HET BEZUINIGINGSRAPPORT
k
DE DAG DER AI .EIDERS
TE ROLDUC.
WOENSDAG 10 AUGUSTUS 1932
ARBEID, HANDEL EN
nijverheid.
NATIONALE bedevaart naar
DOKKUM.
noviciaat der paters
franciscanen.
PATERS KRUISHEEREN.
Dr- Ir. J. L. CLUYSENAER. f
„DE HOLLANDSCHE OPERA".
OP ZOEK NAAR EEN VAN DER WEYDEN.
TRAGISCH ONGELUK OP EEN
SCHIETBAAN.
KINDEREN GRAVEN EEN
GERAAMTE OP.
GASVERSTIKKING TE NIJMEGEN.
COMMUNISTISCHE REL.
Max verliest een passagier
MGR. LEMMENS BEZOEKT DE
SOCIALE WEEK.
ENTHOUSIASTE HULDIGING
VAN MGR. DR. POELS.
Rede burgemeester F. v. Cauwelaert.
II. (Slot.)
Bij de Afdeeling Volksgezondheid acht de
en daar versobering in de
bi gmtamnstu J}*-ar, zegt ze „aan
dezen dienst zijn echter belangen toever
trouwd, welke van zoo "grooten invloed zijn
op het behoud van de volkskracht, dat bij
het voorstellen van bezuinigingen voorzich
tigheid geboden is".
Inderdaad! Zoo ergens, dan zijn hier be
zuinigingen mogelijk en in het verleden
helaas ook werkefijk aangebracht die de
wijsheid bedriegen.
Is de Commissie nu voorzichtig genoeg ge
weest?
Zij stelt voor een fusie van de inspecties
in zake de bestrijding van epidemische en
besmettelijke ziekten en inzake kinder-
kygiëne, tuberculosebestrijding en bestrij
ding van geslachtsziekten Deze beide in
specties wil zij vereenigen tot één inspectie
der volksgezondheid, gelijk deze vroeger be
staan heeft. Besparing: 1. hoofdinspecteur
en 2 inspecteurs.
De Commissie zegt hiervan: „organisato
risch verdient deze fusie o.i. zeker de voor
keur boven de thans bestaande splitsing,
welke ongetwijfeld iets kunstmatigs heeft,
"wijl immers de volksgezondheid als zoodanig
een belang vertegenwoordigt, dat zich niet
laat verdeelen over twee naast elkaar staan
de, van elkander onafhankelijke organisa
ties".
Wij zouden wel eens willen weten, wie de
Commissie ten dezen geadviseerd heeft. Was
het een deskundige, welk belang had hij bij
zijn advies? Was het een ondeskundige,
waarom dan zijn oordeel zonder degelijk
onderzoek aanvaard? Had de Commissie
slechts even nagelezen, op welke overtuigen
de wijze de toenmalige Minister van Arbeid
deze splitsing als noodzakelijk heeft verde
digd, omdat de ervaring had geleerd, hoe
fout de bestaande ééne organisatie was met
haar als manusjes-van-alles nergens met vol
doende gezag kunnende optreden inspecteurs,
dan zou zij aan haar eigen verstandige, zoo
juist geciteerde, woorden hebben vastgehou
den: „Aan dezen dienst zijn echter belangen
toevertrouwd, welke van zoo grooten in
vloed zijn op het behoud van de volks
kracht, dat bij het voorstellen van bezuini
gingen voorzichtigheid geboden is". Deze
voorzichtigheid heeft de Commissie o.i. niet
betracht bij het voorstellen van wijzigingen
in de Inspectie voor de Volksgezondheid.
De Commissie herinnert er nog eens.aan,
dat ook alle subsidies voor tuberculosebe
strijding, bestrijding van geslachtsziekten,
uitzending van kinderen naar buiten, enz.
met 15 pet. verminderd zullen moeten wor
den. Wij hebben er reeds op gewezen, waar
om deze bezuinigingen ai. achterwege moe
ten blijven, wijl ze maatschappelijk en op
den duur ook voor den Staat tot veel
grooter financieele nadeelen zullen leiden.
Met de Commissie-van Beresteyn, in 1928
ingesteld, is de Bezuinigingscommissie van
oordeel, dat op de Rijkscontrole op apothe
ken niets te bezuinigen valt, integendeel,
dat het toezicht op den verkoop van genees
middelen eerder dient te worden verscherpt
dan ingekrompen.
Wel meenen beide Commissies, dat er op de
jaarlijksche bijdragen aan gemeenten in de
jaarlijksche kosten van keuringsdiensten
ƒ835.000 krachtig besnoeid kan worden.
