'X
@L
DE TELEGRAAF IN HUIS
mm.
EERSTE KAMER AANVAARDT DE
LAGER-ONDERWIJSWET.
DE BEDEVAART NAAR
LOURDES.
VRIJDAG 4 AUGUSTUS 1933
DE GRAAL OP HAGEVELD.
IN HET KAMP DER KATHOLIEKE
PADVINDERS
Bezoek der geestelijke en wereldlijke
autoriteiten.
MGR. GERLIER ONTVANGT DE
NEDERL. PELGRIMS.
Plechtige Hoogmis in de parochiekerk
'T KEURCORPS DER HOSPITALIERS.
BEVEILIGING VAN MENSCHEN-
LEVENS OP ZEE.
SURINAME EN CURACAO ER
BUITEN GEHOUDEN.
Toepaaselijkverklaring van het ver
drag op Nederlandsch-Indië.
HET AUTO-ONGELUK TE
PURMEREND.
DE INBRAAK TE LANGENBOOM.
DE VERHOOGING VAN DE LEER-
LINGENSCHAAL.
Naar vervroegd pensioen
>*>V' I
AANSLUITING OP DE TELEFOON-
LEIDING.
NA DE STAKING TE IJ MUIDEN.
STUK IJZER OP HET HOOFD.
HIJ HAD HEELWAT OP ZIJN
KERFSTOK.
Retraite en leidsterscursus.
(Van een bijzonderen correspondent).
LOURDES, 30 Juli 1933.
Fier wappert de katholieke padvindersvlag
aan den linkeroever van de Gave. Een tenten
kamp is opgeslagen, waarin een veertigtal voor
trekkers zijn ondergebracht om gedurende de
nationale bedevaart hun taak van christelijke
naastenliefde te beoefenen.
Bewondering heeft deze groep afgedwongen
van allen die hen bezig zagen bij het verzorgen
der zieken, hun behulpzaamheid aan de pel
grims.
Uitgenoodigd het kamp met een bezoek te
vereeren hebben Z.H. Exc. Mgr. Jansen en Mgr.
Diepen daaraan gaarne gevolg gegeven.
Zondagmorgen na de Hoogmis hebben zij een
bezoek aan het kamp, schitterend gelegen te
midden van rondom zich verheffende heuvel
toppen, gebracht. Aan den ingang ontvangen
door de aalmoezeniers de eerw. heeren Boon en
Smulders, werden zij door den Oubaas, leider
van het kamp, v. d. Poel, naar het tentenplein
geleid.
De padvinders stonden opgesteld in carré. Met
enkele hartelijke woorden werden de Bisschop
pen en eveneens de aanwezige Excellenties jhr.
Ruys de Beerenbrouck en minister Deckers wel
kom geheeten.
Groote waardeering jegens de autoriteiten
sprak uit de woorden van kapelaan Boon voor
dit bewijs van belangstelling. Een belangstelling
die gegrond is op het feit, dat de katholieke pad
vinders, niet alleen door hun geestelijk leven
gereed staan God en de Kerk te dienen, maar
ook het vaderland hechte trouw hebben gezwo
ren. Oubaas van de Poel, sprekend namens de
wereldlijke leiding der voortrekkers, wees even
eens, onder dankzegging voor hun komst aan
Bisschoppen en ministerieele autoriteiten, op het
verheven doel dat de katholieke padvinders zich
hebben gesteld.
Nadat een rondwandeling door het kamp was
gemaakt, vol bewondering alles in oogenschouw
was genomen, heeft Z. H. Exc. Mgr. Jansen den
troep toegesproken. Het kruisbeeld aan den
vlaggenpaal, waarboven het beeld der Moeder
Gods, zoo zeide hij, bewijzen ten volle met welke
gevoelens gij bezield zijt en in welk teeken uw
padvindersleven staat. Het verblijf te Lourdes
geeft blijk van zelfopoffering voor de zieken.
Hoe zeer verheugen wij er ons over dat de ka
tholieke beginselen een plaats van erkenning
hebben gevonden in de groote organisatie waar
van gij deel uitmaakt. Met een bede en wensch
voor de toekomst besloot Mgr. Jansen zijn aan
dachtig aangehoorde en toegejuichte toespraak.
Een „Hoort zegt het voort" werd aangeheven.
Toen knielden allen neer en ontvingen den Bis-
schoppelijken zegen.
Vergeleken bij het vorige jaar, toen de jonge
mannen in een garage waren ondergebracht is
djt kamp een groote verbetering. Het terrein is
er voor geknipt. Een natuurbron zorgt voor ver
kwikkend water. Badgelegenheden liggen in de
nabijheid. Hoewel bestemd voor de dorpelingen
om hun wasch te reinigen, voldoen zij geheel aan
de eischen die voor baden gesteld kunnen wor
den. Keurig verzorgd zijn de tenten uit Neder
land medegebracht. De fourageur verstaat zijn
taak, zoodat ook voor den inwendigen menseh
Uitnemend wordt gezorgd. Tegen een bescheiden
pa-ijs, rvan 80 cent per hoofd per dag. Krachtige
voeding is ongetwijfeld noodig waar zooveel in
deze dagen van de kracht der verkenners wordt
gevorderd. Begint des morgens vroeg hun dag
taak, deze is eerst 's avonds laat na de licht
processie geëindigd. De afstand van het kamp
naar de grot is tamelijk ver. Dit is het eenige
bezwaar dat tegen de ligging kan worden aan
gevoerd.
