i
STADSNIEUWS
DE GEÏNTERNEERDEN AAN DEN
BOVEN-DIGOEL
V-
„DE ItlEUOiE
SCHIEDAMSCHE COHIAIT
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
HOOR SCHIEDAM
EU OMSTREKEN
56ste JAARGANG
DINSDAG 8 AUGUSTUS 1933
No. 16714
Huurt Uw Stofzuiger
„Waar dat wiel draait"
wmm
BUREAU: KOEMARKT 4, SCHIEDAM
TELEFOON INTERCOMM. No, 68085
a 60 ct. per week
HOOGSTRAAT 69
najaars-hengstenkeuringen
ROTTERDAM
BRUTALE INBRAAK.
VAN WINKELDIEVEGGEN.
HUN LEVEN EN MENTALITEIT.
Over het paard getilde slachtoffers
van bepaalde leerstellingen.
En een snuggeren politieman.
HAASTRECHT
De onverzoenlijken in Tanah-Tinggi.
«miM
BBiiWiiilMiliBff
mm
ÜIT NUMMER BESTAAT UIT
DRIE BLADEN
NOTEERING MOUTWIJN EN
SPIRITUS
OUDSTE EN
GROOTSTE DAGBLAD
MEEST GELEZEN
IS
Anno 1878- Koemarkt 4
ADVERTEER ER IN
GIJ HEBT SUCCES!!!
De ABONNEMENTSPRIJS van de NIEUWE
SCHIEDAMSCHE COURANT bedraagt, franco
bij vooruitbetaling:
Per drie maanden ƒ3.25' per maand ƒ1.10;
per week 25 cents.
Bij bezorging franco per post bedraagt de
abonnementsprijs per drie maanden 3.75, bij
vooruitbetaling.
LOSSE EXEMPLAREN zijn steeds aan ons
bureau Koemarkt 4 verkrijgbaar 4 5 cents
per stuk.
POSTCHEQUE- en GIRODIENST No. 81440.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt:
Voor 16 regels 1.55 elke regel meer 25 ets.
Bij contract aanzienlijke reductie.
Geen prijsverhooging voor den Zaterdagavond.
Reclames tusschen den tekst dubbel adv.tarief.
Liefdadigheidsadv. half tarief. Voor Liefdadig-
heidsadv. worden geen contracten afgesloten.
Kabouter-advertenties: 5 regels 0.50; 10
regels 1.15 regels 1.50, bij vooruit-
.oetaling. Porto voor opzending van brieven
gelieve men bij te voegen.
Grati" Ongevallenverzekering: 500.bij overlijden door een ongeval; ƒ500.bij verlies van beide handen, voeten of oogen; 250.bij verlies van één hand, één voet of één oog; ƒ150.bij verlies van een duim; 75.bij verlies van
wijsvinger* 50.bij verlies van twee voorste ledematen alle vingers van een hand; 25.bij verlies van eiken anderen vinger. De Verzekering loopt op de voorwaarden als eenmaal per maand in dit blad wordt afgedrukt.
een
waar allen,
ware bede-
NAAR HEILO
(Ingezonden)
De Schiedamsche Bedevaart zal dit jaar op
Woensdag 23 Aug. voor de tweede keer opgaan
naar Maria's Heiligdom.
Herinnert U zich nog de heerlijke bedetocht
van het vorig jaar? Er was maar één roep
over de ernstige, in-devote tocht, waar geen
wanklank gehoord werd, maar
medegewerkt hebben, om er een
tocht van te maken.
Zijn wij het vorig jaar gegaan met 317 pel
grims, we vertrouwen dat er dit jaar nog meer
zullen zijn. Want er bestaat hier in Schiedam
zeer zeker dit jaar een zeer groote belang
stelling.
Verscheidene keeren is er ons reeds gevraagd
wanneer de Beevaart gaat: en ook werd er
belangstellend gevraagd of het even goedkoop
was als 't vorig jaar.
Na rijp beraad is besloten den prijs te brengen
van 3,75 't vorig jaar op een halve gulden
minder, dus nu 3.25.
Dat is dus een zeer belangrijke verlaging
waarvan naar wij hopen velen zullen gebruik
maken, om Maria te gaan vereeren, om de
Uitdeelster en Middelares aller genade te gaan
smeeken om uitkomst in de moeilijke omstan
digheden waarin wij nu verkeeren.
We zullen trachten de processie aantrekkelijk
te maken door een fleurige stoet, met wappe
rende vlaggen en banieren; met een stoet
bruidjes.
In een woord: we vertrouwen dat het een
schoone, in-d#vote demonstratie zal worden ter
eere van Haar, die wij alle liefhebben als onze
hemelsche Moeder. HET BESTUUR.
