooraleer ze zich in Los Ange
les een behoorlijk bestaan konden verwerven,
ondanks het feit, dat ze den grond gratis van
den Spaanechen gouverneur hekomen hadden.
En ze zullen wel nooit hebben gedacht dat
er ter plaatse ooit een millioenenstad zou
verrijzen.
Het is wel aardig, even te vermelden, wie
de eerste burgers van Loj Angeles waren. W e
vonden ze vermeld in het Californische tijd
schrift Touring Topics".
We zullen ze niet stuk voor stuk noemen
en alléén de merkwaardigste uitkiezen. Daar
was ten eerste José de Lara, een Spanjaard,
50 jaar oud, met een Indiaansche vrouw en
drie kinderen. Voorts José Antonio Navarro,
een mesties, een halfbloed dus, met een mtu-
lattenvrouw en drie kinderen. Dan Basilio
Rosas, een Indiaan, 07, met een mulattenwouw
en zes kinderen. Antonio Mesa, een neger, 38,
met een Indiaansche vrouw en twee kinderen,
Manuel Camero, een mulat, 30
jaar, met een mulatten-vrouw,
Alejandro Rosas, Indiaan, 19,
met een Indiaansche vrouw.
Verder waren er nog een vol
bloed Spanjaard en uit Mexico
afkomstige halfbloeden, negers,
mulatten, etc. De bevolking
van Los Angeles is dus van
den beginne af aan heel cos-
mopolitisoh geweest,
het. Yankees uit de Vereenigde Staten begon
nen Californië binnen te dringen. Ze vestig
den zich in de voornaamste steden en bij het
uitbreken van den oorlog tussehen de Ver
eenigde Staten en Mexico, door het eerste
land zuiver uit veroveringszucht verklaard,
dienden die Yankees als gidsen voor de bin
nenvallende landgenooten. Hier en daar vie
len ze hun Mexicaansche huren zelfs in den
rug aan. Zoo werd het garnizoen van Los
Angeles door een troep Mexicaansche Yankees
overrompeld. Yij riepen er de Californische re
publiek uit, die onafhankelijk van Mexico zou
worden, maar vijf en twintig dagen daarna
aan den Amerika anecben commandant Sloat
in handen werd gespeeld, door wien Californië
voor de Vereenigde Staten in bezit genomen
werd.
Daarmede was het lot van Spaansch Cali
fornië beslist. Het vinden van goud maakte het
daarbij spoedig niet alleen tot een vrijgevoch
ten land voor de Yankees, maar voor avon
turiers uit alle streken der aarde. De India
nen, die zich onder het Spaansche bestuur
hadden weten te handhaven, en van wie velen
tot het Katholicisme waren overgegaan, wer
den uitgemoord en hun land werd in bezit
genomen.
„Amerikaansch" Californië ontstond en het
groeide mêe met de zich in steeds sneller tempo
ontwikkelende Vereenigde Staten. Er werden
behalve goud allerlei mineralen gevonden en
de bodem bleek bij afdoende irrigatie tamelijk
vruchtbaar te maken.
Toen begon de groote vlucht, toen groeide
ook Los Angeles steeds sneller uit, tot het he
den in onze dagen tot de vijf voornaamste ste
den van het land ging behooren, in bevolking
althans, in oppervlakte noem ik het de groot
ste stad der wereld.
In deze eeuw, de eeuw der reclame, werd Ca
lifornië als het vacantie-oord voor Amerika ge
propageerd. Honderdduizenden trokken er
heen, om er zich voor goed te vestigen. Het
leven in er eentoniger, maar ook goedkooper
dan in het Oosten des lands, het klimaat zon
niger en gezonder-. En de Stille Oceaan zag
een reeks van badplaatsen ontstaan, die New-
York's Coney Island en Atlantic City naar de
kroon begonnen te steken. De roep van Cali
fornië gaat nu over de heele wereld en de heele
wereld eet Californische appelen en rozijnen.
In dit Californië troont Los Angeles als een
koningin. „Our Lady" noemen de Californiërs
haar. Ze is als een rechtgeaard Amerikaansch
gemeenebest buitengewoon trotseh op zich-zelf
en verzekert, dat in de heele wereld geen
tweede stad als zij te vinden valt.
