NEDERLANDSCH SCHOEPVLEUGEL-
VLIEGTUIG.
T
SPORT EN SPEL.
DINSDAG 28 FEBRUARI 1933
RADIO-PROGRAMMA
RADIO-BERICHTEN
DE „ROTALIFT" VAN IR. VAN
LAMMEREN.
Vroegere ontwerpen.
ROTTERDAMSCHE VOETBALBOND.
LUCHTVAART.
AFRIKA CENTRUM VAN LUCHT.
TOERISME.
MARKTBERICHTEN.
RIYIERTIJDINGEN.
Zij keerden terug naar da studeerkamer,
I (Wordt vervolgd). J
jö. -<
WOENSDAG 1 MAART.
HUIZEN 296 M. 1013 K. H.) N.C.R.V.-uitzen
ding. 8.00 Schriftlezing; 8.159.30 Gramofoonpl.;
10.00 N.C.R.V.-Dameskoor; 10.30 Morgendienst;
11.00 Zang door A. M. Boezaardt (sopraan) m.
tn. v. A. Vermeeren (piano) en gramofoonpl., o.a.
Shanson roumaine, Jongen; 12.00 Politieberichten;
12.152 Concert H. Herman (viool), M. Meyer
Verhoeven (viool), K. F. Borgers (cello) en L.
Lauenroth (piano en orgel), o.a. concert voor 2
Violen met piano, J. S. Bach; 2.00 Pianoduetten
door T. BrugmanStellemaker en H. Brugman,
o.a. sonate c dur, Mozart; 3.00 ramofoonpl.; 4.00
4.45 Orgelbespeling; 4.45 pauze; 5.006.00 Kinder-'
uurtje; 6.00 dr. F. Krop, causerie over Rusland;
8.30 Engelsche les; 7.00 Onderwijsfonds voor de
■binnenvaart; 7.30 Politieberichten; 7.45 Ned. Chr.
Persbureau; 8.0010.45 Concert Stedelijk Muziek
corps van Kampen, m.m.v. Kampen's Mannenzang
o.a. Suite Africaine, Lacome, in de pauze 9.00—
9.30 C. Crayé over Indië, c.a. 10.00 Vaz Dias;
10.4511.30 Gramofoonpl.
HILVERSUM (1875 M. 160 K. H.) V.A.R.A.-uit-
zending 8.0010.00 Gramofoonpl.; 10.15 V.A.R.A.-
kleinorkest o.l.v. Duchant, V.A.R.A.-tooneel, dr.
P. Klinkenberg (over kapitalisme) en gramofoon-
platen; 12.001.45 De Notenkrakers en gramo
foonpl., o.a. Poolsche dans, Moszkowsky en Czar
das, Faure; 1.45 pauze. 2.00 Vrouwenuurtje; 3.00
Voor de kinderen; 5.20 Muzikaal allerlei (solisten
met velerlei instrumten); 7.00 Causerie N.V.V.:
7.20 V.A.R.A.-balalaïka-orkest o.l.v. I. Powarjef,
o.a. De voerman, Feldmana; 7.50 F. v. d. Wal:
Vakbeweging; 8.10 S.O.S.-berichten; 8.15 Concert
h. Gem. Concertgebouw te Haarlem; „Stem des
Volks", Haarl. Orkestvereen., H. Nieland, (orgel
en piano), E.. Hemrica (sopraan), M. Gobels
(tenor) en O. Couperus (bariton); leiding A. Kre-
lage Jr., o.a. Cantate „Wachet auf", J. S. Bach.
(In de pauze pl.m. 9.009.20 hoorspel); 10.20 Vaz
Dias; 10.3012.00 V.A.R.A.-kleinorkest en gramo
foonpl., o.a. Voorjaarsmite, Nevin.
DAVENTRY (1554 M. 193 K. H.) 10.35 Morgen
wijding; 10.50 Tijdsein en berichten; 11.0511.20
Boekbespreking: 12.20 Orgelspel Q. Mac Lean;
1.05 L. Kemp's orkest, o.a. ouv. Dichter u. Bauer;
1.50 Gramofoonpl.; 2.45 Voor de scholen; 3.50
Sted. Orkest Bournemouth, m.m.v. Towsey (pia
no). o.a. Londen symphony, Williams; 5.05 Orgel
spel R. New; 5.35 Kinderuur; 6.20 Berichten; 6.50
Orgelmuziek van Bach; 7.10 Causerie „Catering":
7.30 Landbouwpraatje; 7.50 Over politiek; 8.20
Uitvoering „St. David", F. Young; 9.20 St. Davids-
dag diner, speeches van Lady Astor en prof.
Gruffydd; 10.35 Berichten; 10.50—12.20 Dansmu
ziek.
PARIJS (Radio Paris 1724 M. 174 K. H.) 8.05
Gramofoonpl.; 12.20 Opvoedkundig praatje; 12.35
Omroeporkest; 12.50 Orgelbespeling; 1.25 Vervolg
concert, o.a. Les grenadiers, Valente; 7.408.05
Orkst; 8.20 litt. voordracht; 8.50 Berichten; 9.05
Gramofoonpl.; 9.20 Orkest o.l.v. Wolff, m.m.v. Ro-
setti Anday (zang), o.a. Requiem, Faure.
KALOUNDBORG (1153 M. 260 K. H.) 12.05—
I.20 Concert uit rest. Wivex; 2.20 Gramofoonpl,,
2.504.50 Omroeporkest o.l.v. Gröndahl, Deensche
muziek: 7.20 „Forhuis og Baghus", hoorspel van
R Schroder; 9.35 Omroeporkest, Fransche muziek.
10.20—11.50 Dansmuziek.