Bij of krachtens wetten of verordeningen
voorgeschreven en andere officiëele
af- en aankondigingen van het
Gemeentebestuur
R. K. KINDERVACANTIE-SPELEN
De speeldatums voor de verschillende scho
len zijn als volgt:
St. Catharinaschool 9 10 16 17 18 21 23 en
24 Augustus. St. Agnesschool idem; St. Joseph-
school 10 11 16 17 21 22 23 en 24 Aug.; St. Ber-
nardusschool 10 11 16 17 21 22 23 en 24 Aug.
St. Henricusschool 9 10 11 16 18 21 22 23 en 24
Aug. St. Willibrordus 9 10 11 16 18 21 22 23 en
24 Aug. St. Janschool 9 10 11 17 18 21 22 23 en
24 Aug.; St. Aloysiusschool idem; St. Vincentius-
school 10 11 16 17 21 22 23 ên 24 Aug. St.
Liduinaschool 9 11 16 17 18 22 23 en 24 Aug.
St. Thomasschool idem; Francisca Romana-
school 9 10 11 16 17 18 21 22 23 en 24 Aug.
Bewaar dit rooster, ge kunt dan zelf zien,
op welke wagen uw kinderen moeten spelen.
DE BEVOLKING IN JULI
Bevolking op 30 Juni 1933 58583. Vermeerde
ring door geboorte 103; vestiging 229, totaal 332
Vermindering door vertrek 290; overlijden 39,
totaal 329. Vermeerdering 3. Bevolking op 31
Juli 1933 58586. Aantal huwelijken 20.
AANBESTEDING
Bij de aanbesteding voor de electrische in
stallatie van 36 gemeentewoningen aan de van
Marumstraat werd als volgt ingeschreven:
W. J. H. Gewke 1320; Meger en Stegman
1446; D. N. Scheffer 1732; A. v. Meurs
f 1745; fa. Bergh en Etten 1994.
TEMPERATUUR VAN HET WATER
De temperatuur in de Gem. zweminrichtin
gen bedroeg hedenmorgen 72 gr. F.
Na 2 jaar uw eigendom. Alléén
Reel. 115S 10
Ter algemeene kennis wordt gebracht, dat
de gewone Rijkskeuringen van tot dekking
bestemde hengsten in het najaar van 1933,
welke alleen door de stamboekcommissiën
zullen geschieden, voor Zuid-Holland zullen
gehouden worden te Kedichem, 24 Augustus
voor type tuigpaard; Rotterdam 25 Augustus,
Middelharnis, 26 Augustus, Dordrecht, 25
Augustus, voor type trekpaard.
De aandacht van belanghebbenden wordt
er op gevestigd, dat de inschrijvingsbiljetten
voor de keuringen op vrachtvrije, schrifte
lijke en onderteekende aanvragen daartoe aan
eigenaren en houders van hengsten door den
secretaris der Provinciale Regelingscommissie,
den heer P. Oly, Frankenslag 400 te 's-Graven-
hage, zullen worden verstrekt.
Schiedam, 8 Augustus 1933.
Twee verdachten aangehouden.
In den nacht van Zaterdag op Zondag is met
behulp van valsche sleutels ingebroken in de
woning van v. d. H. aan de Schiekade N.Z. Uit
een linnenkast is een bedrag van 200.ont
vreemd. terwijl voorts een aantal sieraden,
die een waarde van ongeveer 500.verte
genwoordigen, zijn gestolen.
In verband met deze inbraak heeft de poli
tie Zondag twee mannen aangehouden, den
28-jarigen metselaar H. B. en den 43-jarigen
opperman C. B. Zij zijn in bewaring gesteld.
OPENBARE MUZIEKUITVOERING
Het program van het concert op 9 Aug.
's Avonds te 8 uur in de Plantage door het Har
monieorkest St. Ambrosius, directeur, de heer
J. F. M. Smits, luidt als volgt:
1. Marsch Souvenir d'Anderlecht Langlort.
2. Ouverture „Martha" C. Flotow.
3. Valse Immer oder Nimmer, Waldteufel.
4. Polka „Elisabeth", solo voor piston uit
te voeren door den v°er A. de Kaper,
J. F. M. Smits.
5. Brautfahrt, M
6. Valse Sobre las Olas,
7. Fantaisie Carmen.
8. Marsch over the Top,
Rade.
Rosas.
Bizet.
Grosbij.
DIEFSTALLEN
J. S. wonende alhier deed bij de politie aan
gifte, dat van zijn rijwiel dat per spoor naar
hier vervoerd werd, het rijwielbelastingplaat-
je ontvreemd is. De politie stelt een onder
zoek in.
C. O. wonende alhier deed bij de politie
aangifte van diefstal van een rijwielbelasting-
plaatje, gepleegd van zijn fiets welke hij on
beheerd in de Warande had neergezet.
