DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
NA DR ROSENBERG'S VERTREK
STADSNIEUWS
56ste JAARGANG
VRIJDAG 19 MEI 1933
No. 16647
Huurt Uw Stofzuiger
a 60 ct. per week
„Waar dat wiel draait1'
BUREAU KOEMARKT 4, SCHIEDAM
TELEFOON INTERCOMM. No. 68085
HOOGSTRAAT 69
OVER MONUMENTEN
Voor werkers en
werkloozen
DIT NUMMER BESTAAT UIT
DRIE BLADEN
DE LIBERAAL-LABOUR-
CAMPAGNE.
DE WARE STAAT VAN ZAKEN
IN DUITSCHLAND.
ROTTERDAM
TENTOONSTELLINGEN.
De Chineesche muur
NOTEERING MOUTWIJN EN
SPIRITUS
1 7.75.
De ABONNEMENTSPRIJS van de NIEUWE
SCHIEDAMSCHE COURANT bedraagt, franco
bij vooruitbetaling:
Per drie maanden ƒ3.25; per maand ƒ1.10;
per week 25 cents.
Bij bezorging franco per post bedraagt de
abonnementsprijs per drie maanden 3.75, bij
vooruitbetaling.
LOSSE EXEMPLAREN zijn steeds aan ons
bureau Koemarkt 4 verkrijgbaar a 5 cents
per stuk.
POSTCHEQUE- en GIRODIENST No. 81440.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt:
Voor 16 regels 1.55 elke regel meer 25 ets.
Bij contract aanzienlijke reductie.
Geen prijsverhooging voor den Zaterdagavond.
Reclames tusschen den tekst dubbel adv.tarief.
Liefdadigheidsadv. half tarief. Voor Liefdadig,
heidsadv. worden geen contracten afgesloten.
Kabouter-advertenties: 5 regels 0.50; 10
regels 1.15 regels 1.50, bij vooruit
betaling. Porto voor opzending van brieven
gelieve men bij te voegen.
Gratis-Ongevallenverzekermg. 500.bij overlijden door een ongeval, ƒ500.bij verhes van beide handen, voeten of oogen; ƒ250.bii verlies u j - - r
rm t 11 ongvuj zoo. dij verlies van een hand, een voet of een oog; f 150.— bi verlies van een duim- 75— bii verlies van
een wijsvinger; ƒ50.— bij verlies van twee voorste ledematen alle vingers van een hand; 25bij verlies van eiken anderen vinder n» V i, 1 j i i öj er es an
JJ J elKen anueren vinger. ue Verzekering loopt op de voorwaarden als eenmaal per maand
in dit blad wordt afgedrukt.
CONCERT VAN „L. v. BEETHOVEN"
Het 25-jarig bestaan herdacht
Jel- hebben gisteravond in „Musis Sacrum"
V1jftigste donateursconcert van het dilet-
tanten-syrnphonie-orkest „L. van Beethoven"
bijgewoond.
Voordat het gevarieerde en welgekozen pro
gramma werd uitgevoerd, bracht de voorzitter
wet eenige woorden van voldoening in her
innering, dat het orkest dezer dagen zijn
25-jarig bestaan herdenkt .Spr. huldigde den
directeur, den heer J. C. M. Feltzer, die van den
beginne af de leiding over het brkest heeft
gehad en daarbij groote toewijding en zeer
veel tact aan den dag heeft gelegd. In de eerste
plaats is het aan hem te danken, dat „L. van
Beethoven" tot zoo'n grooten bloei is' geko
men. Spr. bood den directeur een krans aan
daarbij de hoop uitsprekend, dat deze no*
langen tijd het orkest zou mogen leiden en
liefri 1 ZOa m0gen hebben om de leden met
zielen lnstrumentale toonkunst te be-
J? 5n dankbaarheid betrok de voorzitter
ook mevrouw N. Berck-Feltzer, die steeds
bereid was gevonden om het klavier te be-
eeri"' WCrd d°0r Spr' met bloemen ver-
lr?aa™ betuigde de voorzitter zijn erkente-
ïijkheid tegenover de velen, die deze echt-
ocniedamsche vereeniging met hun belangstel-
uig en stoffelijke hulp hadden gesteund.
De reeks werken, die daarna vertolkt wer
den, bestond uit composities van oude en nieu-
e klassieken en vervolgens uit producten
van Johann Strauss.
Het voornaamste nummer van het eerste ge-
eelte was wel de eerste symphonie in Es-dur
van Haydn. Bij de weergave hiervan viel met
name de gezamenlijke prestatie der violisten
te waardeeren, die helaas wel eens wat te zeer
door de blazers werden verdrongen. Overigens
viel de uitvoering van dit werk ten zeerste
in den smaak. Een interessant geheel vormde
de soort van pot-pourri, welke Schreiner onder
den titel „Van Gluck tot Wagner" had samen
gesteld en die op heel verdienstelijke wijze
werd vertolkt.