"Wanneer men in-
tusschen alle Ameri
kaansche dwaas-
béden "en overdrij
vingen daar laat,
blijft Los Angeles
toch een stad, die
zich in menig op
zicht gunstig van de
ingerichte parkeerter
reinen, waar duizenden
auto's automatisch en
met de stiptheid van
een klok kunnen wor
den gestald. Elders
hébben die parkeerter
reinen zelfs midden in
de stad het aanzicht
van een toevallig niet
bebouwd stuk grond,
dat zonder veel zorg
tot een bergplaats voor
auto's is veranderd. In
Los Angeles passen de
parkeerterreinen in het
aspect van de stad en
de maatschappijen, die
er het beheer over voe
ren, vormen een uiit-i
stekende organisatie.
Groote magazijnen, bios
copen en theaters en
zelfs vele winkels zijn
op die parkeerterreinen
geabonneerd en geven
hun clientèle meestal
gratis gelegenheid, hun
an to voor een paar
uren te stallen. In de
groote magazijnen en
in de bioscopen be
hoeft men daartoe
slechte zijn bonnetje
zijn kaartje te
A,. >- a".
of
Boven: een der kaartjesloketten van het stadion,
links: het inwendige van het Coliseum stadion, gezien naar de zijde van den lioojd-
ingang', rechts: het politieposthuisje in het stadion; het doet tevens
dienst als Eerste Hulp-post.
get gebouw, waar de boks-, worstel-, tennis- en basketwedstrijden gehouden
gorden. Er is plaats voor. 10.400 toeschouwers
In totaal waren er 44 kolonisten, vier sol
daten en de paters Cruzado en Sanchez, hel
ders van de missie. De schamele have was op
muildieren gepakt. Sommige, de vrouwen en
de kinderen reden op paarden, de meesten
gingen te voet. En ze volgden het pad, door
Indianen en wilde dieren in den loop der
eeuwen gemaakt
En nadat de karavaan de Rio de Los Ange
les de Porciuncula bereikt had, werd even ge
rust, waarna de paters een godsdienstoefening
hielden en vriendschappelijk gezinde Indianen
de verbaasde toeschouwers waren bij een de
vote processie, waarin door kinderen een schil
derij van Onze Lieve Vrouw der Engelen werd
rondgedragen.
Zooals in elke SpaanschCalifornische -mis
sie stonden de "bewoners onder de verplichting,
het surplus hunner producten tegen vastgestel
de prijzen aan het gouvernement te verkoopen.
"Wijders behoorden ze gezamenlijk de verschil
lende dienstgebouwen, de kerk en den stads
muur te bouwen- en dit alles gebeurde in de
volmaaktste harmonie. De eerste inwoners van
Dos Angeles waren eenvoudige, geloovige men-
schen, maar menschen en hierdoor werd het
noodig, dat na een jaar Lara, Mesa en een
zeker Quintero wegens ongeschiktheid uit de
missie verbannen werden. Er kwamen echter
nieuwe kolonisteu en Los Angeles maakte alle
wederwaardigheden van een nieuw gemeene
best mede. D® bevolking slonk in aantal of
ging langzaam vooruit en het duurde tot deze
tijden, dat de missie boven de andere bevoor
recht bleek en door haar gunstige ligging alle
missies van Californië overvleugelde, zelfs het
welvarende San Francisco. Pater Cres.pl had
goed gezien. De vallei van Portiuncola was de
juiste plek voor een rustplaats tussehen de
twee deelen van Californië.
Veertig jaar na de stichting van Los Ange
les werd er de Castiliaansche vlag neerge
haald. In Mexico was de revolutie uitgebro
ken en Californië scheidde zich eveneens van
het moederland af. Maar het verbrak daai-
mede een vruchtbare relatie. De moederland-
Bche politiek immers had het bevolkt, de
nieuw» Mexicaansche regeering verwaarloosde
meeste Amerikaansche steden onderscheidt.
Haar omgeving boogt ongetwijfeld op natuur
schoon en biedt voor den toerist tallooze
attracties. Maar men diene bij het geschetter
over Los Angeles toch terdege in het oog
te houden, dat er overal elders in de wereld
plekjes te vinden zijn, die zich In schoonheid
en zeker indien het op het interessante en be-
korende aankomt, met Los Angeles op z'n
minst kunnen meten en het menigmaal over
treffen.