De beschouwingen van de Commsisie-van
Beresteyn, uitvoerig in het Rapport geci
teerd, achten wij onjuist. Zij zijn een reactie
tegen de door de Staten-Generaal indertijd
genomen beslissing. Het is juist, dat
het op 16 Januari 1918 ingediende wets
ontwerp betreffende keuring van waren,
alleen ten doel had bescherming van de
volksgezondheid. Maar toen dit wetsont
werp in behandeling kwam, was er onder
wijl een andere Minister opgetreden, die be
halve een open oog voor de groote belangen
der volksgezondheid, ook een zwak had voor
de bestrijding der oneerlijke concurrentie.
Samen met den toenmaligen Minister van
Landbouw, Handel en Nijverheid wijzigde
hij daarom bij de Memorie van Antwoord,
het wetsontwerp zoodanig, dat het, wet ge
worden, niet alleen de volksgezondheid zou
beschermen, maar ook de oneerlijke concur
rentie zou bestrijden. De Commissie voelt
daar niets voor. De Volksgezondheid acht ze
een te waardeeren goed, met het tegengaan
van oneerlijkheid en bedrog in den handel
acht ze geen algemeen belang gediend, maar
alleen een belang van consumenten en pro
ducenten. Dat dit standpunt voor ons land
als verouderd standpunt moet worden be
schouwd, wordt aanstonds duidelijk, als men
bedenkt, dat de oneerlijke mededinging in
het Wetboek van Strafrecht als misdrijf is
opgenomen. De bestrijding van dit maat
schappelijk euvel is dus even goed een al
gemeen belang als de bevordering van de
volksgezondheid.
Tot welke laten wij het kind maar bij
den naam noemen tot welke demagogi
sche dwaasheden de Commissie-van Bere
steyn haar toevlucht meende te mogen ne
men, om haar reactionair standpunt te
schragen, blijkt wel, als men deze passage
uit haar Rapport licht:
„Welk een.uitbreiding in enkele jaren deze
wet heeft gekregen blijkt hieruit, dat de uit
gaven over 1932 ongeveer ƒ1.700.000 zullen
bedragen, waarvan 850.000 op rekening van
het Rijk. Terwijl sinds 1918 de bevolking is
toegenomen met plm. 20 pet., zijn de kosten
gestegen met nagenoeg 185 pet."
Het is onbegrijpelijk, dat een Staatscom
missie dergelijken onzin in haar Rapport
durft Schrijven! Immers in 1918 bestond deze
wet nog niet. Ze werd pas in 1919 door de
Eerste Kamer aangenomen. Daarna waren
tal van voorbereidende maatregelen nood
zakelijk, eer met de eigenlijke practische uit
voering van deze wet kon worden begonnen.
En bij die uitvoering werd evenals bijv.
bij de Arbeidswet-1919 geleidelijkheid be
tracht. Naarmate de wet dus tot verdere
uitvoering kwam, stegen ook de kosten. Met
de 20 pet. toeneming van de bevolking had
den deze dus niets hoegenaamd te maken.
De berekening van een stijging dezer kosten
van 1918 tot 1928 met 185 pet. is daarom al
zoo dwaas, omdat die kosten bij den aan
vang van dit decennium natuurlijk nihil be
droegen. De Commissie had evengoed of
slecht! kunnen spreken van een vermeer
dering der kosten met 1.7 millioen pet.!
Een fout is ook in deze beschouwing, dat
de Commsisie niet berekent, hoever de stij
ging der kosten veroorzaakt wordt door het
feit, dat bij de vaststelling der uitvoerings
besluiten de Regeering zich niet alleen heeft
af te vragen: wat eischt hier het belang der
Volksgezondheid? maar ook: hoe kan hier
de oneerlijke concurrentie worden tegen ge
gaan? Wij zijn overtuigd, dat het terugbren
gen van de werkingssfeer van de Waren
wet tot het terrein der Volksgezondheid niet
tot een bezuiniging van eenige beteekenis
zal leiden.
Bij de afdeeling Volkshuisvesting moet de
Commissie wederom verklagen: „op de kos
ten van de inspectie der volkshuisvesting,
welke naar ons bleek met de uiterste sober
heid is georganiseerd, achten wij geen be
zuiniging mogelijk".
Ook bij de Drankwetinspectie wordt geen
bezuiniging voorgesteld.
Merken wij tenslotte nog op, dat de Com
missie voorstelt de beide Rijkskweekscholen
voor vroedvrouwen te Amsterdam en te
Rotterdam tot één school te fusionneeren.
Tegen deze zeer groote bezuiniging zal wel
geen overwegend bezwaar kunnen worden
gemaakt. Maar tegenover deze fusie van
twee kweekscholen steekt wel schril af, dat
het groote aantal universiteiten niemand
den moed schijnt te geven, dit ook eeniger-
mate te verlagen!
Bij gelegenheid van het 7e Nationale Bede
vaart ter eere van de H.H. Bonifatius en Ge
zellen die onder hoog geleide van Z. H. Exc.
^ea Aartsbisschop van Utrecht, Mgr. J. H.