Het lag voor de hand, dat de meeste aan
wezigen vooral op Strauss zouden reageeren
Zulke „duidelijke" en onderhoudende muziek
vindt de ooren ek harten nog meestal wijd-en-
Waag open. Het leek ook wel, of het orkest
door het groote contact met de zaal, dit ge
deelte van het concert met bijzonderen lust in
nk omzette. „L. van Beethoven" zal het
toenh rminSt als 6011 offer hebben gevoeld.
vpvv^ iGti?e »Perzische marsch" op algemeen
veizoeit bisseerde.
Na 2 jaar üw eigendom. Alléén
Reel. 115S 10
R. K. S. V. EXCELSIOR
Voetbal
Zaterdag wordt gespeeld: VGM c—Excelsior
8, 3 uur.
Voor Zondag is vastgesteld voor de 5e ronde
om den Bisschopsbeker: Excelsior 2Over-
schie 1, 2 uur. Verder wordt vriendschappelijk
gespeeld: DHL 1—Excelsior 1, 2 uur en DHL
3Excelsior 3.
Voor de zomeravondcompetitie voor junoren
is door Excelsior met 2 combinaties a en b, in
geschreven. Dinsdag j.l. zijn de wedstrijden
aangevangen. De a-combinatie won met 51
van Ignatius en de b-combinatie speelde tegen
Olympia 11.
Dinsdag a.s. speelt het a- tegen het b-elftal,
aanvang 7 uur.
Cricket
De voorbereiding voor het cricketseizoen is
in vollen gang. De oefenkool is reeds gereed en
er wordt reeds in geoefend. Het terrein wordt
Maandag a.s. in orde gebracht. De zwart-witten
openen het seizoen op Hemelvaartsdag, op
welken dag zij de gasten van Te Werve in
Rijswijk zijn. Zondag 28 Mei speelt het eerste
elftal voor de competitie tegen Sparta 1 te
Rotterdam.
BEZOEK van PRINSES JULIANA
Tpwaterlafmjr van prjns Hendrik-dok
2j= H. de Prins der Nederlanden heeft
p,°esIemming verleend, om aan het bij da
Dro°gdok Mij. voor haar eigen bedrijf in
n °uw zijnd 17000 ponds Droogdok den
aam van „Prins Hendrik"-dok te verleenen.
evenals dit voor de andere drie droogdokken
aer Maatschappij reeds in 1903 resp. 1924 werd
toegestaan. De Rott. Droogdok Mij. is voor
mens dit dok op Woensdag 7 Juni a.s. des
huddags te 4.11 uur van haar werf te Schie-
öam (Nieuwe Waterweg) te water te laten.
Juliana is bereid gevonden, de doop
te,^ligheid bij deze tewaterlating te verrich-
R. K. FABRIEKSARBEIDERSBOND
dan? Icdenverg?-dering„ welke de afd. Schie-
Wop Van Hed. R. K. Fabrieksarbeidersbond
ODp„nS^af' Inield, was flink bezocht. In zijn
ingswoord besprak de voorzitter, de heer
in Gr j°es' de encycliek „Rerum Novarum"
uitkom /"l®* het organisatieleven en liet hij
de enevc-l06 grondsIag va" d«® beroem!
In dit veth TaS: rechtvaardigheid en liefde.
eenheidl voor betp^te t0e °P' in
welke nooit bereikt6 rtantlen te werken-
brokkeling. zullen worden door af-
vaarding van^^vlrsfaa "°tulen en d® aan-
missie, werden de beseh ^er Verificatie-com-
a.s. bondsraadvergaderin/1JVimgsbrief voor de
statuten en het huishoude!»^6 de nieuwe
handeld. De afgevaardigden n reglement be
raad kregen vrij mandaat. 3ar den Honds-
Verder werd meegedeeld, dat h
contract bij de N.V. Vereenigde Gla fc°llectief
was afgesloten. Elk lid aldaar werkz^a ®ken
r, r 4-4- /In n ,-rTOM T n 1 11 fl 1
OPENBARE VERKOOPING
Door notaris H. B. E. Blaisse werd heden
morgen in afslag gebracht: Een winkel- en
woonhuis Achter de Teerstof 23, groot 97 c.A.
In veiling 2250. Daafvoor verkocht; een woon
huis en erven en open grond aan den Singel
229, groot 72 c.A. In veiling ƒ1680. Verkocht
voor 1790.
