|J
4
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
„ADRESSEN
Stuyvenberg's Triplex
STADSNIEUWS
„MUSIS SACRUM"
5K«fe JA AFGANG
DONDERDAG 19 JANUARI 1933
No. 16545
BUREAU KOEMARKT 4, SCHIEDAM
TELEFOON INTERCOMM. No. 68085
HUISHOUD- EN INDUSTRIE
SCHOOL VOOR SCHIEDAM EN
OMSTREKEN
KETHEL
BODEGRAVEN
BOSKOOP
BERGAMBACHT
NUTEER1NG MOUTWIJN EN
SPIRITUS
EEN DRUKKERSLIJST
DIT NUMMER BESTAAT UIT
DRIE BLADEN.
NIEUWERKERK A. D. IJSSEL.
REEUWIJK
"in
WADDINXVEEN
De ABONNEMENTSPRIJS van de NIEUWE
SCHIEDAMSCHE COURANT bedraagt, franco
by vooruitbetaling
Per drie maanden 3.25; per maand 1.10;
per week 25 cents.
BU bezorging franco per post bedraagt de
abonnementsprys per drie maanden 3.75, by
vooruitbetaling.
LOSSE EXEMPLAREN zün steeds aan ons
bureau Koemarkt 4 verkrygbaar A 5 cents
per stuk.
POSTCHEQUE- en GIRODIENST No. 81440.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURAN
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt
Voor 16 regels ƒ1.55 elke regel meer 25 ets.
By contract aanzienlüke reductie.
Geen prysverhooging voor den Zaterdagavond.
Reclames tusschen den tekst dubbel adv.tarief.
Liefdadigheidsadv. half tarief. Voor Liefdadig-
heidsadv. worden geen contracten afgesloten.
Kabouter-advertenties: 5 regels 0.50; 10
regels 1.—, 15 regels 1.50, by vooruit
betaling. Porto voor opzending van brieven
gelieve men by te voegen.
Gratis-Ongevallenverzekering: 500.bij overlijden door een ongeval; 500.bij verlies van beide handen, voeten of oogen; 250.bij verlies van één hand, één voet of één oog, ƒ150- b'j teilies tan 'j
een wijsvinger; ƒ50.bij verlies van twee voorste ledematen alle vingers van een hand; 25.bij verlies van eiken anderen vinger. De Verzekering loopt op de voorwaarden als eenmaal per m c
SANCTA LIDUINA
Op de gisteren gehouden bijeenkomst vam
de Redactie van „Sanota Liduina" werd de
tneüedeeling gedaan, dat de aanvraag tot den
H. Vder om de H. Lidnina te e teil en als patro
nes voor alle lijdenden en om de a.s. feestdag
door de geheel® wereld te laten vieren, ver
zonden is met 600 adhaesie-betuigingen van
Bisschoppen ovea* de geheeie -wereld, hetgeen
een zeer groot aantal is. De aanvrage voor
bedevaarten in de novene-week stijgt voort
durend.
Op den Woensdag in de novene-week, den
26 April, zal Zijne Hoogw. Exc. Monseigneur
J. D. J. Aengenent met de Haariemsche
prooessde naar Schiedam komen en zelf pon-
til] ceeren. Tevens zal de Bisschop iin overwe
ging nemen om bij de opening der noveen,
wanneer de katholieke verkenners uit het ge-
Iheede land, ter bedevaart zuilen komen, aan
wezig te zijn.
Dit etaait echter niet vast en wanneer
eventueel de Bisschop op «lien datum «ko
men zal, dan zal Zijn Hoogw. Exc. niet zoo
als gemeld op den 26 April pontlficeeren, daoh
alleen de opening bijwonen.
JUBILEUM AMBACHTSSCHOOL VOOR
SCHIEDAM EN OMSTREKEN
Binnenkomt zal het 25 jaar geleden zijn, dat
de Ambachtsschool voor Sahiediam en Om-
streken werd gesticht. Dit feit wil men niet
ongemerkt laten voorbijgaan.
Daar het bekend was, dat een blijk van er
kentelijkheid en waa.rdeenj mg van de zijde van
de oud-leerlingen door het bestuur op hoogen
prijs zou worden gesteld, heeft zich, mede
op initiatief van den heeT J. Dinkelaar den
wethouder van onderwijs een commissie ge
vormd met het doel, geiden te verzamelen
teneinde aan het bestuur een geschenk te
overhandigen.
Het comité zou het zeer op prijs stellen,
wanneer oud-leerlingen van de Ambachtsschool
die met het doel sympathiseeren, hun adies
aan het comité bekend zonden willen maken.
