BOTER EN MARGARINE.
HET WERK VAN DE GOUDZOEKERS
GESABOTEERD.
Si!
I
DINSDAG 29 AUGUSTUS 1933
CRISISMAATREGELEN INZAKE VEEHOUDERS-
EN ZUIVELBEDRIJF.
DE MARGARINE-UNIE N GROOT
NEDERLANDSCH BELANG.
Wenschen der zuivelorganisaties
inzake contingenteering en
menggebod afgewezen.
DE INKRIMPING VAN DEN VEE
STAPEL.
Rednhold Poss, een der winnaars van de
Europa-rondvlucht 1932, die bij de Duit-
iefte rondvlucht Zaterdag verongelukte.
BEWONDERING VAN DWAAS
HEDEN
HET GEVAARTE WORDT GELICHT
Wie zijn de daders?
MOTOR RIJDT TEGEN EEN VER-
LICHTINGSPAAL.
OP SLAG GEDOOD.
MEDEPLICHTIGHEID AAN EEN
ROOFOVERVAL
DRONKEN ACHTER HET STUUR.
Bedriegelijke bankbreuk.
INDISCHE POSTVLUCHTEN
De minister van Economische Zaken heeft
een zeer uitvoerig schrijven gezonden aan den
Alg. Ned. Zuivelbond, waaraan wij het volgende
ontleenen:
Uw schrijven van 25 April j.l. betreffende
„de crisismaatregelen inzake het veehouders-
en zuivelbedrijf" moest ik geruimen tijd onbe
antwoord laten, zulks in verband met in te
winnen adviezen en in afwachting van de re
sultaten der rundveetelling. Nu deze adviezen
ontvangen en ook de cijfers van de telling van
den rundveestapel bekend zijn, heb ik de eer
u met betrekking tot het vorenvermelde schrij
ven het volgende op te merken:
De aanhef van uw betoog, aangaande de uit
komsten van de Crisiszuivelwet en de oorzaken,
waarom deze w.et niet geheel heeft kunnen
geven, wat men bij de tot standkoming ervan
verwachtte, heeft mijn volle instemming. Ook
deel ik geheel de daaruit door u gemaakte ge
volgtrekking, dat het thans noodzakelijk is den
toestand van het zuivel- en veehoudersbedrijf
opnieuw onder de oogen te zien, teneinde dit
bedrijf voor een catastrophe te behoeden.
Temeer acht ik zulks noodzakelijk, wijl se
dert het tijdstip van het verzenden van uw
brief, die feitelijk alleen het botervraagstuk
raakte, de vooruitzichten voor het veehouders-
bedrijf nog weer aanmerkelijk ongunstiger
zijn geworden dan zij destijds reeds waren; de
belemmeringen toch voor den export zijn zich
sedert ook meer en meer gaan uitstrekken tot
de kaas en de melkproducten, zoodat wat aan
vankelijk vooral een botervraagstuk was, meer
en meer is geworden een melkvraagstuk, dus
in wezen een productievraagstuk.
Naar mijne meening kan er op dit qogenblik
niet meer gesproken worden van een oplosr
sing der. zich voordoende problemen in één
van twee richtingen: óf sterke inkrimping van
den veestapel en zoodoende beperking der
melkproductie óf vergrooting van het afzetge
bied, doch zullen beide richtingen gecombineerd
moeten worden en zal bijgevolg zoowel het een
als het ander dienen te geschieden. Te meer
acht ik zulks noodig, wijl door het abnormaal
snel toenemen van den rundveestapel er niet
alleen meer een melkvraagstuk, doch ook een
vleeschvraagstuk van de eerste orde is ont-
staan, dat de vleeschmarkt geheel, dreigt te
ontwrichten en daardoor ook de werking van
de Crisisvarkenswet bedreigt.
