m
THEORIE EN PRACTIJK
IN SOVJET-RUSLAND.
TWEEDE KAMER EN WERKLOOSHEID
DONDERDAG 8 DECEMBER 1932
MAX EN ZIJN VRIENDEN.
Pti?
RADIO EN POLITIEK.
t.» .»..dtn.
II. (Slot.)
DE MISLUKKING VAN HET
overheidsbedrijf.
HANDELSBETREKKINGEN MET
DUITSCHLAND.
t „algemeen; of „wij
KUNNEN HET NIET HELPEN".
wflVrOpa9eerin0-
Besprekingen te Keulen.
Weg voor officieele onderhande
lingen gebaand.
SANEERING VAN DE RIJNVAART.
Een geducht leger.
WIJZIGING CRISISPACHTWET.
OOK DE TUINBOUW ONDER DE
REGELING GEBRACHT.
RIJKSPOSTSPAARBANK.
DE GEMEENTE-TELEFOONS
AAN HET RIJK.
HOMOEOPATHIE IN DE KUNST.
Men is geneigd te veronderstellen dat de
grove fouten, die in Sovjet-Rusland bij de
productie zijn begaan, door uitsteken
de consumptie-regeling wellicht goeddeels
zouden kunnen worden gecompenseerd.
Maar ook aan deze hypothese drukt de heer
Matthijsen meedoogenloos den kop in.
Er is zware nood in Rusland. De coöpera
tieve winkels, wier ledental verdubbeld is.
stroopen stad en land af om waren te vinden.
Eindelooze conferenties met de besturen der
vakbonden hebben plaats. Het resultaat is,
dat de zendingen schoenen, kleeren, meel, vet.
met hoe langer hoe grooter tusschenpoozen
binnenkomen(blz. 181).
De regeering rantsoeneert. Niemand meer
dan zooveel brood per dag. Niemand schoe
nen dan op een bon, en ieder op zijn beurt
een bon. Dit voorkomt, dat de een alles, de
ander niets krijgt, maar het vermeerdert den
warenvoorraad niet. Er blijft 'n schreeuwend
tekort. De pas geworven landarbeiders drei
gen het bouwwerk, de mijn, de hoogovens,
de gieterij te verlaten. Het vijfjarenplan komt
in gevaar. Hier kan geen stagnatie worden
toegelaten. Dus komt er verscheidenheid in
de rantsoeneering. De arbeiders in de zware
industrie 800 gram brood per dag, die in de
lichte 400 gram, de vrouwen en kinderen
eveneens, in sommige streken nog minder.
Van den te kleinen voorraad schoenen
gaat het leeuwendeel naar Leningrad, Dnjie-
perstroy, Stalingrad, Don Bass, Bakoe en an
dere „gevoelige plaatsen van het front". Van
kleeren, aardappels, visch en vet eveneens.
Genoeg is het nooit, op geen voeten of vamen
na, en intusschen wordt de warenhonger el
ders met den dag pijnlijker gevoeld.
En dan volgt op blz. 183 de vernietigen
de conclusie: „Nergens is de distributie van
waren zoo schandelijk slecht, zoo gebrek
kig, zoo omslachtig en zoo kostbaar als in
Sovj et-Rusland."
Bij ieder, die niet met handen en voeten
vastzit aan de socialistische productiewijze
en goederenverdeeling, zou na zulk 'n over
vloed van negatieve resultaten, de vraag
opkomen: Zou toch misschien de fout niet
in het systeem zelf schuilen? Is de Staat
wel het aangewezen lichaam, om naast een
alomvattende productie bovendien nog de
heele distributie voor zijn rekening te ne
men?
Maar het schijnt, alsof de liefde voor de
„Planwirtschaft" ook bij den schérpzinnig-
sten socialist al het overige op den achter
grond schuift. Immers op blz. 77 lezen wij:
„Het plan heeft aller aandacht en toewij
ding. Op den mensch wordt niet gelet.
En w(j onnoozelen, die meenden dat het
vijfjarenplan juist ten doel had den levens
standaard der proletariërs op te voeren en
den mensch, individueel en maatschappe
lijk, op hooger niveau te brengen, wij
bespeuren niet zondef ontsteltenis, dat aan
het einde der vijf jaren de mensch is ver
laagd tot een verlengstuk der machine,
®ven consequent-onbarmhartig als in het
ergste kapitalistische grootbedrijf, en dat
hij als loon voor zijn geestdooderiüen arbeid
wordt afgescheept met een armzalige fooi,
waarvoor onze Nederlandsche werkloozen
den neus zouden optrekken!
Het is ondoenlijk om den schrijver op den
voet te volgen op zijn lange reis door
Sovjet-Rusland.
Maar één bijzonderheid mogen wij niet
onvermeld laten. Zooals ieder reiziger heeft
ook de heer Matthijsen voortdurend te ma
ken gehad met spoorweg, post en telegraaf.
Doch wie meenen mocht, dat in het land
der universeele regeeringsbemoeiing althans
de gewone takken van staatsdienst onge
veer normaal zouden functioneeren, wordt
door den schrijver al spoedig uit den dtoom
geholpen.
De treinen rijden in Rusland min of meer
op goed geluk: een dienstregeling is ner
gens te vinden, noch in den boekwinkel,
noch bij 't reisbureau „Intourist", noch bij
de spoorweg-administratie.