Secretaris is de heer W. Bergijk, Hoogstraat
196, tel. 68413, penningmeester is de heer
Tempelaars, Jan Vermeerstraat 36.
(Vervolg)
Na de rede van den voorzitter van het be
stuur van de Huishond- en Industrieschool
voor Schiedam en Omstreken, den heer S.'
Hijman, gistermiddag uitgesproken onder
groote belangstelling en in tegenwoordigheid
van vele autoriteiten ter gelegenheid van het
in gebruik nemen van de uitbreiding en moder-
niseering van de school, welke rede wij nog
in ons blad van gisteren konden afdrukken,
verkreeg de vertegenwoordiger van den Min.
van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, de
inepecteur-generaal ir. Hofstede het woord.
Spr. meende, dat er stellig reden tot vreugde
in Schiedam is. De wenseh, reeds jaren ge
koesterd, naar een verbetering en verru'ming
van de huisvesting van de Huishoud- en In
dustrieschool is thans werkelijkheid gewor
den. De bloei van de school heeft het mogelijk
gemaakt, dat de Minister van Onderwijs, Kun
sten en Wetenschappen ondanks de ongucst
dezer tijdsomstandigheden, toch zijn medewer
king kon verleenen aan de tot stand korcing
van deze verbetering. Deze Huishoud- en In
dustrieschool mag zich in een goeden roep
verheugen, zoowel wat betreft het gehalte van
het onderwijs, den goeden geest, welke in de
school heerscht, de verstandhouding en samen
werking tusschen het bestuur, directrice en
Leerkrachten, de samenwerking met de in
spectie van het nijverheidsonderwijis, als ook
wat betreft het economisch beheer der schooi.
Dit alles strekt tot eer van het bestuur, dat
met onbaatzuchtige toewijding steeds de be-
Bij of krachtens wetten of verordeningen
voorgeschreven en andere officiëele
af en aankondigingen van het
Gemeentebestuur
HERPLAATSING WEGENS MISSTELLING
DAM41
is 't Goedkoopste en 't beste
GESLIPT
Gistermiddag is de motorrijder N. van der
A. uit Rotterdam in de Burgemeester Knap-,
porti aan gevallen, doordat hij tegenover de
Jan van Avennesstraat tegen een riooldekeel,
welke iets hooger ligt dan ihet wegdek, reed,
waardoor hij de macht over zijn stuur verloor.
Hij klaagde over pijn in schouders en armen.
Het motorrijwiel werd ernstig beschadigd. Van
der A. heeft zich per autobus naar zijn wo
ning te Rotterdam begeven, waar hij zlah on
der dok tere behandeling moest stelle®.
De wielrijder L. v. d. S., uit de Putters-
boekschestraat reed gisterenmiddag in de
Lange Nieuwstraat tegen een boom, kwam met
zijn rijwiel terecht in de Plantagesloot, zakte
door het ijs en werd spoedig op den kant ge
haald. Hij moest met een nat pak naar huis.
MUNTGASMETER GELICHT
In de woning va® H. van V. aan den Noord-
vestsingel is het slot van de muntgasmeter
verbroken. 180 gaspenningen worde® vermist.
DIEFSTAL
Ten nadeele van P. S. uit Rottendam is
gisteravond in de Lange Nieuwstraat van een
vrachtwagen 'n zakje met 8 kg. anthraciet ge
stolen.
J. B. uit de West Frankenlandsehestraat
deed bij de politie aangifte va® diefstal van
een rijwielplaatje van zijn fiete, welke hij in
de Pabristraat voor een pan-d geplaatst had.
Alle soorten
hu'svlijtar
106S li
CONCERT- EN FEESTGEBOUW
lANGt HAVEN 115 - TELEFOON 68883
SCHIEDAM
Reel. 10239S 7
WIEL AFGELOOPEN
Gisteravond liep in de Burgemeester Knap
pert! aa® een wieil van ee® woonwagen toebe-
boorende aan J. G. B. uit het woonwagenkamp,
alhtw. Persoonlijke ongelukken deden zich niet
voor.
AANRIJDING
Gisteren had op de West vest een aanrijding
plaats tusschen den wielrijder D. B. van hier
en een Vlaar(i-ing3cjle autobus. Het rijwiel werd
yern, e Procesverbaal werd opgemaakt.
ONEENIGHEID
Gisteren werd hmp van utle in^roe-
P*n ,R' M; "it de van Leeuwen,hoeck-
straat Hu wilde z«n 20-jarigen zoon uit zijn
woning zetten. De jongen had zijn moeder 'n
warme beker o ie in het gelaat geworpen
en verder het huisraad stuk geslagen. Toen de
politie arriveerde, was de jongen reeds ver
trokken.