Een rondwandeling door het Fransche kamp,
Waarbij Minister Deckers zich langdurig met de
Fransche leiders onderhield en onvermoeid zijn
gevraagde handteekeningen gaf, deed uitkomen,
dat er nog veel van de Nederlandsche kampeer
ders te leeren valt wat orde en zindelijkheid
betreft.
Het werk der katholieke padvinders te Lour
des en- niet alleen in dit genadeoord, verdient
de groote waardeering er door de Bisschoppen
op zoo overtuigende en minzame wijze aan toe
gekend.
Het is niet te betwijfelen of steeds grooter zal
jaarlijks het aantal worden van hen die zich
aanmelden tot deelname en daarmede 't recht
verkrijgen een das om den hals te slaan, waarop
het „O.L. Vrouw van Lourdes" staat geschreven.
(Van onzen bijzonderen correspondent).
Lourdes, 31 Juli 1933.
Na de plechtigheden op den Calvarieberg
waar ook de Ned. Bisschoppen tegenwoordig
waren en Pastoor Hooyman een treffende preek
had gehouden over de Moeder der Smarten,
trokken de pelgrims op naar het Bisschoppelijk
paleis.
Enkele oogenblikken onderhield zich mgr.
Gerlier met de Ned. Bisschoppen en het Co
mité in een der ontvangzalen, om daarop
naar buiten te treden, luide toegejuicht door
de verzamelde landgenooten.
Jhr Ruys de Beerenbrouck sprak mgr.
Gerlier toe niet alleen op welsprekende doch
ook zeer geestige wijze. En ongetwijfeld sprak
hij uit het hart van allen, toen hij zeide, dat
de Ned. pelgrims in Lourdes waren gekomen
om te bidden voor het vaderland, de koningin,
voor zieken en gezonden, niet het minst voor
de achtergeblevenen in ons land, waarvan
zoovelen een voorbeeld zijn van waarachtig
Christendom. Hij dankte den Bisschop van
Lourdes voor de hartelijke ontvangst in zijn
schitterend gelegen Paleistuin. Mgr. Gerlier
sprak op de hem eigen wijze, waarin ernst en
humor elkaar afwisselen, woorden van waar
deering voor de nationale bedevaart, die gelijk
meerderen hem in deze dagen hadden ver
zekerd, een voorbeeld is van godsvrucht en
organisatie.
Zeer zal het op prijs worden gesteld, indien
bij de Heiligverklaring van Bernadette in
December in Rome, het Ned. Episcopaat, het
comité en zooveel mogelijk Lourdesvereerders
aanwezig zullen zijn. In de eerste plaats de
„Chapelain de Notre Dame de Lourdes", deken
Meier, aan wien wij met groote vreugde deze
onderscheiding hebben verleend.
Zijn toespraak besluitend met een opwek
king Lourdes te blijven liefhebben, met de
zegewenschen voor onze Koningin en ons
land, spoorde mgr. Gerlier alle pelgrims aan
vurig te bidden voor de niet geloovigen, opdat
hun het ware licht worde geschonken.
In het bijzonder richtte, hij zich nog tot de
vier moedige jonge mannen uit Helmond, die
te voet naar Lourdes zijn gekomen in 30 dagen
en dus ruim 40 K.M. per dag hebben afgelegd.
Persoonlijk overhandigde hij hun een herin-
neringsmedaiile; hetgeen Jhr. Ruys deed op
merken: „het volgend jaar komen wij allen te
yoet",
;X y
Hei toestel van Wiley Post, de „Winnie
Maewordt in den zegetocht door New-
York meegevoerd.
Een bijzonder hartelijke stemming ken
merkte dit bezoek aan het-Bisschoppelijk pa
leis, waaraan niet spoedig de herinnering zal
worden ontnomen.
En reeds lang had mgr. Gerlier zich in zijn
paleis teruggetrokken,, toen nog de toejuichin
gen door het weelderig geboomte weerklonken.
Het „leve de Bisschop van Lourdes" was
niet van de lucht. En velen voegden er aan
toe: „tot weerziens een volgend jaarMis
schien reeds dezen winter als mgr. Gerlier ons
land zal bezoeken. Een belangrijke gift voor
zijn weezen is mgr. ter hand gesteld.
Het museum van Bernadette, waarover ik.
verleden jaar schreef en dat dit jaar met ver
scheidene belangrijke gedachtenissen is ver
rijkt, mag zich in een groote belangstelling
der Nederlandsche pelgrims verheugen.
Twee nieuwe dragers van de
zilveren medaille.
Lourdes, 1 Augustus 1933.
Een korte en eenvoudige plechtigheid heeft
Dinsdagmorgen plaats gevonden in het kleine
kapelletje ter linkerzijde van de Rozenkrans
kerk, alleen bestemd voor hen die direct bij
de verpleging der zieken te Lourdes zijn be
trokken.