Om een spoorkaartje te bemachtigen, stelt
men zich 's morgens vroeg in de rij voor een
der spoorwinkels in de stad. Om negen uur
gaat de zaak open. Maar om zes uur staan
weike7->r+Y-o\Ustl^en* Daar verneemt men voor
te krijgen welken dag nog een plaats
Krijgen is. De groote meerderheid zoret
er daarom een dag of awk f
liefst op den vrijen dag, voor om W 1°^
lijk kaartje te bemachtigen koste-
Zonder kaartje komt men 'hei station niet
binnen en later evenmin den trein. Aan elk
portier staat een conducteur, meestal een
vrouw, die nauwkeurig controleert. Is haar
wagen vol, dan helpt er geen bidden of smee-
ken aan: de reiziger blijft staan. Een kaartje
geeft geen waarborg, dat de reis onder alle
omstandigheden doorgaat. Vandaar dat er bij
elk portier een geweldig gedrang is. (blz. 27).
Van het Noorden naar de Krim liep vroe
ger via Alexandrowsk 's morgens een boe-
meltrein en 's avonds een sneltrein. Het
verkeer is sindsdien verdrievoudigd. Daar
om loopen er 's morgens vroeg vijf boemel-
treinen achter elkaar en 's avonds van 20.20
tot 22.30 vier sneltreinen! (blz. 63).
Omtrent de „Maxim Gorki" een per
sonentrein uit goederenwagens saamgesteld
kan men op blz. 33 een menigte stich
tende bijzonderheden vernemen: „Tien
tallen lijven en hoofden op de daken, ge
zichten voor de open gaten, drie verdiepin
gen gezichten voor de open deuren, waar
uit een onbeschrijflijk lawaai klinkt, van
krjjschende vrouwen en ruziestemmen van
mannen: de „Maxim Gorki" rijdt."
Zoo zijn de toestanden op de Russische
spoorwegen. En met den post- en telegraaf
dienst is het nauwelijks beter gesteld. Een
gewoon telegram komt niet aan, omdat
dringende telegrammen voorgaan. Maar
deze worden op hun beurt achtergesteld bij
militaire telegrammen, regeeringstelegram-
men, diensttelegrammen en oogsttelegram-
men.
Resultaat: een dringend telegram bereikt
de plaats van bestemming niet na verloop
van twee of drie uren, maar van twee of
drie dagen. De haastige reiziger, die zijn
komst dringend heeft geseind naar 't hotel
zijner keuze, ervaart telkens weer, dat het
telegram nog onderweg is, als hij zelf reeds
goed en wel is gearriveerd.
Conclusie: „Sint Bureaucratius is altijd te
laat, altijd omslachtig en altijd pretentieus.
Omdat het Secretariaat der C. P. in Rus
land heerscht, kan de telegraafdienst voor
particulieren gevoegelijk buiten gebruik
borden gesteld." (blz. 152).
En de post is even onbetrouwbaar:
•Voorshands kan men de post dus niets I
toevertrouwen. Men heeft mij verzekerd,
dat een redelijke kans op bezorging van
brieven alleen dan bestaat, wanneer „aan-
geteekend" verzonden wordt. Sinds stuur
ik mijn brieven aangeteekend en hoop er
het beste van." (blz. 151).
Bovendien wordt het publiek herhaalde
lijk afgezet door beambten, die zich niet
aan het tarief storen en het teveel gevor
derde kalmweg in hun zak steken, (blz. 207)
„Zij die van het „socialisme-nu" droo-
men, zoo besluit de schrijver op blz. 206,
zullen goed doen onbevangen van de Rus
sische werkelijkheid kennis te nemen
Ziedaar het laatste woord in het tragisch
conflict tusschen leer en leven bij dezen
beginsel-vasten aanhanger der S. D. A. P.
Ondanks de harde werkelijkheid, die zich
onafwijsbaar aan hem opdringt, mag en wi!
hij niet ronduit erkennen, dat de proef met
de collectivisatie in Rusland jammerlijk is
mislukt. En toch is het failliet der „Plan
wirtschaft" zoo volkomen, dat zelfs de
openbare diensten, die in alle beschaafde
landen zonder noemenswaardige stoornis
werken, bij de Sovjets reddeloos in de war
zijn en hopeloos tekort schieten.
Geen wonder, dat het vijfjarenplan ook
op industrieel én agrarisch terrein in een
onontwarbaren chaos verloopt, en dat de
productie zich over heel de linie in dalende
richting beweegt.
„Overal in Rusland", zegt de schrijver op
blz. 128, „is te zien dat de bourgeoisie, het
privaat bezit, het particulier initiatief vol
maakt overbodig zijn in het bedrijfsleven.-"
Maar op grond van zijn eigen gegevens,
zooals wij ze hier beknopt hebben samen
gevat, voelen wij ons ten volle gerechtigd
tot de uitspraak: overal in Rusland is waar
te nemen, dat de „Planwirtschaft op een
volslagen bankroet uitloopt, en dat de alom
tegenwoordige staatsbemoeiing met nood,
honger en ellende zonder weerga gepaard
gaat.
Dit is de les die de practijk ons leert: de
theorie geven wij den schrijver gaarne ca
deau.
Mr. L. S.