DE GLADHEID
Op den hoek Burg. KnappertiaanNassau-
laan is hedenmorgen een Fordautomobiei uiit
het Westland door den gladheid van den weg
tegen de trottoirband geslipt. Hierdoor bra
ken de spaken van het Linkerachterwiei
N V. Vinik-automobielbedrijf, Ford-Dealer te
Schiedam heeft dezen wagen in reparatie ge.
nomen.
SCHEEPVAART
SCHIEDAM, 17 Januari. Vertrokken Noorsok
m.s. Heina, lediig naar Vlaardlngen.
SCHIEDAM, 18 Jan. Aangekomen: b.b. VI-
grid, met traan, van Antarctic voor N.V.
Schieveem in de Wilhelminahaven; Grieksch
s.s. Annou'a, ledig van Dordrecht om te dok
ken in de Wiltonhaven.
SCHIEDAM, 18 Jna. Vertrokken; Duitsch
m.b. Los Angeles, met stukgoed naar Bre
men.
SCHIEDAM, 19 Jan. Vertrokken; s.s. Sirrah
ledig naar Hamburg; s.s. Tralnferry no. 3,
naar Harwldh.
langen van de school behartigt, maar n.iot
minder van de volijverige directrice, mej. v. d.
Ven aan wie sedert de oprichting de leiding
der school is toevertrouwd en van de leer
krachten, wier voortdurende toewijdende zor
gen en nauwgezette plichtsbetrachting ook in
de uitbreiding en modierniseering een waar
dige belooning mogen vinden.
De school, vervolgt spr., was één der eersten
in den lande, waar men ook voor leerlingen uit
de minder goed gesitueerde kringen c|izer
samenleving huishoud- en industrieonderwijs
is gaan geven. Dit is thans reeds meer da®
32 jaar geleden, ee® bewijs, dat men toenter
tijd te Schiedam een ruimen en vooruitziende®
blik heeft gehad. Deze school is reeds voor
velen een zegen geweest.
Dit vernieuwde, sterk uitgebreide en ge
moderniseerde gebouw, waarmede de bekwame
architect, de heer P. Sanders, alsmede de aan
nemers en onderaannemers alle eer inleggen,
moge ook in de toekomst breede scharen van
jonge meisjes nit Schiedam en Ometreken een
hechte en doelmatige voorbereiding geven voor
het praotische leven, tot heil van gezin en
maatschappij.
Spr. brengt het bestuur, directrice, leenares-
sen, leeraren en het overige personeel de ge-
lukwenschen over met dit heerlijk feit van
Zijne Excellentie dep Minister van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen, die tot zijn leed
wezen verhinderd is hier tegenwoordig te zijn.
Spr. brengt tevens dank aan allen, die tot het
bereiken van het gestelde doel hebben medege
werkt. Moge, zegt spr., onder Gods zegen het
gegeven zijn, ondanks de zware tijden, die ons
wachten, deze school in een staat van voort
durende® en werkelijken bloei te houden, op
dat zij zich blijve kwijten van haar schoone
taak. Moge de school voortgaan, goede grond
slagen te leggen voor de ontwikkeling en de
vakbekwaamheid van haarleerlingen niet al
leen, maar ook te bevorderen haar vorming
tot goede menschen en goede leden van de
maatschappij. 1® opdracht van Zijne Excel
lentie den Minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen verklaart spr. het vernieuwde
schoolgebouw voor geopend.
De lieer H. Stulemeijer, burgemeester van
onze stad, zegt, niet geaarzeld te hebben, de
uitnioodiging tot bijwoning van deze plechtig
heid aan te nemen, omdat hij zich den tolk
wil maken van de Schiedamsche burgerij. Spr.
wil namens de ingezetenen dank zeggen voor
al datgene, wat het bestuur in de afgeloope®.
ruim 32 jaar heeft gedaan voor de school, in
het belang van de leerlingen uit alle rangen en
standen.
Spr. heeft zich wel eens afgevraagd hoe het
komt, dat de Schiedammers zulk een hoogen
leeftijd bereiken en spr. heeft op deze vraag
het antwoord gevonden. Dat komt door de
Huishoud- en Industrieschool, waar de leer
lingen zulk een goede pot leeren koken. De
Schiedammers loopen er ook nooit haveloos
hij, ook al weer door deze school, waar de
leerlingen leeren netjes te naaien.
Spr. ie daarvoor dankbaar en brengt ook den
dank aan oud-bestuursleden en bestuursleden
voor hun belangeloozen arbeid. Spr. hoopt,
dat de school moge groeien en bloeien. Deze
wenseh zegt spr., spruit voort uit egoisme van
spr., want het is het belang van de gemeente,
gezien het groote sociale nut.
