BESTRIJDING DER WERKLOOSHEID.
HET DOMINICANENKLOOSTER
TE ZWOLLE.
jsiifc
HoofdfUfto.lUesfUj**
JtUfHhaedt's Voeder
MAANDAG 15 MEI 1933
kabinetsformatie.
mmm
"SS «w
VERDEELING VAN WERK OVER
MEER WERKLIEDEN.
Onderzoek der Ned. Maatschappij
voor Nijverheid en Handel.
PATER M. VAN ROOY.
JOHAN DE MEESTER NAAR
VERKADE.
BOTSING TUSSCHEN AUTO'S
TE DELFT.
Een chauffeur verdronken.
NED. TOONEELVERBOND.
en
„Niet haasten'.
r 9.nder dit hoofd drietstart het blad van dr.
°bjn „de Standaard":
UIT DE TEXTIEL-INDUSTRIE.
MASSA-ONTSLAG OP DE MIJNEN.
'MÈÊÈlÈmÉÈÈÊÊÊtb>
r.,~.
DOOR DEN BLIKSEM GETROFFEN.
DOODELIJKE AANRIJDING.
De herhouw van het Dominicanenklooster te Zwollede voorzijde aan de 'Assen-
dorperstraat is weer onder de kap.
HERRIJST IN NIEUWE GLORIE.
Een geheel nieuwe verdieping
kroont het grootsche gebouw.
AANVARINGEN.
bedaart spoedig met een
Per stuk 8 ct. Doos 15 ct. Bij Uw drogist
„DUITSCHLAND VAN 1907—1933".
RADIO-TELEFOONVERKEER MÉT
NED.-INDIE.
INTERNATIONALE VERRESCHRIJF-
VERBINDING.
De Commissie, benoemd door het hoofdbe
stuur der Ned. Maatschappij voor Nijverheid
en Handel om een onderzoek in te stellen naar
de mogelijkheid een verzachting van de nadee-
len der werkloosheid te bereiken door vrijwil
lige verdeeling van het werk over een grooter
aantal arbeiders, heeft haar rapport uitgebracht,
dat is aangeboden aan den Minister van Eco
nomische Zaken en Arbeid.
De Commissie komt tot de conclusie dat zij
zich ernstig verzet tegen dwingende wettelijke
maatregelen.
Verschillende systemen mogelijk.
Verschillende systemen van werktijdverdee-
wg?1J>.5en kan de ^beiders regel-
J+ v? 6 houden met een verkorten
waar,blJ al of niet met verschillende
h ?,n gewerkt kan worden; of men kan de
If6!*3 I™ onderbreking te werk stellen in
j f. a. van rouleering, waarbij alle arbei-
s7steem betrokken, gedurende zeke-
yd periodiek werkloos zijn; ten slotte is
en combinatie van deze methoden mogelijk,
voor al deze stelsels geldt, dat de mogelijk-
neid van toepassing voor ieder bedrijf, voor
iedere onderneming afzonderlijk beoordeeld
moet worden Een systeem van werktijdverkor
ting, zonder rouleering, zal in het algemeen het
meest voor de hand liggende middel zijn. Het
wordt dan ook reeds veelvuldig toegepast in
ondernemingen, die hun personeel niet meer
ge urende 48 uur aan het werk kunnen houden.
■uT>nroi°mmi-S-Sie beeft daarom haar aandacht
sins va^eW1,'h aan de mogelijkheid van toepas-
j. n een systeem van rouleering, dat naar
brachtmeen*ng minder in praktijk wordt ge-
Een systeem van rouleering.
,dergelijk systeem zou b.v. kunnen be-
zou m 6en regebng, die drie weken arbeid
u afwisselen met één week werkloosheid;
eze Zou het aantal te werk gestelde arbeiders
K doen toenemen, waar tegenover zou
aan..dat allen dan van den normalen ar-
eidstijd zonder werk zouden zijn. Natuurlijk
2lJn allerlei regelingen mogelijk: naar de
Cischen die iedere onderneming stelt.
In ondernemingen waar het toegepast kan
worden, zal het gewoonlijk slechts op een deel
der arbeiders toepasselijk zijn. Waar een per
soonlijke verhouding tusschen den arbeider en
aan bepaald hem opdragen werk bestaat, zal
een systeem van rouleering gewoonlijk niet
•hogelijk zijn. Dit is veelal het geval bij- ge
schoolde arbeiders. Waar bepaalde deskundig-
beid noodig is voor het verrichten van be
paalden arbeid, kan over het algemeen niet
aan andere personen na een zeker aantal weken
deze arbeid worden overgedragen. Bij persoon
lijke verantwoordelijkheid voor een werkstuk
•s dit zelfs uitgesloten. Daarentegen zal voor
het verrichten van werk, waarvoor geen ge
schooldheid vereischt is, in het algemeen een
systeem vein rouleering wel mogelijk zijn.
De hosten.
Ieder systeem van werktijdverdeeling is een
bodmaatregel die voor de onderneming, be
halve meer lasten (wat een indirecte verhoo-
Sihg van kosten beteekent) ook een zekere
Verhooging van directe kosten zal meebrengen.