In een polemiekje uit „De Avondpost"
viel dezer dagen op, dat wij het voor een
„nationale" radio-uitzending niet verder
brachten dan hetgeen „ontspannend, leer
zaam of nuttig" mocht geacht worden.
Het Alg. Handelsblad doet nu zijn best
aan het begrip „algemeen" of „nationaal"
wat meer inhoud te geven door in plaats
van de negatieve de positieve „neutraliteit"
voor de staan. In dezer voege:
Algemeen is wat de Nederlandsche natie
betreft die natie zooals zij in haar een
heid van tegendeelen bestaat, in al haar ver-
scheidenheid die desondanks een historisch
gegroeide gebondenheid niet beeft belet. Wij
nemen steeds die nationale werkelijkheid tot
uitgangspunt.
Een algemeene radio-omroep zal de natio
nale verscheidenheden erkennen en eerbiedi
gen. Hij zal er aandacht aan kunnen wijden
als uitingen van levensinzicht en cultuur,
maar zonder doelbewust partij te kiezen voor
de eene groep tegen of boven de ander, zon
der proselieten te willen maken voor één be
paalde richting. In dat opzicht zal hij ten
aanzien van nationale strijdvragen op poli-
bek gebied, en ten opzichte van confessio
neele propaganda een neutraal standpunt in-
"fjben. Dit behoeft geen angstvallige verzwij-
y «0 van zulke quaesties in te houden, maar
-J, °nthouding van party kiezen of eenzii-
VKUnnen het niet helpen dat men veel
van aeze opvatting van eerbiediging van an
dersmans overtuiging en van de vrije opvat
tingen naast elkander, terugvindt in de libe
rale gedachte. Maar het ware een averecht-
sche methode om uit dien hoofde nu den al-
gemeenen omroep Per se tot een liberale te
willen stempelen, jn den „giuieken zin van
dit begrip. Ten opzichte van de liberalen als
staatkundige, maatschappelijke en politieke
formatie moet de algemeene omroep even
neutraal staan als tegenover de socialisten,
katholieken, anti"revo]utionairen enz. Geen
liberale propaganda, evenmin als roode, of
roomsche of protestantsche! Al behoeft dit
dan natuurlijk niet te bet'eekenen een kin
derachtige ontkenning van feiten, of struisvo
gelpolitiek.
Men kan over de dingen praten op ver
schillende manieren: als passief objectief
waarnemer, als actief Wetenschappelijk on
derzoeker, of als geloovige in de volmaakt
heid van een bepaald credo. Voor den alge-
meenen omroep komen de eerste twee metho
des in aanmerking. V00r de sectarische of
confessioneele omroepen is de derde manier
de eenige, evenals voor een politieken om
roep zooals de socialistische, die zich even
eens baseert op een vast geloof aan een be
paalden vorm van toekomstige samenleving-
In dezen gedachtengang kunnen de politie
ke en confessioneele omroepen niet algemeen
z>jn in den zin, dien wij hierboven hebben
uitgestippeld. Zij moeten alles uit een be
paalden gezichtshoek zien en beoordeelen.
Neutraliteit ware voor hen onoprechtheid.
Hun principe verzet zich daartegen.
baarbij wij drieërlei wenschen aan te
teekenen:
le- Dat „onthouding van partij kiezen"
n zeer speciale vfcrm van „partij kiezen"
Wolff seint d.d. gisteren uit Keulen:
Vanmorgen zijn hier onderhandelingen be
gonnen tusschen een Nederlandsche en een
Duitsche delegatie inzake gemeenschappelijke
economische vraagstukken tusschen Nederland
en Duitschland. De Nederlandsche delegatie
stond onder leiding van oud-minister Posthu-
ma.
Allereerst werden hartelijke woorden van
welkom gewisseld tuschen de leden .van het
Nederlandsch Centraal Instituut en van de
Duitsche handelscommissie, benoemd door den
Duitschen rijksbond voor industrie-aangelegen
heden. Daarna werden uitvoerige besprekingen
gevoerd betreffende de handelsrelaties tus
schen Nederland en Duitschland, ten doel heb
bend een verbetering te brengen in de uitwis
seling van goederen tusschen beide landen,
waarbij speciaal de heeren Herle en Henny de
verschillende standpunten uiteenzetten. Tot
genoegen van beide partijen werd daarbij ge
constateerd, dat de sedert weken tusschen den
rijksbond voor industrie-aangelegenheden en
de vertegenwoordigers van het Nederlandsch
Centraal Instituut gevoerde onderhandelingen
tot een zichtbare ontspanning in de situatie
en tot een verbetering in het handelsverkeer
tusschen beide landen gevoerd hebben.
De toebereidselen van deze beide lichamen
schijnen thans voldoende vorderingen gemaakt
te hebben, om de officieele onderhandelingen
tusschen Duitschland en Nederland met groote
kans op succes te kunnen beginnen.
Nader wordt nog gemeld, dat men bij de
besprekingen gisteren is overeengekomen, dat
het Nederlandsch Centraal Instituut tot bevor
dering van het normale goederenverkeer tus
schen Nederland en Duitschland bij den rijks-
bond voor Duitsche industrieaangelegenheden
zal worden beschouwd als het bevoegde orgaan,
dat alle moeilijkheden die zich tot dusver heb
ben voorgedaan en nog zullen voordoen in de
handelsbetrekkingen tusschen beide landen,
met de daartoe aangewezen Duitsche organen
zal bespreken.