Het was daar dat aan de heeren Paul Gadiot
en Jos. M. Steeger, bestuurslid van het Comité
der Ned. Bedevaart, die beiden op zoo voor
treffelijke wijze sedert lange jaren hun veel-
eischende taak vervullen, de zilveren medaille
wegens groote verdiensten in dienst van het
genadeoord werd uitgereikt. Een onderschei
ding die slechts aan weinigen wordt verleend
en terecht een bekroning is voor het vele door
de heeren Gadiot en Steeger, zoo onbaatzuchtig
en bescheiden ter eere Gods en Zijnen heilige
Moeder gedaan.
Nederland telt, voor zoover mij bekend,,
Slechts een' drietal dragers van deze zilveren
medaille der „Hospitaliers", de hoogste onder
scheiding die te Lourdes wordt verleend, de
heeren A. Gadiot, Lindner en mej. Tini Sassen.
Meerderen w.o. de heeren Dankelman en Jhr.
van Nispen tot Sevenaer bezitten de bronzen
medaille.
Nadat de nieuwe waardigheidsbekleeders op
de communiebank hadden plaats genomen, de
aanwezigen „hospitaliers" uit verschillende lan
den gebeden hadden gestort, werden de me
dailles gewijd door den aalmoezenier en met
een toespraak aan de heeren overhandigd.
Tegelijk met deze medaille aan een blauw
wit lint gehecht, die te Lourdes wordt gedra
gen, een zilveren legpenning, die ook buiten
het genadeoord de herinnering aan Lourdes
levendig houdt.
Na wijding en overhandiging volgde een al-
gemeene accolade.
In verband met deze plechtige uitreiking een
enkel woord over de „hospitaliers". Zij vormen
te Lourdes een keurkorps, waaruit een Raad,
onder voorzitterschap van Graaf de Beauchamp,
blijvend te Lourdes gevestigd, belast is met de
leiding der hospitalen, het handhaven der orde
en het toezicht aan de Grot en in de verschil
lende heiligdommen. Een eigen vereenigings-
lokaal is gelegen naast het consultatiebureau,
aan de Esplanade.
De geestelijke zorg der zieken is toever
trouwd aan da handen van religieusen, orde-
zusters van de Gelukzalige Bernadette.
De „Hospitalité" vereeniging ten dienste der
lijdende menschheld werd in 1886 opgericht.
De oorspronkelijke statuten, kort en eenvoudig,
zetten doel en organisatie uiteen.
Zij zijn thans nog bijna ongewijzigd van
kracht. Leden van de aanzienlijkste geslachten
in Frankrijk hebben steeds een eer er in ge
steld, er deel van uit te maken.
De dag van den „Hospitalier" staat geheel in
het teeken der naastenliefde. In de piscines,
aan de grot, in het hospitaal, bij de H. Sacra
mentsprocessie.
En indien te Lourdes de organisatie der zie
ken op zulk een volmaaktheid mag bogen is
dat zeker voor een groot deel toe te schrijven
aan dit keurkorps, de edele lijfgarde van O. L.
Vrouw van Lourdes.
Ingediend is een wetsontwerp tot toepasse-
lijkverklaring op Nederlandsch-Indië van het
op 31 Mei 1929 te Londen gesloten internatio
naal verdrag voor de beveiliging van men-
schenlevens op zee.
De Memorie van Toelichting zegt o.m. dat,
ten aanzien van Suriname en Curacao het
overleg tot een ontkennende beantwoording
van de gestelde vraag heeft geleid. Met be
trekking tot Suriname wordt aanvaarding van
het verdrag niet noodig geacht, aangezien de
daar thuis behoorende schepen slechts kust
vaart onderhouden.
Aanvaarding van het verdrag voor Curacao
wordt niet raadzaam geacht, wijl voor dit ge
bied waar belangrijke atmosferische storin
gen alleen voorkomen in de betrekkelijk wei
nig bevaren omgeving der Bovenwindsche
eilanden de urgentie der door het verdrag
voorgeschreven veiligheidsmaatregelen geens
zins vaststaat en de materieele en personeele
middelen voor de naleving van het verdrag en
voor het toezicht daarop niet in toereikende
mate aanwezig zijn.
J. B. A. KESSELS f
Te Culemborg is op 75-jarigen leeftijd over
leden de heer J. B. A. Kessels, oud-directeur
en commissaris der „Abonné"-sigarenfabrie-
ken te Eindhoven.
Een hevige doodstrijd.
Over het tragische auto-ongeluk, waarvan wij
gisteren melding maakten, schrijft men ons nog
het volgende:
Zoo is met een slag aan het leven van zeven
mannen een einde gekomen. De chauffeur Al-
bert van de Kort had zijn wagen een vijfper-
soons Hupmobile, verhuurd aan de zes anderen,
A. Hendriks, Arzbach, Coster, benevens de drie
broers A., J. M., en P. A. van Wattingen. Van
deze broers, die in de Jan Evertsenstraat woon
den, was er een gehuwd. De chauffeur woonde
in de Tuinstraat.
Hun doodstrijd moet kort, maar hevig zijn
geweest. Voor zij recht beseften, wat er ge
beurde lag de auto reeds onder water. Toch
moet zich daar nog een oogenblik een hevige
worsteling hebben afgespeeld.
