UITSLAG VERKIEZINGEN TWEEDE KAMER.
i
1 9
1 7
1
Overzicht van de percentages der in eiken kieskring op de voornaamste partijen uitgebrachte stemmen
1 8
BLOEMLEZING OVER DEN
VERKIEZINGSUITSLAG.
t.
KIESKRING VIII DORDRECHT
VRIJDAG 28 APRIL 1933
co
p
Vn Leiden
c.
HOE DE PERS HET RESULTAAT
DER VERKIEZINGEN
ZIET.
Gevolgen van de politieke verdeeld
heid der Katholieken.
DE TWEEDE KAMERVERKIEZING
De gekozen plattelander.
Vergelijkende cijfers.
r
R.K.
STAATSPARTIJ
ANTI-REV
PARTIJ
CHR. HIST. UNIE
VRIJHEIDSBOND
VRIJZ. DEM. BOND
TJ
R.K.
VOLKSPARTIJ
STAAT. GER. PARTIJ
COMM. PARTIJ HOLL.
KIESKRING
PERCENTAGE
van den kieskring in:
PERCENTAGE
van den kieskring
n:
PERCENTAGE
van den kieskring in:
PERCENTAGE
van den kieskring in:
PERCENTAGE
van den kieskring
n;
PERCENTAGE
van den kieskring i
n
va
PERCENTAGE
den kierkring
n;
va
PERCE
den ki
NTAGE
eskring
n:
VÉ
PERCE
in den k
ZNTAGE
ieskring
in:
1922
1925
1929
1933
1922
1925
1929
1933
1922
1925
1929
1933
1922
1925
1929
1933
1922
1925
1929
1933
1922
1925
1929
1933
1922
1925 j
1929
1933
1922
1925
1929
1933
1922
1925
1929
1933
I 's-Bosch
81,64
80,18
81,34
78,31
3,84
3,35
3,11
3,45
2,56
2,42
2,71
2,94
1,65
1,56
0,80
0.73
0,79
1,34
1,26
0,94
4,18
5,51
6,20
6,57
0,76
2,73
1,01
0,94
0,46
0,76
0,86
0,90
0,15
0,35
0,58
II Tilburg
72,44
73,87
76 89
71,71
2,33
2,24
2,10
2,36
3,95
3,43
3,38
3,27
2,34
2,43
1,38
1,26
1
1,28
1,02
0,32
5,87
7,73
6,97
7,72
9,36
6,37
4,19
6,06
0,38
0,43
1,68
0,00
0,28
0,39
III Arnhem
15,61
14,95
15,87
14,88
18 39
14,85
13,76
16,86
19,74
18,31
19,55
1708
13,69
11,77
10,77
8-
5.65
7.28
7,07
5 50
17,66
21,47
21,85
21,38
0,46
0,29
0,66
3,02
4,00
4,32
0,44
1,36
1,95
IV Nijmegen
48,43
46,17
49,00
47,06
9,29
8,17
7,12
8,10
7,42
7,69
8,76
7,93
12,90
9,42
8,24
5,99
3,03
4,62
4,57
3,15
11,75
13,55
13,80
14,58
0,06
2,51
1,10
2,16
1,12
1,94
2,44
2,96
0,00
0,42
0,89
V Rotterdam
16,95
15,62
16,13
15,45
16,16
12,53
12,69
12,98
8,49
617
630
6,13
10,49
12,41
9,78
10,54
2,66
4.48
4,35
3,01
33,62
38,01
38,46
33,88
0,03
0,39
0,25
0,31
0,78
2,01
2,30
2,59
1.69
4,65
4,59
VI Den Haag
21,32
20,22
20,14
17,96
9,68
8,49
9 39
13,22
9,35
8,17
8 45
6,67
16,39
16,80
12.68
11,08
3,51
4,59
7,78
5,51
25,03
29,06
28,03
27,42
0,05
0,45
0,43
0,22
0,25
0,67
0,84
0,08
1,36
2,94
4,52
28,28
27,50
27,85
21,53
18,76
16,73
14,93
14,02
19,79
16,98
18,29
11,96
9,55
9,36
8 40
5,60
2.55
3,49
4,32
2,78
12,27
14,08
15,70
12,35
0,46
0,22
0,35
1,93
4,24
4,78
4,36
0,44
0,57
0,97
VIII Dordrecht
13,64
13,05
13,45
12,62
27,48
22,62
21,89
22,69
16.08
13,98
14,27
12 79
