Kris
«■Ril
J*
HERDERLIJK SCHRIJVEN VAN HET
NEDERLANDSCH EPISCOPAAT.
TRIOMF VAN SOLIDARITEIT.
kunnen
wij gaan.'
MAANDAG 17 JTJEÏ1933
DE AARTSBISSCHOP EN DE
BISSCHOPPEN VAN NEDERLAND.
HET NIEUWE „BERG EN BOSCH
KATH. DEMOCRATISCHE PARTIJ.
Prof. J. A. Veraart voorzitter.
want nu wij"Akkerlje"bij onshebben
zullen wij zeker géén las! hebben van
hoofdpijn, spierpijn, kiespijn, of der
gelijke kwaalijes die zoo dikwijls een
preltig uitstapje kunnen bederven!
Neem dus op tochtjes Akker-Cachets
mede. Slechts 50 cent per 12 stuks!
Gemakkelijk innemen. Ge proeft niets.
DREIGEND CONFLICT BIJ DE
SPHINX.
HET DRAMA TE ECHT.
TEGEN EEN BOOM GEREDEN.
DOOR EEN AUTO GEGREPEN.
DOOR DE TRAM AANGEREDEN.
INBRAKEN IN HET WESTLAND.
jan de hun toevertrouwde Geestelijkheid
en Geloovigen.
ZALIGHEID IN DEN HEER.
Wij beleven, B. G., ook in godsdienstig
opzicht een hoogst gewichtig tijdperk der
menschelijke geschiedenis. Van den eenen
kant wordt waargenomen een streven naar
geestelijke hernieuwing en naar een betere
sbciale orde. Van den anderen kant zien wij
verslapping in het beleven van het geloof
en een toenemenden droevigen geloofsafval,
waartoe stelselmatig aangekweekte genot
zucht en maatschappelijke wantoestanden,
helaas, in hooge mate meewerken. Des te
meer verheugen Wij Ons daarom over dien
drang naar krachtiger geestelijk leven, dat
Wij naar onze beste krachten willen blijven
bevorderen. Wij willen U derhalve in dit
bijzonder herdenkingsjaar van onze Verlos
sing nog eens met nadruk aansporen om
Jesus' gezindheid in U op te wekken. 1).
Zonder zijn geest geen gezonde levensher
nieuwing en geen maatschappelijk herstel.
„Niemand immers kan een anderen grond
slag leggen, dan die gelegd is, namelijk
Christus Jesus." 2).
Het stemt tot dankbaarheid en vreugde te
zien, hoe er onder het katholieke volk door
velen ernstig wordt gestreefd naar een
krachtiger beleven van het Evangelie, naar
waarachtige naastenliefde, die volgens het
eigen woord van den Meester het kenmerk
is van zijn leerlingen 3) naar zelfbeheer-
sching en ingetogenheid, naar offervaardig
heid en versobering. Zij, die aldus van
Christus' geest zijn doortrokken, zullen on
weerstaanbaar ook anderen opwekken om
het Evangelie getrouwer te beleven. Maar
steeds levendiger en algemeener moet wor
den het besef, dat op iederen katholiek, nie
mand uitgezonderd, bijzonder in deze tijden,
een zware verantwoordelijkheid rust. Aan
ons toch is de bovennatuurlijke waarheid
toevertrouwd, aan ons zijn bovennatuurlij
ke krachten geschonkén, en dit niet alleen
voor onze persoonlijke vervolmaking, maar
ook voor het heil der wereld. Allen moeten
wij door een waarachtig christelijk leven,
door ons opvallend goed voorbeeld 'n licht
baak zijn voor onze medemenschen, vooral
voor zwakken, ook voor afvalligen en niet-
katholieken. „Gij zijt het licht der wereld.
Uw licht moet schijnen voor de menschen,
opdat zij uw goede werken mogen zien, en
uw Vader verheerlijken, die in den hemel
is. Gij zijt het zout der aarde. Maar als het
zout smakeloos wordt, waarmee zal men
het zouten". 4), d.w.z. als ons christelijk le
ven verslapt, wat moet dan de wereld be
hoeden voor bederf?
Met aandrang roepen wij U allen op, B.G.,
om Christus' Geest en leven in U te ver
sterken. Wij brengen U in herinnering, hoe
Wij steeds hebben aangedrongen, dat in al
onze katholieke organisaties niet alleen de
maatschappelijke, maar op de eerste plaats
de godsdienstige vorming moet worden be
hartigd- En heden willen wij U nog eens
wijzen op enkele middelen, die volgens de
leer en de leiding der Kerk dienstig kunnen
zijn tot bevordering van uw bovennatuurlijk
leven.