M. v. L. wonende alhier deed bij de politie
aangifte dat uit zijn cano, liggende aan de Vijf
sluizen een pagaay is ontvreemd.
BURGERLIJKE STAND
Aangifte van 46 Augustus
GEBOREN: Maria A„ dochter van J. de
Zwart en M. Duvé, Baanstraat 5 Petrus M.
H., zoon van P. J. Vermeulen en M. L. J.
Etman, Westfr.straat 133 Yvonne C. M.,
dochter van J. J. G. de Maeijer en M. T. C.
Wösten, Burgem. Knappertlaan 30 Frans,
zoon van L. Stam en A. van der Plaat, Nassau-
laan 75 Joyce, dochter van A. van den
Hoek en M. P. Sleutel, Burg. Knappertlaan 265.
OVERLEDEN: A. Boekestein 56 jaar, Coper-
nicusplein 1 A. E. Nieberg 68 jaar, weduwe
van A. J. Rigter, dr. Noletstraat 1 B. de
Jager, 69 jaar, Nassaulaan 75.
Zaterdagmiddag betrapte een controleur in
de „Bijenkorf" twee meisjes op het stelen van
goederen van de toonbanken.
Hij slaagde er in één van haar te pakken
te krijgen. De andere zag kans te ontkomen.
De politie werd gewaarschuwd en de ge
snapte dievegge gaf als haar naam op P. S.,
wonende in Schiedam.
Zooals dat steeds gebeurt in dergelijke
gevallen trok een rechercheur er op uit om aan
het opgegeven adres een huiszoeking te ver
richtten. Het meisje werd zoo lang vast ge
houden. Na eenigen tijd keerde de politieman
onverrichter zake terug. Aan het opgegeven
adres woonde geen familie S.
Het meisje werd daarop medegenomen met
de bedoeling haar zelf het bewuste adres te
laten aanwijzen. Nauwelijks was men buiten
de Bijenkorf gekomen of de politieman zag
dat zijn arrestante een knipoogje gaf naar
een meisje dat op straat stond te wachten. Dit
verraderlijke knipoogje werd er oorzaak van
dat deze juffrouw een oogenblik later ook ge
arresteerd was. Zij gaf als haar naam D. de
B. op en verklaarde dat zij een zusje was
van het andere meisje.
Toen was de zaak gauw opgehelderd. De
pseudo-juffrouw S. viel door de mand en
trachtte zich te redden met de bewering dat
haar pleegvader S. heette. Veel hielp haar
dat naturlijk niet. Tegen beide meisjes, die res
pectievelijk 15 en 17 jaar oud zijn is proces
verbaal opgemaakt.
OOK GEEN BOFFERD
Zaterdagavond hebben twee agenten op de
Hoogstraat een man aangehouden die, juist
toen zij daar passeerden, met een lichtorna-
ment in zijn armen uit het hotel Schneider
kwam wandelen. Dit ornament bleek gestolen
te zijn.
De ongeluksvogel, die de varensgezel C. F.
bleek te zijn is opgesloten.
PORTEFEUILLE GESTOLEN
De schipper M. B. heeft bij de politie aan
gifte gedaan dat uit zijn schip, dat momenteel
in de Delftshavensche Schie ligt, een porte
feuille met 225— is gestolen. De portefeuille
is later leeg teruggevonden.
SCHEEPVAART
HAUGESUND, 3 Aug. Vertrokken: motor-
•choener Rob, met steenen naar Schiedam.
KNAAPJE AANGEREDEN.
Een 8-jarig jongetje uit Willeskop, gelo-'
geerd bij den heer v. d. V. alhier, kreeg Maan
dagmiddag, toen het op de Hoogstraat stond,
het wiel van een passeerenden auto, die
moest uitwijken voor een anderen auto, over
den voet. Hevig gillend werd het kind bij
den heer F. binnengebracht, waar juist de
wijkzuster aanwezig was. Dr. Hakkenberg
was spoedig ter plaatse, doch kon nog niet
vaststellen of er iets gebroken was, zoodat het
ventje voorloopig zijn voet rust moet geven.
TWEE AUTO'S TEGEN ELKAAR.
Maandagmiddag tegen zes uur reden op den
Zuider-IJsseldij k nabij het Roosje twee auto's
tegen elkaar. Een der wagens werd aan de
stuurinrichting zoodanig beschadigd, dat een
kraanwagen ter hulp moest worden geroepen
om hem weg te sleepen. De politie stelt naar
den schuldigen autobestuurder een onderzoek
in.
NOG MEER ZIEK VEE.
Sinds de vorige opgave werd de besmette
lijke veeziekte mónd- en klauwzeer gecon
stateerd onder het vee van de landbouwers C.
Burger, A. Houdijk, A. Hoogendoorn, A. J.
Spruit, H. de Pater, W. M. de Jong, en J.