11,72
11,04
10,53
9,33
2,04
3,20
3,62
2,81
17,73
20,50
22,12
21,56
0,24
0,18
0,11
3,39
7,96
8,20
8.52
0,59
0,71
1,66
IX Amsterdam
16,51
15,24
15,60
14 79
7,51
7,18
6,21
9,98
6,52
5,'99
5,93
4,00
8,08
10,11
8,48
10,17
6,71
7,55
6,90
4,95
30,—
37,18
39,50
31,37
0,61
0,57
0,47
0,08
0,24
0,31
0,20
4,58
6,23
10,05
X Den Helder
27,40
27,15
27,33
26,78
7,18
7,23
7,48
10,00
•4,65
4,49
5,00
4,34
11,09
8,82
6,90
6,02
15,70
18,35
15,65
12,92
20,68
24,88
28,01
25,66
0,57
0,51
0,81
0,20
0,46
0,60
0,59
1,20
2,09
3,89
XI Haarlem
28,02
26,31
26,48
24,84
11,23
10,69
9,58
13,26
14 63
12,39
13,40
10,40
9,08
10,76
8,97
7,91
4,61
6,88
6,95
6 94
20,10
23,80
23,94
22,12
0,05
1,15
1,19
1,49
0,28
1,08
1,25
1,21
1,22
1,73
3,33
XII Middelburg
18,62
17,79
18,79
17,99
20,14
19,29
16,13
18,58
15,30
15,65
18,60
16 89
14,92
11,46
10,29
9,68
5,58
7,08
6,87
4,79
9,12
11,51
15,11
17,09
0,49
0,30
0,23
6,24
8,46
8,79
9,47
0,31.
0,56
0,55
XIII Utrecht
27,24
23 87
25.46
24,43
20,05
16 94
16,52
17,70
14,52
12,68
13,75
11,27
8,01
7,54
7,19
7.72
3,39
5,14
5,05
3.94
18,75
21,37
21,08
21,16
2,50
0,76
1,22
1,26
4,02
4,44
4,62
0,34
0,78
1 ,-
XIV Leeuwarden
6,80
6,27
6,39
6,21
23,15
22,78
22,63
24,04
18,75
18,14
18,62
16,66
10,53
7,72
6,17
5,18
4.73
7,03
9,49
10,12
24,71
27,76
28,77
24,63
0,54
0,23
0,25
0,20
0,42
0,56
0,61
0,73
1,63
3,02
XV Zwolle
25,80
23,70
24,89
23.54
14,99
13,45
12,77
14,07
15,32
14,53
15.25
13,50
7,68
7-
5,72
5,13
5,21
6,60
6,17
5,77
20,—
22,03
24,61
20,03
1,90
0,96
2,19
0,88
2,11
2,53
2,76
1,45
1,65
2,77
XVI Groningen
5,23
5,03
4,92
4 79
21,73
21,60
20,91
23,44
971
9,67
10,24
9,30
8,95
8,26
8,02
6,51
9,37
11,58
11,37
11,06
28,91
32,60
34,74
28,46
0,18
0,21
0,20
0,08
0,17
0,23
0,17
2,56
2,83
5,48
XVII Assen
5,20
4,25
4,37
4,11
18,76
17,95
17,84
19.66
12,66
12,55
14,25
12,65
11,26
7,60
628
11,54
7,31
11,21
13,74
9,68
23,81
29,24
30,29
25,69
0,17
0,24
0,27
0,12
0,29
0,35
0,41
0,43
1,15
1,82
XVIII Maastricht
81,93
78,93
82,10
73,01
0,51
0,48
0,61
0,96
0,92
0,73
0,87
1,02
0,89
1,15
0.63
0,36
0,91
1,12
0,69
0,60
9,84
J 13,16
10,17
10,24
0,08
1,98
0,53
2,51
0,06
0,11
0,44
0,27
0,56
1,26
PERCENTAGE
der partij over
het geheele land
29,86
28,62
29,64
27,88
13,73
12,23
11,59
13,43
10,88
9,90
10,49
9,13
9,26
8,73
7,37
6,95
4,59
6,06
6,18
5,08
19,38
22,90
23,81
21,47
0,54
1,30
0,70
1,10
0,91
2,02
2,27
2,50
U9
2,00
3,18
Aantal zetels
32
30
30
28
16
13
12
14
11
11
10
10
7
5
7
6
20
24
24
22
0
1
0
1
1
2
3
3
1
2
4
Aantal kiezers 237.298
Uitgebracht 255.535
Onwaarde 10.119
Geld. stemmen 245.416
LIJST 3.