LANGENBERG (473 M. 634 K. H.) 6.25 Gramo
foonpl.; 9.05 Gymnastiek; 9.20 Berichten; 9.35 Uit
zending voor werkloozen; 10.30 Voor scholen;
II.20 pop. concert, orkest m.m.v. alt en orgel;
12.20 Concert o.l.v. Wol£, o.a. fragm. Das Holland-
weibchen, Kalman; 1.50 Gramofoonpl.: 4.20—5.35
Concert o. 1. v. Görlich, o!a. Landliche suite,
Amadli; 7.20 Werag-0rkest o.l.v. Buschkötter, o.a.
Pianoconcert a kl. t., Schumann, in de pauze too-
neelcauserie; 25 Berichten; 9.50 Koorconcert,
relig. muziek; 10.5012.20 Concert o.l.v. R. Mer-
ten, m.m.v. F- Griem (piano), o.a. Orkestsuite,
Mendelssohn.
ROME (441 M. 680 K.H.) 4.505.50 Zang en
piano; 8.05 Uitzending uit een theater.
BRUSSEL (338 M. 887 K. H.) 12.20 Orkest, o.a.
Telefunken-potpourri. Morena; 120 Berichten;
1.30 Gramofoonpl.; 5.20 Dansmuziek; 6.35 litt.
voordracht; 6.507.35 Gramofoonpl.; 8.20 gym-
phonieorkesf in.m.v. cellist en vocaal kwartet, o.a.
Fantasie rhapsodique. Jongen; 10.05 Hoorspel;
10.30 Max Alexys' orkest.
(508 M. 590 K. H.) 12.20 Gramofoonpl.; 1.20
Berichten; 1.30 Concert, o.a. Der Prinz von Arka-
dien, R- Stolz; 5.20 Omroeporkest, o.a. fragm.
Philemon en Baucis, Gounod; 6.35 Gramofoonpl.;
8.20 Omroeporkest, o.a. ouv. Maritana, Wallace;
0.05 litt. voordracht; 9.20 Vervolg concert, o.a.
Oostersche suite» p°py; 10.30 Hot Jazz. 10.50 Gra
mofoonpl.
KÖNIGSWUSTERHAUSEN (16.35 M. 183.5 K.
H.) 5.50—7.20 Concert; 9.20 Berichten; 9.30 Voor
de scholen; 11.20 en 1.20 Gramofoonpl.; 3.50—4.30
orkest, o.a. Scandinavische suite, Frederiksen;
4.50 Belastingpraatje; 5.205.45 A. Indig, vioolr
recital; 6.50 litt. voordracht; 6.55 „Bilder a us
einer Ausstellung", Moussorgsky; 7.35 „Schla-
geier", drama van Johst; 9.05 Concert door ver
schillende Rjjksweer-orkest; 9.35 Berichten en
hierna tot 11.20 pop. concert.
ROTTERDAM (gem. radiodistr.) Programma 1:
Hiversum.
Programma 2: Huizen.
Programma 3: 9.05 Langenberg; 12.20 Parijs;
1.25 Königswusterhausen; 2.05 Londen R., orgel
concert, daarna orkest, o.a. ouv. Mireilli, Gounod;
3.20 Kalundborg; 3.50 Königswusterhausen; 5.45
Warschau, pop. concert; 6.20 Brussel (508 M.);
6.50 Königswusterhausen; 9.35 Londen R., dans
muziek; 10.35 Kaloundborg.
Programma 4: 9.20 Königswusterhausen; 10.35
Daventry; 11.20 Königswusterhausen; 12.20 Da-
ventry; 5.35 Brussel (338 M.); 6.50 Daventry; 8.20
Parijs; pl.m. 11.— Daventry.
m7xndoie'-21T3uaur38bertzT,g.ovbgkqvbgkqbgbm
WOENSDAG
Om 6.55 uur n.m. speelt de groote pianist
Claudio Arrau vanuit Königswusterhausen
„Bilder aus einer Ausstellung" van den Rus
Moussorgski.
Modeste Moussorgski, in 1835 te Karen ge
boren, begon zijn loopbaan als officier. Later
wijdde hij zich geheel aan de muziek, maar
moest niet lang daarna om financieele redenen
weer een ambtenaarsbetrekking aanvaarden.
Bij alle oorspronkelijkheid van vinding voelt
men toch bij Moussorgski steeds weer den
genialen dilettant. De 10 hier gespeelde stukjes
zijn de indrukken van evenzoovele schilderijen,
die Moussorgski tijdens een tentoonstelling zag.
Te 9.20 zendt Parijs (Radio) een populair
Wagner-programma met medewerking van het
Lamoureux-orkest onder leiding van Albert
Wolff. Zangsoliste is de mezzo-sopraan Rosette
Anday. die o.a. een aria uit „Ariadone" zal
voordragen. Het Wagner-programma wordt
afgewisseld door een concert voor twee piano's
van Mozart.
Tenslotte hooren we de Requiem voor soli,
koor en orkest van G. Fauré. Fauré. die vooral
baanbrekend is geweest op het gebied van het
lied. heeft ook vele van de tegenwoordige jon
geren gevormd (zijn meest bekende leerling is
wel Ravel) en geldt terecht als de nestor van
de moderne Fransche muziek.
Een drijve.nd radio-telefoon
kantoor.
De „Bremen" van den Nord-Deutsche Lloyd,
een drijvende stad in het-klein, bezit ook een
echte ,,.stads"-telefooncentrale met verscheidene
honderden aansluitingen op het schip. Als een
verdere vervolrhaking is daar nu onlangs ook
een telofoondienst voor den langen afstand bij
gekomen, waar men gedurende heel den over
tocht van Hamburg naar Amerika met familie,
kennissen en zakenrelaties in Europa en Noord
en Zuid-Amerika kan spreken. Een heel gewone
tafeltelefoon in een cel van de eerste klas, is
daarvoor ingericht.