„Het Jager-plan momenteel de
eenig mogelijke oplossing.'
In een vergadering van de Nederrijnsche
Kamer van Koophandel DuisburgWesel, heeft,
naar de D. B. Z. meldt, de voorzitter der Kamer,
dr. Welker, mededeelingen gedaan over den
huidigen stand en de vooruitzichten van de
internationale besprekingen over de Rijnvaart.
Spr. zeide daarbij, dat aanneming van 't Jager
plan momenteel de eenig mogelijke oplossing
beteekent, ofschoon bepaalde kringen, welke
in naiiwe relatie staan met de particuliere
schippers afwijzend staan tegenover dat plan.
Daartegenover stelde dr. Welker vast, dat het
juist voor de particuliere schippers slechts
voordeelen biedt.
Morgen zal de studie-commissie wederom
bijeenkomen, terwijl Zaterdag een vergadering
wordt gehouden van de Duitsche' Rijnreederijen.
Allerwaarschijnlijkst zal dan aan de reede-
rijen afzonderlijk alsmede aan de particuliere
schippers worden verzocht hun houding ten
opzichte van het Jagerplan te bepalen.
433435. De Vereenigde legers naderen
het huis van J. links aan den hoek ge
legen. Het is een geduchte strijdmacht, zóó
groot, dat wij haar niet geheel op hef plaat
je hebben kunnen krijgen. Maar let op de
krijgshaftige houding der soldaten! Mister
Bull, die vlak voor Jaap marcheert, ziet er
niet uit als iemand met wien men gekheid
kan maken. Max brandt van strijdlust en
Petronelia en tante Anastasia houden zich
reeds tot den aanval gereed. Êaar daar
roept de opperbevelhebber, Doezelemoezele-
poezeltje uit: „Sapperloot, daar staan ze!"
en tante Anastasia uit een gil en roept:
„Mijn kinderen! Bet en Bert! Mama komt!"
Opschorting van betalingsverplichting
tijdens behandeling van het
verzoekschrift.
Ingediend is een wetsontwerp tot wijziging
van de Crisispachtwet 1932. wijziging
De strekking van het wetsontwerp is twee
ledig. Voorgesteld wordt:
le eene voorziening naar aanleiding van
de uitspraak van den Hoogen Rj-j .1(>
Crisispachtwet 1932 geen betrekking 'heeft od
den tuinbouw; y
2e. verzachting van de bePalin
noemde wet (art. 2, laatste lid) ,,„f
ingediend verzoekschrift om gehot, i e®n J? f
telijke ontheffing van betaUng t? °f
termijn de verplichtong tot betai,„ 660 pa
zoolang op dat verzoekschrift niet -S °psc
Ten aanzien van sub. 2 merkt ^1B
op: Tegen de Crisispachtwet zii„ regeering
bedenkingen geopperd. Het verrnd?1"?011!.11?110,8
gemeen geen aanbeveling om oo„
gekomen wet dadelijk weer te Pas tot Btand
er is één punt, dat zich wel v,rVigen' Doch
voron drinrrf IN.-» 4- J j ©61 StSfk U3.cU*
voren dringt. Dat is de
opschorting van de
°et heeten;
,~e- dat de „neutraliteit" evengoed een
paalden gezichtshoek" vormt als het
c arisnie", m.a.w. even „sectarisch" is;
niet dat de liberale redactie inderdaad
teit" hUStast' wanneer ziJ in deze „neutrali
se vi ars ondanks de liberale gedachte te
meend Met de ve&ekering, dat de „alge-
weren °mroeP °°k de liberale politiek zal
su,st zij haar geweten niet. Liberale
7nn maakt die omroep in elk geval.
nracti=^,°ed het Algemeen Handelsblad
serve-mot steviS liberale kleur bekent.
Nu heeft °a' maar deze voldoet maar matig.
,1™.- de Delco een grondige reparatie on-
metino-en "t 'S thaDS weer in gebruik. Over de
er kosmische stralen wordt advies
gevraagd aan prof. Clay.
anmen™f1,°Zender Fan de expeditie is nu in
sam nwerking gekomen met dien van de Fran-
sche expeditie ln Scoresbysund (het officieele
radiostation in Scoresbysund is blijkens een
mededeelmg Van Mikkelsen 9 September 1.1.
afgebrand en functionneert dus niet). Binnen
kort beginnen de Hollandsche zender in Ang-
magssalik en de Fransche zender in Scores
bysund proeven over sterkte-metingen. Het
poolijs is nu voor de kust.