Het bovenkomen van den wagen leverde
voor de omstaanders een vreeselijk gezicht op.
De voorruit van de auto was ingeslagen en
een been van een persoon, die naast den chauf
feur zat, stak naar buiten. De beide ruiten aan
de linkerzijde waren nog heel. De rechterzijde
had een gebroken ruit. De portieren waren nog
dicht, de kap was in tact gebleven.
In den wagen was slechts een onontwarbaar
kluwen te zien van ledematen.
Het lichten van den wagen.
Het heeft zeer lang geduurd voor men den
wagen op het droge had. Daar de kraanwagen
te zwak was om de zware auto alleen op te
halen, moest de hulp van een schipper worden
gerequireerd, die met de lier van zijn schip
den wagen van achteren lichtte.
Toen zijn de dooden geborgen en voor-
loopig in het gemeentelijk ziekenhuis te Pur-
merend opgebaard.
Tragisch is, dat op den dag af twee jaar ge
leden het vijftienjarig zoontje van een der
drenkelingen, den heer A. H. eveneens in het
Noord-Hollandsch kanaal bij het zwemmen
verdronken is.
Vervoer der slachtoffers.
Het vervoer naar Amsterdam van de lijken
der zeven Amsterdammers, slachtoffers van
het auto-ongeluk in den nacht van 31 Juli op
1 Augustus te Purmerend, zal waarschijnlijk
Zaterdagmorgen plaats hebben.
Deel van den buit gevonden.
Met behulp van speurhonden heeft de mare
chaussee uit Grave, in samenwerking met de
rijkspolitie gespeurd naar de daders van de bru
tale nachtelijke inbraak bij den winkelier v. G.
in Langenboom. Van de contanten, welke zooals
gemeld, uit de brandkast werden gestolen en
ruim duizend gulden beloopen, heeft de politie
volgens de „Geld." ongeveer twintig gulden
teruggevonden in een boschje, hetwelk op twee
honderd meter van het winkelpand gelegen is.
Dicht in de buurt vond men ook de gestolen
effecten terug, waaruit men concludeert, dat
de inbrekers genoodzaakt zijn geweest haastig
de vlucht te nemen en dit gedeelte van hun
buit hebben verloren.
Voorts is bij het onderzoek nog gebleken, dat
de inbrekers als voorzorgsmaatregel, de slaap
kamerdeur van den winkelier hebben afgeslo
ten, om op deze wijze rustig de brandkast naar
buiten, te kunnen sleepen.
De daders zijn nog niet gevonden.
Vergadering van Donderdag 3 Augustus.
Alleen reeds dé behandeling van de herzie
ning der Lager-Onderwijs „tot beperking van
uitgaven" heeft schier een heele vergadering
in beslag genomen.
De heer de Jong bleek het ontwerp eigenlijk
alleen te aanvaarden, omdat hij den Minister
persoonlijk vertrouwde, want overigens had
hij niet veel fiducie in een bezuinigingsont-
werp, dat zoo verrassend eenstemmig door de
linkerzijde werd aanvaard. Vooral niet, omdat
een deel der linkerzijde immers Jarenlang zeer
tendentieus op bezuiniging heeft aangedron
gen. Bezuinigen met den mond wil iedereen,
maar de katholieke afgevaardigde vroeg zich
af, welke directe bezuiniging dit wetsontwerp
nu wel aan het rijk zou brengen. De heer
de Jong vroeg ook een overzicht van de uit
gaven voor leermiddelen; de gemeenten kon
den dan normen aanleggen voor de uitgaven
per leerling voor het openbaar onderwijs en
daarmee automatisch op het bijzonder onder
wijs bezuinigen. De vervroegde invoering van
de vergroote leerlingenschaal op 7 Januari
a.s. inpiaats van op 1 Januari 1935 wilde de
katholieke afgevaardigde liever niet zien ge
schieden alvorens het georganiseerd overleg
was gehoord en tevens wenschte hij, dat een
tegemoetkomende houding zou worden aan
genomen tegenover schoolbesturen, die eigen
lijk hun scholen zouden hebben gehad zonder
deze noodwet:
Ook mr. Slingenberg bleek bezwaar te heb
ben tegen lncidenteele wijziging van de leer
lingenschaal en vooral te vreezen, dat het
bizonder onderwijs op dit punt er beter aan
toe zou zijn dan het openbare, een opvatting,
welke de heer de Jong door zijn interruptie
althans ten deele corrigeerde. Deze vrijz.-dem.
spreker heeft van den Minister de toezegging
gekregen, dat er zoo noodig soepele toepas
sing van art. 56 zou plaats hebben om spoedi
ger aan een boventallige leerkracht te komen,
terwijl de bewindsman het ook met hem eens
was, dat het wel een beetje mal moest heeten
wachtgelders van het eene eind van het land
naar het andere te verplaatsen. Daarop zal
worden gelet en ook de mogelijkheid van ver
vroegd pensioen wordt overwogen voor leer
krachten boven de zestig jaar.
Professor Lohman bleek zeer ingenomen met
den Minister, zelfs met diens verloochening van
den kanselarijstijl. Dit was nog al opvallend.