Pona.
Van de hand van den heer L. J. A. Schoon-
heijt, gouvernements-arts te Boven-Digoel ont
vingen we een uitvoerig artikel over het leven
en "de mentaliteit van de geïnterneerden in de
interneeringskampen Tanah Merah en Tanah
Tinggi aan den Boven-Digoel.
We ontleenen het volgende aan deze interes
santé bijzonderheden:
De gezondheidstoestand,
De gezondheidstoestand te Tanah Merah is
bevredigend te noemen. Van de meest frequent
voorkomende ziekten moet in de allereerste
plaats de malaria genoemd worden, terwijl voor
al korten tijd na de vestiging van den post de
sterfte aan de gevreesde zwartwaterkoorts zeer
hoog was. Verder komen ter plaatse, behalve
allerlei andere tropische ziekten, mede door de
snelle temperatuurswisseling en den hoogen
vochtigheidsgraad, vooral vele borstkwalen en
rheumatische aandoeningen voor, terwijl het
aantal patiënten, dat voor uitgebreide en zeer
moeilijk te genezen excemen behandeld wordt,
waarvoor als aetiologische factor de prikkelen
de invloed, dien het badwater op de huid uit
oefent, is aan te wijzen, belangrijk hoog is.
De medische dienst, die voorheen door twee
geneesheeren werd waargenomen, is gesplitst in
den hygiënischen arbeid, die hoofdzakelijk de
malariabestrijding behelst en de individueele
ziekenzorg, welke v.n. in het kleine militaire
ziekenzaaltje, dat binnen het kampement gele
gen is, en in het groote Wilhelmina-ziekenhuis,
dat in het interneeringskamp staat, aan de on-
gever 1200 ingezetenen van het plaatsje besteed
wordt. Aan den wantoestand, die ter plaatse
heerschte, waarbij uitsluitend de geïnterneerden
in het fraaie steenen W.Z.H. konden worden
opgenomen, terwijl aan de burgers en de mili
tairen, de dragers van het Gezag ter plaatse
een vies oud, uit hout en gaba-gaba opgetrok
ken ziekenbarakje was toegewezen, zal door het
krachtig protest van medische zijde weldra een
einde zijn gemaakt. Binnenkort zal dan in het
kampement een degelijk geconstrueerde zieken
zaal gebouwd worden en ook de civiele ambte
naren worden heden ten dage reeds in goed ge
scheiden legering eveneens in het W.Z.H. op
genomen en kunnen zich bovendien aldaar voor
poliklinische behandeling dagelijks aanmelden.
Nog niet zoo heel lang geleden bestonden er
zelfs nog plannen om wegens den slechten ge
zondheidstoestand aan den Boven Digoel, de ge-
heele deportatie-kolonie naar elders over te
plaatsen. Sinds de hygiëne echter in de laatste
3 jaren aanmerkelijk verbeterd is, heeft het
Gouvernement dan ook van dit voornemen af
gezien. Boven Digoel beantwoordt nu eenmaal
geheel aan de eischen, die men aan een deporta
tie-kolonie voor staatsgevaarlijke individuën
kan stellen. Door zijn isolatie is ontvluchten zeer
riskant. De vele ontvluchtingspogingen, door
verschillende meer ondernemende geïnterneer
den uitgevoerd, leverden een bedroevend resul
taat op; behalve degenen, die onderweg door Pa
poea's opgewacht en weer teruggebracht wer
den, zooals bijvoorbeeld in het kustgebied bij
de Karwarga geschied is, gesneld en opgegeten
zijn geworden, werden de vluchtelingen, die het
Australisch gebied bereikten, mede door het ge
brek aan contanten, allen weer aan het N.I.
Gouvernement uitgeleverd. Trouwens, de ge-
interneerden voelen er bijster weinig voor zich
aan dergelijke riskante en nuttelooze ontvluch
tingspogingen te wagen.
Verder is in den loop der jaren aan gebouwen,
wegenaanleg, ontginning, assaineering, enz. aan
tonnen gouds in deze kleine kolonie gestoken
en dit bedrag zou bij een eventueele verplaat
sing als weggegooid zijn te beschouwen. Waar
dus nu de gezondheidstoestand bevredigend is
te noemen (het gemiddelde morbiditeitscijfer
over alle ingezetenen der kolonie berekend, be
draagt, wat bijvoorbeeld de voorgekomen mala
ria in de laatste 5 maanden betreft, 5.3 pet.),
heeft een dergelijke overplaatsing dan ook totaal
geen zin meer. Geheel losstaande van het bo
venvermelde wil het Gouvernement trouwens
Tanah Merah als bestuurs- of militairen post
blijven handhaven, van waaruit het met de Pa
poea's.het gewenscht contact kan krijgen, tegen
sneltochten o.a. over en weer naar Australisch
Nieuw-Guinea kan waken en tevens voor latere
eventueele openlegging van het gebied een
prachtig uitgangspunt bezit.