Alg. Dem. Unit.
Sch. v. Haegen J. 400
de Waard R. 16
van Gent A. 5
v4h Sijn J. A. 10
de Boer P. 165
de Kruyff, M. 3
-Watier R. 1
Stmt—Sch. Kool 3
Sonneville Alph. 2
Lezer S. 2
SchwierRutters 3
Woudstra T. 2
Wijchgel G. H. H. 1
Venema-Schaaf 2
Weiman G. A.
v. Geuns-Godfried
Busch W. F. H.
Tonkes E. 2
Kalse W. A. 2
Totaal619
LIJST 4.
R. K. Volkspartij.
Arts, Mr. P. M. 179
Donders F. A. C. 12
Wesseling C. D. 21
Setteur W. C. 1
Moors G. H. 10
Weber F. J. 4
Hondeveld, Mej. 2
Hendriks J. H. H. 7
v. Nimwegen G.H.F.
Robert-de Wolff 2
v.d. Bogaard J. M. 4
v. Gemert J. F. 4
v.d. Bergh J. W. 3
Bouman G. J. 3
v. Weelij G. I. Th. 9
Totaal261
LIJST 5.
Ned. Chr. Arb.
Partij.
Dekker Nic.
254
v. d. Velden L.
8
Schaafsma J. A.
11
Varkevisser J.
3
v. Bockel G. J.
3
Feenstra E.
2
Greijdanus E.
2
Gelling H.
4
Henstra D. R.
Nijenboer J. H.
8
Totaal
295
LIJST 6.
Nat. Boeren Partij.
Braat A. 3846
v. d. Berg J. 38
Fikse A. 201
Barendregt J. 17
v. Dijk H.
Rosenboom P. J.
Kwint N. C.
Spruijt B.
Neef P.
19
10
4
3
20
Totaal4158
LIJST 7.
Lijst Wolswinkel.
Wolswinkel S. 150
de Vos G.
Totaal
LIJST 11.
S. D. A. P.
ter Laan J.
Groeneweg S.
v. Zadelhoff J.H.F,
Brautigam Joh.
de Zeeuw A. B.
Donker Mr. L. A.
de Bruin P.
Spronkers J.
v. Sleen H.
Pomper A. B.
Hamburger E.
Laan R.
168
318
52213
233
160
44
26
13
41
18
11
6
14
145
Totaal 52924
LIJST 12.
R. K. Arb. Partij.
Vocht Chr. A. 912
Verbruggen P.M.
Bik G. J.
Berkelaar A.N.K.
Lamers A. L.
Poelgeest G.P.J.
Hoogduin F. M.
de Haan M.
v. d. Kant J. A.
26
3
3
6
3
4
6
5
Totaal
968
LIJST 13.
Onafh. Soc. Partij.
Schmidt P. J.
v. Staal K. R.
de Kadt J.
de Jager D.
Mourits J.
Hoving J.
v. d. Goes F.
v. Bommel A. C.
Selier G. J.
Sanderse L.
Boer W.
de Waal A. L.
1437
19
5
4
7
8
8
8
6
3
3
9
Totaal
1514
LIJST 14.
Comm. Partij Holl.
de Visser L.
3923
Prawiradirdja
33
Wijnkoop D.
31
Sardjono
13
Schalker
10
Effendi R.
3
de Groot S.
3
Moeso
v. Weizen H.
1
de Weerdt H. J.
Beuzemaker N.
v. Osch D. W.
Frenay C.
Reuderink W. H.
Schoutese W.J.E.
Gaemers P. C. A.
KleinPons
Schaddelee J. J.
Aantjes B. G.
2
3
1
17
7
2
11
2
1
13
Totaal
4083
LIJST 15.
Vrijheidsbond.
Boon G. A
v Bommel v. VI.
Bierema S.E.B.
Erasmus J
Roos C. G
Kooyman P.
Stoffel S.H.
Paap J. C
v. DorpE. C.
Hage C. G
Schaap H. P.
Vos I.H.J
Eerdmans B. D.
d. Hartog F.
d. Vries C. W.
Molenaar A. N.
v. Kempen C. J.
22007
81
101
19
126
16
78
6
37
5
26
80
27
87
16
4
107
Totaal 22823
LIJST 16.
Recht en Vrijheid.
Kolthek H152
Sevenster A.
Diemont A.J.
Lameris H
Veenhuizen A.
20
6
8
10
Totaal 196
LIJST 18.
Alg. Fascisten Bond.
Baars J. A
v. Heijst J. G.