Spr. dankt dan den penningmeester, den
heer C. van Hardewijk, die door zijn uitmun
tend bestuur van den Minister de toestemming
en medewerking wist te krijgen, voor deze
uitbreiding en moderniseering.
Tenslotte dankt spr. het bestuur, de direc
trice en de leeraressen voor hun medewerking
Gemeente Schiedam
Vian de 4% pet. geldleening Ao. 1917 zijn
aflosbaar en tegen 1 Februari 1933 betaalbaar
gesteld ten kantore van den Gemeen te-Unt-
vianger, alsmede bij de Incasso-Bank te Am
sterdam de Nos.: 42, 81, 86, 227, 271, 320, 396,
454, "955, 594, 755, 941, 957, 1000, 1024, 1026
1079, 1129, 1140, 1152, 1166, 1286, 1418, 1460,
1514, 1539, 1540, 1551, 1622, 1624, 1638, 1640,
1741, 1774, 1S95„ 906.
Schiedam, 17 Oct. 193216 Jan. 1933.
HINDERWET
B. en W. va® Schiedam hebben bij hun be
sluit 'van 16 Januari 1933 vergunning ver
leend aan de N.V. Nedorlajidsche Gist- en
Spiritusfabriek te Delft tot uitbreiding va®
haar bedrijf in het pand Na rdvest 35-37.
SCHIEDAM, 19 Januari 1933
in het tot stand brengen van de ontwikkelings
cursussen voor werklooze meisjes en vrouwer..
Spr. hoopt, ja, is ervan overtuigd dat, mocht
het gemeentebestuur in de toekomst nogmaals
ee® beroep op medewerking doen, dit beroep
niet vergeefs wezen zal.
Namens het bestuur van den Bond van Be
sturen tot het geven van Nijverheidsonderwijs
biedt mevr. van Overvoorde de gelukwenscihen
aan het bestuur aan met de uitbreiding en
moderndseering; mej. van Berkum doet dit
namens bet bestuur van den Bond van Leer
krachten bij het Nijverheidsonderwijs; de ar
chitect, de heer P. Sanders dankt, mede na
mens de aannemers en onder-aannemers voor
de vriendelijke en waardeerende woorden. Spr
hoopt dat de verwachtingen, welke men onge
twijfeld heeft, in vervulling mogen gaan.
De voorzitter, de heer S. Hijman, dankte
voor de gelukwenschen, huldigt de directrice,
mej. v. d. Ven, aan wie spr. een mand bloemen
aanbied en draagt haar het gebouw ovex
Mej. v. d. Ven vindt dezen dag voor alle®
die aan de school verbonden zijn, zeer belang
rijk en verheugend; hij geeft reden tot groote
dnakbaarheid. Spr. aanvaardt van harte gaar
ne het gebouw.
De heer P v. Harderwijk doet dan mededee-
ling van de telegrafisch ingekomen gelukwen
schen waarna mej. Post, onderdirectrice, na
mens het personeel aan het bestuur een tableau
aanbiedt, geschilderd door Pieter den Beste te
Rotterdam, voorstellende een meisje aan het
koken, een aan de wasch en een aan het
naaien, met de wapens van Schiedam, Vlaar-
dingen, Maassluis, OveTSchie en Kethel.
Dit tableau, dat een plaatsje in den gang
krijgt, wordt door het bestuur in dank aan
vaard.
Hierna volgt een gelukwensch en een
poppendansje van enkele leerlingen, waarna
de aanwezigen een rondgang door het gebouw
maken, onder leiding van bestuursleden, direc
trice en leeraressen.
Inmiddels werd ook thee met gebak geser
veerd.
Vermelden wij nog dat vele bloemstukken
aan de plechtigheid nog meer luister bijzetten
en dat naast de hierboven genoemde sprekers
o.m. nog aanwezig waren: de heer J. Dinke
laar, wethouder van onderwijs, wethouder tr.
C. Houtman, vele raadisleden, ir. Witteveen van
Rijksgebouwendienst, dr. J. W. Smit, inspec
teur van het openbaar lager onderwijs, de
heeren Gcsiinga en Horn, oud-gemeentelijke
inspecteurs van het openb. lager onderwijs;
oud-leeraresisen van de 6chool en vele onder
wijzers en hoofdonderwijzers.
GEMEENTERAAD.
De raad dezer gemeeente is in openb. vergade
ring opgeroepen tegen Zaterdagmorgen te 11 u.