Allereerst is noodig, dat alle geloovigen
innig en daadwerkelijk deelnemen aan het
H. Misoffer, midden- en hoogtepunt van den
eeredienst. Dit hoogheilig offer brengt ons
in de innigste gemeenschap met Christus,
vooral als wij er aan deelnemen door het
ontvangen der H. Communie. Deze is bij
uitstek het door God bedoelde middel, om
Christus' leven in ons te onderhouden en
te versterken. De Eucharistie immers bevat
de Bron zelf der genade, zoodat wij
bij het veelvuldig ontvangen der H. Com
munie steeds meer en meer zullen kunnen
zeggen: „Ik zelf leef niet meer, maar Chris
tus leeft in mij, terwijl ik leef in 't vleesch,
leef ik in het geloof van den Zoon van
God, die mij heeft liefgehad en die zich
voor mij heeft overgeleverd". 5).
Vervolgens willen Wij U op geheel bij
zondere wijze aanbevelen de godsvrucht tot
de gezegende Moedermaagd, die het beeld
van haar Goddelijken Zoon op de meest
verheven wijze in zich heeft uitgedrukt en
in haar moederlijke voorbede den sleutel
bezit van Gods genadeschatten. Verder noe
men Wij U nog: het volgen van geestelijke
oefeningen, als retraites en recollecties, door
den Paus bij herhaling aanbevolen en dat
wel niet als buitengewone, maar als gewone
middelen, door een ieder te gebruiken.
Voedt uw godsdienstig leven ook door le
zing en overweging der H. Schrift, „want
de heele Schrift is door God ingegeven, en
is nuttig tot onderrichting, weerlegging, te
rechtwijzing en opvoeding in de gerechtig
heid 6). Tracht steeds dieper door te drin
gen in de kennis van dien kostbaren schat,
uw heilig geloof, „den grondslag en wortel
van alle rechtvaardigmaking, zonder welken
het onmogelijk is God te behagen. 7).
Door deze en andere middelen zal de geest
van Christus in U steeds krachtiger worden
en zoo zult Gij Christus vanzelf in uw
daden uitdrukkelijk en in de wereld uit
dragen. Wij bidden U allen eendrachtig sa
men te werken, om Christus' Rijk in deze
wereld tot hooger bloei te brengen: de
priesters als Gods geroepenen en gezalfden,
de leeken als hun overtuigde en geestdrif
tige medehelpers, volgens de gedachte van
het leeken-apostolaat, waartoe de Paus her
haaldelijk en dringend heeft opgeroepen-
Bij dit alles moeten Wij U echter krach
tens de opper herderlijke taak, die God Ons
op de schouders heeft gelegd, wijzen op en
kele verschijnselen, die een gevaar opleve
ren voor de verdere gezonde ontwikkeling
van het godsdienstig leven, gedachtig het
woord „dat een weinig zuurdeesem geheel
het deeg verzuurt." 8).
Wij brengen U in herinnering, dat vol
gens de door God gewilde orde de ontwik
keling van het godsdienstig leven moet ge
schieden onder leiding der kerkelijke hiër
archie. Christus, die zelf het hoofd is van
de waarachtige eenheid aller geloovigen,
heeft tot Petrus gezegd: „Weid mijn lam
meren, weid mijn schapen" 9). En aan den
Paus heeft Hij als medehelpers in het be
stuur der Kerk gegeven de overige Aposte
len en hun opvolgers, de Bisschoppen, van
wie het woord geldt: „Zooals de Vader mij
gezonden heeft, zoo zend ik U" 10), „wie U
hoort, hoort Mij; en wie U versmaadt, ver
smaadt Mij" 11). En: „Geeft acht op heel de
kudde, waarover de H. Geest U als bewa
kers heeft gesteld, om Gods Kerk te bestu
ren" 12). De Bisschoppen op hun beurt wor
den bijgestaan door de priesters, die zij zen
den en op wie ook het woord van den H.
Paulus toepasselijk is, dat zij zijn „de die
naren van Christus en de uitdeelers van
Gods geheimenissen" 13).
Uit deze algemeen bekende waarheden,
moeten wij leerzame lessen trekken, die Wij
onder uw aandacht willen brengen, opdat,
wat nu hoopvol opbloeit, geen ernstige
schade zou lijden.
Vooreerst: het kan geenszins goed zijn,
het gezag der Bisschoppen, hoe dan ook, te
miskennen; het moet verderfelijk heeten,
dat gezag door verdachtmakingen of hoon
te ondermijnen of krachteloos te maken
door geregeld te onderscheiden tusschen 't
gezag en de gezagdragers. Bij verreweg de
meesten is immers de achting voor het ge
zag in hooge mate afhankelijk van den eer
bied voor de gezagdragers- Vermindering
van dezen eerbied heeft daarom bij zeer ve
len tot gevolg vermindering van de achting
voor het gezag zelf, en voor zijn in geweten
bindende verordeningen.