G. Jansen, op Zondag en Maandag 21 en 22
Augustus naar Dokkum gaat, zal onder het
Pontifical Lof j.n de ^st. Bonifaas" te Leeu
warden de Weleerw. Heer W. Bosch kapelaan
aan de „st. Willibrord" te Amsterdam, en on
der de Pontificale H. Mis op het St. Bonifa-
tiuspark te Dokkum de Weleerw. Heer H. Th.
^>ronin-enm'Aai>elaal1 aan H- Hartkerk
te Groningen, de predikatie houden.
De reeds eerder gemelde vestiging van een
noviciaat te Bleperheide houdt verband met
de omstandigheid, dat zich ongeveer 50 novi
cen hebben aangemeld voor de Nederlandsche
Provincie der Franciscanen. Het noviciaat te
Hoogeruts (Noorbeek) blijft eveneens bestaan.
*n Bleijerheide worden einde Augustus 20
novicen verwacht.
Op het generaal kapittel der Paters Kruis,
heeren, gehouden in het Moederhuis te sint
Agatha, werden gekozen: tot definitoren der
Orde de Hoogeerwaarde Paters A. Huvenaars,
Prior te Maeseijck, (België), J- Jaspers, prior
te Hannut, (België), A. van Dooren, novicen,
meester te Neeritter en J. van den Braak,
Prior te Uden; tot visitator de Hoogeerwaarde
Pater dr. P. Rutten, procurator generaal te
oma tot oeconoom generaal der Orde de
Meerwaarde Pateir J. Busé, procurator der
mks'dëu.
i
Maandag js in ^en ou^exd0m van 89 jaren te
'S-Gravenhage overleden de heer dr. ir. J. L.
Clu> rnaer, oud-directeur-generaal van de
Staa spoorwegen.
Te Haarlem is opgericht een vereeniging van
Hollandsche artisten onder den naam „De Hol-
iandsohe Opera", onder directie van Jos. de
Groot en Nico van der Linden. Van dit ensem
ble maken deel uit mevr. JonckersTiggers,
sopraan Ed. van der Ploeg, bariton Nico
Hoogerwerf, toonkunstenaar j03. de Groot,
enor en Nico van der Linden, dirigent. Deze
°°mbinatie zal reeds dit seizoen een reeks
voorstellingen geven. De heer Hoogerwerf heeft
oe jocale gedeelte der uit te voeren opera's
P zich genomen, terwijl medewerking wordt
ei eend door Haarlem's a capella-koor.
STaN LAUREL EN OLIVER HARDY.
,^aa'- de Mesitro Goldwyn Mayer Prod, ons
t16 ï66 2ulle>n de beide filmkomieken Stan
0liver Hardy den tienden Augustus
naai Parijs kom(m_
De etro Goldwyn tracht te bereiken dat
deze popu aire fiimartisten ook naar Neder
land komen.
GRETA garbo.
Volgens een Reuter-telegram is Greta Garbo
Maanclagnn cag van New-York te Göteborg
aangekomen. Zij deelde mede, Hollywood alleen
verlaten te e en om rusj. nemen en we,j.
gerde vooits zici uit te laten over haar toe
komstplannen.
Volgens de „Popoio di Roma" wordt door de
gerechtelijke autoriteiten te Genua een schil
derij van de Vlaamsche School gezocht, dat be
schouwd wordt als een van de meesterwerken
van Rogier van der Weyden. Het schilderij, dat
op een waarde van ruim een millioen lire wordt
geschat, was ten toon gesteld op verschillende
exposities van gewijde kunst.
Achtjarig ventje voor den schiet-
kuil getroffen.
Gisterenmiddag te ongeveer half een heeft
op de schietbanen der Helmondsohe burger
wacht en van den bijzonderen vrijw. landstorm,
gelegen onder de gemeente Bake!, een nood.
lottig ongeluk plaats gehad
Op de banen werd ter gelegenheid van de
kermis een prijsschietwedstrijd gehouden, door
de leden van de bijz. vrijw. landstorm. Een der
leden, J. Cuppens, wonende In de Heistraat te
Helmond had zijn 6 kinderen mee naar de
baan genomen, welke te midden van dennen,
bosschen gelegen is. Toen hij aan de beurt
kwam om in den schietkuil de geschoten
punten aan te wijzen, nam hij zijn kinderen
voorzichtlgibeidshalve mee naar beneden. Te
half een klonk de bel dat de wedstrijd atfge-
looipen was. G. verliet met zijn kinderen den
kuil, doch juist toen zijn achtjarig zoontje
den kuil uitstapte, klonk nog een schot. De
kogel trof den jongen in het hoofd, waardoor
hij op slag werd gedood. Het lijk is naar het
Antoniusgasthuis vervoerd.
De gemeentepolitie van Bakel en de mare
chaussee uit Helmond stellen een onderzoek
in naar de juiste oorzaak.
Overblijfsel uit den Napoleontischen tijd?
Naar het „Dev. Dagbl." meldt, hebben op de
z.g. Galgelbelt te Deventeir kinderen, die daar
een kuil aan het graven waren, een mensche-
lijk geraamte gevonden.