Niet omdat wij met den hoogleeraar oneens
zijn, dat men de ministerieele ironie moet waar-
deeren, maar wel omdat de woordvoerder der
c. h. fractie in de Tweede Kamer toch wel een
tikje gelijk had, toen hij zei, dat de passage
over de Grondwet in de M. v. A. aan de Volks
vertegenwoordiging wat tè ver ging.
Minister Marchant repliceerde met een toe
spraak, welke bepaald opwekkend mocht hee
ten, wat den vorm aangaat. Raak was zijn ant
woord aan den heer Ossendorp, dat er toch wel
een beetje rem bij het openbaar onderwijs noo
dig was. Men heeft daar altijd de leuze gehul
digd„een schoollengte voor" met het gevolg,
dat er openbare scholen moesten worden opge
heven nog vóór ze betrokken warenDe Minis
ter had ook nog kunnen herinneren aan het
illustere geval te Maartensdijk, waar de „fascis
tische" burgemeester ds. v. d. Voort v. Zijp een
openbare school bouwde en,... achteraf zelf
Men schrijft ons:
Door de welwillende goedheid van den
hoogeerw. heer Regent M. W. A. Wijtenburg,
mocht door de Graalbeweging dezen zomer
weer gebi'uik worden gemaakt van het .Semi
narie „Hageveld", voor het geven van een
Graalretraite met daaraanvolgend een Graal-
cursus.
De Graalretraite werd gegeven door Mgr. H.
J. N. Taskin en regent Wijtenburg. Er namen
178 leidsters aan deel.
Bij het feestelijk ontbijt, waar de beide
hoogeerw. heeren aanzaten, werden deze door
Graalleiding en Graalleidsters voor hun goede
zorgen vriendelijk bedankt en werden hun
bloemen aangeboden.
De zangkoren uit de verschillende steden
zongen enkele mooie liederen en de retraite
sloot met een plechtig Lof met Te Deum, het
welk gecelebreerd werd door Mgr. Taskin.
Nu de retraite afgeloopen was, begon de
cursus voor Graalleidsters. Allen, die aan de
retraite deelnamen bleven ook op dezen cur
sus. Werden de conferenties en meditaties ge
houden in de kapel van het Seminarie, de
cursus wordt gegeven in de feestelijk versierde
aula. Hij gaat over verschillende onderwerpen,
maar hoofdzaak is wel een vergelijking te trek
ken, over de taak van de vrouw in het apos
tolaat vroeger en nu.
Veel practisch werk zal er ook gedaan wor
den, hierbij mag o.a. genoemd worden, dat 2
Engelsche Graalleidsters aan onze Hollandsche
leidsters de Engelsche volksdansen komen lee
ren.
Hoofdzaak zal wel zijn, evenals bij den
vorigen cursus te Hageveld, een werkprogram
voor de leidsters op te maken, dat binnen
eenige maanden uitgevoerd moet worden.
Daar de vorige opzet bijna op alle punten
goed geslaagd Is, gelooven en hopen we dat
ook deze cursus niet alleen geestelijk maar
ook op cultureel-maatschappelljk gebied zijn
vruchten zal voortbrengen.
HET VERVOER van de ongeluks-auto met de
lijken der verdronken visschers er nog in
op leerlingen moest uitgaan, terwijl in strijd
met de wet het bijzonder onderwijs werd ge
saboteerd.
Bezuinigingen op de bouwkosten, hetgeen de
heer Lohman had gevraagd, achtte de Minister
practisch niet meer mogelijk en de door den
heer de Jong gevraagde distributie leek Z. Exc.
niet zoo makkelijk. Kan deze distributie van
schoolruimten echter niet anders worden opge
vat dan op de eenigszins caricaturale wijze,
welke de Minister ervan gaf De bewindsman
verzekerde den heer Ossendorp, dat deze heusch
niet bang behoefde te zijn voor het openbaar
onderwijs. Toch vraagt men zich af of het be
zwaar van dezen laatste dat n.l. kinderen
van katholieke rijksambtenaren, die in 't Noor
den geplaatst zijn, dikwijls niet gemakkelijk
katholiek onderwijs kunnen ontvangen, terwijl
in 't katholieke Zuiden geplaatste niet-katho-
lieke ambtenaren weer veelal alleen katholieke
scholen zullen hebben niet ondervangen kan
worden. Waarom moet men, zooals wij toevallig
hoorden, een katholieken stationschef plaatsen
in Nieuweschans, die kerkelijk onder Delfzijl
ressorteert en een braven gereformeerden of
hervormden man in het hartje van Limburg of
Brabant? Men zou zeggen, dat bijna alles er
voor pleitte, dat men ook bij deze plaatsingen
redelijk te werk ging. Nu kan zich het gekke
geval voordoen, dat een gemeente in 't Zuiden
een openbare school moet stichten of instand
houden voor eenige rijksambtenaren en het
omgekeerde komt misschien ook wel voor in
't Noorden des lands.