Immers de sociale lasten, die op onderneming
drukken, worden voor een deel verhoogd door
uitbreiding van het aantal arbeiders. Ook wordt
de administratie iets ingewikkelder en kunnen
de kosten van toezicht en leiding in bepaalde
gevallen toenemen. Ten slotte mag niet wor
den vergeten, dat er gereede kans bestaat, dat
het werk, door verschillende handen gedaan,
iets minder vlot zal verloopen.
Al is ook verlaging van kostprijzen een der
eerste vereischten in het tegenwoordige proces
van aanpassing aan een lager prijzenpeil
toch zal, naar de meening der Commissie, deze
verhooging van kosten niet van zoodamgen om
vang zijn, dat in het algemeen toepassing van
een stelsel van werkverdeeling' over meer ar
beiders hierdoor onmogelijk zou worden.
Tegenover het door de onderneming te bren
gen offer staan de reëele voordeelen, die met
een regeling als hier bedoeld bereikt worden.
Het spreekt vanzelf, dat behalve deze onver
mijdelijke verhooging van lasten van geringen
omvang, invoer van dit systeem geen verdere
kosten op de onderneming zal mogen leggen.
Immers het bedrijfsleven kan over het alge
meen geen verdere lasten dragen, zonder daar
van nadeelen te ondervinden, die weder een
toeneming van werkloosheid ten gevolge zou
den moeten hebben.
Het loonvraagstuk.
Dit brengt dus mee, dat uur- of stukloon
geen verhooging zullen kunnen ondergaan
anders zou een aanzienlijke verhooging van
kosten toch plaats vinden. Het systeem van
verdeelmg van werk over meer arbeiders heeft
dus ten gevolge, dat een deel van de arbeiders
dat zonder dit systeem een langeren arbeids
tijd heeft, met dit systeem een geringer week-
inkomen zal verdienen; ten behoeve van die
arbeiders die zonder toepassing van dit systeem
werkloos zouden zijn. Om werktijdverdeeling
praktisch mogelijk te maken, zal dus de soli
dariteit der arbeiders, hen er toe moeten bren
gen een gedeelte der lasten gezamenlijk te
dragen. Dit kan in vele gevallen een zwaar
offer beteekenen.
In verschillende gevallen, waar het loon reeds
sterk verlaagd moest worden, of een (verdere)
verlaging onvermijdelijk zal zijn om den kost
prijs van een product verder terug te brengen,
zal een werktijd-verdeeling zelfs onmogelijk
zijn omdat hierdoor het loon zou worden terug
gebracht tot een peil waarbij ontbering sterk
gevoeld zou worden.
Behalve in de technische en economische
mogelijkheden der onderneming, zal dus in
het" loonpeil een grens gelegen zijn voor de
mogelijkheid der toepassing van een regeling
als hier bedoeld.
W achtgeldre gelingen.
Om aan de gerechtvaardigde bezwaren tegen
loonsverlaging tengevolge van werktijdverdee
ling tegemoet te komen, zou wanneer de onder
nemingen dit kunnen dragen, in vele gevallen
een systeem van wachtgeldregeling goedé dien
sten kunnen bewijzen. Een dergelijke regeling
met overheidssteun is reeds thans mogelijk.
Aan ondernemingen, die een wachtgeldregeling
voor hun personeel instellen, wordt n.l. onder
bepaalde voorwaarden subsidie verleend door
Rijk en gemeenten, gewoonlijk in deze verhou
ding dat deze laatste twee ieder 25 pet., de on
derneming 50 pet. van het wachtgeld betaalt.
Het aandeel, dat volgens de huidige voor
schriften door den werkgever in de kosten der
wachtgeldregeling moet worden bijgedragen,
blijkt echter bij den langen duur der crisis
een overwegend bezwaar te zijn om een meer
algemeene invoering van wachtgeldregelingen
te bevorderen, of wel opheffing van geldende
regelingen te voorkomen.
Een verhooging van de door de Overheid bij
•deze regeling uit te keeren subsidie tot een
peil, waarbij invoering onder de huidige om
standigheden practisch mogelijk wordt, verdient
zeker overweging en aanbeveling, wanneer
men hierdoor een meer algemeene toepassing
van werktijdverdeeling zou verkrijgen. Hier
door zou de werkloosheid verminderen en het
bedrag uit te geven aan ondersteuning zou af
nemen. Bereikt zpu kunnen worden, dat in
totaal aan ondersteuning plus subsidie in
wachtgeldregelingen minder werd uitgegeven,
dan thans voor ondersteuning alleen.
Ook is een wijziging in de bepalingen der
werkloozenkassen gewenscht, waardoor het
uitkeeren van aanvullenden steun wordt moge
lijk gemaakt, wanneer bijv. langer dan 32 doch
minder dan 40 uur zou gewerkt worden.
Bijzonder aandacht zal moeten worden be
steed aan de jeugdige werkloozen en aan jon
gens, die hun intrede in het leven van den
arbeid nog moeten doen. Het is van het
grootste belang eerstbedoelden zooveel moge
lijk bij het bedrijfsleven betrokken te houden
en een zoo groot mogelijk aantal jongens in
dienst te nemen, zoo noodig voor halve dagen
of in „rouleering" om vooral jonge menschen
zooveel mogelijk te bewaren voor den ver
nietigenden invloed der werkloosheid. Hierin
rust op de ondernemingen een ernstige sociale
verplichting.