De uitzending geschiedt op de korte golf met
behulp van een lampzender van Telefunken,
met 500 Watt antenne-energie en een golf-
bereik van 15—120 meter. De zeer constante fre
quentie blijft ook behouden bij meer heftige
trillingen, tengevolge van het stampen van het
schip. Zender en ontvangtoestellen zijn in een
aparte hut op het bootendek ondergebracht. De
aanleg van de antenne is origineel. Zij bestaat
uit een verticalen draad, welke door op- en af-
rollen steeds op een kwart van de golflengte
wordt gehouden, waardoor, zooals de ondervin
ding heeft uitgewezen, de gunstigste uitstraling
wordt verkregen.
De ontvang-installatie, welker bereik even
eens van 15120 meter loopt, werkt met tus-
schen-frequentie en een automatischen regelaar
ter voorkoming van fading. Hoewel zend- en
ontvang-installatie vlak naast elkaar zijn opge
steld. doen zich bij het telefoneeren geen sto
ringen voor. De ontvang-antenne, een dipolige,
is aan de bovenste ra van den achtermast be
vestigd, buiten het electrische storingsveld van
het schip, en is met den ontvanger door een
volkomen afgeschermden kabel verbonden.
Er wordt van het „telefoonkantoor" al een
druk gebruik gemaakt.
Radio in Joego-Slavic.
Volgens berichten uit Joego-Slavië, zal in den
loop van dit jaar te Belgrado ear nieuw 40 K.W.
zender worden gebouwd. Het tegenwoordige 2'A
K.W. station zal verplaatst worden naar Subotica
en daar als tusschenzender dienst doen. Verder
zal een tusschenzender van 8 K.W. in het Zui
den van het land worden gebouwd. Ook de oude
zender Zagreb wordt verplaatst en vervangen
door een modernen zender van 20 K.W.
Programma's uit Japan.
Naar wij vernemen wordt op het oogenblik in
Japan een zender gebouwd, waarvan de pro
gramma's uitsluitend voor Europa bestemd zul
len zijn. Volgens de berichten zullen de proefuit-
zendingen reeds binnen eenige maanden kunnen
beginnen en o.m. door verschillende Duitsche
zenders worden overgenomen.
Naar de 500.000.
Het aantal luisteraars in de Tsjecho-SIowaak-
sche republiek is steeds stijgend en volgens ma
tige schatting hoopt men begin Mei het eerste
half millioen bereikt te hebben. In dien tijd zal
ook de herdenking plaats vinden van de oprich
ting van den Tsjecho-Slowaakschen omroep
vóór 10 jaren.
(Van onzen luchtvaart-medewerker)
De Duitsche bladen van den laatsten tijd heb
ben er vol van gestaan van die furore makende
uitvinding van Dr. Rohrbach, bestaande uit een
vliegtuig, dat zich met de gedegenheid en zelf
bewustheid van een goedmoedige raderboot door
het luchtruim zou kunnen malen. En dat zelfs
loodrecht zou kunnen stijgen en dalen. En wat
niet minder zegtdat ook achteruit zou kunnen
vliegen.
Een Nederlandsch Schoepvleugel-vliegtuig
de Rotaliftontworpen door ir. W. van
Lammeren.
Geen wonder, dat menigeen in die verhalen
weer eens het bewijs van Duitsche superioriteit
meende te mogen zien, het bewijs, dat het Duit
sche vernuft, ondanks de droeve tijdsomstandig
heden, toch nog even frisch en ideeënrijk was
als in de goede dagen van voorheen.
Nauwelijks echter kwamen de inderdaad zeer
geslaagde plaatjes van 's heeren Rohrbach's
„luchtraderboot in volle vlucht" onder de oogen
van de luchtvaartgemeenschap buiten de gren
zen van het Duitsche Rijk, of menige vernufte-
ling herkende in die prentjes de trekken van
een eigen geesteskind, van een eigen soortgelijk
ontwerp, door hem in vroeger dagen uitgebroed,
doch welks verwezenlijking tot nog toe steeds
een vrome wensch had moeten blijven. En zoo
werden van alle kanten ook andere zorgvuldig
geheim gehouden schoepvleugel-ontwerpen be
kend gemaakt.
Werd dus al spoedig het bewijs geleverd, dat
het schoepvleugel-vliegtuig geenszins alleen een
Duitsch bedenksel is, wij kunnen er hier aan
toevoegen, dat het óók een Nederlandsche vin
ding is. Immers al sedert enkele jaren bestaat
er een in verschillende landen gepatenteerde
schoepvleugel-machine van een Hollander, van
ir. W. P. van Lammeren uit Voorschoten. Be
doeld ontwerp, door den uitvinder het „Rota-
lift" vliegtuig genoemd werd in Juni 1929 in
Engeland ter patenteering aangeboden het pa
tent werd verleend in October 1930. Ook is de
„Rotalift" gepatenteerd in Duitschland, Frank
rijk en Amerika.
Oudere patenten.
Constateeren we dus dat hel sedert de laatste
weken door de Duitsche pers bekend gemaakte
schoepvleugel-systeem van Dr. Rohrbach in ons
land al sedert jaren in ernstige studie is geno
men en beschermd door patenten, er zijn zelfs
nog heel veel oudere ontwerpen van vliegtuigen
met verticaal draaiende vleugels aan te wijzen.
Ja, een bestudeering der patenten-literatuur van
de laatste halve eeuw leert ons, dat het schoep-
vleugeldenkbeeld al dateert van lang vóór de
oplossing van het vliegvraagstuk.