Onderwei^pen in behandeling zijn: 1. Mede
deelingen; 2. Benoeming van een gemeente
secretaris. Aanbevolen wordit: 1. C. Brunt,
tijd. gemeente-secretaris; 2. J. Tideman, ge
meente-ontvanger.
DOOR HET IJS GEZAKT.
Bij het schaatsenrijden zijn gasteren een
viertal personen o.w. twee dames uit Kethel
op de wetering in Noord-Kethel door het ijs
gezakt. Zij kwamen er met een nat pak a£.
Een carrier met biscuits en koeken,
liep in de Kerkbuurt van den weg, terwijl de
ondernemers colporteerden en zakte eveneens
door het ijs.
Met vereende krachten is de wagen op den
weg gebracht.
GRAAL-AFDEELING OPGERICHT
Dinsdagavond heeft in het patronaatsgebouw
een vergadering plaats gevonden om te komen
tot de oprichting van een afdeeling van De
Graal. Verschillende dames die waren uit ge
nood igd om zich als leidster beschikbaar te
stellen, woonden deze bijeenkomst bij. Op dui
delijke wijze werden door Zr. Bouman, het
ontstaan en het doel der Graal uiteengezet.
Spreekster noodiigde de a.s. leidsters uit, bin
nenkort 'n Graai week-end te komen meemaken
in Den Haag. Besloten rd hieraan gevolg te
geven. Op den lsten Zondag in Maart zullen
de dames gezamenlijk naar Den Haag gaan. Er
gaven zich voorloopig 10 leidsters op. Pastoor
Lühn richtte een woord van dank aan Zr.
Bouman. Hij prees haar ijver en verklaarde
zich overtuigd, dait onder haar goede leiding
ook hier de Graal tot grooten bloei zal komen.
Het voorstel van mej. de Koning, om reeds
een voorloopig bestuur samen te stellen, vond
algemeene instemming. Later zullen de leden
een definitief bestuur kiezen. Gekozen werden
de dames J. de Koning, voorzitster; Th. Lelie
veld, vice-voorzitsterTr. Aengenent, secreta
resse en Cath. Verver, penningmeesteresse.
Dit bestuur zal met de eerw. Zusters onder
handelen, om een z.g. Graalhuis te huren in
ee® der gebouwen van de zusters.
Morgenavond om 7 uur wordt een vergade
ring gehouden in de bovenzaal van het patro
naat voor alle katholieke meisjes tot 25 jaar.
die zich dan als lid van de Graal kunnen op
geven.
Een
alhier
R. K- S. V. EXCELSIOR
Jubilea
Ter gelegenheid van de jubilea wordt ook
een triduum gehouden en wed hedenavond en
morgenavond, telkens om half negen in den
hulpkerk aan de Aleidisstraat. De oefeningen
worden geleid door den geestelijk adviseur.
Kapelaan Raaffels. Zoowel de leden als de do
nateurs worden verzocht deze oefeningen bij
te wonen.
Zondagmorgen om kwart vóór acht zal even
eens in de hulpkerk een H. Mis worden op
gedragen voor leden en donateurs waaron
der algemeene H. Communie.
Hierna vindt in den R. K. Volksbond pod
gemeenschappelijk ontbijt plaats.
DAMMEN
Dtinsdagaivond werd voor d!e 3e ki. Compe
titie Ned.' Damlbond District Rotterdam de
wedstrijd gespeeld tuissöhen Schiedam 1 en
3. Constant verscheen met eenige
en kreeg een groote 182 neder-
GRATIS HEEN EN TERUG.
4-fcaJ jongens uit deze gemeente was
op een vrachtauto geklommen en,
zonder dat de chauffeur zulks had gezien, me
de gereden naar Rotterdam.
Aldaar aangekomen wisten zij niet waar
heen, doch een hunner was zoo verstandig
om een politie aan te spreken.
De rest laat zich begrijpen, de Jongens
gingen onder politiegeleide retour.
Op het politiebureau konden de ouder hun
spruiten in ontvangst nemen.
SCHIEDAM, 19 Januari. Officieele noteering
van de commissie uit de Kamer van Kouphan
del-
Moutwijn
Moutwijn pei H-L, ad 46 pet 8.50.
Spoeling
Spoeling t 0.80 a t 0.90.
PEES DOORGEHAKT.
De zoon van den landbouwer Sol had bij
het boomen rooien het ongeluk door een me
dehelper met een bijl in de hand gehakt te
worden. Een pees werd verbrijzeld. Dr. Mul
ler heeft de hand verbonden en verder be
handeld.
ERNSTIGE AANRIJDING.
De 6-jarige P. A. v. E. is bij het onver
wachts oversteken van den weg aangereden
door een motorrijwiel, bestuurd door den heer
A. V. alhier. Met een gebroken sleutelbeen
en verwond aan den schouder, werd het
knaapje opgenomen en overgebracht naar een
ziekenhuis.