Riel Th
v. Dam D
v. Zandwijk L.
Jurgens Dr. A.
Brugman J.
Polet Th. W.
2487
13
5
3
2
6
3
9
Totaal 2528
LIJST 19.
Vrijz. Dem. Bond.
6452
101
23
60
55
22
63
3
1
11
5
10
3
2
8
1
32
Marchant H. P.
Oud P.J
Ebels F. E. H.
Bakker-Nort B.
Ketelaar Th. M
Joekes A. M.
Schilthuis Jan
Kooiman D.
Adriaanse J.
Cohen M. M.
Staverman A.
Ros-Vrijman
Kortland J.
v. d. Broecke
v. Raalte A.
Goudsmidt t. J.
Hannewijk Hzn.
v. Kleef H
Bergsma J. J.
d. Ouden H.
Totaal 6868
LIJST 20.
Kath. Dem. Bond.
Veraart J. A.
1278
Evers F. E.
10
Wenders F. J.
4
Beekman E.H.M.
10
Franse L. A.
de Backer H.
3
v. Bijsterveld J.
3
de Bruijn P. H.
4
Rietveld F. J.
1
Bührmann C. A.
6
1319
LIJST 23.
Chr. Dem. Unie.
v. Houten H.
Schurer F.
v. d. Burg R.
Jungcurt A. P.
de Visser M.
Geitz J. J.
Gorselink J.
Steketee H.
Gerritse P. L.
v. Eyk B. J.
du Bois L. P.
Tamminga K.
v. Goudoever J.
Westera J.
1145
30
7
4
3
1
6
Scholten C.
Totaal 1213
LIJST 24.
Chr. Hist. Unie.
de Geer Jhr. Mr. 30795
Slotem. de Bruine 236
Bakker J.
Snoeck Henkem.
Lovink Dr. H. J.
Tilanus H. W.
Beel. v. Blokland
Weitkamp J.
v. Boetzel v. Dub.
Katz, Mej. Mr.
Krijger Jr. J.M.
Rutgers v. Roz.
v. Rhijn Mr. Dr.
Veldhoen Mr. N.
Krol Tj.
De Visser Mr. J.
Marra M.
Mellema D. J.
Wolthuis J. C.
v. d. Marei J.
41
31
44
9
36
19
18
44
19
6
13
11
5
22
5
3
65
Totaal 31422
LIJST 25.
R. K. Staatspartij.
Loerakker A. J. 30567
Kampschöer G. 136
Verschuur T. J. 115
'v. d. Weijden M. 52
de Kok J. D. 30
Keestra Y. 18
v. Wijnbergen 20
Bulten G. 35
Totaal
30973
LIJST
28.
Staatk. Geref. Partij.
Kersten G.
H.
20028
Zandt P.
635
van Dis C.
N.
68
Hoogendijk
A.
9
Floor J.
68
5
Kersten A.
J.
58
v. Houdt J.
W.
2
v. d. Meulen
P.
1
v Woerden C B.
5
v. Leeuwen
D.
3
v. Putten B.
J.
3
de Heer A.
J.
13
Koppelaar J.
H.
22
v. d. Vate
W.
1
v d Spek M.
4
Totaal
20925
LIJST 29.
Verb. v. Nat. Herstel.
Snijders C. J.
1011
Westerman mr.
180
Eigeman
prof. mr.
60
Hillen W. P.
14
Gelder B. J.
6
v. Straaten
v. Nes
2
Smits J
2
Mijnlieff mr. M.
10
Mnllerus
jhr. dr.
2
Merkelijn P.
Bordewijk R.
Geradts mr. P.
Boeije D. A. M.
Eschauzier mr.
Hennij M. A.
16
3
1
2
3
Totaal
131?
LIJST 30.
Herv. Cer. St. Partij.
Lingbeek C. A.
Peereboom B.G.
Ekering L.C.W.
Eelderink K.
de Jong S.
Prins Jzn. G. J.
v. d. Pol J.
v. Ooijen P.
v. d. Mheen H.
Alblas G. H
Lefeber W. F.
Willekes F. C.
Gravemeijer K.
Boersma S
Gravemeijer H.
Hooijkaas C.
d. Hertog A. C.
Vromans H A
vllerwaarden L.
2213
28
6
6
5
2
1
5
1
3
3
9
4
1
13
Totaal
2302
LIJST 31.
Plicht Orde Recht.
Bruinsma A. F. 415
v. d. Hoven A. 54
Bernhard F. J. 3
Mook S. J.
v. d. Zee ir. D.