Bij zijn terugkeer in het vaderland.
Wij ontvingen uit Patrocinio (Brazilië) het
volgend telegram:
„In naam van de parochianen der gemeen
te Patrocinio wensch ik onzen Pastoor Pater
Mathias van Rooy bij zijn aankomst in zijn
vaderland een spoedig herstel toe van de ziek
te, waarvan hij door ononderbroken werken
voor de jeugd en voor alle parochianen het
slachtoffer is geworden."
Het telegram werd blijkens de onderteeke-
ning afgezonden door Honorio de Paiva Abreu,
burgemeester van Patrocinio in den staat Minas
Geraes, Brazilië.
Pater Mathias van Rooy van de Paters der
H.H. Harten is overste van het college en het
missiewerk der paters in het bisdom Uberaba in
Brazilië.
PROVINCIAAL L. WOUTERS C.ss.R. f
De hoogeerw. pater L. Wouters, provinciaal
der E.E. P.P. Redemptoristen van de Nebo te
Nijmegen, die ter verpleging was opgenomen
in het St. Canisius-Ziekenhuis te Nijmegen, is
hedenmorgen overleden.
TH. J. VAN ADRICHEM
Te Wassenaar is in den ouderdom van 62 jaar
overleden de heer Th. J. v. Adrichem, lid der St
Vincentius vereeniging. De overledene was
begiftigd met het gouden eerekruis Pro Eccle
sia et Pontifice.
Het Groot Nederlandsch Tooneel.
De onderhandelingen tusschen Johan de
Meester en de heeren Frits van Dijk, Paul Huf
en Hans van Meerten, in verband met de vaste
bespeling van den Grooten Schouwburg te
Rotterdam, hebben er toe geleid, dat de heer
de Meester wordt opgenomen in de bestaande
kern van het gezelschap Verkade, dat het vol
gende seizoen als societair ensemble zal optre
den.
In verband hiermede verandert het gezel
schap Verkade, dat zich aanmerkelijk zal uit
breiden, zijn naam in: Het Groot Nederlandsch
Tooneel.
Het correspondentie-adres is Leidschegracht
35, Amsterdam-C.
W- N. DE VRANKRIJKER t
In den ouderdom van 64 jaar is te Utrecht
overleden de heer W. N. de Vrakrijker, oud
voorzitter van den Raad van Arbeid te Zeist.
(U. D.)
MEVROUW SPOOR—CARELSEN 70 JAAR.
De actrice mevrouw Cécile SpoorCarelsen
mocht Zaterdag in volle gezondheid, te midden
van een breeden kring familie en kennissen haar
70en geboortedag herdenken. In haar woning
aan de Laan van Nieuw-Oost-Indië, waar dit feit
werd gevierd, was het den ganschen dag een
komen en gaan van zeer velen uit onderschei
dene kringen, die de jarige kunstenares de hand
kwamen drukken.
Zij, die niet konden komen, deden in den
vorm van telegrammen en brieven en niet het
minst door het zenden van bloemstukken of
fruitmanden van hun waardeering blijken. Daar
onder behoorden mevr. ManBouwmeester,
mevr. Tartaud, de heeren van der Lugt Melsert
en van Ees, een groot aantal acteurs en actrices
en niet het minst de oud-leerlingen. Ook uit
Indische kringen, waaraan de jarige zulke aan
gename herinneringen heeft, kwamen talrijke
blijken van belangstelling.
SNEEVLIET.
De Rev. Soc. Partij ontving telegrafisch be
richt van den dir. der griffie van de Tweede
Kamer, dat de geloofsbrieven van het kamerlid
H. Sneevliet in orde zijn bevonden.
Jaarverslag in mineur.
De 63e alg. vergadering wordt 10 Juni a.s.
in het Kurhaus te Scheveningen gehouden.
Aan het inmiddels reeds verschenen jaarver
slag van den secretaris-penningmeester ont-
leenen wij, dat het ledental met meer dan 10
pCt. achteruitging.
Pogingen om sterker belangstelling te wek
ken mislukten; ook slaagde men er niet in met
behulp van een optreden van de leerlingen der
Tooneelschool in schijndoode afdeelingen wat
leven te brengen.
De begrooting voor 1933 sluit met een na-
deelig saldo van 1200. Ter versterking der
middelen wordt voorgesteld het schoolgeld van
de Tooneelschool te verhoogen en is aan de
gemeente Amsterdam verzocht het subsidie te
willen herstellen op het bedrag van het vorige
jaar.
NEDERLANDSCHE PROMOTIE AAN DE
SORBONNE.
Men meldt ons uit Parijs:
Donderdag promoveerde aan de Sorbonne tot
doctor in de Fransche letteren: mej. S. W. Hols-
boer. De promotie geschiedde cum laude.
TOONEELGROEP „HET MASKER".
Naar wij vernemen zal het tooneelgezelschap
dat onder artistieke leiding staat van Else
Mauhs, Jan Musch en Ko Arnoldi, spelen onder
den naam „tooneelgroep het masker".