Reeds in 1870, drie en dertig jaren vóór de
Wrights de eerste vlucht maakten, zien we in
Amerika A. Keith patent nemen op een lucht-
vehikel met schoepbladen of vleugels voor hef-
werking en voortbeweging. In 1873 is er een
soortgelijk patent van Green, in 1887 van Whee
ler en in 1890 van Baldwin. De groote lucht
vaartpionier Octave Chanute noemt in zijn in
1894 verschenen werk „Progress in flying ma
chines" die patenten „waardeloos", een bewijs
dat de luchtvaart-kopstukken van weleer in hun
waardeering voor het draaivleugel-principe, wel
eenigszins met de geleerden van tegenwoordig
verschilden.
Ook in de oude wereld vond het schoepvleu
gel-principe aanhangers. Zeer bekend is het
draaierige geval van Wellner uit Brünn (1893)
en weer minder dat van den Bellij ner Nipkow
(1897), die vermaard werd door zijn televisie
systeem. Verder komen we nog tegen de paten
ten van Addis (1907) en van Lindkvist (1908)
laatstgenoemde beoogde de vleugelraderen te
gebruiken als voortbewegingsmiddel voor lucht
schepen. Een variatie op het thema lanceerden
Ottino Wyllie (1909), die om een langwerpig
lichaam een „band zonder eind" lieten loopen
en op dien band op gelijke afstanden, 'n achttal
vleugeltjes aanbrachten die zich gedurende het
draaien onder den vereischten invalshoek instel
den.
Zoo zouden we kunnen doorgaan met het op
sommen der namen van uitvinders van schoep
vleugel-systemen.
We zien dus, dat de grondgedachte van het
vliegen door middel van verticaal draaiende
vleugels al op z'n minst zestig jaar oud is. Tot
een practische verwezenlijking dier gedachte is
het echter nog nooit gekomen, hetgeen des te
merkwaardiger is, daar in die zestig' jaren wel
proeven met toestellen op gebruiksgrootte zijn
genomen van alle andere mogelijke en vooral
ook onmogelijke vliegsystemen, als hefschraef-
vliegtuigen (hélicoptères) en vliegtuigen met
slaande vleugels (ornithoptères). Dat thans de
moderne techniek, welke op ruim een kwart
eeuw practische ervaring op het gebied van den
vliegtuigbouw kan wijzen, dat oude beestje bij
de horens heeft genomen en gaat onderzoeken
of dat beestje zich zoodanig laat dresseeren, om
op het luehttooneel naast het bestaande dek-
vliegtuig met succes op te treden, valt zeer te
loven.
De voordeelen van den Schoep
vleugel.
De belangstelling der hedendaagsche technie!'
voor dat oude onuitgewerkt gebleven principe
is vooral daarom een gelukkig verschijnsel te
noemen, omdat er inderdaad zeer »belangrijke
voordeelen van het schoepvleugel-vliegtuig wor
den yerwacht. Zooals ir. van Lammeren in zijn
begin 1930 gepubliceerde brochure „The Rotalift
aircraft propeller" zegt, kan het schoepvleugel-
vliegtuig loodrecht stijgen en dalen en ook stil
staan in de lucht, terwijl het eveneens, in be-
perkte mate, achteruit kan vliegen. Ook wordt
verwacht, dat de stijgsnelheid veel grooter zal
zijn dan van het tot nu toe gebruikte systeem
vliegtuig. Verder zat het nieuwe type, onder
normale vliegcondities, met bijna 1/3 van het
motor-vermogen kunnen volstaan van dat wat
voor een gewoon vliegtuig van dezelfde afme
tingen wordt vereischt. Ten slotte: wanneer de
motor van het schoepvleugel-vliegtuig mocht
stoppen, zal het toestel niet vallen, doch zullen,
door de werking van den luchtstroom die het
dan dalende vliegtuig ontmoet, de schoepvleugels
rustig blijven draaien. En doordat ze draaien,
zullen de vjeugels, evenals zulks ook bij de auto
giro het geval is, ook blijven „dragen".
In zooverre kan het schoepvleugel-vliegtuig
met het draaivleugel-vliegtuig, de autogiro van
La Cierva, worden vergeleken, dat bij beide
systemen de vleugels draaien, In wezen is er een
groot verschil tusschen die 2 systemen. Heeft de
autogiro in den neus van denromp een motor,waar
op een gewone trekschroef is aangebracht, en
wordt het op een verticale as gemonteerde draag
vlak, dat uit drie of vier schroefbladachtige
vleugels bestaat, in draaiing gehouden louter
onder invloed van den luchtstroom die bij het
vliegen optreedt, dus niet door toedoen van den
motor, bij het schoepvleugel-vliegtuig .vinden
we géén trekschroef en is den draaivleugel wèl
op den motor gekoppeld. Hier draaien de vleu
gels om een' horizontale as en worden die vleu
gels gebezigd zoowel om het toestel in de lucht
te dragen als om het door de lucht te doen
voortbewegen.
Constructieve moeilijkheden.
De verschillende typen schoepvleugel-vliegtuig
als van Van Lammeren, dr. Rohrbach, Haviland
Piatt, William Rahn, e.a., hebben in groote lijnen
dit met elkaar gemeen, dat op een zware horizon
tale as, die aan beide zijden uit den romp van
het vliegtuig steekt, kruis- of stervormig een
aantal stijlen zijn bevestigd. Op de uiteinden
van die stijlen zijn weer dunner horizontale .assen
aangebracht, waarom de eigenlijke smalle vleu
gels of draagvlakken scharnieren. Terwijl nu de
zware hoofdas, die op den motor in het vlieg
tuig is gekoppeld, draait, zijn ook de vleugels
ieder om hun eigen as draaibaar, welke draai-
beweging door middel van exentriekjes zoodanig
wordt geregeld, dat iedere vleugel gedurende
den vollen omgang van de hoofdas telkens den
meest gunstigen invalshoek aanneemt, zoodat de
vleugels achtereenvolgens een opwaarts stuwen
de kracht, een voorwaarts stuwende kracht en
een geheel neutrale werking uitoefenen.