Dijken H. E.
t. Bruggen Cate
Stahle J. F
Wunnink A. E.
v Gelderen mr.
Meijboom P.
Smit P. A
de Boer N.
Reijnhoudt P.
Totaal 500
LIJST 32.
Rev. Soc. Partij.
Sneevliet H.J.F.
Bouwman E.
Schilp D
Bosman F
Menist A
Dolleman W.F.
Smid W
Mooy Joh.
de Haan-Zwag
Roebers J.H.E.
v. Schaik J. I.
Scheepers C.J.J.
Molenkamp J.C.
Woudt-Bouman
Sprenger de Rover
1790
8
8
2
4
16
1
2
1
2
1
Totaal 1839
LIJST 33.
A. R. Partij.
Colijn H55010
de Wilde J. A. 114
Visscher H.
v. d. HeuvelChr.
Amelink H.
Duymaer-v.Twist
Schouten J.
v. Dijk J. J. C.
Smeenk C.
Zijlstra A
Dobben de Bruyn
Terpstra J.
v. d. Zaal C.
Wielinga P.
Rutgers A.A.L.
v. Dijken T. A.
v. Baren G.
Jansen Manesch.
Valstar F.V.
Warnaer G. Lz.
170
40
63
52
26
6
4
2
3
5
73
2
1
5
19
34
-28
65
Totaal 55722
LIJST 35.
Verb. Nationalist.
v. d. Mijle C.HA.
280
v. Eijsden Jr.C.
11
Reisberman R.
6
Koning H
7
v. Elk G.W.
3
Mensinga T. J.
3
IJpeus Kalt J.
2
v. Dalsum H. A.
2
Stemmarik IXQ.J.
2
Dogge M. C.
.3
v. d. Bob J. F.
2
Dekker H
15
336
T f
De uitslag geen afstraffing
voor het extra-parlementair
Kabinet.
„De Tijd" schrijft, dat voor het extra-par
lementair kabinet, aan hetwelk de slagen wer
den beloofd van de crisisjaren, de uitslag alles
behalve een afstraffing beteekent.
„Integendeel vervolgt het blad is op
den dag zijner ontslagneming de niet ver
zwegen toeleg, om opgevolgd te worden door
een sterker parlementair Kabinet, op weg
om verwezenlijkt te worden. Immers nu Soc.
Dem. Arbeiderspartij, Vrijzinnig Democra
tische Bond en Vrijheidsbond gehavend te
rug moeten keeren met nog drie nieuwe
partijtjes (de nieuwe Kamer telt 14, de oude
telde maar elf partijen of groepjes), is de
worp naar het Nationaal Ministerie mislukt.
Er zijn geen staatsrechtelijke redenen voor
zijn vorming aanwezig. In elk geval zou
het opnemen van b.v. Mr. Marchant in het
nieuwe Kabinet het parlementaire risico ze
ker niet minder maken, zelfs indien deze
genegen waren de conditio sine qua non
van een vast omlijnd crisis-program te aan
vaarden. Met name viel de verwachting ten
aanzien van een vrijzinnig-democratischen
groei bij deze verkiezingen tegen.
Door de basis, waarop het nieuwe Kabinet
zal moeten steunen, eenigermate uit te brei
den, zou intusschen mede de meerderheid
kunnen worden versterkt. Deze basis zou
dan echter niet te breed mogen worden,
want 'n meerderheid groeit door uitbreiding
niet steeds in kracht. En zouden de Anti
revolutionairen, aangenomen dat de Ka
tholieken dien- weg uit wilden, er genoegen
mee nemen?"
Na geconstateerd te hebben, dat het wel
duidelijk is, in welke richting de adviezen
der straks door de Kroon te ontbieden raads-
heeren worden gegeven, omdat immers vooral
van Christelijke zijde de verkiezingen zijn in-
fezet en geleid voor een sterk gezag vervolgt
e „Tijd":
de Kabinetsformateur mocht geroepen wor
den, zal hij ongetwijfeld niet aarzelen, die
verantwoordelijkheid te aanvaarden. En in
dien hij in zijn opdracht slaagt, kan men op
een vast rechtsch accoord een regeerings-
program tegemoet zieri, dat de door Minister
Deckers aangegeven lijn van beslist verzet
tegen de gezagsondermijnende invloeden
sterk accentueert, terwijl een krachtige wet
geving is te verwachten tot herstel der ont
redderde financiën, vooral door vermin
dering van de Staatsuitgaven, opheffing van
het economisch leven uit zijn verval en
krachtige bestrijding der werkloosheid. In de
programs der drie partijen, welke voorheen
de coalitie vormden, komen desbetreffende
clausulen voor.