Tot het tableau de la troupe behooren nu
reeds (in alphabetische volgorde): de dames
Marie Holtrop, Nell Koppen, Else Mauhs,
Anke v. d. Moer, Liese Servaes en Mary
Smithuysen; en de heeren Ko Arnoldy, Johan
Brandenburg, Jacques de Haas, Adry v. Hees,
Jan Musch en Anton Ruys.
het
De Katholieken
program-Colijn.
«eds eerder meldden heeft de
aflonn 6 Kamerfractie Vrijdagmiddag na
-p Van de Kamerzitting weer vergaderd,
besl' Veidu'dde, zou men toen een definitieve
„c'rs nemen over de vraag of de fractie
de £anvereenigen met het programma van
n Kabinetsformateur.
e a-r- „Rotterd." verneemt nu, dat die be-
issing nog niet is gevallen; noch in positieven,
0 'n negatieven zin zou iets beslissends zijn
geschied.
Een ietwat nerveuze stemming heeft zich
laatste dagen van velen meester gemaakt,
ylet angstige spanning vraagt men zich af,
boe het toch komt dat de Kabinetsformateur
nog maar altijd niet geslaagd is in de vor
ming van een Kabinet. 2 Mei verleende H. M.
de Koningin Dr. Colijn de opdracht, en nu
schrijven wij 13 Mei. De formateur heeft dus
Welgeteld 10 dagen de opdracht in beraad.
Het is misschien wel leerzaam voor de al
Ie haastigen onder ons, even in herinnering te
brengen hoeveel tijd er noodig was om recente
crises tot oplossing te brengen.
In 1922 duurde de crisis van midden Juli
I°t midden September dus twee volle maan
den.
De Vlootwetcrisis was van veel langeren
duur, zij strekte zich uit over het tijdvak van
eind October tot 10 Januari. Dus over onge-
Ver 2V2 maand.
De eerste crisis in 1925 trad 29 Juni in
en eindigde 4 Augustus toen het Kabinet-
Colijn optrad.
De tweede crisis in dat jaar duurde 4 maan
den. De begindatum was immers 11 November
1925 en de einddatum 8 Maart 1926.
En ten slotte: voor de oplossing van de
crisis in 1929 was ongeveer een maand noo
dig. Deze crisis die begin Juli intrad, eindigde
10 Augustus.
Gemeten naar de maat der vorige, is deze
crisis met haar 10 dagen dus nog jong.
(WIJZIGING WET OPENBARE VERVOER
MIDDELEN.
Daartoe uitgenoodigd door den B. B. N„
Bond van Bedrijfsautohouders in Nederland,
kwamen op Vrijdag aan het Secretariaat van
dezen Bond de besturen bijeen van een tien
tal organisaties, welke meer in het bijzonder
betrokken zijn bij het door den Minister van
Waterstaat ingediend wetsvoorstel tot wijzi
ging der Wet Openbare Vervoermiddelen. Het
Bestuur van den B. B. N. gaf een uiteenzetting
van de wijze, hoe het zich het voeren van een
actie heeft gedacht, waarna de mogelijkheid
van samenwerking tusschen de aanwezige or
ganisaties onder het oog werd gezien. Het
«verleg tusschen de besturen dient voort.
Loonsverlaging in de Twentsche
spinnerijen,
In onöergenoemde fabrieken te Enschedé is
Zaterdagmorgen de volgende mededeeling aan
geplakt:
„Door de buitengewoon ongunstige omstandig
heden, waarin de bedrijven verkeeren, zien de
directies van de N.V. Katoenspinnerij de Bams-
f_ye' ,Enscbcdésche Katoenspinnerij Ooster-
veld, Spinnerij de Roombeek, Spinnerij Tubantia
v.h. B. W en H ter Kuile, zich tot hun spijt
genoodzaakt de loonen der bij hun resp. ven
nootschappen in dienst zijnde arbeiders met 10
pet. te verlagen.
Bij elke der bovengenoemde ondernemingen
zal deze verlaging ingaan, gelijk met den eer
sten dag van de loonweek, die daar na Maandag
29 Mei 1933 een aanvang neemt".
Ongeveer 1500—1600 arbeiders zijn bij deze
loonsverlaging betrokken.
Massa-ontslag te Nijver dal.
Vrijdagmiddag liet de directie der Koninklijke
Stoomweverij te Nijverdal de fabriekscommissie
bij zich komen en deelde mede, dat men zich
genoodzaakt zag een massa-ontslag te geven,
aldus meldt het „Volk".
Niet minder dan ruim 200 arbeiders zullen
in de komende weken ontslag krijgen. De con
currentie van Japan was hiervan de oorzaak.
„Wij hebben den slag tegen Japan verloren, wij
moeten den opgeven", aldus de directie.
Ook aan de bleekerij der Kon. Stoomweverij
zal een honderdtal arbeiders ontslagen worden.
Op de spinnerij van deze firma zal in hét ver
volg om de andere week gewerkt worden, om
zoodoende ontslag nog te voorkomen.
Wat het massa- ontslag voor Nijverdal en de
gemeente Hellendoorn beteekent, is niet te be
schrijven. Het schijnt, dat de textiel-industrie
alhier ten doode is opgeschreven, want de ar
beiders, die aan het werk blijven, zullen nog
slechts om de andere week kunnen werken,
zegt het blad.