Men ziet: het is kinderlijk eenvoudig. Alleen
de verwezenlijking is waarschijnlijk niet zoo
eenvoudig. Want was die zoo eenvoudig, dan zou
men al in de dagen der aviatische oudheid tot
het bouwen van dergelijke vliegtuigen op ge
bruiksgrootte zijn overgegaan. Constructief komt
er nogal een en ander bij kijken. De horizontale
hoofdas, die een aanzienlijke afmeting moet heb
ben, moet zeer sterk zijn en mag toch ook weer
niet te zwaar uitvallen, terwijl ook de kruis-
o£ stervormige stijlen die de vleugels dragen,
samen een zeer stevig geheel moeten vormen
Wijders zullen er ook nog de noodige aëro
dynamische moeilijkheden zijn om op te lossen.
De constructieve moeilijkheden houden in, dat
dit systeem, voorloopig althans, alleen te ver
wezenlijken zal zijn voor vliegtuigen van beperk
te spanwijdte, én dus niet voor groote verkeers
vliegtuigen.
Doch moeilijkheden zijn er, om ze op te los
sen, ze uit den weg te ruimen. En de techniek
heeft in dit opzicht, vooral in de laatste tien
jaren, reeds zooveel merkwaardigs gepresteerd,
dat het ons niet zou verwonderen, wanneer men
er reeds spoedig in zou slagen een bruikbaar
schoepvleugel-vliegtuig te bouwen. De pogin
gen tot verwezenlijking dier oude gedachte ver
dienen steun, alleen al daarom, wijl ze ook de
mogelijkheid inhoudt van het bereiken van het
groote ideaal der loodrechte stijging en daling.
Moge ook ons land, dat door de jarenlange
studie en onderzoekingen van ir. Van Lammeren
tegenover het schoepvleugel-probleem niet
vreemd staat, in dien ontwikkelingsarbeid een
vruchtbaar aandeel nemen.
Schoepvleugel-vliegtuig van dr. Rohrbach.
Een veteranen-competitie.
De R. V. B. heeft een veteranen-afdeeling
ingesteld. De navolgende clubs hebben voor de
veteranen-competitie ingeschreven: Sparta, V. O.
C., G.V.R., C.V.V., Feijenoord, R.S.V., Veterana.
Voor .Zondag a.s. staan op het programma:
Veterana—V.O.C., Sparta—C.V.V.
DE MAAS.
Heeft de R.D.Z. haar 20-jarig bestaan j.l.
Zondag gevierd met internationale wedstrijden,
haar oudere zustervereeniging, de zwemvereeni-
ging „De Maas", zal dezen zomer eveneens
jubileeren en dan haar 25-jarig bestaan herden
ken met het houden van zwemwedstrijden.
DAMKAMPIOENSCHAP VAN HET
DISTRICT ROTTERDAM.
Aan dezen jaarlijkschen wedstrijd doen, be
halve de titelhouder Ph. J. Ham, dit jaar mede:
A. M. Olsen, N. Cohen, J. v. d. Doe, Ph. Idzerda,
B. C. Klijn, M. van Gasteren, H. C. Kroes van
de Zande, C. Stoppelberg, Zwartwit, Pion en A.
Hagenaars. Er wordt in één ronde-tournooi ge
speeld. De eerste ronde is vastgesteld op 9 Maart
a.s. Gespeeld wordt met een tempo van 25 zet
ten per uur. Men verwacht een zeer spannen-
den strijd.
Het conflict tusschen Peru en Bolivia. De
kanonneerboot „Santa Marta" bewaakt de
Amazone.
Tocht van den voorzitter der I. L. F.
PARIJS. 27 Februari. Prins George Bibesco,
de voorzitter van de Internationale Luchtvaart-
Federatie, die 26 Januari j.l. uit Frankrijk naar
Khartoem is vertrokken, waarbij hij gedeelte
lijk gebruik maakte van de Nederlandsche route,
zal dezer dagen uit Khartoem starten voor een
vlucht over Afrika van Oost naar West.
Tijdens dezen tocht zal hij 17 landingsplaat
sen aandoen, waarmede hij hoopt Afrika tot
een goed centrum voor internationaal lucht-
toerisme te maken.
De route gaat via El Fasber, Fort-Lamy, Gao,
Timboektoe en St. Louis in Senegal naar Dekar.
Tot aan Gao, is dit dezelfde route, welke in
tegengestelde richting is gevolgd door den
vurigen propagandist voor het luchttoerisme,
Marcel Avignon, vice-voorzitter van de Aero-
club te Herault, die vorige week van zijn vlucht
over Afrika is teruggekeerd.
ROTTERDAM. 27 Februari. (Veilingsvereeni-
ging Vrije Aardbeienveiling Charlois) Spruiten
le srt ƒ13.40—17, 2e art 10—12.70, kroten ƒ1.10
—1.70. peen 1.201.30, uien ƒ0.401, roode kool
44.10 per 100 kg., boerekool 4554 ct per kist.
RODENRIJS, 27 Februari. (Coöp. Groenten-
veiling Vereeniging Berkel c>n Rodenrijs) Rozen:
aug. noack ƒ3.3011.46 per 100; tulpen: panama
28 ct, bartigon 1323 ct, raurillo 1220 ct, victoir
d'oliveira 15- 19 ct, wiiliam pitt 17 ct, William
copland 1516 ct, lavendel 1416 ct, couleur car
dinal 18—19 ct, prof. rauwenhof 1215 ct per
dozhn: narcissen: emperor 510 ct., sir watkin
58 ct, ornalus 25 ct per dozijn: diversen:
anemonen 33 ct, asp. plumosus 926 ct. conval-
laria 24 ct. freisa 14—18 ct per bos, sierkers 8
18 ct, seringen 718 ct. prunus 47 ct per tak,
hyacinthen 2.106 per 100. hortensia 3266 ct,
azalea 4068 ct, cyclamen 1643 ct, rhododen
drons 19—39 ct, cineraria 1624 ct per pot, calla's
8—20 ct per kelk.