DIEFSTAL
J. L. v. L. van hier heeft aangifte gedaan
bij de politie van diefstal van 29 groenten-
kisten, die op zijn auto stonden. De auto stond
in een slop aan de Boterstraat -t. w. de Kreu-
pelstraat.
AANGEREDEN
Gistermiddag is de 5-jarige J. F. van de
Broersvest op de Gedempte Broersvest bij het
oversteken van de straat aangereden door een
vrachtauto, bestuurd door M. G. K. van hier.
De jongen wilde vermoedelijk op een vracht
wagen klimmen. Hij kreeg een bloedende
hoofdwonde, die verbonden werd door een lid
van de E. H. B. O. en een lid van het Roode
Kruis. Dr. Kunze heeft de wond gehecht. Den
chauffeur treft geen schuld.
voor
PATER WOUTERS C.ss.R. f Het stoffelijk overschot van den overleden provinciaal
der Redemptoristen wordt overgebracht naar de kapel op den berg Nebo.
BURGERLIJKE STAND
Aangifte van 1518 Mei
GgBOREN: Nicolaas J., zoon van G. M.
Veldhoven en A. H. van Tooren, Nic. Beets-
straat 7 Wilhelmus J., zoon van J. A. de
Vliegere en C. M. van Remoortel, Lekstr. 62.
ONDERTROUWD: H. J. M. Bokhorst 22 jaar
en M. W. van Dijk 20 jaar J. Mos 25 jaar
en A. Breman 22 jaar T. J. H. Koevermans
26 jaar en A. J. A. Linkels 23 jaar H. L.
Kruit, 25 jaar en H. van Buren 27 jaar J.
Wenink 27 jaar en G. van Koetsveld 27 jaar.
GEHUWD: J. A. Löhr, 22 jaar en D. H.
Scholten 21 jaar L. Korpel 26 jaar en G.
P. van Leeuwen 26 jaar.
OVERLEDEN: A. van den Boom, 48 jaar,
echtgenoote van P. J. Vlug, van Ruijsdaellaan
SCHEEPVAART
SCHIEDAM, 19 Mei. Vertrokken Ned. s.s.
Aludra, ledig naar Rotterdam.
SCHIEDAM, 18 Mei. Aangekomen Eng. s.s.
Queen Olga, met stukgoed van Dairen in de
Wilhelminahaven.
SCHIEDAM, 19 Mei. Aangekomen Noorsch
s.s. Olaf Bergh, met stukgoed van Dairen in
de Wilhelminahaven.
een
afschrift daarvan thuis gestuurd k
iorna ctrvrtfp rlp wplpprw -m'
zal
en.
Hierna stortte de weleerw. adviseur een
bed voor het overleden lid den heer Bosma^
waarop de voorzitter met een opwekking tot
het maken van propaganda, de welgeslaagde
vergadering sloot.
RETRAITEFONDS" „ST. CLEMENS"
Het Retraitefonds „St. Clemens" zal Woens
dag 24 Mei te 8 uur in den R. K. Volksbond
2ijn jaarvergadering houden.
De agenda vermeldt o.a.: jaarverslag, reke
ning en verantwoording van den penning
meester, verkiezing van twee bestuursleden
V'fgens perodieke aftreding der heeren Beu
man en Den Hollander, toespraak van den
eerw. adviseur, kapelaan Raaffels en bespre-
kmg i ctraite-aanvrage.
CONCERT IN DE PLANTAGE
Het programma van het concert, dat O.B.K.
°P Maandag 22 Mei, des avonds 8 uur in de
Plantage geeft, luidt als volgt:
Eerste afdeeling
1 Intochtmarsch uit de opera „Tannhauser,
- Arr. Durald. Richar Wagner.
2 Ouverture tot de Opera „Riënzi". R. Wagner
J Inleiding tot de 3e acte en Dans der Leer-
jongens uit de opera „De Meesterzangers van
Neurenberg" Arr. Durald. R. Wagner.
4 Fantasie uit de opera „Lohengrin". R. Wagner
Arr. A. Schreiner.
Tweede afdeeling
1 Marschpotpourri „Op-marsch" w Ciere
Arr. J. C. M. Feltzer.
2 Walspotpourri „Oude kennissen". Feltzer.
3 Operapotpourri „Dur und moll". A. Schrener
4 Russische Marsch. L. Ganne.
EEN SCHIP MET RUIM 36 VOET
DIEPGANG IN DEN WATERWEG.