Heden zou op verschillende mijnen een
groot aantal arbeiders ontslagen worden, meldt
de „Limb. Koerier". Op de O. N. mijnen (4
in getal) zullen 200250 mijnwerkers ontsla
gen worden. Ook op de Laura en Julia wordt
een groot aantal mijnwerkers ontslagen. Op de
Willem Sophie zal geen ontslag plaats hebben.
De reden is te zoeken in het steeds slechter
worden van de afzet-mogelijkheden, speciaal
van huisbrand-kolen. De voorraden daarvan
zijn zoo sterk gestegen, dat niet langer kan
worden voortgegaan met dezelfde hoeveelhe
den te blijven produceeren.
Het blad verneemt nog, dat op de Domaniale
mijn aan 55 arbeiders ontslag wordt verleend.
Aan de Staatsmijnen wordt eveneens ontslag
aan een aantal mijnwerkers verleend, maar dit
getal is niet belangrijk hooger dan het gewone
maandelijksche ontslag, dat hier plaats heeft.
In verband met de moeilijkheden inzake den
huisbrand zijn hier 100 arbeiders van de Wil-
helmina naar de Emma overgeplaatst,
M
Voor het Haagsch Gerechtshof
vrijspraak geëischt.
Voor het Haagsch Gerechtshof werd behan
deld de zaak van G. A. van Z., garagehouder,
wegens het veroorzaken van dood door schuld
door de Haagsche rechtbank veroordeeld tot 6
maanden hechtenis met ontzegging van de be
voegdheid, een motorrijtuig te besturen, voor
den tijd van twee jaar.
Verd. is in hooger beroep gekomen, omdat hij
de straf te hoog vindt en, naar hij zegt, heele-
maal geen schuld heeft.
Get. H. Merkx, schilder te Delft, vertelde,
dat hij in den nacht van 28 April '32 voor zijn
woning aan den Oostsingel te Delft stond met
het gezicht naar de Tweemolentjesvaart. Hij
zag een auto uit de richting Rotterdam komen
en zag, dat, voordat deze auto de eigenlijke
brug overging, een aanrijding plaats vond met
een andere auto, die op dit oogenblik zoo
goed als de brug over was. De auto is het wa
ter in geslipt. Eenige menschen, die erin zaten,
werden gered, maar de chauffeur verdronk.
Mevrouw May, tooneelspeelster heeft gezien,
dat haar man den anderen auto een sein
heeft gegeven om de lichten te dempen. Haar
man heeft, toen men de brug opging, uiterst
langzaam gereden.
De deskundige Rodrigo, als getuige gehoord,
heeft bekl.'s auto onderzocht. Na de laatste
botsing (tegen den muur aan) was het onmo
gelijk om de auto te besturen. De remmen
waren in orde.
De procureur-generaal zeide, dat vast be
hoort te staan het causale verband tusschen de
aanrijding met de andere auto en het te
water rijden, met den dood van den chauffeur
Hager als gevolg. Dit causale verband is dui
delijk te constateeren. Bekl. is tegen het
bruggetje opgevlogen, zonder zich af te vra
gen, of zich wat aan den anderen kant be
vond. Bovendien is de brug zoo, dat men
elkaar wel passeeren kan en een aanrijding
vermeden kan worden. Maar indien hier
schuld is, is deze schuld toch niet gebleken,
weshalve spr. vernietiging vorderde van het
vonnis van de rechtbank een vrijspraak van
verdachte.
De verdediger mr. F. A. Kokosky merkte op,
dat op de dagvaarding geen veroordeeling kan
worden uitgesproken. Misschien had bekl. nog
meer naar rechts kunnen rijden, dan hij ge
daan heeft. Is dit nu grove schuld? Er is wel
degelijk rechts gereden. Van belang is voorts,
dat de chauffeur Hager, die verdronken is,
zonder hulp uit de auto is gekomen, naar
het midden van het kanaal gezwommen en
toen verdronken is. Hij was een geoefend
zwemmer. Kan men dan wel een causaal ver
band aannemen tusschen het gebeurde en het
op deze wijze verloren gaan van een men
schenleven? Men kén verdachte de schuld niet
geven voor dit verloren gaan, dat ook pl.
overigens ten zeerste betreurde.
Uitspraak a.s. Woensdag over acht dagen.
Wielrijder bij Blaricum gedood.
Op den rijksweg nabij Laren tegenover het
café-restaurant „De Witte Bergen" is Zater
dagmiddag te ruim twee uur de 42-jarige, m
Duisburg wonende Nederlander J. de W. door
den bliksem getroffen en bijna op slag gedood.
De ongelukkige was werkloos en bij zijn
familie in de Haarlemmermeer gelogeerd. Per
fiets zou hij naar Duitschland terug gaan in
gezelschap van zijn neef, den Duitscher K. L.
Op het rijwielpad tegenover „De Witte Ber
gen" werden zij door een donderbui overval-
Ien-
Ook de Duitscher werd van zijn fiets gesla
gen, na eenige oogenblikken kwam hij weer
tot bewustzijn en klaagde over doofheid. Dr.