HANSWEERT, 27 Februari.
Gepasseerd vóór 4 uur en bestemd voor
ROTTERDAM: Actief, de Vries: LEERDAM:
Eerste Zorg. Honcoop: OUDDORP: Pauline,
Schippers; UTRECHTAlachiensteen 23, Wal-
hout; ST. MAARTENSDIJK; Volharding, Gee-
neGEERSDIJKTerneuzen 27, Bondewel.
DUITSCHLAND Naphta 6, Kühne; Niger,
Lonz; Elisabeth, Dijkstra: Phenix 13, van Dis
seldorp; Succes, Oehler; Schwaben 9, Klein.
BELGI st. Amstel 7 en 8; st. Stad Amster
dam 6, 8 en 10; 4 Gebroeders, Slager; Excelsior,
Leen,- Koekelberg, Besjes; Spes, Schut; Adriana.
Pauwe; Broedertrouw 10, de Jong; Verwisseling,
Schot; Adriaantje, Romeyn; Neeltje, de Bruyn;
4 Gebroeders, Monsters; (Jan, Mooy; Nautilus 10,
Veenstra; Martha, Bondewel; Gla,ra, van Hor
sen; Terneuzen 1, Dooms; Verwisseling, Schot;
Ludovica Maria, van Cauteren; 4 Gebroeders,
Verschelden; Vredenburg, Pauwels: Josephine,
v. d. Volder; Overijssel 2, Boon; Presto, de Vuyst;
Prudentia, Muller; Pietemella Cornelia, van Os;
st. Rijn Schelde 3; De Tijd zal 't Leeren, van
Thiel; Pietemella, v. d. Adel; Henry Damour,
Schaap.
Naar het Engelsch van
J. C. LENEHAN.
4)
Neen neen natuurlijk niet, zei hij onzeker.
Ik heb geen enkele volmacht om daartoe over
te gaan. Doe maar wat u het beste lijkt, in
specteur. Ik wilde u maar eens op stang jagen,
giet u voor de grap.
Opnieuw zwierven inspecteur Hemingway's
scherpe blikken door de kamer. Daarop keek
hij den dokter strak aan, terwijl hij langzaam
sprak:
Uw idee was heel goed, dokter, Scotland
Yard zal terstond gewaarschuwd worden. Ik
bemerk dat er in deze kamer geen telefoon
is maar u zult er wel een weten te vinden.
Wilt U zoo goed zijn even de verbinding aan
te vragen? ik zal u het nummer geven. Wan
neer U de Krimineele Recherche hebt, wilt
U mij wel roepen.
Voelende dat hij in zijn eigen net gevangen
■was, maakte dokter Beeston zich langzaam en
aarzelend op om te gehoorzamen. De telefoon
bevond zich in de hall. Op den drempel ge
komen draaide hij zich, gevolg gevend aan
een impuls, plotseling om. De inspecteur stond
hem met een harde uitdrukking in zijn grijze
oogen na te staren.
Waarom kijkt hij mij 200 aa.n? dacht de
dokter huiverend. Denkt hij dat ik schuldig
ben? Nu, in ieder geval beter dat dan
Er werd aan de voordeur gebeld, en de
dokter bleef stilstaan. Peterson opende de
deur en Jenkins en de fotograaf traden binnen.
Hemingway kwam naar voren om hen te be
groeten.
Kom hierheen» Mr. Brown, zei hij, hem
voorgaand naar de studeerkamer.
jytr. Brown volgde hem.
Aangezien ik magnesium zal moeten ge
bruiken kan ik het best deze deur dichtdoen,
Eei de fotograaf, de daad bij het woord voegend.
pe inspecteur draaide zich haastig om maar
Ae deur was reede half gesloten.
Gosh! riep prown uit Is dat het wapen
yaarmee het gourde? Met wijd geopende
oogen staarde hij naar een pistool, dat op den
grond lag.
Dat giet er naar uit, gaf Hemingway koel
toe, terwijl hij zich bukte en een blauw-zwart
automatisch pistool opraapte, dat tusschen den
muur en de geopende deur verborgen had ge
legen. Mr. Brown, het is maar gelukkig dat
,ik niet zag wat U van plan was want dan zou
ik U hebben tegengehouden. Ik stond er op
dat alles precies zoo gefotografeerd zou wor
den als ik het gevonden had toen ik voor het
eerst de kamer betrad. Zoo zie je weer eens, hoe
gemakkelijk je met zulke dingen te ver gaat.
Indien ik minder voorzichtig geweest was,
zou ik dt wapen al een kwartier geleden ge
vonden hebben.
Dokter Beeston betrad de kamer weer, zich
afvragend wat er gebeurd was.
Een gemeen uitziend wapentje, zei He
mingway, terwijl hij een gebaar maakte als
vuurde hij het pistool op een onzichtbaren
tegenstander af. 't Lijkt wel alsof de een of
ander er met een vijl op heeft zitten kerven.
De dokter leunde voorover om te zien wat
de inspecteur bedoelde. Hij zag dat er in den
loop een ondiepe groef gemaakt was met een
vijl of iets dergelijks.
HOOFDSTUK XII
HET ROSE ZAKDOEKJE.
■7~- VindLU ook nict ^at het een gemeen
uitziende, kleine duivel is, dokter? zei Heming-
way, het pistool overhandigend.
De dokter nam het wapen voorzichtig met
duim en wijsvinger bij het uiterste puntje van
den loop beet.