Van vaste normen in art. 101 bleek de Minis
ter niets te willen weten. Hebben wij Z. Exc.
goed verstaan, dan vond hij het wel goed, dat
de besturen der bijzondere scholen in zalige
onwetendheid verkeerden over het hun toeko
mende. Dat leerde zuinigheid. Op zijn nadere
vraag over de toepassing van art. 8 heeft de
heer de Jong geen antwoord gekregen, maar
wij gelooven, dat de Minister hier de billijkheid
wel betrachten wil. Z. Exc. zei nog, dat de
gemiddelde kosten per leerling van het open
baar en bijzonder onderwijs elkaar begonnen
te naderen. Intusschen leert de statistiek, dat het
verschil over 1929 nog 29 gulden per kind was,
n.l. 129 voor leerlingen der openbare en 100
voor leerlingen van bijzondere scholen. Dat is
toch nog een zeer aanmerkelijk onderscheid.
De wet is intusschen zonder stemming aan
genomen en hetzelfde zal wel het geval worden
met het voorstel tot verhooging van de kosten
voor het hooger onderwijs, waarover de heer
Ossendorp nog wat pruttelde. Deze moet echter
den oorsprong van art. 101 der H. O.-wet beslist
eens nakijken, want zoo eenvoudig als hij dit
artikel interpreteert, gaat het werkelijk niet.
Totaal onbegrijpelijk was ons zijn wensch om
de studenten, die minder lang moeten studeeren
ook minder te laten betalen, nu degenen, die
de vier jaar moeten overschrijden, telkens weer
collegegeld moeten storten. Behalve dat zoo'n
oplossing de heele bezuiniging of inkomstenver
meerdering te niet zou doen, lijkt zij ons ook
verre van billijk.
Deze ook onzerzijds bij herhaling gestelde
vraag is ook nu niet beantwoord door den
Minister, maar om een inzicht te krijgen heeft
Z. Exc. nu aan de gemeentebesturen de daarvoor
noodige inlichtingen gevraagd. Het is eenigszins
wonderlijk, dat dit geschiedt, nu de wet op het
punt staat een plaats te krijgen in het Staats
blad. Men blijkt bij de voorbereiding dus op
veronderstellingen, niet op gegevens te hebben
gebouwd. Maar de Minister zei vanmiddag
royaal, dat hij zich bij den aanvang de zaak
eenvoudiger had voorgesteld dan zij in werke
lijkheid bleek te zijn. Dat geeft den burger moed
De verre-schrijfmachine
De techniek schrijdt voort.
Er is geen bedrijf dat tegenwoordig niet zijn
specifiek technische zijde bezit, voorzien van
de nieuwste inventieve scheppingen. Geen mijn-
of scheepsbedrijf, geen fabriek of kantoor, geen
constructiewerkplaats, geen drukkerij, geen
magazijn ontkwam aan de zich overal indrin
gende poliep-arm der victorieus uitgroeiende
techniek.
Wij moeten aan dit alles denken als wij de
nieuwe verre-schrijf toestellen zien, die hun
intrede hebben gedaan in onze kantoren.
Doel, werking en voordeelen.
Voor hen, die iets meer omtrent deze inge
nieuze toestellen willen weten, laten wij hier
onder een korte beschrijving volgen, waarvan
de bedoeling is zoo populair mogelijk, doel,
werking en voordeelen uiteen te zetten.
Wij ontleenden de technische gegevens aan
het „P.T.T.-nieuws" en aan een persoonlijk on
derhoud met den heer T. Perry, adj. referen
daris der P.T.T., die ons welwillend nadere bij
zonderheden uitlegde.
Geen mensch ter wereld of hij kent de ge
wone kantoor-schrijfmachines, bediénd door
typist of typiste.
Het kloeke zwarte toestel met zijn toetsen
bord, dat iemand in staat stelt zonder pen of
potlood, door middel van slechts lichte vinger
bewegingen zijn gedachten in leesbaren vorm
op papier te zetten.
Wat zou het niet veel makkelijker zijn, dach
ten de ingenieurs, wanneer ik hier thuis een
brief tik, dat deze ook op hetzelfde moment in
de huiskamer van mijn vriend of op het kan
toor van mijn klant of correspondent ver
schijnt. Heel de rompslomp van couverts, post
zegels verzending, bestelling zou vervallen.
(Een rompslomp die tusschen haakjes niet ge
ring moet worden geschat. Een onzer groote
industrieën berekende dat iedere brief voor hij
bij haar de deur uit was ongeveer 70 ets.
kostte). De geadresseerde zou zonder tijdver
lies mijn missive ontvangen, op hetzelfde mo
ment dat ik hem schreef en zij vonden de
tele-types, die verreschrijfmachines uit.
Het laatste snufje.
Nieuwe vindingen vereenvoudigden de ma
chines, de exploitatie-kosten werden gedrukt,
de bruikbaarheid werd grooter, de algemeene
bekendheid nam toe.
De laatste verbetering was het scheppen der
mogelijkheid de toestellen aansluitbaar te ma
ken op de gewone telefoonleidingen. Aldus
werd de. laatste schrede naar de algemeene pu
blieke bruikbaarheid gezet.
Sinds eenige maanden heeft het Staatsbedrijf
der P. T. T. verreschrijftoestellen aangeschaft,
die bij ieder particulier naast het telefoontoe
stel op 't telefoonnet parallelgeschakeld kunnen
worden waarmede abonnés onderling telegram
men en brieven kunnen wisselen.