Een krachtig bewind wordt trouwens dub
bel geboden, nu de beroeps-opruier L. De Vis
ser in de Kamer terugkeert met nog drie Mos-
kovieten, onder wie de heer David Wijnkoop
en de Indiërs Prawiradirdja en Sardjono. Het
is schande genoeg, dat laatstgenoemde op het
oogenblik nog tot de geïnterneerden in Boven
Digoel behoort, waar hij zijn straf uitzit,
evenals in een Nederlandsche gevangenis de
lijstaanvoerder der Revolutionnair Socialis-
tischte Partij, de heer H. Sneevliet, die bij
de revolutie in China de belangen van Mos
kou diende, den tijd afwacht, dat hij in het
partementaire gestoelte zal klimmen, om
de Kamer tot klankbord van de muiterij te
misbruiken".
Het blad sluit „Maar de totale uitslag is be
vredigend en geeft reden tot dankbaarheid aan
God en erkentelijkheid jegens de uitstekende
leiding van den slag. Ook in de lang niet ge
makkelijke jaren van de voortgezette crisis nu
moedig vooruit Deus providebit".
Kath. Dem. Bond en R. K
Arbeiderspartij voor ons po
litiek leven van geen betee-
kenis.
Hoewel een rustige beschouwing nog vele
andere perspectieven zal openen schrijft „Het
Centrum", geeft het .blad reeds o.m. de vol
gende beoordeeling van den uitslag:
„Over het algemeen is de indruk, dat de
kiezers en kiezeressen van hun en haar stem
recht een bijzonder druk gebruik gemaakt
hebben; percentsgewijze is de opkomst
in verhouding tot de stemming van 1929 ster-
Indien uit de Anti-revolutionaire partij
ker dap he toename van het aantal kiesge
rechtigden wettigen zou.
De R.K. Staatspartij blijkt, ondanks het
betrekkelijk groote aantal dissidentpartij
tjes, dat aan haar kracht knaagde, haar stern-
mental nog te hebben kunnen vergrooten,
wat echter een schrale troost moet heeten,
als wij den einduitslag voor onze partij be
schouwen: twee zetels verlies.
De R.K. Volkspartij boekt eenige winst,
zóó. dat zij (met één zetel) in de Kamer te
rugkeert; de Katholieke Democratische
Bond en de R.K. Arbeiderspartij (om van de
overige dissidentpartijtjes maar te zwijgen)
blijken voor ons politiek leven in de toe
komst van geen beteekenis te zullen wor
den, evenmin trouwens als de R.K. Volks
partij met haar éénen zetel.
Alle zich Katholiek noemende dissident
groepjes mogen zich inmiddels feliciteeren
met het feit, dat zij de groote R. K. Staats
partij hoezeer deze ook nog sterk uit den
strijd tevoorschijn treedt een nadeel van
vele duizenden stemmen berokkend hebben
en de R.K. Staatspartij de winst hebben ont
houden, welke haar toekwam en uit kracht
waarvan zij nog sterker werkzaam had kun
nen zijn tot heil van de Katholieke én de
vaderlandsche zaak.
Opmerkelijk is vooral de stevige groei der
anti-revolutionaire partij, welke wij mo
gen wel zeggen: overal vooruitging, op
sommige plaatsen zelfs met 60 a 70 pCt.
Het blijkt wel, dat het protestantsche deel
van onze natie het grootste vertrouwen stelt
in de partij, die naast de R.K. Staatspartij
de handhaving van het gezag sterk op
den voorgrond stelt, en men behoeft geen
proever van harten en nieren te zijn om
te weten, dat ook buiten de kringen der pro
testanten velen de toekomst van land en
volk bij de anti-revolutionaire partij veilig
geacht hebben."
Het nieuwe Kabinet een van
socialen opbouw.
Het „Huisgezin" constateert: de Katholieke
Staatspartij bij al den tegenstand naar binnen
en naar buiten, absoluut genomen, is vooruit
gegaan, wel geteld met 35.736 stemmen. Het
voegt er aan toe:
„Dat kan de S. D. A. P., die met al de
bovengenoemde moeilijkheden niet te wor
stelen, had, die een hetze tegen „honger-
Ruys" op touw durfde te zetten, niet van zich
zeggen.
Zij boekt een achteruitgang zij het dan
ook eene van slechts 6.145 stemmen.