Constant
invallers
BURGERLIJKE STAND
Aangiften van 16—18 Januari.
GEBOREN; Dirkje Gijsbertje, d. van D. G. van
Veen en J. H. Mangert, v. Ostadelaan 57.
GEHUWD; H. C. Houtzager 25 j. en C. M. A.
Brökling 23 j. C. H. Putters 25 j. en 'J. van
Smirren 23 j.
OVERLEDEN; A. Vollemans 10 m., Ridder-
kerkschestraat 28.
imiiiiiif 11
Zonder RECLAME geen omzet,
geen winst; de DRUKINKT is de J ,n
kracht van 't huidige zakenleven 1
JBL
3
DRUKTE OP KOMST.
Door het hoofd der Arbeidsinspectie in het
11de district is op machtiging va® den Mi
nister van Economische Zaken en Arbeid,
aan de Gebr. Teekens alhier, voor arbeiders
van 16 jaar en ouder, werkzaam in de graan
maalderij, vergunning verleend arbeid te
doen verrichten: van 13 Ja®, tot 1 Febr. ge
durende 9 uur pe-rd ag en 50 uur per week en
van 1 Febr. tot 1 Mei gedurende 10 uur per
dag en 55 uur per week, zulks wegens seizoen-
drukte.
TIEN JAAR GEBLAZEN.
Op 14 Febr. zal het fanfarekorps „Juliana"
alhier zijn 10-jarig bestaan herdenken. Te
dier gelegenheid wordt een jubileumconcert
gegeven. Het houden van «en concours is
uitgesteld totdat betere tijden aangebroken
zullen zijn. De heeren G. B. va® Leeuwen en
Jac. Konijn zijn van de oprichting of onafge
broken Md der vereeuiging geweest.
Hoe de „Belgen" eeuwenlang
een groote rol speelden
Op de Belgische scholen leert men nog steeds,
dat de drukkunst in dit land in 1473 werd inge
voerd door Diederik Martens, van Aalst, die er
mede uit Duitschland was gekomen en aan
wiens nagedachtenis zijn geboortestad een stand
beeld heeft opgericht.
Er gaan echter in den laatsten tijd stemmen
op, die beweren dat de eer van die primeur niet
aan Martens toekomt, maér eerder aan een zeke
ren Jan Brito, uit Brugge, die al 25 jaar vóór
den Aalstenaar de uitvinding van Gutenberg
in België zou hebben ingevoerd. Anderzijds is
er de bewering van een Oostenrijker, dr. Konrad
Schiffmann, die van oordeel is, dat in 1459 al
boeken werden gedrukt te Gent. Het geval-
Martens is echter in zijn studie nog niet zoo ver
gevorderd, dat er al besluiten uit te trekken zijn.
Intusschen is het wel een feit, dat sedert de
vijftiende eeuw de „Belgen" veel hebben bijge
dragen tot den bloei der drukkunst en haar
verspreiding in Europa. In dit verband is on
langs een boek verschenen van de hand van den
heer Paul Bergmans, conservator der universi
teitsbibliotheek van Gent, dat een duidelijk licht
werpt op de activiteit der „Belgische" drukkers
in de voorbije eeuwen.
De uitvinding van Gutenberg werd in 1471 te
Trevise binnengebracht door den Vlaming Ge
rard de Lisa; te Genua was haar promotor de
Antwerpenaar Antonius Mathias. De Brusselaar
Arnold de Steccatis arriveerde in 1472 te Napels
en was er de tweede drukker die men er ge
kend heeft; hij was daar evendens calligraaf ofte
schoonschrijver van het Hof. Paul Leenen, uit
Luik, vestigde zich in 1474 te Rome; Jan van
Doomyk werkte in 1475 te Ferrare; Daniël van
Bomberghen uit Antwerpen, richtte in 1515 te
Venetië een drukkerij op, speciaal voor in de
Hebreeuwsche taal geredigeerde boeken. In 1547
werkte een zekere Laurentius Torrentinus of
van der Beke, te Florence.
In Spanje werd het eerste boek in het
Spaansch gedrukt door Matheus Flander; het
kwam in 1475 te Sarragossa van de pers. Men
trof in dat land ook een zekere Teodorico Aleman
aan, die per ordonnantie van Ferdinand en
Isabella in 1477 verlof kreeg, om als drukker te
mogen werken en in wien verschillende iblio-
fielen Diederik Martens meenen te herkennen.