Als Amerikaansche stad is Los Angeles
overigens de moeite van het bekijken alles
zins waard. Het Is eigenlijk de Amerikaansche
stad, zooals mén die zich na het lezen van
diverse beschrijvingen en het zien van talrijk®
foto's' met de noodige fantasie voorstelt. Los
Angeles beantwoordt het meest aan de voor
stelling, die een niet-Amerikaan zich dooi de
traditie van een Amerikaansche stad heeft ge
vormd.
Ofschoon „al" honderd vijftig jaar oud, is
het huidige Los Angeles gloednieuw en een
product van de laatste vij ftig jaaiOfschoon
bet feitelijk een aaneenschakeling van voorste
den is en men van een stad in den Europee
achen zin des woords niet kan spreken, bezit
bet een centrum, een metropool waardig. Dit
centrum bestaat uit een flink net van breede
straten, die op z'n Amerikaansch alle netjes
recht liggen, maar die omzoomd zijn door
groote, imposante gebouwen, wel geen eigen,
lijke wolkenkrabbers, maar toch bouwwerken
van minstens twintig verdiepingen, die niet
het langgerekte en onnatuurlijke hebben van
menigen New-Yorkschen wolkenkrabber en
door hun robuusten vorm een veel monumen
taler indruk maken. Ze zijn hier en daar traps
gewijze, dus met terrassen gebouwd en hier
door wordt de monumentale indruk nog ver
sterkt. Ofschoon het centrum niet mooi is;
heeft het iets aantrekkelijks. Er zit stijl in en
zeker lijn. Een tijdig ingevoerde bouwverorde
ning heatt er een zekere en weldadig aandoen
de orde geschapen.
Diezelfde orde valt ook waar te nemen in de
manier, waarop in Los Angeles het probleem
van het parkeeren is opgelost. Nergens in heel
de Vereenigde Staten ziet men zulke keurig
Nog zijn de hekken geslotenStraks gaan ze open voor de
duizenden.
laten afteekenen.
Al déze parkeerterreinen kunnen intusschen
niet verhinderen, dat de binnenstad van Los
Angeles chronisch aan verkeersopstoppingen
lijdt. En door den kleinen omvang der stads-
blokken is het autorijden er iets hopeloos.
Elke drie minuten immers wordt het verkeer
aan één kant automatisch stilgezet. Maar het
is gewoonlijk onmogelijk, in die drie minuten
van het ééne blok naar het andere te komen
„to beat the lights", zooals de Amerikanen zeg
gen. Het is dan ook na elke drie minuten
rijden drie minuten stoppen. Voor iemand' in
een taxi hoogst onaangenaam in financieel
opzicht en voor eiken automobilist zemuwsloo-
pend. Wie het maar eenigszins kan, stalt z'n
wagen buiten het centrum. Dit brengt echter
andere ongemakken mede. Want het centrum
is tamelijk groot.
Op dit overvolle centrum na heeft Los Ange
les het langgerekte, horizontale karakter van
vrijwel alle Amerikaansche steden. Rond een
cemtrum van flinke panden ligigen bijna einde-
looze wijken van huizen van een of twee ver
diepingen. Die huizen zijn meestal van hout,
maken dikwijls op een foto een aardigen in
druk, maar blijken vaak. verveloos, en uitge
woond te zijn. Tussehen die eindelooze -wijken,
waarin, het van garages en benzineliuisjes we
melt, liggen hier en daar de betere woonwij
ken, die een aantrekkelijk aspect hebben,
maar waar de huren bijzonder hoog zijn, zoo
dat het onderverhuren er een noodzakelijk
kwaad geworden is. Nergens ziet men zooveel
bordjes met „Rooms for rent" of „Room and
Board" als in Los Angeles, alhoewel Californië
op dit gebied toch bijzonder actief is.
Los Angeles heeft enkele mooie parken en
de er rond liggende tuinsteden zooals Pasa
dena, Boveriey Hilla, Santa Monica, Venice
etc. vormen een prachtige omgeving, 'n omge
ving echter met ontzettende afstanden. En
door deze afstanden lijkt die omgeving leeg
De wijde boulevards, slechts omgeven door
lage huisjes, met af en toe een kazerne-achtige
flatwoning of een groot hotel er tussehen, ver
sterken die impressie nog meer. Vergeten mag
evenwel niet worden, dat Les Angeles zich nog
in de groeiperiode bevindt. Wellicht, dat over
vijftig of honderd jaar al de houten huizen,
die thans nog heel wat wolkenkrabbers omge
ven, geheel zullen zijn verdwenen. Het is in
dit geval niet onwaarschijnlijk, dat Los Ans®
les, dat zich als een olie-vlek over het land
heeft verbreid -- niet het minst dank zij de
olie, die er geboord wordt en millioenenop-
brengt langzaam weer zal inkrimpen- Want
bij een consolidatie der bevolking zu 611 61
steeds meer kazernewoningen w"°;en ge
bouwd, waardoor op enkele tienta .en meters
honderden menschen züllen kunnen wonen,
terwijl die nu nog in één ver iep ng huizen
leven.