Dat op te merken is geen leedvermaak,
maar het nuchter constateeren van een feit,
dat op het verschil wijst van ongeschokte
innerlijke kracht en innerlijke voosheid".
Het blad schrijft dan; dat het voor zich
spreekt, dat onze partij geroepen zal zijn aan
de komende parlementaire regeering mee te
werken. Alleen met haar komt een parlemen
taire regeering tot stand.
„Maar zal deze voor haar aanvaardbaar
zijn, dan zal het komend kabinet, ook in den
crisistijd, een uitgesproken sociaal karakter
moeten dragen.
Onverschillig wie aan het hoofd van het
nieuwe ministerie zal worden geplaatst, uit
de samenwerking met de R. K. Staatspartij
zal duidelijk moeten blijken, dat het nieuwe
kabinet er een is van socialen opbouw.
Dat behoeft niet onmiddellijk mee te bren
gen, dat met voorbijgaan van den moeilijken
toestand des lands gewaagde experimenten
worden ondernomen.
Maar dat kan reeds duidelijk zijn uit de
7.org, waarmede bij een mogelijke reconstruc
tie van ons bestuursapparaat de grondslagen
zullen worden ontzien, die voor den verde
ren socialen opbouw onmisbaar zijn.
Daarvoor te zorgen is onze allereerste taak.
En daarmee is dan ook ons werk binnen de
partij begonnen.
Het spreekt vanzelf, dat de R. K. Staats
partij de velen, die zich ditmaal in ontevre
denheid van haar scheidden, niet zal losla
ten.
Geleidelijk aan zal het gezond verstand zijn
rechten hernemen.
Evenals voor vier jaren heeft de R. K.
Volkspartij met haar éénen tot impotentie
veroordeelden vertegenwoordiger slechts des
illusies te verwachten.
Een krachtig beleid onzerzijds, een stevig
gedocumenteerde voorlichting zal in onze ge
lederen terugbrengen hen, die tot de ontdek
king komen, dat zij de democratie willende
versterken, juist de partij, die ze alleen met
terdaad kan verdedigen, hielpen verzwakken.
Met goeden moed aan het werk!"
De Katholieke Staatspartij
mag minder dan ooit op
lauweren gaan rusten
De „Volkskrant" schrijft in haar beschouwing
over den verkiezingsuitslag, dat deze voor wei
nigen verrassingen zal hebben opgeleverd. Na
dit nader te hebben gemotiveerd schrijft het
blad over den achteruitgang der R. K. Staats
partij:
„We mogen ons er niet mee vergenoegen
dat we in het stemmencijfer millionnair zijn
gebleven, maar moeten het feit onder het
oog zien dat, waar we een vooruitgang had
den moeten boeken van 100.000 stemmen om
in den pas te blijven, we slechts een 35.000
stemmen meer op onze lijsten hebben ver-
eenigd.
En nu komt 'het rekenkunstig alweer uit,
dat, wanneer we bij ons stemment.al de stem
men voegen op de dissidente katholieke par
tijen uitgebracht 75.000 in het geheel
we aan de groote honderdduizend komen,
welke wij als natuurlijken groei hadden moe-
Maar ook met de 75.000 ons ontvallen, ten
deele verspilde stemmen zijn we er nog niet.
Want als men de rekening zoo opmaakt,
dient men er ook aan te denken dat de R. K.
Volkspartij in 1929 reeds een kleine 24.000
stemmen op zich vereenigde, welke in de
75.000 dissidente stemmen van thans al ver
scholen zitten.
Met andere woorden: de katholieke Staats
partij heeft niet enkel 75.000, maar minstens
100.000 stemmen verloren.
Aan wie het verschil tusschen belde cijfers
Aan het Verbond voor Nationaal Herstel
allicht, aan dr. Colijn misschien.
Allemaal aanwijzingen minstens, dat de
Staatspartij minder dan ooit op lauweren
mag gaan rusten.
Het woord, door dr. Colijn gisterenavond
gesproken: dat hij zich vooral tot de jeugd
richtte, zal ook de Staatspartij ter harte heb
ben te nemen, anders zal het lek van hon-
honderdduizend er straks een van honderd
duizenden worden."
De nieuwe Kamer meer naar
radicalisme georiënteerd.
Het resultaat van de verkiezing is al niet veel
anders geworden, dan kon worden verwacht
in een tijd van economische qllende als wij op
het oogenblik doormaken schrijft de „N. Rt.