In de aansluitingsmogelijkheid op het tele
foonnet ligt feitelijk de nieuwe vervolmaking
der laatste verreschrijftoestellen, en het zijn
der laatste verreschrijftoestellen.
De „oude" toestellen nl. maakten een aparte
telegraaf-lijn naar de woning van den toestel
huurder noodzakelijk. De toestellen, die op ge
lijkstroom zijn aangewezen, eischten een z.g.
„metallieke" verbinding van toestel tot toestel.
Een draadverbinding welke niet door trans
formatoren, condensatoren, relais e.d. wordt on
derbroken, zooals dit bij telefoon-verbindingen
het geval is.
Thans heeft men echter een nevenapparaatje
geconstrueerd een z.g. toonfrequentie-apparaat
dat de bezwaren van de inductieve telefoon
leidingen opheft. De gelijkstroom, die voor de
werking der verreschrijfmachines noodzake
lijk is, wordt bij het verlaten van het toestel
omgezet in telefonie-wisselstroom, blijft als
zoodanig den afstand tusschen seintoestel en
ontvangtoestel doorloopen om bij den ontvan
ger door een dergelijk neventoestelltje weer in
gelijkstroom te worden omgezet, die dan het
ontvangtoestel doet aanloopen.
De bediening.
De bediening van deze apparaten is zoo een
voudig als het gebruik van een gewone huis,
tuin of keukenschrijfmachine. Technische ken
nis kan voor de bediening geheel worden ont
beerd.
Op de teletypes staan alleen enkele toetsen
meer o.a. voor „nieuwe regel", en terugloop
wagen".
Wanneer mijnheer A te Amsterdam een
brief of telegram aan zijn collega M. te Maas
tricht wil seinen, begint hij, evenals bij een
interlocaal telefoongesprek, zijn nummer aan
te vragen en als de verbinding tot stand is ge
komen, zegt hij aan M dat hij hem een brief
heeft door te geven. M schakelt dan het scha
kelaartje S (zie teekening) op de teletype over
en A kan beginnen te tikken. Tegelijk dat A
zijn brief typt, verschijnt de tekst op het .toe
stel van M. Het toestel van A werkt echter
tevens als een gewone schrijfmachine, zoodat
ook A een copy krijgt van wat hij aan M seint,
en dat hij in zijn archief als zoodanig kan op
bergen. M kan hem onmiddellijk antwoorden
en heeft niets anders te doen dan te wachten
dat A zijn sluitingsteeken heeft geseind.
M kan dus, terwijl het bericht geseind wordt
gelijktijdig zich met andere dingen occupeeren
b.v. een loket bedienen.
Veronderstel dat A eenzelfde bericht naar
zes verschillende aangeslotenen heeft te zen
den, dan kan hij het zich, dank zij een andere
geniale vinding, erg gemakkelijk maken. De
P. T. T. verschaft hem een z.g. pons-doos. Dit
toestel, dat eveneens als een schrijfmachine is
gebouwd, ponst in een strook papier den
Schema van een telexaansluiting.
tekst, dien A tikt. Is hij hiermede klaar dan
zet hij deze papierstrook in een zendtoestel
letje, na zijn correspondent te hebben aange
vraagd. Het toestel trekt de strook met het
geponste bericht automatisch door en verricht
nu dezelfde functie als typiste. M te Maastricht
vangt het telegram of den brief op, alsof A
te Amsterdam gewoon zat te tikken.
Is A. met M. klaar dan vraagt hij G. te Gro
ningen aan zet de strook opnieuw in en laat
de zaak afdraaien. Dan komt U te Utrecht,
H. te Den Haag enz. die allen hetzelfde bericht
op hun schrijfmachines zullen ontvangen.
Het voordeel dezer methode is dat A het be
richt slechts eenmaal behoeft te tikken en dat
het verzenden veel vlugger kan geschieden. Het
seintoestel n.l. kan ingesteld worden op een
seinsnelheid van 390 letters of ongeveer 66
woorden per minuut. Gevolg dus besparing der
3-minuten kosten (Het gewone telefoontarief
is verschuldigd). Eenzelfde bericht voor ver
schillende adressen, hoeft zooals gezegd slechts
eenmaal getikt te worden. Gevolg: besparing
van tijd. Naar wij vernamen bestaat zelfs de
mogelijkheid om evenals bij telefonisch ver
gaderen, de zes verbindingen tegelijk te doen
plaats vinden.
De voordeelen.
Wanneer we een en ander eens met telefonie
vergelijken, blijkt dat deze snel-briefwisseling
in vele gevallen een telefoongesprek geheel kan
vervangen en daarnaast nog andere voordeelen
kan bieden. Hier wordt gelegenheid tot tijds
en personeelsbesparing geboden, terwijl mis
vattingen, welke anders door slechte verstaan
baarheid of verkeerde notitie zouden kunnen
ontstaan, uitgesloten worden
Voorts is directe geld-besparing mogelijk,
doordat telegramkosten en bevestiging van te
lefoonkosten (brieven) kunnen worden verme
den. Het schriftelijk karakter heeft voor
namelijk dit voor, dat aanteekeningen overbo
dig worden en dat, mocht er ondanks het
controleschrift aan de zendzijde, al eens een
misvatting insluipen, steeds kan worden uit
gemaakt aan welke zijde der verbinding de fout
werd begaan.