Het is vervolgens volstrekt on-katholiek
te meenen, dat de geloovigen alleen aan
een onfeilbaar sprekenden Paus eerbied en
gehoorzaamheid verschuldigd zijn. De Bis
schoppen toch hebben een ieder voor zijn
bisdom in alles wat het geestelijk bestuur
betreft de waarachtige bevoegdheid te be
slissen en voorschriften te geven, en dit niet
alleen in zuiver geestelijke zaken, maar ook
in tijdelijke, voorzoover deze met het gees
telijke verband houden. Met name dient er
op gewezen te worden, dat de katholieke
actie, het apostolisch leekenwerk, volgens
de herhaalde uitspraken van Z.H. den Paus,
niet dan in overeenstemming met den wil
en de leiding der Bisschoppen moet worden
gevoerd, en dat aan hen uitsluitend de be
voegdheid toekomt, den geest en de metho
den van die actie voor hun bisdommen vast
te stellen. De Bisschoppen zijn ook de ge
roepen rechters om te oordeelen over het al
of niet katholieke karakter van de openbare
uitingen der levens, van geschriften, daden
en organisatie-vormen. En als de Bisschop
pen in deze zaken hun oordeel en hun wil
hebben te kennen gegeven, past aan de ge
loovigen eerbied en volgzaamheid.
In de derde plaats moeten Wij als een
on-katholieke opvatting brandmerken de
meening, dat de geloovigen zelve, krachtens
de bovennatuurlijke roeping, de bevoegd
heid zouden bezitten als rechters op te tre
den over de bestuursdaden der hiërarchie.
Al hebben sommigen voor zichzelf misschien
de overtuiging, dat zij in bepaalde geval
len alleen het juiste inzicht bezitten, zij
missen toch de zending en daarom ook het
recht hun meening openlijk als de juiste
op te dringen. Voor den gang der zaken in
de Kerk dragen alléén de Bisschoppen de
verantwoordelijkheid en hun alleen komt
het beslissende oordeel toe. Op de onderda
nen rust de plicht het goede te doen en te
propageeren, maar in onderdanigheid aan
het door God over hen gestelde gezag.
Wat hier gezegd is, geldt ook voor de be
oordeeling van de werkzaamheden der
priesters. In enkele kringen is het min of
meer gewoonte geworden op smalende wij
ze, vaak ook met groote bitterheid, openlijk
critiek uit te oefenen op de priesters. Zij,
die zich daaraan schuldig maken, zijn met
den eigenlijken aard en de bijzondere moei
lijkheden van het priesterlijk dienstwerk
meestal niet voldoende bekend. Het over
wegend goede in hun ambtsvervulling en
in hun leven wordt verzwegen. Wat soms
fouten zijn van enkelen, wordt aan nage
noeg de geheele priesterschap ten laste ge
legd. De Bisschoppen, die bekend zijn met
den algemeenen toestand, en onder wier
rechtsbevoegdheid de geestelijkheid staat,
mogen geenszins die critiek van onbevoeg
den dulden. Zij moeten haar in haar alge
meenheid als onrechtvaardig en als ergernis
gevend veroordeelen.
De eerbied en het vertrouwen der ge
loovigen, waaraan de priesters bij hun hei
lig dienstwerk dringend behoefte hebben,
wordt aldus ondergraven, waardoor een al
gemeen geestelijk belang ernstig wordt ge
schaad. Het uitspreken van lichtvaardige
oordeelen, het vergrooten en veralgemee-
nen van kwaad, zijn zedelijk verkeerd en
dus den christen ongeoorloofd; ja zelfs een
grove toon, die minachting en afkeer moet
kweeken, is reeds in strijd met de wetten
der naastenliefde.
Wij nemen gaarne aan, dat de beoor
deelaars in het algemeen met een goede be
doeling bezield zijn, maar men bedenke, dat
het goede doel nimmer de ongeoorloofde
middelen heiligt en niemand meene in waar
heid Christus te kunnen volgen, zonder ook
zooveel mogelijk zijn mildheid en liefde,
zijn ootmoed en eenvoud in woorden en ge
dragingen te doen uitkomen.
Zijn er werkelijk gerechtvaardigde grie
ven, dan behoeven deze noch verzwegen,
noch onderdrukt te worden; want er zijn
andere wegen om deze tot uitdrukking te
brengen. Zij, die zulke grieven hebben, zul
len bij de Bisschoppen steeds een gewillig
oor vinden. Men bedenke overigens, dat de
genadebemiddeling in de Kerk niet gebon
den is aan persoonlijkheid heiligheid. En
daarom is het verkeerd de leiding af te wij
zen van personen, die niet door hooge vol
maaktheid uitblinken.
Ten slotte willen Wij U nog op het vol
gende wijzen: Wie Christus wil volgen, moet
zich onthechten van de aardsche goederen.
Maar het is met de katholieke opvatting,
zooals deze ook in de groote sociale ency
clieken wordt uiteengezet, in strijd het voor
te stellen, alsof bezit onvereenigbaar is met
volmaaktheid. Vrijwillige armoede is voor
zeker een machtig middel bij het streven
naar volmaaktheid, maar volmaaktheid sluit
geenszins persoonlijk bezit en gebruik van
aardsche goederen uit.