Een zekere Laurentius Palmaert oefende in 1478
te Valencia het drukkersberoep uit, waar zich in
1535 ook Jan de Meij, uit Dendermonde kwam
vestigen.
Willem van Mechelen en na hem Nicolaas van
Berghen, werkten te Londen, de eerste van 1482
tot 1490 en de tweede in de eerste helft van de
volgende eeuw.
De „Belgische" drukkers die in Frankrijk
werkten, waren legio: Guillaume Le Roy, uit
Luik, stond van 1473 tot 1493 aan het hoofd van
een der belangrijkste ateliers van Lyon; de
familie de Marnef, eveneens uit Luik afkomstig,
vestigde zich in 1481 te Parijs. Na dezen zijn daar
o.m. nog gekomen; de bekende Grieksche druk
ker en philoloog Josse Badius van Assche,
Jacques Moerart (Doornyk), Joris Biermant
(Brugge), Robert de Keijsere (Gent), Christiaan
Wechel (Herenthals), Louis Cyaneus (Gent),
Jan Loys (Thielt), André Madoule (Brussel) en
nog vele anderen.
Daar werd ook een bijhuis opgericht van de
beroemde Plantij n-drukkerij (15671618), dat
o.a. aan het hoofd heeft gehad den Antwerpenaar
Christoffel Beijs, een kleinzoon van den grooten
Christoffel Plantijn; deze Beijs heeft daar een
zeer avontuurlijk leven geleid en was op een be
paald oogenblik gemengd in een heksenproces,
dat zich te Rennes heeft afgespeeld.
In de tweede helft van de zestiende eeuw we
ken, wegens de godsdienst-onlusten, verschillende
„Belgische" drukkers uit naar Engeland, Noord-
Nederland, Duitschland en Zwitserland.
Een zekere Stephanus Mierdman uit Antwer
pen, werkte eerst te Londen en vestigde zich
daarna voor goed te Emden, waar hij in 1558 den
eersten lutherschen bijbel in het Nederlandsch
drukte. In die zelfde stad installeerde zich later
ook Nicolaas Biestkens uit Diest, Gilles van der
Erven en Pieter-Anastase de Zuttere uit Gent.
Augustinus van Hasselt werkte te Kampen, te
Vianen en te Keulen. De Leuvenaar Lodewijk
Elzevier richtte in 1580 te Leiden de drukkerij
op, die door zijn nakomelingen over de geheeie
wereld beroemd werd gemaakt. Een Antwerpe
naar, Felix van Sambix, trok naar Rotterdam,
waar ook Jan van Waesberghe, uit Aalst, zich
ging vestigen. Zacharias Heijns uit Antwerpen,
koos Amsterdam uit. Van 1586 tot 1611 was te
Franeker de Gentenaar Gilles van den Rade de
drukker van de universiteit en van de Staten
van Friesland. Een ander Gentenaar, Gilles Roo-
man, werkte te Haarlem. Te Maastricht werd
rond 1550 muziek gedrukt door den Leuvenaar
Jacques Bathen.
In Duitschland genoten Jan van den Bergh uit
Gent, Materne Colin uit Arlou, Theodore de Brij
uit Luik en Lieven Hulse uit Gent, een groote
faam als drukkers.
Te Bazel in Zwitserland werd o.m. de Spnan-
sche „bijbel" gedrukt door den Doornykenaar
Thomas Guarin.
Wij zullen deze opsomming hierbij laten. Er
blijkt voldoende uit, dat eeuwen lang de „Bel
gen" in de boekdrukkunst een groote rol hebben
gespeeld. 1
Verwacht wordt: Zwakke tot matigen, Zuide
lijke tot Zuid-Oostelijken wind, nevelig tot be
trokken, weinig of geen neerslag, temperatuur
om het vriespunt in het Zuiden en Westen, in
het Noord-Oosten, lichte vorst.
Lichten op van 's avonds 4.51 tot 's morgens
7.30.
GEEN GELD NOODIG?
Het is gebleken, dat ondanks de reeds her
haalde male® gegeven waarschuwingen alle
rekeningen over het jaar 1932 ten laste van
het Burg. Armbestuur nog niet zijn Ingediend.
Betrokkenen worden met klem verzocht dit
nog in deze week te doen, daar anders moei
lijkheden met de betalingen niet zullen uit
bleven.
lederen Maandagavond repetitie Harmonie»
gezelschap St. Ambrosius R K- Volksbond. 8
uur Aanmelding nieuwe leden. Instrumenten
beschikbaar.
lederen Maandagavond van 9 tot half 11 repe
titie van het gemengd koor van den K. K,
Gorzen in hel Parochiebuis.
lederen Dinsdagavond van 67 uur repetitie
van het kinderkoor van den EE K_ Gorzen in bet
Parochiehuis.
lederen Dinsdag bestuursvergadering R. EE.