De grootste diepgang tot nu toe
voorgekomen.
bi?°5)cJerda" is aan de Matex te Vlaardingen
Sir Tg omen het Noorsche Motortraanschip
eigen CJark. Ross-" Het schip, dat zijn
aan de frii aan boord heeft nam deel
en heeft p„rS?Va?gst in de Zuidelijke IJszee
boord Het hiifr°^ ladinS walvischtraan aan
een zeer grooten di' 7"* dit schiP is> dat het
voet. Vanzelfsnrekpna ng heeft nd ruim 36
worden afgewachtwüd^ 6611 gunstig getii
■Waterweg binnenkomen daarin ™euwen
water een schip van dezen dl ®n blJ hoog
kan loopen. n dlepgang binnen
Tot heden kwam nog gPPn u-
diepgang de Waterweg binnen HPtlP V?n dïen
„Kosmos" eveneens een walvi n motorschip
eigen traankokerij aan boord ha^ een^d"61
gang van 34 voet. n dlep-
De „Sir James Clark Ross" is in Febnwn n
van de Zuidelijke IJszee vertrokken kwam
17 Maart aan de walvischbaai aan' en ip
April te Sandesfjord. Daar heeft het schip de
bamanning, welke de walvisschen eigenlijk
vangt cn die uit 250 a 300 koppen bestaat aan
wal gezet. Vandaar is het schip rechtstreeks
naar Vlaardingen vertrokken.
Begrijpelijkerwijze bestond voor een en an
der veel belangstelling.
Vanaf 17 Mei wordt in het Kunstnijverheidshuis
„De Distel", Schiedamsche Singel 65 b, Rotter
dam, een tentoonstelling gehouden van
schakelmeubelen, vervaardigd door de N.V.
Ned. fabriek van betimmeringen, Gebr. Reens,
te Amsterdam.
LONDEN. 15 Mei 1933.
Herr Rosenberg, Hitler's afgezant, is uit Lon
den vertrokken twee of drie dagen vroeger
dan hij voornemens geweest was. Zijn verblijf
hier is een tragisch fiasco geweest. Ik doel hiti
niet op eenige kwajongensachtige betoogingen
van vijandschap, die hem vervolgden tot op
het oogenblik toe waarop hij aan boord stapte
van de boot naar Vlissingen. Al te zeer is ge
poogd de aandacht te vestigen op de onhebbe
lijke uitingen van enkele dozijnen, om haar
aldus af te wenden van de stemming, die
onder milioenen heerscht. Naar het geschreeuw
van „Weg met Hitier!" moet men het succes of
het fiasco van Rosenberg's missie niet afmeten.
De mislukking is volkomen, zoowel voor
Rosenberg persoonlijk als voor de regeering,
die hem afvaardigde.
„Profeten worden in hun eigen land niet
geëerd", heet het. Vaak terecht. Maar landen,
waar een dictatuur afgekondigd is, eeren hun
profeten meestal bovenmate, terwijl dezen
daarentegen buiten hun grenzen maar heel
weinig waardeering vinden.
De luidruchtig geadverteerde, hemelhoog-
verheven dr. Rosenberg bleek, van het oogen-
af, waarop hij in Engeland aangekomen
was, in het geheel niet berekend te zijn op de
missie waarmede hij belast was. Hij had in
opdracht zoowel de Britsche regeering als de
openbare meening hier ten gunste van zijn
nazi-regeering te beïnvloeden. Deze taak werd
hem een weinig vergemakkelijkt, doordat com
munisten nu en dan tegen hem demonstreer
den. Zij waren het eenige middel om een beetje
sympathie voor het Nazi-regiem, dat vooral
anti-communistisch beweert te zijn, te winnen.
Maar dr. Rosenberg moge een groot man zijn
in zijn eigen land, te Londen leerde men hem
kennen als een volmaakt-onbeduidend figuur.
Hij is propagandist, spreekt met de radheid
van een propagandist, en heeft het gebrek aan
oorspronkelijkheid en inzicht van een propa
gandist. Dat hij geen woord Engelsch spreekt,
mag hem op zichzelf niet kwalijk genomen
worden, maar het diskwalificeert hem voor de
taak, die hij hier had te vervullen. Erger was
het, dat hij tegenover Engeland en de Engel-
sche mentaliteit geheel vreemd stond. Het kan
zijn, dat hij op vijandige betoogingen van die
Engelschen, die solidair zijn met het links
georiënteerde deel der Duitsche democratie
voorbereid was; het kan zelfs zijn dat hij
of Herr Goebbels ze zelf voorbereid heeft.
Maar zeer zeker was hij niet voorbereid op de
ijzige ontvangst door het officieele Engeland,
op de stille vijandigheid, waarop hij alom
stuitte, en op de houtaine minachting, welke
Engelschen van alle klassen en partijen aan
den dag leggen voor de pretenties van het
naziïsme.