Goede verzorging der geinterneerden.
De conclusie, die door iederen bezoeker van
het Boven-Digoel-gebied getrokken wordt, is,
dat de geïnterneerden het te Tanah Merah zeer
goed hebben. De werkwilligen kunnen dadelijk
tewerk worden gesteld tegen een loon, dat vol
doende is om zich in de dagelijksche behoeften
te voorzien. Aan de eigen-werkzoekenden, zoo
als visschers, groentenkweekers, waronghouders,
enz. wordt iedere maand rijst verstrekt, terwijl
aan de derde categorie onder de geïnterneerden,
de z.g. naturalisten (onverzoenlijken), die ieder
werk weigeren te verrichten, uitsluitend voed
sel en andere benoodigheden worden uitgedeeld.
Reeds eerder is gememoreerd, welk een fraai
groot ziekenhuis voor de geïnterneerden ge
bouwd is. Aan iederen banneling kan ook zelfs
voor het kleinste ongeval of voor de meest
onbelangrijke ziekte onmiddellijk door een ge
diplomeerd mantri-verpleger medisch hulp wor
den verleend, terwijl de meer belangrijke pa
tiënten door den medicus in eigen persoon be
handeld worden.
Verder is er uit zink een gebouw voor hen
opgetrokken, waarin zij allerlei feestvoorstellin-
gen kunnen geven en alwaar zij eenmaal in de
14 dagen tegen betaling van slechts 7% cent
voor mannen en 2% cent voor vrouwen en kin
deren in staat worden gesteld een filmvoor
stelling bij te wonen. Vlak bij het kamp liggen
2 voetbalterreinen, waarop de sportlievenden
zich geregeld kunnen oefenen.
Het beste bewijs van de goede behandeling,
die de geinterneerden te Boven Digoel genie
ten, is wel het feit, dat er meermalen door
bannelingen, wier interneeringsbesluit opge
heven is geworden, het verzoek gedaan wordt
nog eenigen tijd te mogen blijven werken om
zoodoende nog wat extra-geld voor den tijd na
hunne repatrieering te kunnen verdienen. In
dien de bannelingen b.v. eens een maandje in
Fransch Guyana of op het beruchte Duivels
eiland zouden kunnen vertoeven, zouden zij
zeker wel van het groote verschil in deportatie
methode overtuigd zijn en hierdoor een toontje
lager zingen.
Heterogene elementen.
De bevolking van Tanah Merah bestaat uit
zeer heterogene elementen en de verschillende
bevolkingsgroepen zijn uit alle mogelijke ge
deelten van onzen archipel afkomstig. Behal
ve de Europeesche en Inheemsche ambtenaren
en militairen, treft men ter plaatse nog een
paar Chineesche handelaren aan; verder ko
men hier dan nog de civiele dwangarbeiders,
militaire dwangarbeiders, geinterneerden en
Papoea's voor en waar in een strafkolonie nu
eenmaal in het belang van orde en rust ter
plaatse, iedere bevolkingsgroep haar rechten
en plichten heeft, waaraan streng de hand ge
houden wordt, is er inderdaad een zeer inge
wikkelde maatschappij ontstaan. Ook de gein
terneerden, die allen hoofdzakelijk tot de com
munistische partij in den Indischen archipel
behoord hebben, zijn uit zeer uiteenloopende
bevolkingsgroepen samengesteld, die, verre van
eendrachtig te zijn, steeds door onder elkaar in
onmin leven en elkander belasteren. Trouwens
er zijn weer vele verschillende onderpartijen
te Tanah Merah, die ieder hare leden tellen.
Ook zelfs rasgenooten onder de bannelingen
gunnen elkaar vaak het licht in de oogen niet
en zij zien er veelal niet tegen op om zelfs van
hunne z.g. goede vrienden „een boekje" open
te doen, indien zij veronderstellen er eenig
voordeel mee te kunnen behalen, zooals bijv. in
het geval van een gmeenschappelijke sollici
tatie naar een bepaalde betrekking. Van eeni
gen gemeenschapszin, dien men toch onder lot-
genooten zou kunnen verwachten, is te Boven
Digoel geen sprake.
De indruk, dien het gros van de bannelin
gen op den nieuwsgierigen onderzoeked maakt,
is die van een primitieve en aan zelfoverschat
ting lijdende menschengroep. Slechts een klei
ne kern van beter onderlegde personen, die
men dadelijk leert onderscheiden van de groo
te massa en die inderdaad een behoorlijken
graad van civilisatie hebben bereikt, treft men
onder hen aan. Laatstgenoemden hebben zich
vrijwel zonder eenige uitzondering van de
.meer belangrijke betrekkingen ter plaatse
meester gemaakt. In het oog van de onontwik
kelde massa, die naijverig is op de praestaties
van deze kleine groep, daar zij deze toch niet
zoude kunnen navolgen en dientengevolge
hiervoor ook totaal niet in aanmerking ko
men, staan bovengenoemde personen als z.g.
onderkruipers te boek.