verplichting tot betaling, gedur»A
behandeling van het verzoekschrfft n g
verzoekschrift in te dienen verkJ ^,°°r ee°
ter een moratorium, dat germ, pa
duren, zonder dat hij zelfs renf1611!. k&n
vergoeden over het bedrag, dat hlj kSens
uitspraak der kamer voor cri«ia„ Kracntens
hebben te voldoen. Dit gaat 'tePachtzaken zal
dere voorziening te dezen a T- ET
boden. dringend ge-
Het ontwerp komt niet terug
sel van de opschortende kracht ri
gever heeft aanvaard. Doch wél brengt Tet
eenige correctie aan. Die coreo f nel
tweeërlei aard. c°nectie is van
In de eerste plaats, wordt voorgesteld dat
de kantonrechter, als zijne onderen™
om tusschen partijen eene miniieitik(?n POg!ng
.lng s..!t ln hoeverre de bet,i|ng„"cht "f
blijve opgeschort gedurende de verdere al
deling der zaak. rdere behan"
In de tweede plaats is er geen reden den
verpachter blijvend te belasten met het nadee"
dat hij zelfs de verminderde pachtsom lngi
volge de wet geruimen tenr later ontvangt dan
de betaling volgens de pachtovereenkomst had
moeten geschieden. Hij zal zich, ingevolge de
wet, met een lagere pacht dan de overeen-
gekomene tevreden moeten stellen, doch het
nadeel bovendien, dat hij deze pacht later ont
vangt worde zooveel mogelijk weggenomen
door hem aanspraak te geven op eene rente
over de lagere pachtsom, berekend naar 5 pet
'sjaars, over den tijd, dat de verplichting tot
betaling ingevolge de wet is opgeschort ge
weest. Tegenover den pachter is deze rente
vergoeding niet onbillijk, daar deze het voor
deel van de latere betaling heeft genoten.
Nieuwe directeur.
Bij Koninklijk besluit is, met ingang van 1
April 1933, op zijn verzoek, eervol ontslag ver
leend aan mr. J. H. C. Busing, als directeur van
de Rijkspostspaarbank, onder dankbetuiging
voor de door hem den Lande bewezen diensten,
en is, met ingang van 1 April 1933, mr. A. G.
G. Tydeman benoemd tot directeur van die
instelling.
Alles bij elkaar, de critiek in en buiten de
stukken meegerekend, is de behandeling van
de Postbegrooting ons hard meegevallen. Mis
schien omdat zij zoo gauw voor een nacht
zitting althans was afgeloopen? Of omdat
zij een beeld geeft van een bedrijf, dat tenminste
nog van winst durft spreken al wordt deze nu
dan ook 2 mlllioen lager geraamd. In elk
geval er is niet zóó hard van leer getrokken
als men uit de schriftelijke gedachtenwisseling
misschien had opgemaakt.
Wel hebben een reeks afgevaardigden, te be
ginnen met den heer Ch. v. d. Bilt geklaagd
over de te slechte positie, vooral van het lager
personeel. En wel heeft met name de heer
Schaepman opnieuw klachten geuit over te
weinige en té trage bestellingen, in het bijzon
der van dagbladen, een feit, waarmee de heer
Damme en zijn assistenten geducht rekening
zullen hebben te houden, willen zij op den duur
geen zeer groote klandizie verliezen. En ten
slotte is er wederom geklaagd over de wel heel
dure postvluchten.
Maar hiertegenover stonden weer andere af
gevaardigden, die ook op goede zijden wezen en
de Minister zelf, dié herinnerde aan de invoering
van de vrachtposttreinen, de uitbreiding van
het auto-vervoer en de automatiseering van de
telefoon. Met de bedrijfsleiding van de P.T.T.
moet men instemmen, dat er alles op gezet
wordt, om herhaling der spoormisère met haar
gruwelijke tekorten te voorkomen. De heer Ch.
v. d. Bilt zei dat de Minister niet alles moest
offeren om tot een sluitende begrooting te ko
men, maar hoezeer wij ook het sympathieke
pleidooi van dezen katholieken afgevaardigde
voor het personeel tot op zekere hoogte kunnen
waardeeren, men moet erkennen, dat de po
sitie van het personeel zonder den minsten
'wijfel nog grooter gevaar loopt als P.T.T. met
tekorten gaat werken. In hoeverre naar een
lager vlak moet worden gestabiliseerd is een
kwestie, welke directeur-generaal Damme' wel
evenmin als wij zal kunnen beantwoorden. Per
s'ot van rekening kan niemand precies profe-
teeren. Maar indien waar is, wat de meesten
Vennoeden, dat de laagconjunctuur voorloopig
aanhouden, moet een bedrijf, dat zoo midden
in bet economisch leven staat als P.T.T. inder
daad buitengewoon voorzichtig manoeuvreeren.
Dat de Minister deze prudentie dekt, kan men
kem moeilijk euvel duiden. Enkele concessies
'h 't belang van het personeel, zoo betreffende
rijwielvergoeding, nachtdienst, plattelandskan
toorhouders, bevordëringsmogelijkheld, zijn toe
gezegd of althans ter overweging in minis
terieel petto gehouden.
Een bron van niet te versmaden inkomsten
zag de commissie-Weiter, in welke ook de heer
Damme zitting had, in de telefoonbedrijven der
drie groote Hollandsche gemeenten. Vanzelf-
sprekend is dit niet zóó gezegd, maar men mag
het gerust denken, nu P.T.T. ernstige
aanstalten tot naasting maakt. Zeker worden
er ook technische redenen opgegeven en de des
kundige prof. v. d. Bilt heeft daar hijzonder den
nadruk op gelegd, maar mr. de Wilde, oiA-
wethouder der Haagsche bedrijven, bekeek de
zaak maar direct van den financieelen kant. De
anti-rev. spreker zou zich tegen een eventueele
naasting „met hand en tand" verzetten, daar hij
er heelemaal geen voordeel in zag voor de be
treffende Inwoners. In tegenstelling met de be
weringen in het rapport-Weiter, wees mr. de
Wilde er op, dat zoowel minister de Marez
Oyens In 1902 als Regout in 1913 en König in
1920 tegen staatsexploitatie waren van de ge
meente-telefoons, die ongeveer de helft der toe
stellen hebben en de baten eruit moeilijk kun
nen missen, zooals het rijk de kosten der naas
ting moeilijk zal vinden en vooral zwarigheid
zal hebben om de gaten te stoppen, welke de
gemeentelijke budgets van Amsterdam, Rotter
dam en Den Haag zonder de- telefoonwinsten
zullen vertoonen. Dat het rijk de naasting zeker
niet uit fiscaal-monopolistisch oogpunt zou
mogen doen, beklemtoonde mr. Oud en beriep
zich daarvoor terecht op prof. Aalberse's re
cent bezwaar tegen monopolies van dezen aard.