Deze leeringen en vermaningen, B. G.,
moesten Wij tot U richten, om aldus aan de
goede strevingen, waarover_ Wij in het be
gin spraken, de juiste richting te wijzen en
om de actie der goedwillenden op elk ter
rein sterker, zuiverder en Gode meer wel
gevallig te maken. Gelijk het den mensch
niets baat, als hij de heele wereld wint,
maar schade lijdt aan zijn ziel 14), zoo zal
ieder op zich zelf loffelijk streven en alle
onthechting vruchteloos, dikwijls schadelijk
zijn, als men niet tevens weet te verzaken
aan de eigenliefde, die zichzelf zoekt en de
eigen meening als den maatstaf beschouwt
van al wat geschieden moet. „Al schenk ik
weg al wat ik heb, zegt de Apostel, al geef
ik mijn lichaam om mij te laten verbranden:
als ik de liefde niet heb, het dient tot
niets" 15). „De liefde zoekt zichzelve
niet" 16) en zal daarom weten te gehoorza
men. „Iedereen moet onderworpen zijn aan
het hooger gezag; want alle gezag komt van
God. Wie zich dus verzet tegen 't gezag,^ver
zet zich tegen de verordening van God" 17).
Wij vertrouwen, B. G., dat de eerbiedige
aanhankelijkheid, die de verhouding der
geloovigen tot de Bisschoppen en de pries
ters in ons land steeds heeft gekenmerkt
en die voor het algemeen geestelijk welzijn
een onschatbare zegen is, ook in de toe
komst zal bewaard blijven en versterkt mo
ge worden. Indien de geloovigen in 'n geest
van katholieke volgzaamheid hun geestelijk
werk onder de leiding plaatsen van de her
ders, die God hun heeft gesteld, dan mag
een rijke verdere opbloei worden verwacht
van waar genadeleven tot heil van Kerk
en Vaderland. Indien Gij allen, B. G., tracht
Uzelve gelijkvormig te maken aan Hem, die,
„vol van genade en waarheid" 18), „bij zijn
intreden in de wereld sprak: Zie, Ik kom
om uw wil te doen, o God" 19) en die „Zich
vernederd heeft, door gehoorzaam te wor
den tot den dood, ja, tot den dood des krui-
ses" 20), dan zal dit Heilig Jaar, waarin Wij
Een overzicht van het nieuwe sanatorium Berg en Bosch te Bilthoven foto K.L.M.)
„Opdat wij de vreugde mogen sma
ken in gezondheid weer te zien
degenen wier ziekte ons met vrees
bevangt".
„Zonder de bescheidenheid al te veel geweld
aan te doen, mogen wij wel zeggen, dat ons
nieuwe sanatorium een schitterend bewijs is
van de offervaardigheid en solidariteit, welke
gelukkig in de katholieke arbeidersbeweging
nog in ruime mate wordt aangetroffen".
Met deze woorden vangt de heer J. Th.
Nijkamp, voorzitter van „Herwonnen Levens
kracht" een geschriftje aan over de organi
satie en het tot stand komen van het groote
en grootsche nieuwe sanatorium te Bilthoven.
Wij gelooven, dat inderdaad dit prachtige
werk van „Herwonnen Levenskracht" begon
nen en voortgezet is met de solidariteit der
massa en dat deze factor, die wij nog altijd
liever de Christelijke naastenliefde noemen, de
grond is, waarop bij de voleinding van het
reuzenwerk in Bilthoven, de blijdschap der
leiders is gebouwd. En terecht. Want de waar
de daarvan gaat uit boven de buitengewone
beteekenis van den bouw van dit sanatorium
en strekt verder dan de groote groep, welke
dit werk tot stand bracht.
De kapel van Berg en Bosch.
Morgen zal mgr. J. H, G. Jansen, Aarts
bisschop van Utrecht, het nieuwe sanatorium
in Bilthoven op plechtige wijze openen. De
bouw is, op enkele meer ondergeschikte ge
deelten na, gereed en de zegenrijke arbeid, die
in Apeldoorn werd begonnen en tot een in
binnen- en buitenland tot bewondering dwin
gende perfectie werd opgevoerd, zal in Bilt
hoven met behulp van de modernste middelen
worden voortgezet.
Aan de hand van de gegevens, die ons bij
een persbezoek aan Bilthoven werden ver
strekt door den voorzitter van „Herwonnen
Levenskracht" en den directeur-geneesheer,
Dr. Bronkhorst, willen wij thans de aandacht
vestigen op deze onderneming, die terecht een
triomf van solidariteit mag heeten.
Toen men definitief tot den bouw van het
nieuwe sanatorium had besloten en de werk
zaamheden, in hoofdzaak nog voorbereidende
werkzaamheden, aanvingen, bleek een geluk
kige omstandigheid, die hierin bestond, dat
de directeur, die in Apeldoorn een twaalfjarige
ervaring met de verpleging van t.b.c.-patiën-
ten had opgedaan, deze geheele ervaring als
factor kon laten gelden bij den bouw en in
richting van het nieuwe sanatorium. En het
is deze factor van uiterste doelmatigheid, die
overgenomen en verwerkt door de architecten,
Koldewey en Van Moorsel, den geheelen bouw
tenslotte bepaalde.
Wat bereikt werd, is verkregen met be
scheiden middelen. De bouw is in-'t algemeen
sober, maar zeer smaakvol; rustig, maar juist
het negentiende eeuwfeest vieren van deze
grootste gebeurtenis der wereldgeschiedenis,
niet zonder vrucht aan uw zielen voorbij
gaan.