De geciviliseerde kern, die in de toekomst
hoe langer hoe kleiner zal worden, daar de
daartoe behoorende personen natuurlijk eer
der voor terugzending in aanmerking komen
dan de anderen, vertegenwoordigen een groep
van zich volkomen correct gedragende, veelal
hard werkende geinterneerden, die voorname
lijk bij den Bestuurs- of medischen dienst ter
plaatse ingedeeld zijn.
De groote massa der gedeporteerden heeft
geen noemenswaardige schoolopleiding geno
ten en is vrijwel van ieder intellect ontbloot.
Toch schermen deze lieden gaarne met een
schijngeleerdheid, o.a. bijv. over het commu
nistische regeeringsstelsel, waarvan zij de por-
tée zelfs totaal niet kunnen begrijpen en die
in hunne oogen vaak hierop neerkomt, dat zij
in een communistischen heilstaat als groote
heeren zouden kunnen leven, die dan geen be
lasting zouden behoeven te betalen. Eveneens
hoort men van enkelen, die bijv. mechanica,
hoogere wiskunde, hoogere physica, enz. stu-
deeren, terwijl bij hen het fundament van de
hiervoor noodzakelijke vooropleiding totaal
ontbreekt, maar het staat natuurlijk zeer ge
leerd tegenover hunne medegeinterneerden.
Nog vermakelijker is de verwoedheid, waar
mede vele geinterneerden bijv. Engelsch lee-
ren, bij welke pogingen deze eenvoudigen van
geest dan minstens denken een middelbare op
leiding te genieten en kinderlijk verheugd over
hunne „groote praestatie" probeeren zij dan in
het openbaar hun Engelsche kennis te luchten.
Een troep groote kinderen.
Men kan hen het best vergelijken met een
troep groote kinderen, die een oordeel wil
vellen over bepaalde toestanden, welke verre
boven hun begrip reiken en waarbij zij geheel
onkundig zijn van de groote flaters, welke zij
hierbij begaan. Wat den graad van algemeene
ontwikkeling van den doosnee-geïnterneerde
betreft, kan deze zich nog niet eens meten met
een schoolkind van 13 jaren en zij zijn dan ook
als over het paard getilde slachtoffers van be
paalde leerstellingen te beschouwen. De meeste
bannelingen staan er zich op voor goed Hol-
landsch te spreken, doch doen dit zeer onvol
ledig en stamelen slechts een paar termen, die
geen onderling verband houden. Nog fraaier
zijn vaak de brieven, welke zij in het Hol-
landscli naar hunne aanverwanten en kennis
sen schrijven en die uit allerlei, als droog zand
aan elkaar hangende frasen bestaan. De schrijf
trant van een dezer epistels is als volgt:
Teerbeminde zuster,
Uit stof ben ik geboren en hiertoe zal ik
wederkeeren. Maar mijn vleesch is zwak! But
I don 't mention! Nietzsche heeft immers ge
zegd: enz. Wat denk ik aan Uw lieve gestalte
en Uw goede hart. Een beroemd schrijver
Goethe heeft immers gezegd: enz. En nu voel
ik mijn pijnlijke botten en denk altijd aan
U. Maar de verlosser zal ook over ons ko
men. Ik denk do it now en daarom schrijf
ik U deze teedere woorden. Enz.
Het einde van zoo'n schrijven, waaruit een
duidelijke martelaarstoon spreekt, is dan meest
al een zeer nuchter verzoek om geld.
Het oordeel van het gros der geinterneerden
is over alles en nog wat afbrekend tot eenigen
nuttigen opbouw zijn zij met hunne primitieve
geestesgesteldheid ook niet in staat. Zij eisih-
ten destijds of eischen het alsnog, dat het Gou
vernement een hyperethisch standpunt tegen
over hen behoort in te nemenzelf bezit het
meerendeel onder hen niet het minste ethisch
gevoel, hetgeen uit hunne onderlinge verhou
dingen, doch vooral uit hunne houding tegen
over de Papoea's afdoende blijkt.
De onverzoenlijken.
De werkelijk onverzoenlijken huizen op de
30 K.M. stroomopwaarts van Tanah Merah
gelegen deportatie-kolonie Tanah Tinggi, die
haar naam draagt naar de hooge ligging van
den kleinen post en van waaruit men een veel
fraaier uitzicht heeft over de kali Digoel en
het omringende oerbosch, dan bijv. te Tanah
Merah het geval is.