De Minister is wel zoo wijs geweest over de
financieele zijde der zaak te zwijgen. Mr. Rey-
mer beriep zich evenals prof. v. d. Bilt op de
technische noodzakelijkheid, die de stedelijke
enclaves in het rijksnetniet gedoogt. Lang
zaamaan heeft het Rijk de vroeger verleende
concessies van G5 op 3 teruggebracht. M°t de
verandering der techniek en het domineerend
karakter der intercommunale gesprekken, is
P.T.T. gaan hechten aan het bezit der groote
stadsnetten. Daarom zijn sinds 1919 nog slechts
concessies voor één jaar verleend (vroeger
voor 25 jaar) en de Minister schijnt van mee-
ning, dat de overneming over vijf jaar haar be
slag zal hebben gekregen. Of de overneming
dan niet, evenals in 1919 zal afsluiten* op de
personeels- en taxatie-kwestie, is intusschen
nog een heele vraag. Zonder verweer zullen
de steden in de Hollanden zich hun telefoon
bedrijven wel niet laten ontnemen, zooals dui
delijk nit mr. de Wilde's opmerkingen is ge
bleken.
De kwestie van Dinsdagavond was vanzelfspre
kend weer de radio. Terecht heeft mr. Frans
Teulings in zijn scherp geformuleerde rede
direct onderscheid gemaakt tusschen ons om
roepsysteem als zoodanig en de kwestie van
de politiek in de radio. De „Avro"-kampioenen
Boon en Oud willen het heele systeem, ge
bouwd op het zendtijdbesluit van 15 Mei 1930,
liefst zoo gauw mogelijk zien afgebroken. Maar
daarvan komt niets. Minister Reymer Is op dit
punt tot geen concessie bereid en hij kan er
gerust op zijn, dat geejj, Minister na hem daar»
aan ooit zal beginnen, gezien het feit, dat er
nooit een meerderheid voor zal zijn te vinden
in de Kamer. En in dit verband willen wij wel
even zeggen, dat de klagers over uitstel in 't
nemen van beslissingen in zake radio-kwesties,
niet moeten vergeten, dat de kwestie, n.i. de
zendtijdverdeeling door Minister Reymer is
opgelost. Ook wie deze bewindsman op ander
terrein aarzeling verwijt niet steeds ten on
rechte, maar toch ook weer niet altijd heel bil
lijk als men met alle omstandigheden rekening
houdt zal dit feit moeten erkennen en dat
is njet zoo weinig. Want het heeft, zooals mr.
Teulings terecht uiteenzette ons land een
omroepstelsel gegeven, dat zijn gebreken moge
hebben als ieder ander stelsel, :maar dat ook
buitengewone voordeelen biedt, omdat het zich
zoo aansluit aan onzen specifiek-Nederland-
schen aard en in 't buitenland ook bewonde
raars heeft.
Daarnaast staat dan de kwestie van de po
litiek in de radio, welke een acuut karakter
kreeg door de wijze, waarop de „Vara" haar
uitzendingen zoo sterk voor partij-politiek ge
bruikt of liever misbruikt, dat van alle kanten
bezwaren worden gevoeld. Prof. Slotemaker
had al een motie klaar en de heer Boon wilde
weer een initiatiefwet op stapel zetten.
Dat is allemaal niet noodig, want de Minis
ter zal probeeren, des noods dbor wetswijzi
ging, op dit punt tevredenheid te scheppen.
Of dat zoo vlot zal gaan, betwijfelen we sterk.
Want, zooals mr. Teulings, die van vulgaire
politieke propaganda ook niets moest hebben
terecht betoogde, en zooals ir. Bongaerts verle
den jaar reeds gezegd heeft, het zal niet zoo
gemakkelijk te omschrijven zijn, wat „politiek"
is. Prof. Slotemaker wijst wel op de Indische
regeling (naar onze meening ook geen ideaal
en overigens moeilijk te vergelijken met onzen
toestand) maar een feit is, dat deze wel de
politiek verbiedt, maar ons evengoed een defi
nitie onthoudt, wat politiek is. In dit verband
zouden wij wel eens willen weten, hoe de com
missie, welke voor Indië nog benoemd moet
worden, er wel zal uitzien. Dat de heeren ob
jectief zullen moeten zijn, is duidelijk, maar
de vraag is, welk criterium weer zal worden
aangelegd om deze objectiviteit te toetsen.