Holtman uit Laren, die spoedig ter plaatse was,
constateerde bij L. verder geen nadeelige ge
volgen. Het lijk van de W. werd naar het St
Jansziekenhuis te Laren vervoerd.
Op een donkeren Januari-avond was 't dat
de noodklok over Assendorp luidde: het Domi
nicanenklooster brandtOntzettend de angst
der bewoners, plotseling voor het ontstellend
feit gezet. Een panische schrik greep hen aan.
Zwolle leefde mee het tragisch gebeuren en
spande zich in het monumentale gebouw van
de geliefde Paters te redden. De deelneming
was algemeen.
Ruim vier maanden sindsdien zijn voorbij
gegaan. Vervaagd is de herinnering aan wat
eerst de gemoederen zoo heftig bewoog.
Toch veronderstellen wij, dat heel katholiek
Nederland niet onverschillig zal staan ten op
zichte van den herbouw van het monumentale
klooster.
Breed opgezet is het bouwplan, aan bekwame
bouwmeesters toevertrouwd. Gesteund door de
overtuiging dat medelijdende gevoelens in
nobele daad zouden worden omgezet, is onder
Gods Zegen het werk begonnen.
Vier maanden is er gearbeid. Tot op de helft
is men gevorderd. Met 75 man wordt aan den
bouw gewerkt. Nog maanden lang zal met
energie de herbouw dienen te worden voort
gezet, om zoo mogelijk een nog fraaier gebouw,
meer in overeenstemming met de eischen van
nu, uit de asch te doen verrijzen en het geheel
tot een geschikte woon te maken voor een uit
gebreide communiteit.
Groot zal de vreugde in Zwolle zijn, als de
blanke habijten gedragen door scharen van
Dominicanen de straten weer zullen sieren,
als de leeraren als van ouds de toekomstige
Priesters van hun Orde opnieuw in Zwolle
gaan opleiden voor de veelomvattende taak,
als het verlaten koor weer geheel zal zijn ge
vuld, door gezamenlijk biddende kloosterbroe
ders.
Als de bouw meevalt, neemt de communiteit
in September het klooster weer in gebruik.
Vermoedelijk zal de komst der Paters toch nog
tot later moeten worden uitgesteld.
Doe/- de tuinpoort kwamen we in den ach
tergevel van het huis en belandden in het
Claustrum, dat zelfs bij een chaotische verwar
ring van dooreen geworpen cement, planken,
steenen allerlei materiaal onordelijk bij el
kaar gebracht, treft, door magistralen architec-
tonischen bouw. Hier en daar bleken verster
kingen noodzakelijk. De gescheurde granito
vloer wordt in een van tegels omgelegd, overi
gens bleef de Kruisgang intact. De Physica-
zaal is versterkt met een nieuwe balklaag en
hechter structuur, alle vertrekken van het
hospitium ondergaan een grondige restauratie.
Verlaagde plafonds geven dezer ruimten een
verbeterd aanzien, dempen het geluid en
scheppen er een aangenamer sfeer, waartoe de
geverfde muren bijdragen. Een behoorlijke
telefooncentrale, vernieuwde centrale verwar
ming en moderne electrische lichtinstallatie,
zullen aan dit kloosterdeel bijzonder ten goede
komen. Twee geheel nieuwe trappenhuizen zijn
in het ontwerp opgenomen, hiermee is een
betere communicatie verkregen met de ver
schillende localiteiten onderling en kunnen de
drie afdeelingen der Paters, Fraters en Broe
ders geheel gescheiden blijven.
Op de eerste verdieping zal een tweede met
bogen versierde Kruisgang de vroegere gang
vervangen, volgens model van de benedengang,
zij het ook in eenvoudiger uitvoering gedacht.
Langs een smal gangetje, leggen de 13 Paters-
cellen, die achter de zitkamer een z.g.n. alcoof-
je bergen voor slaapgelegenheid. Hier blijft de
oude toestand gehandhaafd. De witte muren
krijgen een sausje.
Verder plaatst men er vaste waschtafels,
evenals in alle slaapvertrekken van het geheele
klooster.
De ruimte welke tot nu toe voor bibliotheek
diende, wordt weer tot gang ingedeeld, aan
den achtergevel zal de bibliotheek worden ge
vestigd. Een verdieping hooger is 't waar de
nieuwbouw zijn hoogtepunt bereikt. Het huis
is met een geheel nieuwe verdieping uitge
breid.
Hier bouwde de architect 42 Fraters-cellen,
een aantal badkamers, twee leslokalen en de
bibliotheek.
Pater van Bergen's atelier is er eveneens
ondergebracht. In de Fraterscellen zijn de
primitieve waschstandaartjes vervangen door
vaste waschtafels.
Er is bovendien getracht de Fraterscellen in
te richten tot hoogst eenvoudige zit-slaap-
kamers. In een anderen vleugel zijn de 15 Broe
dercellen gebouwd met aangrenzende werk
lokalen. De zolder, die wegens de beperkte
ruimte vóór den herbouw tot allerlei doelein
den werd gebruikt, is nu uitsluitend voor ber
ging van voorraden benut. Een z.g.n. loopkat
zorgt op heel practische wijze voor transport
der diverse goederen, naar lager gedeelten van
het huis.