In het skelet lag een brief van per kam ent-
papier welke onderteekend was mot den naam
Adolf Keller en gedateerd 16 September 1809.
Vermoedelijk betreft het hier het geraamte
van een officier die in den Napoleontischen
tijd met nog eenige anderen werd gefusilleerd.
Deze brief is voor onderzoek ter hand ge.
steld aan dr. E. Houck, directeur van het
Museum De Waag te Deventer.
Bij het geraamte zijn ook een aantal uni-
formknoopen en een klein ankertje gevonden.
Gemeentewerkman dood gevonden.
Gisterenmiddag Is de 62-jarige gemeente
werkman J. v. d. B. die in een perceel aan <je
Barbarossastraat te Nijmegen een lekkage a^n
de hoofdgasleiding moest herstellen, door het
uitstroomende gas bedwelAd. Even later Werd
hij dood gevonden.
COMMUNISTISCH RAADSLID VOOR DE
RECHTBANK.
Voor de Haarlemsche rechtbank heeft Maan
dagmiddag terecht gestaan het 31-jarige com
munistische gemeenteraadslid van Zaandam,
D. M., wien ten laste was gelegd, dat hij op
27 Juli in een openlucht-bijeenkomst den pre
sident van een bevrienden staat zou hebben
beleedigd, door te zeggen: „De sociaal-demo
craten in Duitschland hebben meegewerkt aan
de verkiezing van den groot-moordenaar Von
Hindenburg".
Tevens was hem ten laste gelegd, dat hij het
plegen van een strafbaar feit zou 'hebben uit
gelokt door zijn toehoorders uit te noodigen
deel te nemen aan een fietstocht zonder belas
tingplaatje.
Verdachte gaf toe, deze woorden gesproken
te hebben. Hij verklaarde dat hij niet den
persoon van Von Hindenburg had willen aan
tasten. doch het systeem, dat deze vertegen,
woordigde.
De eisch was één maand gevangenisstraf.
De uitspraak is bepaald 0p 16 Augustus.
ANTOON COOLEN.
Zooals men weet was Antoon Coolen bezig
aan een vervolg van .Kinderen van ons Volk".
Deze roman, die ook op zichzelf een geheel
vormt, zal heeten „De Schoone Voleinding" en
in het najaar bij Paul Brand te Hilversum ver
schijnen,
1 -Ai -i
Men mei dit ons uilt Amsterdam:
Maandagavond heeft 'n vijftigtal communis
ten gedemonstreerd tegen het feit, dat Karikas
een Hongaarsch communist, die, zooals be
kend, door de autoriteiten in Hongarije in ar
rest wordt gehouden en die zich binnenkort te
verantwoorden zal hebben waarschijnlijk
evenals Furst en Sallayter dood zal worden
veroordeeld.
Nadat de troep voor het gebouw van het Hon-
gaarsche consulaat op de Heerengracht had ge
demonstreerd, trokken de betoogers door de
Kalverstraat. Bij de Taksteeg kwam. het tot
een botsing met de politie. Toen een detache
ment politie den troep wilde verspreiden, nam
een der communisten een dreigende houding
aan. De bedreigde brigadier zag zich hierdoor
genoodzaakt van zijn sabel gebruik te maken.
De communist bekwam een hoofdwonde. Na
verbonden te zijn, is hij naar het bureau Singel
overgebracht.
Ook in de Zoutsteeg werden de oommunisten
lastig en trachtten zij de politie in het nauw
te drijven. Deze loste een schot in de lucht,
waarop de menigte zich verspreidde.
Verdere incidenten hadden niet plaats.
DE STAKING IN DE WERK
VERSCHAFFING.
De staking, die onder leiding van commu
nisten, voor enkele weken uitbrak in de cen
trale werkverschaffing in de provincie Gro
ningen, en eerst de tewerkgestelde werkloo-
zen in Stadskanaal en Onstwedde en later ook
die in Oude en Nieuwe Pekeia in allerlei moei
lijkheden bracht, heeft thans ook de Groning-
scbe werkloozen meegesleurd. Communisten
uit Reerta hebben Zondag te Groningen een
vergadering met de tewerkgesfelden belegd,
hen daar opgehitst en..,, de gevolgen zijn
niet uitgebleven. Van de 100 werkloozen uit
Groningen ging maar een twintigtal aan den
arbeid.
Nog één dag wordt hun gelegenheid gegeven
terug te komen van de dwaling van hun weg
en dan volgt voor hen de uitsluiting met al
de ellende die daaraan voor hen verbonden is.
OOK EEN SCHOOLSTAKING".