Er is iets anders, waarop hij niet voorbereid
schijnt geweest te zijn, namelijk hierop dat
men in regeeringskringen buitengewoon goed
ingelicht is omtrent den waren staat van zaken
in Duitschland. En- niet alleen in regeerings
kringen. Ook de groote pers is veel beter daar
van op de hoogte, dan men bij oppervlakkige
lezing denken zou. Maar zij verzwijgt en ver
bloemt veel terwille van den vrede. Zij heeft
dit van het eerste oogenblik af gedaan. Het
propadanda bezoek van dr. Rosenberg is oor
zaak geweest, dat zij veel van haar gereser
veerdheid heeft laten varen.
Kenmerkend hiervoor is het hoofdartikel in
de „Times" van heden, onder den titel: Herr
Rosenberg vertrekt". Sinds de „Times" over
ging in handen van majoor Astor, en de be
roemde hoofdredacteur, Wickham Steed, kort
aaarvoor zijn ontslag nam, omdat hij niet met
<=t»»^eigenaars wilde „mee-draaien", heeft zij
Duit* ?n ?eer vriendschappelijken toon jegens
buitenland v. gevoerd' °P het gebied der
toon gespreid® PdtleK--6en gematigdheid ten
ten poede l bljna steeds aan dat land
weinige 6 e£ad ThanS schriJft bet blad in
Berlijn had kun^ datgGnc- waarvan men te
van op de hooete6n denken dat bet er niet
reeds veef eerder dT' aangezien het er niet
Het blad legt er den n -d uk °P gelegd had'
t«. -en nadruk op, dat de kran
ten van het heele land dP„
terie van propaganda gemaa^TzF^tT1 minis~
tolkers der nationaal-socialisüsche'leer-
de argumenten mrwt™ er'
argumenten moeten'afdSen^ zij
Goebbels fabriceert; dat de hin'c Herr
lichtletters chauvinistische leuzen tentoonspreid
den; dat de schouwburgen gedwongen worden
ultra-patriottische stukken op te voeren; dat
een agressief anti-Fransch drama geschreven
is over de executie van den gewezen officier
Schlageter tijdens de bezetting van het Roer
gebied. een drama dat geschreven is vier
jaren nadat de Duitsche ambassadeur te Lon
den met succes protesteerde tegen de opvoe
ring van een film, waarin een zeer milde voor
stelling gegeven werd van de terechtstelling
van Nurse Cavell.
Er zijn dingen die (schrijft de „Times") he
laas heel wat meer directen invloed op den
Europeeschen toestand hebben dan Herr Ro
senberg's vloeiende phrases omtrent Duitsch-
land's goeden wil en de waarde van Duitsch-
Britsche vriendschap. Alvorens van goeden wil
in het buitenland te praten zou Duitschland
beter doen het preeken van haat in het binnen
land te staken; en alvorens van andere landen
ontwapening te eischen, zou het beter doen te
logenstraffen indien dit mogelijk is dat
een der voornaamste doeleinden van het Hit-
Ierisme is Duitschland toe te bereiden op een
revanche-oorlog".
Van Duitsche zijde is gepoogd de beteekenis
van Herr Rosenberg's bezoek aan Londen zoo
veel mogelijk te overdrijven; het gevolg hier
van is geweest, dat het fiasco van zijn reis
mr. Mac Donald heeft hem niet te woord willen
staan des te pijnlijker uitkomt, en dat zijn
verblijf hier de stemming jegens Duitschland
niet gunstiger, doch onvriendelijker gemaakt
heeft.
Wij mogen zeggen dat die stemming veel
slechter is dan eenige weken geleden, toen
joden- en socialisten-vervolgingen veeleer als
verfoeilijke uitspattingen van een regiem, dan
als een essentieel deel van het regiem zelf
beschouwd werden. De Engelsche pers, niet
snel in het trekken van conclusies, en weinig
profetisch aangelegd, hoopte dat een Hitleri-
aansch Duitschland, als de eerste troebelen van
de z.g. revolutie achter den rug waren, de
politiek van vorige regeeringen met dezelfde
middelen zou voortzetten. Thans schrijft de
„Daily Telegraph":
„Het eigenlijke gevaar voor den Europeeschen
vrede is de herleving van den Duitschen oor
logsgeest, onder het schoonklinkende voor
wendsel dat Duitschland het recht heeft zich
weder te bewapenen".