Hiertegenover staat, dat volgens de optimis
ten Los Angeles over vijftig »ar geen 1.238.000
inwoners tellen zal, maar een g06de twee mil-
lioen. Ofschoon het inwonerstal zich sinds
1850 (1150 inwoners) e!ke tien jaar heeft ver
dubbeld, voorziet men thans die verdubbeling
niet meier, maar men rekent toch nog op een
flinken aanwas, die over vijftig jaar tot de
gezegde twee millioén voeren moet. Sinds 1920
steeg de bevolking (overigens mede door an
nexaties van omliggende dorpen) met 660.000
zielen
Het aantal „oude" Los An®ele9erB valt daar-
door in het niet bij de nieuwelingen. Er worgt
beweerd, dat alleen de staat Iowa aan Los
Angeles twee honderd duizend inwoners gele
verd heeft. Wel een bewijs, hoe de koningin
van Californië trekt.
Ze doet nu al haar best, aan al die nieuwe
lingen een bestaansgelegenbeid te verschaf
fen, voor zoover die dan niet behooren tot
het genre der kleine renteniers, dat uit alia
deelen der Vereenigde Staten Californië en.
Los Angeles komt binnenvallen, om er hun
laatste levensdagen In den heerlijken zonne
schijn te slijten. De autoriteiten doen hun best,
er een flinke industrie te stichten. Aangezien
Los Angeles en Californië zoowat drie duizend
kilometer van de voornaamste Amerikaansche
industrieels centra verwijderd liggen, is hier
wel een mogelijkheid. Maar Los Angeles zal
dan veel van zijn residentieel karakter verlie
zen. Hier en daar maken de olievelden het;
nu al tamelijk onbewoonbaar.
Het is in Los Angeles, dat dit jaar de Olym-,
plsche Spelen zullen worden gehouden. Cali
fornië zoowel als Los Angeles hopen op een
record aantal bezoekers. Men wenscht van
deze Amerikaansche Olympiade iets noch niö
dagewesenes te maken en een jaar van te
voren is men begonnen met een Intensieve
propaganda, met voornamelijk de beide Ame-
rika's als doelwit.
Centrum der Olympische Spelen zullen zijn
een nieuw, groot zwembassin en het sinds
enkele jaren "bestaande Colosseum, eenenorm
stadion, gebouwd naar bet voorbeeld van bet
Romeinsche Colosseum. In dit stadion kitnAea
honderd duizend toeschouwers zitten.
Er om heen ligt het z.g. Exposition Park,
een verzameling musea en plantsoenen, terwijl
het Colosseum zelf oprijet uit een spaarzaam
met 'boomen beplante grasvlakte, zoodat men.
er van alle kanten het gezicht op heeft. Door
deze grasvlakte slingeren zich de toegangs
wegen. Talrijke parkeerterreinen bevinden
zich in den omitrek en de groote autowegen,
die et onmiddellijk heenvoeren, hebben onder,
grondsche passages, zoodat het verkeer niet
voor het doorlaten van voetgangers behoeft
te worden onderbroken.
Los Angeles zal er wel in slagen, de ontel-,
bare bezoekers van de Olympische Spelen te
vermaken. Het beschikt over een uitstekend
georganiseerd restaurantwezen, over tallooze
amusementsgelegenheden en biedt bovendien
de moge»jl£heid voor het maken van uitstapjes
naar allerlei attracties.
pegenen, die de Olympisch^ Spélen te Am-
sterdam hebben meegemaakt, zullen uiteraard
Is Los Angeles Iets heel anders zien; maar het
is de vraag, of ze Amsterdam en zijn Holland-
scheomgeving achteraf niet. yeel pittoreske?
en interessanter zullen vinden...,
■O. P. M. H,
\r
De huisjes van de athleten, scheidsrechters, helpers, enz. vormen het „Olympisch
Dorp'' van Los Angelesk