Sedert eenige jaren heerscht bij vele Inge-
zetenen van Doetinchem ontstemming over de
regeling der zomervacantie, die zoo vroeg be
gint, dat Maandag de openbare scholen weer
moesten aanvangen. Tal van protesten bij het
gemeentebestuur bleven zonder resultaat. Daar
verschillende gezinnen eerst nu met vacantie
gaan en anderen hun kinderen uit protest nog
thuis hielden, ontbraken Maandag op een der
scholen meer dan 20 der leerlingen.
oWwvvvv
127. „Heusch, Max, je moet wat langzamer
rijden", zegt Petronella angstig. Jaap voelt
zich ook niet bijster op zijn gemak en klampt
zich met zijn lange vingers stevig vast. „Laat
mij toch begaan", antwoordt Max.
128. O wee! Petronella geeft een luiden gil.
Max zegt: „Dat is mijn schuld niet. Er mogen
geen steenen op den weg liggen". Maar geen
van beiden merkt iets van het schrikkelijke
treurspel dat zich achter hen afspeelt.
129. „Toe, Max", poogt Petronella ded
„chauffeur" te overreden, „rijd toch een beetja
voorzichtiger!" Maar Max, anders zoo een goe
dige hond, kan geen aanmerkingen verdragen
als hij aan het stuur zit. Hij wordt bijna bood
en Petronella zwijgt.
Rolduc, 9 Augustus 1932.
De deelnemers aan de studieweek hebben
het nieuwe orgel hooren bespelen door Pierre
Zeijen, vooraleer zij gisteren begonnen aan
den praatavond, die tot na middernacht duur
de. Doch het late uur, verhindert hier een
vroeg opstaan niet en nadat de honderden
's ochtends de gezamenlijke H. Mis hebben bij
gewoond en voor een deel, deze liturgisch
hebben meegebeden, is weer een aanvang ge
maakt met de lessen.
Voorop pater J. Jacobs, M.S.C., „de kleine
Merapi" zooals dr. Poels dezen vurigen spr.
inleidde. De voorzitter van Vorming en Pro
paganda sprak over:
Quadragesimo Anno" en de
taak van de Standsorganisatie
met het oog op de huidige
wereldcrisis".
Pater Jacobs legde er vooral den nadruk op,
dat naast verbetering der instellingen ook de
hernieuwing van den christelijken geest nood
zakelijk is om zoo de zeden te hervormen.
Daartoe moeten de goede beginselen verwerke
lijkt worden in levende mensehen, in Katho
lieke leekenapostelen, die op wereldlijk terrein
Christus' rijk moeten herstellen. Dat Is het wat
de Paus in „Quadragesimo Anno" vraagt: de
arbeiders moeten de arbeiders bekeeren, die
voor een groot deel het Christendom ver
loochenden.
MgrLemmens huldigt dr.
Poels en jhr. Ruys.
Na de rede van pater Jacobs arriveerde
Roermond's bisschop, Z. H. Exc. Mgr. Lem
mens per auto te Rolduc. De bisschop was van
't Maria-Congres naar de Sociale Week geko
men en trad, vergezeld van zijn vicaris-gene
raal mgr. Bauduin, den directeur van Rolduc
mgr. v. d. Venne en jhr. Ruys de Beeren-
brouck de zaal binnen. Spontaan zongen de
honderden ^den hoogen gast het „Aan U o
Koning der eeuwen" toe.
Dr. Poels stond daarna op een begroette den
bisschop met eenige hartelijke woorden. „Ik
kwam, keek en overwon", kan deze bisschop
volgens den doctor zeggen.
Monseigneur Lemmens nam daarop het
woord en toonde daarin overduidelijk zijn be
langstelling voor Rolduc's sociale weken.
Wat hier gezegd wordit, aldus ongeveer mgr.,
draagt ook vruchten ver buiten het bisdom.
Daarvoor had mgr. graag een woord van lof,
hulde en dank. Wat te Rolduc geschiedt, be
hoort ons. De sociale studie weiken worden ge
leid door een der edelste en grootste priesters
van mijn bisdom, mgr. dr. Poels. (De doctor is
zichtbaar onder den indruk en onder de be
zoekers gaat een stormaobtiig applaus op).
„Wij zijn trotsch op u, dr. Poels", vervolgde
de bisschop „en wij hopen ook in de toe
komst op u. De sociale week is uw werk. God
beware dr. Poels nog lange jaren voor ons bis
dom, voor Nederland en voor de katholieke we
reld!" (Applaus).
Monseigneur Lemmens huldigde daarna mi
nister Ruys de Beerenbrouck als grooten Lim
burger en grooten strijder voor Ohistus en de
Kerk en dankte Z. Exc. hartelijk voor het vele
door hem verrichte werk. Een speciaal woord
richtte Mgr. nog tot de aanwezige arbeiders.
Hun zege is de zege van Christus en hun ne
derlaag de nederlaag der Kerk. Hun strijd gaat
vóór Christus en de weg tot Christus is Maria.
Al is deze week dan speciaal bedoeld voor de
arbeiders, ook andere standen kunnen er hun
voordeel mee doen. De geest van naastenliefde
moge de vrucht zijn van de lessen der lesge
vers die MgT. hartelijk dankte, en Rolduc mo
ge blijve de burcht, die de harten der leiders
ontvlamme. (Geestdriftig applaus).