Dit vragen Wij van harte aan den Heili
gen Geest, den Geest des Heeren, op Pink
sterdag over de Apostelen neergedaald om
hun alle waarheid te leeren21), den Geest,
die volgens de belofte des Heeren steeds
met zjjn Kerk blijft 22) en ons dus ook he
den niet verlaat. Moge die Geest ons hel
pen om in zijn kracht en zijn genade het
aanschijn der aarde te hernieuwen 23).
En zal dit ons gezamenlijk herderlijk
schrijven in alle tot onze Kerkprovincie be-
hoorende kerken, alsmede in de kapellen,
waarover een rector is aangesteld, op Zon
dag 16 Juli a.s. onder alle vastgestelde H.H.
Missen van den predikstoel worden voorge
lezen.
t J. H. G. JANSEN,
Aartsbisschop van Utrecht,
t P. A. W. HOPMANS,
Bisschop van Breda,
t A. F. DIEPEN,
Bisschop van 's-Hertogenbosch.
t J. D. J. AENGENENT,
Bisschop van Haarlem,
t Dr. J. H. G. LEMMENS,
Bisschop van Roermond.
Gegeven te Utrecht, 28 Juni 1933.
1). Phil. 2:5; 2) 1 Cor. 3:11; 3). Jo. 13:35;
4). Matth. 5:14; 5:16; 5:13; 5). Gal. 2:20;
6). 2 Tim. 3:16; 7). Cone. Trid. S. 6, c. 8; 8).
1 Cor. 5:6; 9.). Jo. 21:15, 17; 10). Jo. 20:21;
11). Luc. 10:16; 12). Hand. 20:28; 13). 1 Cor.
4:1; 14). Matth. 16:26; 15). 1 Cor. 13:3; 16).
1 Cor. 13:5; 17). Rom. 12:22; 18). Jo. 1:14;
19). Hebr. 10:7; 20). Phil. 2:8; 21). Jo. 16:13;
22). Jo. 14; 16; 23). Ps. 103, 30,
met dat accent, dat de levendigheid niet uit
sluit. Het is een typische eigenaardigheid in de
manier van bouwen van deze architecten,- dat
zij weten te varieeren zonder de lijn te ver
liezen en juist hier werd dit een der niet on
belangrijke eischen,daar de patiënten lange
rustkuren moeten doormaken en dus gedwon
gen zijn, sterk den invloed van het milieu
te ondergaan.
Trouwens, ook wat betreft het geheele com
plex geldt dit. De groepeering der verschil
lende gebouwen met de frissche roode daken
midden en onder het donkere groen der den-
nenboomen, het wisselen van het uitzicht, de
ligging der kapel, die ongeveer in het midden
van het complex ligt en waar de patiënten,
die dit reeds kunnen, buiten om heen wan
delen, dit alles bepaalt die geheele sfeer van
afwisseling en variatie, welke zoo zeer noodig
is gebleken.
Ook de versiering heeft het hare daartoe bij
gedragen. Wij noemen de glas-in-lood-ramen
van Jonas en Nienaber van Eyben, een tweetal
heel goede beelden van Termooten, kleurig
werk van Charles Vos en niet in het minst
de buitengewoon-geestige schetsjes op de wan
den en de goede grootere voorstellingen, die
hij hier en daar aanbracht.
Marie Andriessen maakte aan weerszijden
van den ingang van het hoofdgebouw een
paar vlakke reliefs, terwijl de kruiswegstaties
van dezelfde kunstenares in de kapel nog moe
ten worden aangebracht.
schilderswerkplaats, een afdeeling voor boek
binden en cartonnagewerk, magazijnen en ten
slotte een gebouw, waar de metaalbewerkers,
de schoenmaker, de horlogemaker, de kleer
maker en andere vaklieden hun beroep uit
oefenen.
In een toonkamer is, naast de producten
uit de genoemde werkplaatsen, ook kundig
weefwerk uit de vrouwenwerkplaats te zien.
Om het gezellige nazorghuis, waarin ont-
spannings- en studiezalen zijn gehuisvest, lig
gen veertig hutjes, die voor een deel ook in
Apeldoorn reeds een paar jaar dienst deden,
als een zeer genoeglijk dorp bijeen, waar de
nazorg-patiënten aldus de kans hebben een
„eigen" huis te bewonen. Deze woninkjes
gelden niet voor de vrouwelijke patiënten.
Tot slot enkele cijfers.
Het is misschien voor een juist begrip van
de grootte van deze onderneming goed om
enkele cijfers te noemen.
Het geheele gebouwencomplex neemt ruim
10 H.A. ih beslag, maar om zich te waarborgen,
dat de naaste omgevttig niet door villaparken
of anderszins zal worden bezet, is niet minder
dan 46 H.A. terrein aangekocht. De grootste
afstand van het aaneensluitende complex is
350 M. In alle gebouwen samen zijn 1700 licht
punten 550 vaste waschtafels en 900 binnen
deuren. Door stucadoors werd een oppervlak
te van 32000 M2 bewerkt, terwijl 7000 M2 lino
leum werd gelegd. De centrale verwarming
heeft een capaciteit van 1.800.000 cal. per uur.