Mede in 't belang van een goede ontwikke
ling der radio, ware het zeker gewenscht de
Kleppejpnannia uit den aether te weren: zij
heeft niets te maken met een wereldbeschou
wing. En alleen op wereldbeschouwingen, niet
op politieke scheidslijnen, heeft Minister Rey
mer zijn zendtijdbesluit, gebaseerd. Dat dit laat
ste zou zijn overtreden door de beslissing om de
laatste roode betooging niet uit te zenden, wil
er bij ons niet in. Wij zouden haar zelfs hebben
durven verdedigen, al ware zij (wat niet het
geval is) in strijd met de letter van het zend
tijdbesluit. Hier geldt het: ,4e letter doodt,
maar de geest maakt levend" en naar onze
meening schoot het gezag tekort in zijn plicht
indien het in de meest moeilijke omstandig
heden er positief toe mee zou werken agitatie
te laten verwekken tegen maatregelen, welke
zij in het waarachtig algemeen belang acht.
Hoe veeleischend een fractie in de Kamer
kan zijn, ook al is zij ongeveer vier maal zoo
klein als de katholieke, heeft de Vriiheidsbond-
sche groep gistermiddag bewezen. Zij had bij
monde van mr. Boon stemming gevraagd over
de postbegrooting, speciaal vanwege het radio-
beleid van minister Reymer, en stemde met
de anti-papisten en de heer Floris Vos tegen
de begrooting, die met 61 tegen 16 stemmen
werd aangenomen.
De vrijzinnig-democraten moesten wel aan
de manoeuvre meedoen, want zij weten, hoe
het juist de Vrijheidsbond is, die onder de
kiesgerechtigde „Avro"-duiven schiet. Wij von
den dit tegenstemmen nog al kras, daar de
minister immers de toezegging had gedaan,
dat hij tegemoet wilde komen aan de klach
ten over te eenzijdige partij-politieke propa
ganda door één omroep. De Minister moet
maar niet denken, dat hij den heer Boon c.s.
ooit tevreden zal stellen, als zijn zendtijdbe
sluit niet is opgeheven. Veel beter lijkt ons.
dat de bewindsman tracht zich te verstaan
met de „Vara". Want zou dit niet lukken, dan
zou het wel eens kunnen gebeuren, dat de
volgende postbegrootingen net zoo grondig ver
giftigd worden als die van de weermacht. Daa,
stemt de S.D.A.P. altijd tegen. Hetzelfde kan
men bij de postbegrooting verwachten als geen
overeenstemming wordt bereikt met de „Vara"
De soc.-dem. fractie heeft dezen keer nog vóór
gestemd en dit beteekende iets, als men
aan 8 November denkt maar men zal wel
begrijpen, dat zij niet zal wijken voor de libe
rale fractie. Wat deze, geheel in strijd met het
hoog geroemde liberale beginsel wil, is dui
delijk. De niet eenvoudige kwestie,-welke nu
aan de orde komt, zal veel stuurmanskunst
vereischen ter rechterzijde, want het is on
loochenbaar, dat men zich op buitengewoon
glas ijs gaat begeven, wanneer de Staat op
een hem zoo volkomen vreemd terrein als de
radio, positief gaat meedeelen wat wel en wat
niet uitgezonden mag worden buiten de gewone
grondwettelijke normen om. Aan de vrijheid
tornen in een Staat als de onze, ls een zaak,
welke ernstiger kanten heeft dan de Vrijheids
bond schijnt te vermoeden en wij willen deze
overweging niet voor ons houden, nu het gaat
tegen een partij, welks politieke radio-activi-
teit wij allerminst kunnen bewonderen, maar
die dat.moet men maar niet vergeten
over „politiek" heel anders denkt dan wij.
Daarom gelooven wij, dat wetswijziging hier
minder zal haten dan een ernstig beroep op
de „Vara" om niet ons heele omroepstelsel in
gevaar te brengen door het uitzenden van %tof,
waartegen redelijkerwijze van alle kanten
bezwaren moeten worden gemaakt. Dat de
Vrijheidsbond uit deze zaak weer evengoed een
politiek slaatje wil slaan als uit de winkel
sluitingswet, staat voor ons vast. Zij offert nu
de winkeliers aan haar politiek op, daar zij
practisch met haar initiatiefvoorstel, dat geen
schijn van kans heeft, den weg blokkeert voor
den minister van Economische Zaken en Ar
beid.
Uiteraard kan men geen lyrische beschou
wingen verwachten van minister Ruys, die de
schrikbarende werkloosheid zooveel mogelijk
moet bekampen. Alle gevolgen opheffen van
een geesel, die ruim driehonderdduizend men-
schen rechtstreeks treft de huisgenooten
van werkloozen niet meegerekend kan deze
minister niet en kan ook geen enkel minister
in geen enkel land. Op z'n minst twee millioen
gulden per meek besteedt alleen het Rijk al
aan rechtstreeksche verlichting der werkloos
heid. De werkloosheidszorg is een aparte de
partementale tak van dienst geworden en da
minister zint nog steeds op reorganisatie van
dien dienst, waarhij zooveel mogelijk locale,
provinciale en andere instanties zullen worden
ingeschakeld om tot meer concentratie en zoo
tot nog intensievere bestrijding te komen.
Groote objecten voor werkverruiming en
werkverschaffing men denke aan de brug
gen houdt de minister in het oog; daar
naast wordt nog aan verbetering van steun-
tarieven op het platteland gedacht, alsmeda
aan een kindertoeslag over het geheele Rijk,
zooals Brabant en Limburg dien nu kennen,
aan een extra-toeslag met Kerstmis, aan niet
meer inhouding van uitkeeringen krachtens
sociale wetten, aan verlaging van den leef
tijdsgrens voor steun aan zelfstandige, werk-
looze v«Duwen, welke grens van 35 op 25
wordt terug gebracht.