Hierop was het woord aan prof. dr. F. Fèrom,
hoogleeraar aan het groot-seminarie te Roer
mond. Deze sprak over:
Onze jongeren in de Arbeiders
beweging.
Het echte Christendom aldus spr. heeft al
tijd een veroverend karakter gehad. Niet de
leer was het feitelijke Christendom, maar de
leer ais basis en vorm eener feitelijke wereld
orde, de leer als ziel van het leven, of omge
keerd: het leven, zoowel particulier als open
baar, zich regelend en richtend naar leer en
zeden van Christus en de Kerk, dót was en
is het echte Christendom. Het leven, d.w.z. de
tnenschen in hun particuliere en openbare
levensuitingen en verhoudingen, moesten dus
voor de leer gewonnen worden. De nieuwe we
reldorde was een Rijk, dat voor Zijn Koning
veroverd moest worden. Daarom was en is het
echte Christendom veroverend
Het Is een fatale vergissing te denken, dat
de strijd enkel gestreden wordt op geestelijk
terrein. De Paus en de Bisschoppen moesten
wel de aanvoerders en leeraars zijn ln dien
geestelijken strijd, de soldaten zijn de men-
schen zelf, die het feitelijke „leven" particulier
en openbaar eigenlijk scheppen. Daarom bedient
de Christelijke wereldbeschouwing, zich bij dien
strijd noodzakelijk van krachten en middelen en
strijdwijzen die aangepast zijn aan den eigen
aaTd van tijden en toestanden, en die tevens
het bedoelde verzet van de anders willende
wereld ln een tijd-eigen kader hebben geplaatst.
Voor onzen tijd heeft dit een heel bijzondere
beteekenis.
Even goed als het tegenwoordige mensch-
dom, dat voor de nieuwe wereldorde veroverd
of helaas heroverd moet worden, zich
naar aanleiding van soc. econ. verhoudingen in
cultureel geheel verschillende typen en gele
deren voordoet, zoo wil ook de Katholieke
actie, wil zij van haar tijd zijn, haar leeken-
gelederen sterk en aangepast maken door op
wereldlijk terrein haar beginselen door echte
stands-strijders te doen verdedigen en zege
vieren. Wie hiervan de ware opvatting heeft,
denkt hierbij geenszins aan godsdienstige ver
deeldheid in standsgroepen, nog minder aan
een soort van godsdlenstigen klassenstrijd, het
is enkel een aan de omstandigheden der huidige
wereldorde aangepaste veroverings- en herove-
rings-methode.
Bij nader toezien is het duidelijk, dat dezelf
de redenen, die bij de volwassenen tot deze
standsorganisatie leiden, ook aanwezig zijn hij
de jongeren.
Allen gelden voor de jongeren nog enkele
bijkomende redenen, die tevens de aparte
werkmethode dezer eigen organisatie typee
ren n.l.
1. De jongeren staan uit den 'aard van hun
leeftijd zwakker; 2 zij zijn onderhevig aan bij
zondere gevaren: 3. zij hebben een eigen strijd
vaardigheid; 4. zij zullen later bezwaarlijk of
onmogelijk die stelling kunnen innemen, welke
noodzakelijk is voor de zege van het Christen
dom in de arbeiderswereld, zonder organisa
torische vorming en voor-oefening.
Daarna bepleit spr. niet alleen de noodzake
lijkheid van een eigen organisatie maar ook
van een organisatie, welke in het kader van
den leeftijd en der huidige positie der jonge
ren past.
Op de les van prof. Feron volgde geen dis
cussie.
Na het middagmaal werd het woord gevoerd
door den Antwerpschen burgemeester en mi
nister van Staat, dr. Frans van Cauwelaert.
Rede Frans van Cauwelaert.
Ik had 't niet moeten doen. Maar Poels is
de gemoedelijkste mensch van de wereld al
duldt hij geen tegenspraak (gelach). U zult
me hebben te nemen als ik hen. Ik kom hier
niet als lesgever. Ik kom geen pak geleerdheid
brengen. Sedert ik onvoorbereid in de politiek
ben geworpen, had ik geen tijd meer om te
studeeren, alleen om te vechten en om me
boven water te houden.
Ik voel me eenigszins beklemd te spreken
voor mgr. Lemmens en mijn vriend minister
Ruijs, die mij vereeren met hun aanwezig
heid. Ik wilde opwekken tot de daad.
De kerk behoeft niet over zichzelf bezorgd te
zijn. Plus XI herinnert er in „Q. A." aam, dat
de kerk de eeuwige belofte heeft maar de kerk
heeft angst om de zielen, heeft medelijden met
de zieden, moet de maatschappelijke orde in
Christus vernieuwen. Daarom kan de Katho
lieke kerk zidh niet tevreden stellen met af-
wadhting in boete en gebed, zij wil zich in
spannen voor de genezing van de koorts, waar
aan ons geslacht lijdt. Zij wil de menscihheid
bewaren tegen de dolle consequenties van een
leer zonder God. Plus XI wilde zich niet om
hullen in de zwijgzaamheid van het Vaticaan.