We beëindigen deze vluchtige beschouwing,
die geenszins volledig is maar alleen bedoeld,
om de voornaamste verbeteringen aan te stip
pen en een indruk te geven van het herbouw
de klooster als straks de plannen tot werkelijk
heid zijn geworden.
En terwijl in het klooster het lawaai over
de stilte heerscht, de muren doffe klanken
teruggeven en alles dreunt van den arbeid,
staat de kloostertuin in voorjaarspracht te
bloeien, verspreiden witte en lila seringen hun
doordringend parfum en geven de vogels con
cert.
Vrouw op het trottoir door
tractor gegrepen.
Een ernstig ongeluk is Zaterdagmiddag in
de Weesperstraat te A'dam op den hoek van
de Nieuwe Heergengracht gebeurd Een drie-
wielige tractor kwam van het J. D. Meyer-
plein en zou de Weesperstraat inrijden. Op de
Nieuwe Heerengracht kwam van den kant van
den Amstel een wielrijdster, die in de richting
van het Hortusplantsoen reed.
Op den hoek van de Nieuwe Heerengracht en
Weesperstraat ontmoetten zij elkaar. De wiel
rijdster hield in, weifelde en zette toen plotse'
ling door.
Teneinde op het laatste oogenblik een aanrij
ding te voorkomen haalde de bestuurder van
den tractor eerst naar rechts en daarna naar
links uit. Hij kwam daarbij op het trottoir
in de Weesperstraat en reed een daar loopende
vrouw van achteren aan. Deze vrouw werd zoo
danig gewond, dat zij enkele minuten later den
geest gaf. Zij werd overgebracht naar het Is
raelietisch ziekenhuis.
Reel. 7189DGVS 9
ROME 1933—1934.
Henri Bruning en Matthieu V iegrnan
op reis.
De schrijver Henri Bruning en de schilder
Matthieu Wiegman bevinden zich, naar V1!
vernemen, momenteel in de Eeuwige Stad, in
verband met een nieuw boek, dat zij in samen
werking zullen doen verschijnen.
Het betreft een werk „Roma 1933—1984
reisindrukken van Henri Bruning, died°or
Matthieu Wiegman zullen worden verlucht met
de reproducties naar een twintigtal van zijn
nieuwste Italiaansche teekeningen.
Het boek wordt uitgevoerd in groot quarto,
met gëeigende letter op speciaal papier en het
verschijnt in 500 exemplaren, plus 50 genum
merde, die door de kunstenaars worden ge-
De publicatie geschiedt door de uitgeverij
Het Verbond" te Amsterdam, een nieuwe on
derneming, die met het bedoelde boek tevens
debuteert.
Een pendant van „Morgenrood".
In ons land wordt momenteel vertoond de
film „Duitschland van 1907—1933". Wij waren
in de gelegenheid deze film tevoren te zmn en
hebben moeten concludeeren, dat de strijd, die
nu reeds rond de film ontstaan is, te voorzien
was geweest. Waar men destijds zoo sterk
tegen „Morgenrood" opponeerde, ligt het voor
de hand, dat ook de nieuwe film consternatie
moet verwekken, omdat zij een tendenz heeft
precies tegengesteld aan „Morgenrood".
De Fransche filmonderneming „Éclair" heeft
de film gemaakt en daartoe alleen bestaande
journalen gebruikt. We zien journalen uit de
oude doos over gebeurtenissen in Duitschland:
soort vergaderingen, maar vooral parades van
het leger, de vloot, kortom alles wat men aan
uiterlijke'schittering kon aantreffen tijdens de
regeering van Wilhelm II. De keizer zelf ver
schijnt telkens weer in een ander uniform en
overal zwaaien de beenen in parade-pas over
het doek. Het is één doorloopende militaire ver
ban komt de oorlog, een korte episode slechts
waarna de republiek aan de beurt komt. Eerst
betoogingen, dan Ebert, dan de meetings tegen
de Ruhrbezetting. Langzamerhand wordt de
am Hitler een factor. Eerst zien we hem op
een reclamezuil. Dan spoedig als leider en ten
slotte als triomphator. Opnieuw Parfdei'
ten, een speech van minister Goebbels. De eer
ste bijeenkomst van de nieuwe regeering: Hit-
Ier, Goering, Hugenberg, Von Papen enz. enz.
tot aan onze dagen.
Een onzichtbare Franschman spreekt bij ae
film en zegt over 't algemeen rustige dingen.
Bij de 'vertooning in Nederland wordt deze
Franschman vervangen door een Nederlander,
die de zaken nog rustiger zal vertellen, om zoo
veel mogelijk grove tendenz te vermijden.
Niettemin is de bedoeling van deze Fransche
film duidelijk. Men wil aantoonen, dat het Rijk
van Adolf Hitler denzelfden kant op gaat als
het Rijk van Keizer Wilhelm en uit de parade
journalen van de film blijkt dit overduidelijk.
Het is dus een tendenzfilm tegen het huidige
Duitschland, daar valt niet aan te twijfelen.
Maar het is evenzeer een feit, dat de journalen
bestaande en neutrale documenten zijn.
De film als film is van weinig beteekenis, als
document echter zal zij in Duitschland veront
waardiging en bij de vijanden van Duitschland
instemming verwekken.