Eenmaal in de 14 dagen reist de Gouverne
mentsarts in gezelschap van een der beide te
Tanah Merah vertoevende Inh. Bestuurshoof
den per motorboot naar genoemde nederzetting
om er ziekenrapport te houden en om even
tueel aanwezige ernstige zieken naar Tanah
Merah te evacueeren en eenmaal in de maand
heeft de verstrekking van het voedsel en even
tueele andere benoodigdheden aldaar plaats.
Voor tusschentijdsche distributie van genees
middelen kunnen de bewoners van Tanah Ting
gi zich tot den plaatselijken detachementscom
mandant wenden. Op het allerhoogste punt al
daar is namelijk een klein kampement gebouwd,
waarin momenteel een halve brigade Infante
rie onder commando van een sergeant afwis
selend bewakingsdiensten verricht. Op een
20 M. lager liggend plateau staat de z.g.
pasanggraltan, een gebouwtje waarin eenmaal
in de 14 dagen het ziekenrapport wordt gehou
den en waarin een politie-agent met een paar
dwangarbeiders huizen.
Meer Noordelijk hiervan ligt het eigenlijke
interneeringskamp, waarin de momenteel nog
aanwezige geïnterneerden, bestaande uit 69
mannen, 7 vrouwen en 11 kinderen, in uit hout
en zink opgetrokken huisjes wonen. Vroeger
huisden hier een honderd vijf en twintigtal on
verzoenlijk geïnterneerden, doch reeds velen
zijn sindsdien tot andere gedachten gekomen
en hebben aan het Bestuur om overplaatsing
naar Tanah Merah verzocht, teneinde aldaar te
worden te werk gesteld. Opvallend is het naar
verhouding geringer aantal vrouwen en kinde
ren, hetgeen eveneens te Tanah Merah het ge
val is, daar intusschen vele vrouwen met haar
kroost naar haar woonstede teruggereisd zijn
en hare echtgenooten aan hun lot overgelaten
hebben. De banneling, die van het eenzame le
ven te Tanah Tinggi genoeg heeft en tot in
keer is gekomen, moet zijn a.s. vertrek naar
Tanah Merah tegenover zijn medegeïnterneer
den geheim houden, daar hij anders door hen
gemolesteerd zou worden en hij stelt zich dus
bij aankomst van het motorbootje dadelijk on
der de hoede van het Bestuur.
Alleen te Tanah Tinggi zijn reeds vier ver
schillende partijen. De mentaliteit en ontwikke
ling van de bannelingen is vrijwel geheel de
zelfde als boven van het gros hunner lotge-
nooten te Tanah Merah geschetst is, al voelen
zij zich ver boven de gedeporteerden te Tanah
Merah verheven, hetgeen zij niet onder stoelen
of banken steken. De naïveteit van deze lieden
is inderdaad ten top gevoerd en zij wanen zich
dan ook de „martelaren" in den waren zin des
woords. Zij willen z.g. niets met andersden
kenden te maken hebben, doch schromen er
zich niet voor bij de maandelijksche distribu
tie gretig hun voedsel van het Gouvernement
in ontvangst te komen nemen, of om met al
lerlei verzoeken bij den Inh. bestuursambte
naar aan te komen, of den geneesheer voor
meestal zeer kleine futiliteiten te komen raad
plegen.
Op den bezoeker van Tanah Tinggi maken
de geïnterneerden niet den minsten indruk,
hetgeen wel het geval is met de aldaar op be
zoek komende Papoea's, die er wat leven in de
brouwerij weten te brengen en zich ook ge
regeld voor medische behandeling komen aan
melden. Vlak bij Tanah Tinggi hebben deze
kaja-kaja's korten tijd geleden een groote kam
pong gebouwd, daar zij na een sneltocht door
Mappi-Papoea's op hun oorspronkelijk gebied
ondernomen, zich aldaar niet meer geheel vei
lig gevoelen en zich nu dicht in de buurt van
het bewakingsdetachement te Tanah Tinggi
zijn komen vestigen. Bij aankomst te Tanah
Tinggi treden zij den bezoeker lachend tege
moet, loopen soms heftig gesticuleerend met hem
mede, maar voor wat, hoort wathet kost
hem ook steeds een pruimpje tabak.
De grappige erflater.
De oude heer, die met een jonge vrouw ge
trouwd was, bepaalde bij testamentaire be
schikking, dat uit het vermogen, dat hij naliet,
zijn vrouw jaarlijks 5000 gulden zou uitbetaald
worden, als zij ongetrouwd bleef, maar als
zij weer hertrouwde, zou dit bedrag verhoogd
worden tot 10.000 gulden.
„Waarom dat?" vroeg de notaris verwonderd
over deze ongemeene beschikking.