Hij is buiben de verwachting van zijn omgeving
hoven de poort van St. Pieter verschenen om
Urbi et Orbl zijn zegen te schenken. In dit ge
baar gaf hij te kennen, dat hij tegemoet wilde
treden aan de wereld. Sedert dien dag werd
het een opvolging van wereldbrieven met ant
woorden op de groote vragen van den tijd:
familieleven, het gezag, de opvoeding, den
vrede, de werkloosheid.
Maar er is één monument: „Quadragesimo
Anno".
„Rerum Novarum" en „Quadragesimo Anno"
zijn meer dan een wetstekst, meer dan een
vonnis in hoogste instantie over liberalisme
en communisme. „Quadragesimo Anno" is de
heerlijkste daad, welke de Paus ooit heeft kun
nen stellen. Het is voor ons zoo weldoende, dat
we van den beginne af voelen, dat de Paus
wreekt hen, die durven in den naam des Hee
ren tegen de twijfelzuchtigen.
Ik ken geen tweeden brief door welken zoo'n
toon van strijdlust gaat. De Paus gebruikt
voortdurend woorden als durf aanvalsdrift. Hij
roept op als een laatste hulde al degenen, die
in den tijd van Leo XIII rondom hem' ston
den en verzamelen bliezen voor alle maatschap
pelijke krachten.
Hoe aandoenlijk is zijn hulde aan zijn mede
werkers! Hoe roemt hij de sociale leiders der
arbeiders! Hij houdt als het ware een wapen
schouw over al onze georganiseerde krachten.
Hij noemt ze; hij ontwaart arbeiders, boe
ren middenstanders, werkgevers. Hij roept ook
de arbeiders rechtsteeks als zijn medewerkers.
Zij moeten afvalligen terugvoeren.
„Quadragesimo Anno" is een hooger bevel
schrift. De Paus waarschuwt, dat als niet
krachtdadig word gewerkt, niemand moet den
ken, dat de omwenteling wordt tegengehouden.
De Paus herinnert eraan, dat het bestaan
zelf van een georganiseerde samenleving be
dreigd wordt door onmiddellijke gevaren in
dien niet alle krachten worden in gezet om het
onrecht te keeren.
Beter dan wie ook weet de Paus, dat alleen
de Katholieken de kern kunnen vormen voor de
overige groepeering. Wij kunnen niet zoo maar
den terugkeer der afgescheidenen verwachten.
Maar er is een onmiddellijke plicht en een
onmiddellijk doel: de kern te zijn van het
maatschappelijk behoud, de kern van elk land;
de kern van de vredesgedaohte. Er is maar één
orgaan in Europa, dat behoud verzekert: de
Katholieke Kerk, J
Naast de pauselijke aansporing, zijn er ook
weidsche uitzichten.
De Paus huldigt niet alleen de Katholieksj
sociale beweging, maar rekent ook op terug
keer van afgedwaalden. De kerk behoeft vooi;
geen enkele beweging achter te staan. Er ia
geen onderscheid tusschen de maatschappelijke
strevingen van gematigd socialisme en katho
licisme. Wij zoeken niet de gunst der arbei
ders te winnen met opbod. De katholieke
sociale leer is, zelfs van menschelijk stand
punt uit, even aantrekkelijk als het socialisme
doch het onderscheid ligt alleen in het feit,
dat wij den christelijken arbeider de oogenook
doen oprichten naar hoven als .wij hem op
hooger standpunt hebben gebracht. Wij behoe
ven dat onderscheid niet aan te toonen. Ook
de protestantsche of afgewaaide arbeider moet
beseffen, dat 't van waarde is, dat in een or
ganisatie ook de liefde de drijfveer Is. Ik weet,
dat vele buitenstaanders met bewondering op
zien naar priesters, die zich geven aan de so
ciale beweging. Zij zien meer idealisme, meer,
onthechting bij onze leiders. Het "oogenblik is
gunstig: eenerzijds staan we voor 'n verward
socialisme, anderzijds hebben wij onze sociale
leer. De katholieken hebben een groote roe
ping en het uur is gunstig. Er is roeping op
maatschappelijk en staatkundig gebied. Dq
nood die heel de wereld bedreigt, is zoo groot,
dat onmiddellijke maatregelen worden geno
men. Als wij ons maatschappelijk leven wiilen
versterken, dienen rust, orde en gezag gehand
haafd. Ook dat spreekt duidelijk uit „Q. A."'
Wij hebben sterk gezag noodig, steunend op
wettelijke gronden en de hulp van alle burgera.