Veel scherper, en zelfs fel, is de toon dien de
niet-conservatieve bladen aanslaan. Hun vijan
digheid tegenover dr. Rosenberg sproot vooral
voort uit de vrees, dat men zich in officieele
kringen door hem zou laten beïnvloeden, een
vrees die op haar beurt weer verklaard moet
worden door onvoldoende bekendheid met de
onbeduidende en weinig overtuigende persoon
lijkheid van dien afgezant. Hun commentaren
op zijn vertrek zijn natuurlijk dooreengestren-
geld met verbolgen uitvallen over de door von
Papen te Munster gehouden rede. De „Daily
Herald" schrijft dat Duitschland uit alle macht
poogt de ontwapeningsconferentie te doen mis
lukken ten einde een voorwendsel tot weder-
bewapening te verkrijgen, en neemt in dit ver
band Fransche mededeelingen omtrent geheime
bewapening van Duitschland op met een ernst,
welke dit blad nog nooit voor berichten uit
die bron betreffende Duitschland over had.
,Voor zoover Duitschland zijn verdragsver
plichtingen breekt, en de wet in eigen handen
neemt, moet het behandeld worden als een lid
van den volkenbond en volgens de methodes
van den volkenbond", schrijft het blad, dat zijn
hoofdartikel besluit: „Er moet voor gezorgd
worden, dat de politieke krankzinnigheid van
Herr Hitier niet de heele wereld gek maakt".
Een medewerker van de „Herald" die Rosen
berg op de reis van Londen naar Harwich ge
sproken heeft, beschrijft hem als een „gebro
ken man".
De „News Chronicle", het liberale orgaan, is
bijna hartstochtelijk in haar denunciatie van
het Hitlerisme. Geen blad levert felleren com
mentaar op de rede van von Papen; gematigd
heid is ditmaal te zoeken bij de conservatieve
pers. Lady Oxford, de weduwe van den be
roemden liberalen premier, schrijft: „Hitier
viert een feest van den haat", en besluit een
overigens waardig artikel met een zin, waarin
zij spreekt over „Jood, Christen en Roomsch
Katholiek", een zotheid, die zij zeker niet „zoo
kwaad" en waarschijnlijk in het geheel niet
bedoeld heeft.
De liberale en labour-bladen, wier sympa
thieën steeds gestaan hebben, en om sentimen-
teele redenen nog steeds staan aan de zijde van
het Duitsche volk, en hiervan zelfs gedurende
den oorlog herhaaldelijk blijk gaven, zijn thans
de woordvoerders van een nationale campagne
tegen den Hitlergeest, waaraan conservatieve
organen slechts schoorvoetend deelnemen.
Nimmer heeft de sociaal democratie er aan
gedacht een grootsch monument te stichten
voor den onbekenden arbeider, als symbool
^apjbe^ zwÜgende' maar overgroote aandeel,
dat de arbeid der handen in zoo menig reuzen
werk heeft gehad en nog heeft.
En toch zou zooiets eigenlijk voor de hand
liggen, al zal men onwillekeurig geneigd zijn
op te merken, dat de wereld van dergelijke
monumenten wemelt, van de Egyptische py-
ramiden tot de groote tunnels en andere
ken van dezen tijd.
Daf de sociaal democratie er niet aan ge
dacht heeft, den arbeid op zulk een bijzon
dere wijze te eeren, behoudens dan op en
kele onbeduidende uitzbnderingen na, bewijst
wel, dat ze den handarbeid nooit zoo in eere
heeft gehouden, als deze inderdaad verdient.
En men ziet ook, dat mannen als Mussolini
en Hitier de taak der sociaal democraten over
nemen en den adel van den arbeid prediken
op een wijze, die stellig meer Christelijk is dan
de manier, waarop de sociaal democratie den
arbeid beschouwt.
In deze dagen is er overigens plaats voor een
ander soort monument en wel' dat van den
onbekenden werklooze, als symbool van het
onnoemelijke leed, dat geleden werd en ge
leden wordt door talloozen, die buiten hun
schuld aan den vloek der werkloosheid worden
overgeleverd.
Intusschen heeft ook de onbekende werklooze
hier en daar reeds in lang voorbije eeuwen zijn
monument gekregen, al is de herinnering er
aan verloren gegaan.
De stad Praag heeft b.v. zijn hongermuur,
die een Karei IV eens heeft laten bouwen, om
aldus zijn werklooze onderdanen aan het werk
te kunnen zetten. Hij voelde niets voor onder
steuning, die de menschen tot bedelaars zou
maken. Hij verlangde, dat ze voor hun onder
steuning iets zouden presteeren en stelde hun
daartoe tevens in staat.
Het grootste monument van de werkloosheid
in oude tijden is wel de beroemde Chineesche
muur, die thans door den JapanschChinee-
schen oorlog in het centrum der belangstelling
is komen te staan.
Deze muur werd naar de algemeen heer-
schende opvatting begonnen om het Hemelsche
Rijk tegen de invallen van Mongolen, Turko-
manen etc. te beschermen. Dit is ten deele
waar. Anderzijds was er echter een andere
reden.