Wie eerlijk den toestand nagaat, mag deze
concessies niet onbeteekenend noemen. Zeker
zou zakgeld aan werklooze cursisten heel aar
dig zijn, maar nog beter lijkt ons toch, dat men
zorgt de cursussen voor de jonge werkloozen
in stand te houden. Waar rekening wordt ge
houden met het inwonend kindertal bij de
steun verleen ing, daar begrijpen wij, dat Minis
ter e» Kamer de. mptie der S.D.A.P. verwierpen
om tot algemeene steun van inwonende
meerderjarige kinderen over te gaan. Zelfs
degene, die het zou wagen aan zooiets te be
ginnen in de meening misbruik geheel te kun
nen voorkomen, zal moeilijk kunnen bewij
zen, dat zulk een steunregeling financieel lang
ware vol te houden.
Er zijn immers nog meer zaken dan werk
verschaffing en steunverleening. Zijn er niet
de werkloosheidskassen, waarvoor de heeren
Amelink en Kuiper in hot krijt traden en die
de hooge'crisistoelagen moeten hebben, willen
ze niet ten gronde gaan? En men bedenke,
dat dit dan zou beteekenen het verdwijnen van
een instituut, waar de werkende arbeiders
hard voor hebben geofferd en alleen over 1932
de niet geringe som van 8 milioen aan span-
deerden.
De Minister toonde zich bereid het mogelijke
te doen, speciaal voor de landarbeiders, en dr.
v. d. Tempel, die gisteren voor het eerst weer
sprak na langdurige ziekte feit, waarmee
dr. Kortenhorst hem hoofsch geluk wenschte
heeft van den premier de toezegging gekre
gen, dat de wettelijke regeling van de werk
loosheidsverzekering, waarvoor hij met Kui
per en wijlen mgr. Nolens zoo hardnekkig ge
pleit heeft, nu zal worden aangepakt Binnen-
landsche Zaken zal een vóór-ontwerp gereed
maken voor den Hoogen Raad van Arbeid. Ia
welken geest dit ontwerp zal moeten zijn, wil
len de werkgevers het aannemelijk achten,
heeft mr. Kortenhorst duidelijk uiteengezet,
toen hij zei, dat de wet zou moeten worden
geconstrueerd als de ziektewet en dat men
haar alleen moest zien in het licht van nor
male tijden. Zij zou vanzelfsprekend ook niet
voldoen in een economische stormperiode als
wij nu doormaken.
Weinig leden zijn alleen met toezegging van
wetsontwerpen tevreden. Want mevr. de Vries
vraagt meer geld voor de volksgezondheid en
o, rem incredibilem! ook de liberale dr.
Vos kwam niet alleen met enkele desiderata,
maar zelfs met een motie om een kleine vier
duizend gulden te handhaven voor de malaria
bestrijding in N. Holland. Het is den arts
te vergeven, maar laat de liberalen dan op
houden als de bezuinigers bij uitstek te para
deeren. Weliswaar kwamen de heeren Maenen
en Kampschöer niet met moties dat zijn
specialité's van linkschen huize maar meer
voorschotten voor den woningbouw en verla
ging van den rentevoet, vroegen zij wel. Deze
laatste wensch van den Limburgschen afge
vaardigde zal de Regeering niet zoo makkelijk
kunnen afwijzen. Want men moet niet verge
ten, dat een verlaging van den rentevoet van
5 pet. tot 4 y, pet. een huurverlaging ten ge
volge heeft van 2y2 pet. Dat is evenveel als
het gevolg van de 9 pet. loonsverlaging, die de
Regeering na veel pourparlers in de bouw
vakken heeft los gekregen. Het gekke is ech
ter, dat het goede effect van deze loonsverla
ging ten bate der huurders weer is opgeheven
door de renteverhooging van yK pet. En het
huren-probleem is gewichtig in dezen, trots
vele regeeripgsmaatregelen, toch altijd nog
deflatie-tijd. Zeker schijnt rente-verlaging min
der gevaarlijk dan zeer sterke huizenbouw,
waarop mr. v. d. Bergh aandringt. Want wel
is 't waar, dat met veel nieuwbouw de huren
zullen dalen, maar als dit laatste in te snel
tempo gaat, roept men weer andere gevaren
op.
Nademaal de Minister bij brief van 30 Nov.
aan de Kamer heeft te kennen gegeven nog-
geen mededeelingen te kunnen doen over de
vermindering van uitgaven in verband met de
Warenwet en daarbij beloofde tot geen vermin
dering te zullen overgaan dan na de Kamer
te hebben gehoord, is deze veel omstreden aan
gelegenheid nog niet besproken.
I
Wansmaak te genezen door
wansmaak.
Reuter seint uit Boedapest.
Om het onderscheid tusschen prulartikelen
en producten van ware kunst ook voor breeders
lagen der bevolking aantoonbaar te maken en
om bij het publiek meer zin voor goeden smaak
aan te kweeken, wordt hier op het oogenbllk
een „tentoonstelling van smakelooze voorwar»
pen" gefi^uden. j