Uitspraken van den Raad voor de
Scheepvaart.
De Raad voor de Scheepvaart deed Zaterdag
uitspraak inzake de aanvaring van het Deen-
sche motorschip „Bretagne" en het Engelsche
stoomschip „Redsea" op den Nieuwen Rotter'
damschen Waterweg ter hoogte van de Berg-
haven.
De raad is van oordeel, dat de toedracht van
deze aanvaring duidelijk is. De „Redsea" i:
op normale wijze den Waterweg binnengeko
men, de „Bretagne" is door welke oorzaak
ooki flink bakboord uitgegaan, waardoor
de aanvaring wel moest volgen. Het onder
havige geval heeft aangetoond, dat het afzet
ten van den loods bij de Berghaven een rol
kan spelen bij aanvaringen of andere scheeps
rampen.
De raad deed hierna uitspraak inzake de aan
varing van de veerboot „Heen en weer 5" met 't
motorvisschersvaartuig .Dolfijn R. O. 2" op de
Nieuwe Maas.
Op grond van het gehouden onderzoek meent
de Raad dat deze aanvaring ten laste valt van
de „Dolfijn R. O. 2", die geen voldoende oplet
tendheid heeft betoond.
Ten slotte deed de raad uitspraak inzake de
aanvaring van het Noorsche stoomschip „Kar-
lander" en het Japansche stoomschip „London
Maru" op de Wester Schelde voor Vlissingen.
De raad is van oordeel, dat deze aanvaring
in hoofdzaak aan de schuld van de „Karlander"
is te wijten.
DE BARMAT'S.
De heer Henri Barmat, die in afwachting
van zijn uitlevering in het Huis van Bewaring
te Amsterdam vertoefde, is op vrije voeten
gesteld daar de Zwitsersche regeering het ver
zoek om uitlevering heeft laten vervallen.
Inzake het uitwijzingsbevel van den Minister
van Justitie ten opzichte van den heer Julius
Barmat is door de regeering nog geen beslis
sing genomen,
Verlaging van de kosten voor lange
gesprekken.
Met ingang van heden, 15 Mei, wordt in t
radio-telefoonverkeer met Ned.-Indië een ver
laging ingevoerd voor gesprekken van langen
duur. Voor gesprekken van meer dan 9 minuten
zal t.m. de 15e minuut een korting van 25
en daarboven van 50 op den radiotaks
worden verleend.
De kosten van een gewoon gesprek bedragen
Java en Madoera Ned. Sumatra
3 tot 9 minuten 11.per min. 13,p. m.
10 tot 15 minuten 8,50 per min. 10.50 p. m.
boven 15 minuten 6.per min. 8. p. m.
Proefnemingen tusschen Berlijn, Oslo,
Kopenhagen, Brussel en VGravenhage-
Dezer dagen werd voor het eerst een proef
genomen met verreschrijfverbindingen in het
internationaal verkeer.
Aan de uitgebreide proefneming werd deel
genomen door Berlijn (Reichspost en Siemens
en Halske), Oslo, Kopenhagen, Brussel en
's-Gravenhage.
Gebleken is dat de verreschrijfverbinding
van den Nederlandschen Rijkstelegraafdienst
met de verschillende posten in het buitenland
op uitstekende wijze kan geschieden.
Tijdens de verbinding met de Siemens-
fabrieken bracht de directie een groet over
aan den Directeur-Generaal van den Neder
landschen dienst, die, als eerste in Europa, een
verreschrijfdienst over de telefoonverbindingen
voor het publiek heeft opengesteld.
Deze eerste proefneming opent verdere pers
pectieven voor dezen nieuwen tak van dienst
KAPITTEL ONGESCHOEIDE
CARMELIETEN.
Op het laatst gehouden provinciaal kapittel
van de ongeschoeide Carmelieten (5 8 Mei)
werd tot Prior van het klooster te Gel een (L.)
gekozen de Zeereerw. P. Hubertus Keulers
tot Superior aldaar de Zeereerw. Pater Ro-
mseus Leuven; tot directeur van het St. The-
resiacollege aldaar de Zeereerw. P. Firminus
Hoofs. Tot Rector van het klooster te Waspik-
Boven (N.-B.) werd de Zeereerw. P. Honorius
Gelissen herkozen.
NATIONAAL CRISIS-COMITé.
Het secretariaat van het Nationaal Crisis-co
mité deelt mede, dat het van de volgende in
stellingen een gift mocht ontvangen: N.V. Bank
voor Nederlandsche Gemeenten, 's Gravenhage
100; N.V. Passage Maatschappij Rotterdam
30; N.V. Spoorweg Handelsterrein „Delftsche
Poort" Rotterdam 10; N.V. Maatschappij tot
Exploitatie van woonhuizen Rotterdam 10;
N.V. Haagsche Boaz-Bank, 's Gravenhage 250;
N.V. Nat. Levensverzekering Bank en N.V.
Eerste Rotterdamsche Maatschappij van Ver
zekering tegen Ongevallen, beide te Rotterdam
1.000; N.V. Alg. Crediet- en Handelsmaat
schappij „Nedam" Amsterdam 100; Levens
verzekering-Maatschappij „De Oude Haagsch#
van 1836" 's Gravenhage 200,