Metaalbewerkersbond „St Eloy", gebouw Et EC.
Volksbond.
lederen Woensdagavond te 8 uur repetitie
van het Symphonie-orkest L. v. Beethoven
(dir. J. C. M. Feltzer) in Musis Sacrum.
lederen Woensdag om half 9 bestuursvergade
ring van het afdelingsbestuur van den Ned.
R K. Volksbond-
lederen Woensdagavond om half 9 repetitie
„Schiedams Mannenkoor" (dirigent PauJ v d.
Putten) Groote zaai van den R EE Volksbond.
lederen Woensdagavond nall 9 verplichte
bijeenkomst St Jos Gezellen Schiedam l Ver-
eenigingsgebouw Lange Haven 70 Conferentie
over: Populair Godsdienstige onderwerpen door
den praeses
lederen Donderdag om 8 uur repetitie R K.
Gem. Tooneelvereeniging „Alberdingk Thym",
Gebouw R EE Volksbond.
lederen Donderdagavond van 810 uut repe
titie Polyhymnia R EE. Volksbond.
lederen Vrijdag te 8 uur cursusavond der
R K E.H B.O in het gymynasueklokaal der
Eerw Broeders. Nieuwe Haven.
lederen Vrijdagavond van half 9 tot half 10
repetitie Konirikl Zangvereemgmg Schiedams
Mannenkoor „Orpheus" onder leiding van Ed.
Flipse Gebouw R EE Volksbond.
lederen tweeden Vrijdag der maand bestuurs
vergadering van de afd Schiedam van den Ned.
R K Bond van Overheidspersoneel ..St Paulus".
Tusschen 8 een 8.30 uur „klachten" voor ds
leden.
lederen Zaterdagavond: Ned. R EE Bond vaa
Houtbewerkers. Meubelmakers. Behangers en
aanverwante vakken „St Antomus" Van hall 8
tot half 9 zitting van het bestuur. Gelegenheid
tot aanmelding van leden.
Donderdag 19 Januari
8 uur groote propagandavergadering Bijzonders
Vrijwillige Landstorm in den R. K. Volksbond,
groote zaal.
Maandelijksche vergadering der R. FE Propa-
gandaclub St. Jan, in Musis Sacrum, te half 9
21 Januari
Soirée Onderling kunstgenot, Harmonie Nieuw
straat 8 uur. i
Zondag 22 Januari
Feestavond van de R. K S. V. Excelsior in
den R. EE. Volksbond, te 8 uur.
Zondag 29 Januari
Jaarfeestvergadering der St. Barbara-vereeni»
ging in den R. IE. Volksbond, te 8 uur.
Donderdag 9 Februari
Groote Propaganda Feestavond R. K,
vereeniging „St. Liduina" met «^ewerkmg van
de R. K. Tooneelvereeniging „St. ^Servauus
opgevoerd wordt „Willy's Trouwdag in R R.
Volksbond, aanvang 8 uur.
„Mams, gane me nou naar de bioscoop, of
naar den schouwburg?"
„Waarom vraag je dat?"
„Wel, voor den bioscoop hoef ik mij niet te
wasschen."
19 Jan.; Groote Schouwburg, De reis van
Noach op de wateren (Amsterd. Tooneelver.) 8
UU20 Jan.: Groote Schouwburg, De vliegende
heks (Rott. Hofstadtooneel) 8.15 uur.
21 J a n.r Groote Schouwburg, Samson en
Dalila (Ital. Opera) 8 uur (v volw.) Geb. v.
K. en W., Rotterd. Philh. Orkest, half 4.
22 Ja n.: Vereenigingsgebouw, Residentie
orkest, 2.45 uur.
26 Jan.: Groote Schouwburg, Zu jedem
kommt einmal das Glück (Fritsch Hirsch
Operette) 8 uur.
D a g e I ij k s: Tivoli-Schouwburg, Dat 's goed
bekeken (Bouwmeester-revue) 8 uur, Zondag
ook 2 uur.
Bioscopen: Goedgekeurde programma's
tot en met Donderdag 19 Januari in: Grand
Théatre, Die Herrin von Atlantis, (voor vol
wassenen); Thalia, Emma, Olympia. Demonen
der renbaan (voor volwassenen); Royal, Ich
nen); Studio '32, Die drei Groschen Oper (voor
volwassenen); Luxor, Siegfried; Centraal, De
dood van den Vampyr, (voor volwassenen);
Corso, Wilde Orchideeën (voor volwassenen);
Colosseum, Liefdescommando (voor volwasse
nen).