Courant." Dat is de tijd, waarin gezonde oeco-
nomisehe opvattingen en beginselen in de ver
drukking geraken, en de ontevredenheid haar
hoogtij beleeft.
Na een overzicht te hebben gegeven van
do plaats gehad hebbende verschuiving schrijft
het liberale Rotterdamsche blad:
„Men ziet uit dit alles, dat er in de samen
stelling van de nieuwe Kamer, vergeleken
met die van de Kamer, wier leven thans uit
gebloeid is, niet heel veel verandering is
gekomen. Zoo er een aigemeene tendenz kan
worden geconstateerd, is het wellicht deze, dat
de nieuwe Kamer als geheel beschouwd iets
meer naar radicalisme zal zijn georiënteerd.
De gezamenlijke rechter partijen zijn één
stem zwakker geworden, doch hierbij moet
niet uit het oog worden verloren, dat de R.K.
Staatspartij naar buiten wel dezelfde eenheid
is gebleven doch bij de keuze van hare
Candidaten meer naar het radicalisme heeft
gekeken, dan vier jaar geleden. Daarbij ge
voegd, dat de communisten 2 zetels sterker
worden, en dat 1 revolutionaire socialist, 1
christen democraat en 1 van de R. K. Volks
partij hun intrede doen, mag dus wel wor
den gezegd, dat er eene opschuiving naar
links heeft plaats gehad."
Het blad constateert ten slotte, dat de groote
moeilijkheid, welke op de verkiezing moet vol
gen, die van de nieuwe Kabinetsvorming, er
niet op verminderd is.
„Uit den loop der verkiezing valt daarvoor
geen duidelijke aanwijzing te putten. Inder
daad zal, zoo het landsbelang als nummer
één in het oog wordt gehouden, en niet in
de eerste plaats op partijbelang en persoon
lijke belustheid op eene ministerieele loop
baan gelet wordt, veel inschikkelijkheid,
veel belangeloosheid en veel karakter den
boventoon moeten voeren".
Bij de voorloopige toekenning van de 100
zeteis voor de nieuwe Tweede Kamer hebben
wij ten aanzien van 'den gekozene van de Na
tionale Boeren-, Tuinders- en Middenstands
partij eenig voorbehoud gemaakt, daar de
mogelijkheid niet was uitgesloten, dat de heer
Braat inplaats van den heer Vervoorn door
voorkeursstemmen zou gekozen zijn.
Na raadpleging van de gedetailleerde eind
cijfers kunnen wij thans vaststellen, dat in
derdaad, zooals bij de voorloopige opgave was
medegedeeld, de heer Vervoorn gekozen is.
De heer Braat. heeft weliswaar in de kies
kringen Leeuwarden, Groningen en Assen,
waar hij nummer 2 op de lijst zijner partij
was geplaatst, een groot aantal voorkeurs
stemmen gekregen t.w. 5525,, doch dit aantal
was niet toereikend om hem zijn Kamerzetel
te doen behouden.
In de lijstengroep van deze drie kringen
waren in totaal 12.197 stemmen op de Natio
nale Boeren- Tuinders- en middenstandspartij
uitgebracht. Om met voorkeurstemmen geko
zen teworden had de heer Braat meer dan 50
pCt. van dit getal, dat is 6099 moeten verwer
ven. Hij kwam er dus 574 tekort en het gevolg
is, dat hij nu zijn zetel aan zijn medelid, den
heer Vervoorn zal moeten afstaan.
Heronder geven we ter yergelijking nog de
percentages door diverse partijen behaald,
resp. bij de Tweede-Kamerverkiezingen in
1929, de Prov. Statenverkiezing in 1931 en de
jongste kamerverkiezingen en wel over het
geheele land.
Tw K.
Tw. K.
Prov. St.
1933
1931
1929
R.K. Staatspartij
27.88
30.01
29.64
S. D. A. P.
21.47
22.59
23.81
A.R. Partij
13.44
12.47
11.59
C.H. Unie
9.13
10.96
10.49
Vrijh. Bond
6.96
9.92
7.37
Vrijz. Dem.
5.08
5.63
6.18
Comm. Partij
3.18
2.32
2.00
Staatk. Ger.
2.51
2.26
2.27
R.K. Volkspartij
1.10
0.66
0.70
Rev. Soc. Partij
1.03
0.66
0.64
Chr. Dem. Unie
1.02
0.—
0.38
Herv. Geref.
0.91
0.81
1.06
Verb. Nat. Herstel
0.82
0.—
0.—
Diverse partijen
4.19
1.00
2.84