De geheele bouw en installatie kostte 1.700.000.
Het Sanatorium heeft een capaciteit van
400 bedden, n.l. voor 250 volwassen patiënten,
voor 100 kinderen en 50 nazorgkolonisten.
Het zijn ongetwijfeld geweldige cijfers en
wij zullen de laatsten zijn om de waarde er
van te verkleinen. W.lj gelooven alleen, dat er
hier andere dingen zijn, die niet bepaald kun
nen worden met de cijfers van ons reken
kundig stelsel, die te groot zijn voor de on
beholpenheid van een metriek systeem.
Langs de bedden en door de vriendelijke
gangen van „Berg en Bosch" gaan zacht en
geri^pchloos de Zusters Dominicanessen, die
hier verplegen. Maar daar zijn ook de dokters,
daar is het geheele personeel en in een wijden
kring om dit centrum zijn daar in Nederland
de dankbare harten van zoovelen, die aan al
de toewijding en liefde van deze menschen
hun herwonnen levenskracht danken.
De kleine maar moeitevolle offers der ar
beiders, de giften van velen, de liefde van
allen vloeide in Apeldoorn samen en zal thjns
in Bilthoven samenvloeien en nieuw leven
worden voor tallooze zwakken.
Zoo is dit nieuwe sanatorium in waarheid
een triomf van solidariteit.
Moge God dit werk zegenen, opdat wij
zooals de H. Kerk in de ziekenhuizen bidt
„de vreugde mogen smaken in gezondheid
weer te zien, degenen wier. ziekte ons met
vrees bevangt".
Bouw en inrichting.
Over den bouw en inrichting willen wij
voorts nog een en ander mededeelen.
Het hoofdgebouw bevat de gewone ruimten
voor administratie en correspondentie, alsmede
de vertrekken voor den medischen dienst, n.l.
laboratoria voor chemisch- en bacteriologisch
onderzoek, een operatiekamer, röntgenkamers
voor diagnostiek en therapie, een röntgen-
archief met donkere kamers, kamers voor
tand- en keelarts, etc. Het zijn al die vertrek
ken, die er noodwendig zijn moeten, die met
de meest moderne middelen zijn uitgerust,
maar die men nu eenmaal zien moet om ver
baasd te staan over de wijze, waarop de
techniek de wetenschap te hulp kwam.
Rechts en links en aan de Zuidzijde van het
hoofdgebouw liggen de drie groote paviljoens
voor mannen, vrouwen en kinderen. Korte
gangen vormen de verbinding met den cen-
traalbouw.
Eerst in de paviljoens zelf het was Dr.
Bronkhorst, die ons er op attent maakte
blijkt de groote afstand, die er ligt tusschen
de tuberculose-behandeling van een tiental
jaren geleden en nu. Steeds meer ontwikkelt
het sanatorium zich van herstellingsoord tot
klinische inrichting met een speciale, maar
zeer gedifferentieerde taak. En in den bouw
komt dit zeer sterk tot uitdrukking. Daar het
zwaartepunt is verplaatst naar de meest ern
stige gevallen, steeg de gemiddelde kuurduur
van zes tot twaalf maanden en het is juist
hierom, dat men aan het milieu een zoo groote
waarde moet toekennen,.
Bij de paviljoens voor de volwassen patiën
ten is een verdeeling in drie afdeelingen ge
maakt naar de verschilende phasen van de
kuur. Deze afdeelingen liggen alle gelijkvloers.
Terwijl de eerste afdeeling uit kleine zalen
bestaat voor patiënten, die binnen behandeld
worden, wordt de tweede afdeeling gevormd
door een complex van drie open lighallen voor
openlucht-bedverpleging. Het verblijf van zie
ken in open lighallen, zoowel in den zomer
als 's winters, wekt nog altijd de grootste ver
bazing en toch is dit juist een van de dingen,
die worden toegepast als gevolg van de jaren
lange ervaring in Apeldoorn. Natuurlijk zijn
deze lighallen tegen verschillende verkeerde
invloeden beschermd. Zij zijn acht meter diep
en de bedden staan in twee rijen achter el
kaar, de achterste rij 30 c.M. hooger dan de
voorste. Het schuine dak loopt steil op, waar
door het zuidfront zeer laag is en de hal licht
en vroolijk wordt. Het dennenbosch voor deze
paviljoens is juist zooveel gedund, dat het
zonnig effect behouden bleef, terwijl een al
te sterke straling met de kwade gevolgen
daarvan voorkomen werd. Om de windkracht
zooveel mogelijk te breken, is het bosch ver
der zoo dicht mogelijk gehouden.