Ook op dat gebied hebben we een bizonderé
verantwoordelijkheid. Het is geen toevallig
heid, dat in de landen, waarvan hier vertegen
woordigers zijn, d« katholieken, hoewel min
derheid, zulk een grooten invloed hebben-
Om onze roeping te vervullen, moeten wij
tot allen gaan en met kracht, durf en vooruit,
strevenden zin organiseeren. Wij moeten de ar
beiders zeggen, dat de Kerk de armoe niet be
schouwt als een weldaad. Wij moeten de hoo-
gere standen herinneren dat hun bezit gemeen
schapsgoed is. Het is geen toeval, dat de Paua
hen schandvlekt, die oorzaak zijn, dat de Kerk
niet altijd beschouwd wordt als de meest wel-
doende instelling.
Maar wij hebben ook den plicht meer dan
ooit te waken, dat de geest onzer georgani-
seerden worde de echte Katholieke geest.
Katholieke geest is gemeenschapszin. Socia
lisme is alleen de collectiviteit van het in
dividualisme. Het maatschappelijk doel ein
digt in wat ieder voor zich krijgen kan. Het
blijft egoïsme; het leidt tot klassenstrijd. Dat
is niet de Katholieke leer. Zij leert gemeen
schapszin en wil de klassentegenstelling in
samenwerking veranderen. Onze beweging is
in een slecht teeken geboren. Ook bij ons
dringt de socialistische hebbelijkheid naar
voren. Het zal een kwestie van opvoeding zijn
den gemeenschapszin te bewerken. Op dien
weg zullen we onze arbeiders meekrijgen, om
dat de arbeider meer ontwaakt tot een gevoel
van eigenwaarde. Als wij dezen gemeenschaps
zin ontwikkelen, dan hen ik overtuigd, dat de
Katholieke sociale vereenigingen den vrede
zullen behouden en de gedachte van „Quadra
gesimo Anno" zullen doen zegevieren. Het zal
voor onze Nederlandsche cultuur een roem
rijke bladzijde zijn, als de christelijke gedach
ten in onze wetboeken zullen zijn neergeschre
ven.
Een donderend applaus beloonde mr. van
Cauwelaert voor zijn schitterende rede en de
zaai zong hem enthousiast toe: „Boven Gent
rijst".
Slotwoord Dr. Poels
Me dunkt een paar gedachten moeten we mee
naar huis nemen. Wat wij gehoord hebben
komt hierop neer:
Vooreerst ons rekenschap geven van den ge
weldigen ernst van het uur, dat wij beleven.
Het is geen frase: Rome of Moskou. Ik beweer
niet, dat het de ure van beslissing ie, maar het
zal gaan in weinig® jaren of de satanische
macht er in slagen zal de christelijke funda
menten uit te woelen en het gebouw waarin
onze ouders en wij woonden, te sloopen.
Vervolgens, dat alleen het Katholicisme het
bevrijdende woord spreken kan. Het liberalis
me, socialisme en communisme hebben afgedaan.
Het menschdom wordt gedwongen over die din
gen na te denken. Tij hebben geen eten meer!|
Er is gezegd: de wetenschap zal voor welvaart
zorgen. In werkelijkheid liep het anders.
Millioenen, die werkloos zijn, millioemen in be-
staansonzekerheid.
„Zoek eerst Gods rijk en Zijn gerechtigheid".
Als wij dat doen, dan krijgen we ons dagelijkscti
brood. Maar nu wij een geslacht kregen, dat
op de plaats van God ging staaft, nu ontbreekt
het brood.
Als ik eerlijk mijn visie geef op de wereld
dan zal het lang duren, eer dat geweldig^
complex van vraagstukken zal zijn opgelost
vooraleer we zullen komen aan de gekerstende
mensohheid. Het zal lang duren eeT de periode
van de dictatuur van het kapitaal zal voorbij
gaan. Maar misschien zal het vlugger gaan dan
we denken.
Na dr. Poels sprak nog ir. Waterschoot v. d.
Gracht, hoofdingenieur van de mijnen, dia
over zijn ervaringen in het Westen van Ame
rika vertelde.
Mgr. Lemmens spreekt*
„Hoec est victoria quae vincdit mundum,
fides nostra" was het motief van het korte
maar begeesterende woord, dat mgr. Lemmens
sprak. Een enthousiasten bisschop zien, is ieta
wat 'n „Hollander" niet dikwijls overkomt.
Maar hier zagen wij een Bisschop, die ln
geestdriftige woorden zijn dank uitsprak over
het geziene, aan de arbeiders, al zijn hulp
'beloofde en reageerend op dr. Poels' woord
dezen uitdrukkelijk beloofde goede priesters
maar de mijnstreek te zullen zenden die da
arbeiders met liefde en toewijding zouden
helpen.
Hiermede was deze sociale week de schit
terendste en drukst bezochte van al degene,
welke wij meemaakten geëindigd. Allen,
die wij spraken, waren buitengewoon tevreden
over hetgeen ze gezien en gehoord haddeiyj