De oude man lachte pijnlijk! „de arme ke
rel zal 't kunnen gebruiken."
De verstandige jongen.
Vader: „Je hebt een slecht rapport naar huis
gebracht, ik hoop dat 't den volgenden keer
beter zal zijn.
Zoon: „Prachtig, vader, dat zegt de meester
ook, nooit den moed laten zinken".
Emil Jannings op vacantie te Wolfgang
am See in Salzkammergut.
Verwacht wordt: Matige, tijdelijk toene
mende, Westelijke tot Noord-Westelijken wind,
meest zwaar bewolkt, later waarschijnlijk op
klarend, aanvankelijk nog kans op eenigen
regen, waarschijnlijk iets koeler.
lederen Maandagavond repetitie Harmonie
gezelschap St. Ambrosius. R. K. Volksbond,
8 uur. Aanmelding nieuwe leden. Instrumenten
beschikbaar.
Iederen Maandagavond van 9 tot half II
repetitie van het gemengd koor van den K. K,
Gorzen in het Parochiehuis.
lederen Dinsdag bestuursvergadering R. K,
Metaalbewerkersbond „St. Eloy", gebouw R. K.
Volksbond.
lederen Woensdagmiddag van half 5 tot half 6
repetitie voor de jongens van het kinderkoor
van den K. K. Gorzen in het Parochiehuis.
Iederen Woensdagavond van half 9 tot half 11
repetitie Koninkl. Zangvereeniging Schiedams
Mannenkoor „Orpheus" onder leiding van Ed.
Flipse. Gebouw Eendracht.
lederen Woensdagavond te 8 uur repetitie
van het Symphonie-orkest L. v. Beethoven
(dir. J. C. M. Feltzer) in Musis Sacrum.
lederen Woensdag om half 9 bestuursvergade
ring van het afdeelingsbestuur van den Ned,
R. K. Volksbond.
lederen Woensdagavond om half 9 repetitie
„Schiedams Mannenkoor" (dirigent Paul v. d,
Putten). Groote zaal van den R. K. Volksbond.
Iederen Woensdagavond half 9 verplichte
bijeenkomst St. Jos. Gezellen Schiedam 1. Ver-
eenigingsgebouw Lange Haven 70. Conferentie
over: Populair Godsdienstige onderwerpen door
den praeses.
Iederen Donderdagavond van 810 uur repe
titie Polyhymnia. R. K. Volksbond.
lederen Vrijdag om 8 uur repetitie R. E.
Gem. Tooneelvereeniging „Alberdingk Thijm",
Gebouw R. K. Volksbond.
Iederen Vrijdagmiddag van 5 tot 6 uur repe
titie voor de meisjes van het kinderkoor van dea
K. K. Gorzen in het Parochiehuis.
lederen tweeden Vrijdag der maand bestuurs
vergadering van de afd. Schiedam van den Ned.
R. K. Bond van Overheidspersoneel „St. Paulus",
Tusschen 8 en 8.30 uur „klachten" voor de leden.
lederen Zaterdagavond: Ned. R. K. Bond van
Houtbewerkers, Meubelmakers, Behangers en
aanverwante vakken „St. Antonius" van half 8
tot half 9 zitting van het bestuur. Gelegenheid
tot aanmelding van leden.
8 Aug.: Groote Schouwburg, Die Dubaxry
(Fritz Hirsch Operette) 8 uur (voor volw.)
Diergaarde, avondconcert orkest Haagsche Har
monie.
11 Aug.: Groote Kerk, orgelvoordracht J.
H. Besselaar Jr., 8 uur. Diergaarde, avond
concert solisten Ital. Opera.
D a g e 1 ij k s: Tivoli-Schouwburg „Dorine en
haar minnaars" (Rott. Operette-gezelschap), 8.30
uur; Zondags ook 2 uur (voor volwassenen).
Bioscopen: Goedgekeurde programma's tot
en met Donderdag 10 dezer in: Grand théatre.
Geluk bij nacht (voor volw.); Studio '32, City
Lights (voor volw.); Royal, Watt en Halfwatt als
comedianten; City, Charlie zoekt een baantje
(voor volw.); Lumière, De verliefde Blasekopp
(voor volw.); Capitol, Say it with music (voor
volw.); Corso, Titanen der lucht (voor volw.);
Luxor, Seizoen in Cairo (voor volw.); Roxy, No
greater love en Baby (voor volw.); Colosseum,
Een blonde droom (voor volw.)
Tentoonstellingen: Studio '32, wer
ken van A. Carré, J. B. Wiebenga en S. M.
Scheffer.
SCHIEDAM, 8 Augustus. Officieele noteering
van de commissie uit de Kamer van Koop
handel.
Moutwijn
Moutwijn per H. L. ad 46 pet. 7.75.
Spoeling
Spoeling 0.80 a 0.90.