De derde phase, weute Komt na de zoo juist
genoemde, waarbij de patiënten reeds beterend
zijn, maar nog het grootste deel van den dag
het bed moeten houden, is die, waarbij de ver
pleegden reeds geheel ambulant zijn en alleen
nog een aantal rusturen per dag hebben. Deze
rusturen worden in lighallen doorgebracht,
terwijl voor de nachtrust een slaapzaal aan
wezig is.
Bij den bouw van het kinderpaviljoen is
men van een geheel andere differentiatie uit
gegaan. De scheiding tusschen jongens en
meisjes, kleinste, grootere en grootste kinde
ren, al of niet besmettelijkheid, leidde tot een
onderverdeeling van lighallen en zalen. Op
het dak en voor enkele groote zalen zijn heer
lijke zonterrassen en over enkele weken zal
hierbij ook de openluchtschool komen, die
nog van Apeldoorn moet worden overgebracht.
De nazorg.
Is de groote differentiatie van dit Sanato
rium een unicum, niet minder geldt dit ook
voor de nazorg-afdeeling, welke zeer interes
sant is. Het ligt voor de hand en de practijk
heeft ook wel uitgewezen, dat voor de patiën
ten, die een sanatorium verlaten, de grootste
moeilijkheid schuilt in het zich weer aanpas
sen aan het gewone leven. De overgang is
zeer groot en in meer dan één geval funest
geweest. Om dezen overgang te verzachten
heeft men de nazorg-afdeeling ingericht
dit was ook reeds zoo in Apeldoorn als een
arbeidskolonie, waar de werktijd en dus de
gevergde inspanning langzaam wordt opge
voerd tot acht uur per dag. En dat niet in een
arbeidsprestatie, die den aard heeft van „bezig
houden", maar in een volledig bedrijf, waar
ook verdiend wordt.
In deze kolonie, welhaast de merkwaardig
ste afdeeling, staan in carré gebouwd de ruim
ten voor de machinale houtbewerking, voor
zien van alle mogelijke machines, de werk
plaats voor het in elkaar zetten van het hou
ten speelgoed en de kindermeubels, de groote
Fusie tusschen Kath. Dem. Bond
en R-K. Volkspartij.
De Katholieke Democratische Bond heeft Za
terdagmiddag in een te 's Hertogenbosch ge
houden congres met algemeene stemmen be
sloten een fusie aan te gaan met de R.K. Volks
partij op de voorwaarden, die in voorbespre
kingen gemeenschappelijk waren vastgesteld.
Gevormd wordt de „Katholiek Democratische
Partij".
De voorzitter zal zijn prof. dr. J. A. Veraart,
vice-voorzitter de heer Houtsma, 1ste secreta
ris de heer C- D. Wesseling en penningmeester
de heer F. E. Evers. De elf overige bestuurs
leden zullen door de fusioneerende organisa
ties worden aangewezen.
Het Weekblad „Onze Vaan" wordt voorloo-
pig door de nieuwe partij overgenomen onder
redactie van prof. Veraart als verantwoordelijk
leider en C. D. Wesseling en mr. A. Peters.
De nieuwe partij aanvaardt het crisisprogram
van den Katholek Dem. Bond; zij verklaart
zich bereid ook met andere katholiek democra
tische groepen tot een fusie te geraken.
Zaterdag 23 en Zondag 24 September wordt in
den Haag het eerste congres der nieuwe partij
gehouden-
MAATREGELEN TEGEN MASSA-VANGST
VAN ZANGVOGELS.
In antwoord op een vraag van den heer van
Zadelhoff heeft Minister Verschuur meegedeeld,
dat hij ernaar streeft nog vóór het komend
vangseizoen maatregelen te nemen, teneinde
aan de massavangst van zangvogels een einde
te maken. Omtrent een daartoe ontworpen
denkbeeld wordt het oordeel van de Commissie
tot voorbereiding van een herziening der Vogel-
wet 1912 ingewonnen.
EEN SPEELWEEK
Naar wij van bevoegde zijde vernemen be
staan er ernstige plannen om een z.g. Spiel-
woche voor blokfluiten en daarbij passende in
strumenten te organiseren.
De Spielwoche zal bestaan uit een dagelij k-
sche bijeenkomst, in de maand Augustus, van
2 a 3 uur gedurende een week, onder leiding
van den heer Giesbert uit Neuwied, deskun
dige op het gebied van oude instrumenten en
leider van „Die Sackpfeiffe" te Düsseldorf,
eene vereeniging welke practisch de oude in
strumenten bespeelt op uitvoeringen en con
certen.
Behandeld worden de blokfluit en, zoo ge-
wenscht, fidel, viola di gamba, duit, lier en
guitaar enz. in verband met de blokfluit. Een
prachtgelegenheid voor leiders in de jeugdbe
weging om zich met de blokfluit en voor lief
hebbers om zich met oude instrumenten ver
trouwd te maken.
Voor verdere inlichtingen verwijzen wij naar
de Gregoriaansche Muziekhandel „Cantate Do
mino", Groot Hertoginnelaan 182, Den Haag.
Reel. 4085-5 38
Een hoekje van de kamer van den
geneesheer-directeur,
De directie verwerpt het bemiddelings
voorstel.