Wees maar niet bang, lachte Hemingway.
Hij bijt niet!
—Ik dacht aan mogelijke vingerafdrukken,
zei de dokter.
Weer lachte de inspecteur.
Makkelijk te zien dat U een liefhebber
bent van detective-fantasie-verhalen spotte hij.
Maar maak U maar niet bezorgd. Wanneer de
man van Scotland Yard komt zal ik U van alle
verdenking vrijwaren.
Zijn spot trof doel. Dokter Beeston trad naar
voren en legde het pistool op het b
Daarop draaide hij zich om en keek Hemm0 y
aan.
Inspecteur, zei hij driftig, ik weet dat m'P
aanwezigheid U hier hindert. Misschien is da
heel normaal. U bent bang dat ik mijn neus
al steken in zaken die me niet aangaan. Mas;
ik meende duidelijk genoeg verklaard te heb
ben, waarom ik hier wilde blijven. U schijnt
echter nog steeds niet overtuigd te zijn. Ik zal
verder, dan ook niets meer zeggen behalve
dat ik niet mijn eigen vingerafdrukken be
doelde, maar die van den moordenaar.
De inspecteur sloeg met zijn rechtervuist op
den geopenden palm van zijn linkerhand. Zijn
gelaat vertoonde een uitdrukking alsof hij zich
zelf liefst een draai om de ooren had gegeven.
Verdraaid! riep hij vol verbazing uit.
Daaraan heb ik heelemaal niet gedacht. En
daar heb ik me met dat pistool staan spelen
als een idioot die nog nooit een wapen gezien
heeft. Wel, het moet overdekt zijn met mijn
vingerafdrukken. Hij stak zijn hand uit. Neem
me niet kwalijk, dokter, zei hij. Ik geef toe
dat ik U liever niet zag dan Wel. Ik dacht dat
U een van die dwaze eigenwijze amateurs
waart, die iedereen in den weg loopen. Maar
dat doe ik nu niet meer. Ik verzeker U thans
ernstig dat ik dankbaar zal zijn voor iedere
assistentie, die U mij wilt verleenen. Geef me
een hand en sans rancune.
De dokter was niet haatdragend van aard.
De uitgestoken hand van den inspecteur grij
pend, drukte hij die met warmte.
Dat is in orde, zei hij, ik begrijp en waar
deer uw standpunt.
De fotograaf, een nietig kereltje, gekleed in
een slecht-passend tweed-costuum, voelde zich
een indringer en schuifelde weinig op zijn ge
mak heen en weer. Toch ontging hem niets.
Plotseling scheen de inspecteur zich weer
bewust van 's mans aanwezigheid alsmede van
het feit, dat zijn twee ondergeschikten nog
altijd in de hall stonden. Naar de deur gaande
beval hij hun de ronde te gaan doen en hun
oogen goed open te houden. Zich daarna tot
den dokter keerend zeide hij:
Ik zal zelf wel even voor die boodschap
aan Scotland Yard zorgen, terwijl Mr. Brown
zijn toestellen in orde maakt. Wilt U mij de
telefoon even wijzen?
In tegenstelling met zijn verwachting ging er
geen tijd verloren alvorens de verbinding tus
schen inspecteur Hemingway en hoofd-inspec-
teur Saxton van New Scotland Yard tot stand
kwam. Het gesprek duurde niet lang en toen
Hemingway den hoorn weer ophing, lag er een
ernstige uitdrukking op zijn gelaat.
De moordenaar mag nu wel op z'n tellen
passen, zei hij met een grimmig lachje. De-
tectieve-inspecteur Kilby komt morgenochtend
met den eersten trein hier. Te oordeelen naar
hetgeen ik van hem gehoord heb is Kilby een
van de schranderste koppen van de Yard.
waar Brown inmiddels zijn toestel op den drie
poot had geplaatst.
De studeerkamer was een groote langwer
pige kamer en deftig gemeubeld. Tegenover
de deur was een glazen tuindeur, welke nu ge
sloten was. Een zorgelooze hand scheen de
groene overgordijnen voor deze deur te hebben
dichtgetrokken, want inplaats van in het mid
den goed over elkaar te sluiten bleef er een
open strook van ongeveer een voet breedte.
Langs den linkermuur, gerekend, wanneer
men de kamer binnentrad, stond een rij
groote boekenkasten en de daartegenover lig
gende muur bevatte een schoorsteen en een
ouderwetsche in den muur ingebouwde safe.
De safe was bij den hoek, gevormd door dezen
muur en die waarin zich de deur bevond, maar
de deur en de safe werden door bijna de
heele lengte van de kamer van elkaar ge
scheiden.
Een groote chesterfield canapee, die schijn
baar van de gewone plaats bij den haard was
weggeschoven, onttrok de safe nu bijna aan
het gezicht.
Zooals al eerder opgemerkt stond er mid
den in de kamer een groot bureau en om het
bureau heen stonden vier stoelen. Drie ervan
stonden op hun plaats, maar de vierde, die het
dichtst bij de glazen deur, lag op den grond op
korten afstand van het lijk. Een van de pooten
van dezen, stoel was gebroken.
Inspecteur Hemingway greep het pistool,
ditmaal zij het te laat zorgend het bij den
loop aan te vatten.
Dit moet op zijn eigen plaatsje op de
foto komen, zei hij, naar de deur gaande en
het wapen op de plek neerleggend vanwaar hij
het eerst had opgeraapt.
Daarna toog Brown aan 't werk. Het licht
werd uitgedraaid en volgens Hemingway's aan
wijzingen werden er vanuit verschillende pun
ten opnamen gemaakt. Sommige met de deur
open, sommige met de deur dicht. Daarna werd
het licht weer aangedraaid en beide deuren
tegenover elkaar opengezet om den magne-
siumdamp te laten wegtrekken.