Keizer Ts'in-Schi-Hoeang, tijdgenoot van
Hannibal, had in het jaar 221 voor onze jaar
telling het heele Hemelsche Rijk onder zijn
scepter gebracht. Hij was een scherpzinnig
heerscher met geweldige organisatietalenten,
maar voor alles een practisch man. Van wijs-
geeren moest hij niets hebben en op zijn be
vel werden de boeken van Confucius en Laotze,
die enkele honderden jaren voor hem hadden'
geleefd, in het openbaar verbrand. Hij wilde
aldus het verleden wegvagen, maar toegewijde
volgelingen van deze twee groote Chineesche
filosofen wisten hun wijsheid voor het nage
slacht te behouden.
Na de verbranding der boeken begon de
keizer aan een nieuw reuzenwerk. Hij zag, dat
tengevolge van de gewoed hebbende oorlogen
overal werkloosheid heerschte. Voorts waren
daar roovers, ontrouwe ambtenaren en vooral
duizenden krijgsgevangenen. De werkloozen
zouden niet zoo gemakkelijk meer werk vinden
en de roovers, de ontrouwe ambtenaren en de
krijgsgevangenen waren feitelijk te veel. En
deze massa's zouden op den duur voor het rijk
gevaarlijk worden, overwoog de keizer.
Derhalve vatte hij het plan op, rond heel
zijn rijk een muur te laten bouwen. De arbei
ders had hij. En het material was overal ter
plaatse voorhanden.
Zaak was alleen, een groote organisatie te
grondvesten, die zorgen moest, dat het heir-
leger arbeiders voldoende werd gevoed, om
het zware werk te kunnen verrichten.
En op bevel van den keizer kwam die orga
nisatie er en nog veel meer. De werkloozen,
roovers, ontrouwe ambtenaren, misdadigers en
krijgsgevangenen werden in groote concen
tratiekampen ondergebracht. Ze bakten en
hieuwen er millioenen steenen en toen begon
men aan den bouw, een werk, dat in de wereld
geschiedenis nog niet is overtroffen.
Duizenden stierven van uitputting. De voe
ding van rijst en soyaboonen was voor velen
onvoldoende. Men liet hen rustig sterven en de
lijken werden zonder meer in den muur in
gemetseld, die daardoor als het ware een groot
graf werd.
Volgens de overlevering voorzegde een pro
feet, dat de muur pas klaar zou zijn, indien
er tien duizend menschen aan ten offer waren
gevallen. Om nu deze profetie te vervullen
liet de keizer in het lichaam van een arbeider
het nummer tienduizend branden, den onge
lukkige daarna ombrengen en zijn lijk even
eens in de fundamenten inmetselen.
Gemiddeld werkten er een millioen men-
schen aan den muur en aldus loste keizer
Ts m-Schi-Hoeang het probleem der werkloos
heid m zijn rijk op. Een gruwelijke oplossing
was het5
De opvolgers van Ts'in zetten het reuzenwerk
voort en onder één hunner, die den bouw in
tien dagen wilde beëindigen, stierf zestig pro
cent van het millioen arbeiders.
En ofschoon de geweldige Chineesche muur,
die in totaal vier duizend kilometer lang is.
door ongeschoolde arbeiders werd gebouwd is
hij volgens deskundigen zoo prachtig en doel
matig, dat geen modern ingenieur een beteren
zou kunnen maken.
De bouw was overigens een wonder van
techniek, temeer omdat de Chineezen niet over
de moderne hulpmiddelen konden beschikken.
Eeuwen na den bouw is hij nog regelmatig
gerestaureerd. In latere eeuwen bleek hij ech
ter slechts onvoldoende bescherming tegen de
invallen van Tartaren, Mongolen, Russen' etc.,
te bieden en op den duur vervulde de muur
yna geen andere taak, dan de Chineezen in
hun land te houden. Een Chinees aanvaardde
met een gerust hart een wekenlange reis door
het Hemelsche Rijk, maar indien hij zich buiten
den Grooten Muur moest begeven, sloeg de
schrik hem om het hart. Dan voelde hij zich
met meer thuis.
Verwacht wordt:
Zwakke tot matigen, Oostelijke tot Zuid-
Oostelijken wind, toenemende bewolking, aan
vankelijk droog weer, later eenige kans op
regen, warmer.
Lichten op van 's avonds 9.21 tot 's morgens
4.30 uur.
lederen Maandagavond repetitie Harmonie-
gezelschap St. Ambrosius. R. K. Volksbond,
8 uur. Aanmelding nieuwe leden. Instrumenten
beschikbaar.
lederen Maandagavond van 9 tot half IX
repetitie van het gemengd koor van den K. K.
Gorzen in het Parochiehuis.
lederen Dinsdag bestuursvergadering R. K.