Hier blijkt bijvoorbeeld het belang van den
verreschrijfdienst voor bankiers en voor den
geldhandel in het algemeen. Vooral ook hier zal
profijt kunnen worden getrokken van de mo
gelijkheid, om gelijktijdig vier doorslagen te
ontvangen, waardoor koersen e.d. meteen naar
vijf verschillende af deelingen kunnen worden
gedistribueerd.
Voor de pers zal de verreschrijver eveneens
van groote beteekenis zijn, aangezien de bin
nenkomende berichten, dadelijk naar den zetter
kunnen worden doorgegeven.
Ook handelslichamen zullen vaak de voor
deelen van den verreschrijver weten te waar-
deeren, zoowel in onderling verkeer als in dat
met eigen afdeelingen en filialen.
Het zou te ver voeren om de werking van
het apparaat uit te leggen. Wij zouden trouwens
te zeer in technische details moeten vervallen.
Genoeg wanneer wij vermelden dat het principe
berust op een combinatie van vijf verschillende
stroomstooten die in de telefoonleiding kunnen
worden gehoord als verschillende toonreeksen.
Iedere letter wordt dus gekarakteriseerd door
de samenstelling van toetergeluidjes, die aan
de ontvangzijde, de correspondeerende letter
weer reproduceert.
Aan de uniformiseering der toestellen voor
Europa wordt hard gewerkt. De P.T.T. corres
pondeerde door middel dezer toestellen reeds
prachtig met Berlijn, Oslo, Kopenhagen en
Brussel.
Tén sloRê iio'^ de'o^m'êhkth'g1 dat aan de-duet*,
nemers zal worden toegestaan den verreschrijf
ver te gebruiken voor de aanbieding van "tele
grammen terwijl de voor hen bestemde tele
grammen eveneens per verreschrijver kunnen
worden afgeleverd. Dit brengt tijdbesparing
en een nauwkeurige overbrenging met zich en
kan als een belangrijk voordeel voor de deel
nemers worden aangemerkt.
De vele voordeelen van den nieuwen ver-
keersvorm in aanmerking genomen, mag de
ontwikkeling hiervan met vertrouwen worden
tegemoèt gezien.
Kleeren van werkwillige weggenomen.
Voor de Haarlemsche rechtbank stond Don
derdag terecht een drietal jonge zeelieden uit
IJmuiden, die daar tijdens de staking zeer
terroriseerend waren opgetreden. Toen zij
hoorden, dat een kennis van hen zee wou
kiezen, haalden zij zijn kleeren weg, waar
door de man gedwongen was thuis te blijven.
De kleeren waren nooit terecht gekomen en
er was ook geen schadevergoeding gegeven.
Terzake van diefstal in vereeniging stonden zij
nu terecht en tegen ieder van hen werd zes
maanden gevangenisstraf geëischt.
De verdediger pleitte vrijspraak. Uitspraak
17 Augustus a.s.
Doodelijk ongeluk in de sluis
te IJmuiden.
Gisterenavond had de ongehuwde 25-jarige
arbeider H. O. woonachtig te Velsen, terwijl
hij in een der deurkassen van de Noordersluis
te IJmuiden werkzaam was, het ongeluk door
een vallend stuk ijzer te worden getroffen.
Zeer ernstig gewond aan het hoofd werd hij
in zorgwekkenden toestand naar het R. K. zie
kenhuis te Beverwijk overgebracht.
Daar is hij kort na zijn aankomst overleden.
Door de politie te Tilburg werd zekere A.
M., een zwervend matroos, aangehouden, die
zich verdacht ophield bij de kantoorgebouwen
der firma Schraven-IJsbout aan de Piushaven
aldaar. Op hem werden een aantal inbrekers
werktuigen gevonden en verschillende voor
werpen van diefstal afkomstig.
Bij onderzoek bleek, dat hij in het restau
ratiehuisje van het voetbalveld Longa een
inbraak had gepleegd, verder enkele dagen te
voren een fiets had gestolen te 's Hertogen
bosch en zich aan meerdere diefstallen had
schuldig gemaakt in Dordrecht. M. is op trans
port gesteld naar Dordrecht, ter beschikking
van den Commissaris van politie aldaar.
BIJ HET BADEN VERDRONKEN.
In het Soester Natuurbad is de ambtenaar bij
de electrische centrale te- Rotterdam E., die in
pension te Bilthoven vertoefde, bij het baden
verdronken, waarschijnlijk tengevolge van
hartverlamming.
MET DEN MOTOR GESLIPT
Gisterenmiddag heeft op den spoorwegover
gang in den rijksweg Deventer-Almelo nabij
Bathmen een ernstig ongeval plaats gehad.
Mej. Bokdam uit Hengelo (O.) slipte door de
te groote snelheid, waarmede gereden werd,
met haar motor, waardoor zij ernstig gewond
bleef liggen. Zij moest naar het gemeentezie
kenhuis te Deventer worden overgebracht,
waar zij ter verpleging is opgenomen.