De fotograaf pakte zijn zaken bij elkaar en
verdween met de belofte Hemingway zoo spoe
dig mogelijk de afdrukken te zullen zenden.
Zij stonden bij het bureau en Hemingway
legde vriendschappelijk zijn hand op den
schouder van den dokter.
Nu U zich tot mijn helper hebt opgewor
pen, zeide hij vroolijk, zal ik niet toelaten dat
ge dit baantje als een sinecure beschouwt. U
moet me helpen deze kamer te doorzoeken
yier oogen zien meer dan twee, nietwaar? En
wanneer de man van Scotland Yard komt,
zal hij van ons verwachten dat wij hem de
noodige sporen overhandigen. Ik ben er van
overtuigd dat de Yard-menschen er grondig
op getraind worden gebruik te maken van de
hersenen van anderen. Maar nu ter zake. Ik
geloof dat wij het best afzonderlijk kunnen
zoeken. Begint U bij de deur, dan begin ik bij
den tuindeur.
Dokter Beeston stemde toe hoewel hij zich
niet haastte met het maken van een begin.
Hemingway begaf zich naar de deur en trok
de gordijnen open, en bijna onbewust deed ook
de dokter een paar pas in dezelfde richting.
Hij bleef naast den omgevallen, stoel staan.
Wat hij zag, deed hem plotseling bukken en
iets van het tapijt oprapen.
Deze beweging was aan de waakzame blik
ken van den inspecteur niet ontsnapt.
Iets gevonden? vroeg hij, op den dokter
toekomend.
Ja, een leege patroon, is het niet?
Hemingway nam de gebruikte patroon-huls
in zijn hand en bestudeerde die zorgvuldig.
Ja, gaf hij toe. Dat is zeker een leege
patroonhuls. Hier heeft de kogel ingezeten die
een einde maakte aan Dennison's leven.
De kennis van den dokter was op dat ge
bied nog al vaag.
Maar waarom, vroeg hij, zou die patroon
daar liggen?
Hemingway glimlachte superieur.
Het pistool is een zoogenaamd automa
tisch, verklaarde hij. Nadat het afgevuurd is
wordt de leege patroonhuls vanzelf uitgewor
pen en komt de volgende patroon voor den
loop om afgeschoten te worden.
O juist.
Typisch! spotte Hemingway hardop. Twee
voorwerpen, twee sporen, zijn reeds aan het
licht gebracht. Brown vond het pistool, en U
de patroonhuls. Ik heb niets ontdekt. Het komt
me voor, dat ik mijn pensioen maar moest
aanvragen. Hij lachte. Maar laat ons verder
gaan met het onderzoek. Nu is het mijn beurt
Dokter Beeston begaf zich nu naar de deur
en op zijn knieën vallend begon hij den vloer
te onderzoeken. Hij had er geen idee van wat
hij verwachtte te vinden, maar hij zag dat He
mingway bij de tuindeur op dezelfde wijze te
werk ging.
De dokter kroop langzaam in de richting
van de chesterfield. Naar den inspecteur kij
kend bemerkte hij, dat deze hem scherp op
nam. Zich houdend als had hij niets gemerkt,
rette hij het onderzoek voort, nu en dan ee1
haastigen blik op Hemingway erpend.
Hij voelde dat hij steeds werd gadegeslagen.
Verdraaid vervelende kerel! foeterde hij.
Ik geloof dat hij me nog steeds verdenkt. Zou
hij bang zijn, dat ik sporen zal verdonkere
manen?
Nog steeds op zijn knieën,richtte hij zich
op en keek den inspecteur recht in de oogen.
Wel? daagde hij hem uit. Wat is er?
Hemingway stond op. Daarna liep hij om
het bureau heen en zijn handen achter zijn
rug houdend, rustte hij daarmee op het met
papieren overdekte bureau. Zoo bleef hij
eenige oogenblikken staan neerkijken op de
geknielde voor hem liggende gestalte van den
dokter.
Dokter, zei hij eindelijk, gaat U werke
lijk met miss Rivers trouwen?
De dokter had er een hekel aan over Edith
te moeten praten.
Zeker, zei hij, maar ik zie niet in, wat....
Een oogenblik. Ik heb er een hekel aan
het te moeten zeggen, maar het is noodig. Het
meisje is er nog steeds niet. Het is vreemd.
Hebt U er eenig idee van waar zij is?
Fred Beeston was reeds overeind gespron-
gen.
Wat wil je daarmee zeggen? vroeg hij
woedend. Ik hoop dat je niet probeert te in-
sinueeren.
Kalm, dokter. Ik insinueer niets. Maar U
moet toegeven, dathij zweeg, als zocht hij
naar de juiste woorden.... dat het een gerus
ter gevoel zou geven indien zij hier was. De
klok staat niet stil, weet ge.
En wat zou dat? Wanneer Miss Rivers
terugkoir zult U haar natuurlijk ondervragen.
Nu, U kunt er verzekerd van zijn dat zij in
staat is een heel goede reden voor haar afwe
zigheid op te geven.
Daar twijfel ik niet aan.
De dokter verstijfde en balde onwillekeurig
zijn vuisten. Welke beteekenis moest er pre
cies aan deze woorden van den inspecteur
worden toegeschreven? Moesten zij net zoo wor
den uitgelegd als zij gesproken waren? Of
wilde Hemingway daarmee te kennen geven,
dat Edith het een of andere excuus zou aan
voeren?
Hij probeerde zich zelf er van te overtuigen
dat al zijn eigen angst en vrees ongegrond
waren. Maar daarin slaagde hij allerminst. Zelfs
vóórdat hij van den moord gehoord had, had
Edith's gedrag herrl dien avond al zorgen ge
geven.
Laten wij verde. gaan met het onderzoek,
:ei Hemingway.