Naar wij vernemen heeft de Sphinx-directie
het bemiddelingsvoorstel van den Rijksbemid
delaar voor een voornaam deel niet aan
vaard. Daar het bemiddelingsvoorstel slechts
in z'n gehéél aanvaard of verworpen kan wor
den, heeft in feite de directie het voorstel ver
worpen.
Heden is door de organisaties oppnieuw be
raadslaagd.
Geruchten zonder grond.
In het land van Echt en Roermond loopen
sedert eenige dagen geruchten, dat Vader v. d.
E. in de strafgevangenis te Leeuwarden bekend
zou hebben, schuldig te zijn aan de vreeselijke
misdaad in de bosschen van Putbroek-Echt. Hij
zou verder hebben meegedeeld, dat nog twee
lijken in de bosschen begraven zouden liggen.
Dezer dagen zou de politie in de bosschen een
onderzoek hebben ingesteld door met schoppen
op verschillende plaatsen te graven.
De „Limb. Koerier" meent dat bij de mare-
chaussées te Echt van een politioneel onder
zoek, gegrond op een bekentenis door vader
v. d. E. niets bekend is.
De marechaussées hebben naar de loopende
geruchten een onderzoek ingesteld, zonder hun
oorsprong echter te kunnen achterhalen.
Slachtoffer aan de gevolgen overleden.
Vrijdagavond reed de 39-jarige P. van H. op
de helling van den Veenendaalsche weg te Rhe-
nen, toen hij plotseling voor een voetganger
moest uitwijken.. Hij reed daarbij tegen een
boom. Met ernstige hoofdwonden werd de
ongelukkige naar het ziekenhuis te Utrecht ver
voerd, alwaar hij 's nachts is overleden. Het
slachtoffer was gehuwd.
Dood opgenomen.
Te Zwinderen is Zaterdag de heer R. Nie-
meyer, die aldaar per fiets op den weg reed,
door een passeerende auto aangereden en dood
opgenomen.
De politie stelt een onderzoek in.
Aan de gevolgen overleden.
Zaterdagmiddag omstreeks half één is onder
Voorschoten de 14-jarige R., die met zijn rijwiel
plotseling de trambaan overstak, door een juist
aankomende tram gegrepen.
Zwaar gewond is hij naar het Academische
Ziekenhuis overgebracht, waar hij bij aan
komst bleek overleden te zijn.
Viermaal in twee nachten.
In de laatste twee nachten is er in het West-
land niet minder dan vier maal ingebroken.
In den nacht van Donderdag op Vrijdag is de
Lier aan de beurt geweest. Er is daar ingebro
ken in de cantine van de veilingvereniging
Westerlee. Daar werd een hoeveelheid choco
lade, sigaren en sigaretten ontvreemd. In de
cantine was geen geld aanwezig.
In den nacht van Vrijdag op Zaterdag hebben
de dieven Naaldwijk, Honselersdijk en Poeldijk
tot hun operatieterrein gekozen.
Te Naaldwijk werd er ingebroken in een con
sumptietent van de voetbalvereniging V.V.N.,
waar geen geld werd gevonden, doch waar
eveneens chocolade, sigaren en sigaretten zijn
ontvreemd. Te Honselersdijk was het het kan
toor van den badmeester der Naaldwijksche
zwemvereeniging, waartoe de dieven zich toe
gang hebben verschaft. Hier bleek ontvreemd
een bedrag aan geld en een horloge. Tenslotte
is dienzelfden nacht ingebroken in 't kantoor
van de snijbloemveiling „Het Westland" te Poel
dijk, zooals we reeds berichtten.
Als we bij deze reeks van diefstallen nog ver
melden, dat verleden week nog werd ingebro
ken in het kantoor van den gemeente-ontvan
ger te Naaldwijk en in het kantoor van den
bedrijfsleider van het G. E. B- van dezelfde ge
meente, welke kantoren in één gebouw zijn on
dergebracht, zonder dat evenwel iets werd ont
vreemd, omdat de dieven bij hun werk werden
gestoord, dan lijkt de veronderstelling niet ge
waagd, dat een bepaalde bende het Westland
tot haar operatieterrein heeft gekozen.
Hierbij dient nog vermeld, dat, zooals bekend,
in verband met de inbraak in de kantoren van
den gemeente-ontvanger en van den bedrijfs-
chef van het G.E.B. te Naaldwijk, twee verdach
ten zijn gearresteerd. -fi
GARANTIEREGELING KIPPEN- EN
EENDENHOUDERIJ 3
Namens den minister van EconomlsAe Zb»
ken maakt de regeeringscommissaris voor de
uitvoering van de garantieregeling 1933 ten
behoeve van de kippen- en eendenhouderij be»-
kend, dat besloten is de verliezen voor dot
pluimveehouder op de kleinere kippen-eieren
tot een gewicht van ten hoogste 55 K.G. per.
1000 stuks voor de week van 17 tot en met_
22 Juli a.s. gedeeltelijk over te nemen ten be>_
drage van 40 cents per 100 stuks uitgevoerde
kleinere eieren,