Metaalbewerkersbond „St. Eloy", gebouw R. K.
Volksbond.
lederen Woensdagmiddag van half 5 tot half 6
repetitie voor de jongens van het kinderkoor
van den K. K. Gormen in het Parochiehuis.
lederen Woensdagavond te 8 uur repetitie
van het Symphonie-orkest L. v. Beethoven
(dir. J. C. M. Feltzer) in Musis Sacrum.
lederen Woensdag om half 9 bestuursvergade
ring van het afdeelingsbestuur van den Ned.
R. K. Volksbond.
lederen Woensdagavond om half 9 repetitie
„Schiedams Mannenkoor" (dirigent Paul v. d.
Putten). Groote zaal van den R. K. Volksbond.
lederen Woensdagavond half 9 verplichte
bijeenkomst St.Jos. Gezellen Schiedam I. Ver-
eenigingsgebouw Lange Haven 70. Conferentie
over: Populair Godsdienstige onderwerpen door
den praeses.
lederen Donderdagavond van 8—10 uur repe
titie Polyhymnia. R. K. Volksbond.
lederen Vrijdag om 8 uur repetitie R. K.
Gem. Tooneelvereeniging „Alberdingk Thijm",
Gebouw R. K. Volksbond.
lederen Vrijdagavond van half 9 tot half IX
repetitie Koninkl. Zangvereeniging Schiedams
Mannenkoor „Orpheus" onder leiding van Ed.
Flipse. Gebouw R. K. Volksbond.
lederen Vrijdagmiddag van 5 tot 6 uur repe
titie voor de meisjes van het kinderkoor van den
K. K. Gorzen in het Parochiehuis.
lederen tweeden Vrijdag der maand bestuurs
vergadering van de afd. Schiedam van den Ned.
R. K. Bond van Overheidspersoneel „St. Paulus".
Tusschen 8 en 8.30 uur „klachten" voor de leden.
lederen Zaterdagavond: Ned. R. K. Bond van
Houtbewerkers. Meubelmakers, Behangers en
aanverwante vakken „St. Antonius" van half 8
tot half 9 zitting van het bestuur. Gelegenheid
tot aanmelding van leden.
Vrijdag 19 Mei
Vergadering der Ambtenaren-Sportvereeni-
ging. Corner House, Rubensplein, 8 uur.
Zaterdag 20 Mei
Soirée van de Schied. Tooneelvereeniging
„Onderling Kunstgenot". Gebouw „Harmonie",
Nieuwstraat, 8 uur.
Zondag 21 Mei
Feestavond van den R. K. Vrouwenbond en
den R. K. Bond voor Groote Gezinnen, voor
de katholieke moeders, R. K. Volksbond, half 9
Dinsdag 23 Mei
Jaarvergadering der St. Barbaravereeniging.
R. K. Volksbond; half 9 uur.
Woensdag 24 Mei
Jaarvergadering van het Retraitefonds „St.
Clemens", R. K. Volksbond, 8 uur.
Thans ligt de Groote Muur nog grootendeels
in de eenzaamheid. Zijn bestemming heeft hij
verloren en op den langen duur zal hij wel
in puin vallen.
Maar het zal vermoedelijk geen eeuw duren,
of de rijke kolenschatten, die de grond aan
weerszijden van den muur herbergt, zullen
worden ontgind. Dan zullen er allerwegen
19 Mei: Groote kerk, orgelvoordracht Besse-
laar, met medewerking van het Palestrinakoor
o.l.v. Jos. Vranken Sr., 8 uur.
21 Mei: Geb. v. K. en W„ gemengd koor
Concordia" en Kon. Zangv. ..Breda's Mannen
koor", m. m. v. Eduard Flipse, half 8; Rott.
Philh. Orkest, half 11.
22 Mei: Groote kerk, Bachconcert-Besselaar,
8 uur.
Tentoonstellingen: Rotterdam-
sche Kunstkring, nieuwe schilders en beeld
houwerskring (tot 28 Mei) Studio '32, Rotter-
damsche Kunstenaars Toonkamer Ad. Donker,
Witte de Withstraat 22, reisschetsen van ir.
Aard Viergever (tot 24 Mei)
SCHIEDAM, 19 Mei. Officieele noteering
van de commissie uit de Kamer vaD Koop-
oandel.
Moutwijn
Moutwijn per H.L. ad 46 pet
Spoeling
Spoeling 0.80 a i 0.90.
steden en dorpen verrijzen en zal er weder
een groote massa zwoegen.
In die dagen herkrijgt hij zijn symbolische
beteekenis als monument van den onbekenden
werklooze, 'maar dan eigenlijk meer nog van
den onbekenden arbeider.