De regeering is bereid voor een gelegenheid
te zorgen, dat de boeren zonder al te groot
verlies hun vee zullen kunnen afzetten, waar
borgen worden verstrekt, dat de inkrimping,
die behoort plaats te vinden, ook inderdaad
lot stand komt en geen nieuwe uitbreiding van
den veestapel over de toegestane limieten heen
"pfticlts vindt. i
t Uit uw schrijven meen ik te mogen opmaken;
dat ook uwe medewerking is te verkrijgen voor
een gedwongen inkrimping van den melkveesta-
mits daaraan een beperking van de mar-
garineproductie voor binnenlandsch verbruik
vooraf gaat. De inkrimping van de margarine-i
productie wenscht u aldus te doen plaats vin
dén, dat de margarine-industrie niet meer dan
26.000.000 K.G. eigenlijke margarine zal mogen
vervaardigen, die niet met boter gemengd zal
mogen worden. Uwe motiveering hiervoor is,
dat naarmate de in prijs gelijk blijvende mar
garine meer boter bevat, de kans wordt ver
groot, dat het publiek gemengde margarine zal
gaan gebruiken.
Inkrimping margarine-pro
ductie.
De juistheid dezer opmerking inziende, heb
ik maatregelen genomen om het door u ge
vreesde gevolg te voorkomen, en wel door de
producte van gemengde margarine te contin
genteeren tot 1050 ton per week. Het mengper-
cehtage bedraagt thans 25 pet., zoodat in het
toegestane contingent 790 ton eigenlijke mar
garine voorkomt; waar de hormale omzet de
laatste jaren voor het in werking treden der
Crisiszuivelwet ca. 1300 ton per week bedroeg,
blijkt dus het thans toegestane contingent reeds
groote beperking aan te toonen. Hiermede is
de contingenteeringsmogelijkheid evenwel nog
niet uitgeput. Indien de omstandigheden het
noodig maken, dat in het binnenland 72.000.000
K.G. boter per jaar wordt geplaatst -r- het
maximum van hetgeen u zich voorstelt in het
binnenland te plaatsen kan zulks door bo
venbedoelde contingenteering ten volle bereikt
worden bij een menging van 50 pet boter, zoo
als op grond van de bepalingen der- Crisis-Zui-
velwet mogelijk is en zonder dat gevaar bestaat,
dat de gebruiker van boter tot het gebruik
van margarine overgaat.
Geen opheffing menggebod
Uw denkbeeld om in geval van gedwongen
inkrimping van den veestapel de contingentee
ring der margarine-productie vast te koppelen
aan de opheffing van het menggebod, acht ik
onaanvaardbaar, omdat het inbreuk maakt op
ttvee der hoofdbeginselen, die aan alle maat
regelen tot steunverleening door de Regeering
ten grondslag liggen. Deze maatregelen toch
beoogen eenerzijds den landbouwer voor zijn
producten een prijs te doen ontvangen, die de
onmisbare productiekosten dekt, anderzijds in
het bedrijfsleven niet sterker in te grijpen, dan
strikt noodzakelijk is en met name aan andere
takken van volkswelvaart geen schade te be
rokkenen, tenzij zulks onvermijdelijk is.
Zou de door u aanbevolen methode gevolgd
worden, dan zouden melk en zuivel in de uit
zonderingspositie worden geplaatst, dat ten
aanzien van deze artikelen principieel het be
ginsel van het streven naar het bereiken van
den productieprijs wordt losgelaten.
Wat verder betreft de in het binnenland vol
gens u maximaal te plaatsen 72.000.000 K.G.
boter zou met inbegrip der door u voorge
stelde heffing op margarine een geldelijke op
brengst van 81.800.000 verkregen worden;
handhaaft men echter het menggebod, dan
wordt bij 50 pet. menging, een binnenlandschen
en buitenlandschen groothandelprijs van 1.60
resp. 0.50 per K.G. binnenlandschen, een bo-
teromzet van 45.000.000 K.G. en een productie
van 54.600.000 K.G. gemengde margarine, een
bate verkregen, die ca. 18.000.000 grooter is
en dus een belangrijk dichter benaderen van
den productieprijs der melk mogelijk maakt.
Belangen der andere tak
ken van volkswelvaart.
De tweede reden, waarom ik niet kan ingaan
op het denkbeeld van de contingenteering der
magarine-productie in den door u bedoelden
zin, is, gelijk reeds opgemerkt, gelegen in het
beginsel, dat niet sterker in het bedrijfsleven
behoort te worden ingegrepen, dan strikt nood
zakelijk is en met name aan andere takken van
volkswelvaart geen schade behoort berokkend
te worden, tenzij zulks onvermijdelijk is.
De door u aanbevolen methode is naar mijne
meening ernstig met dit beginsel in strijd. In
de allereerste plaats is zij slechts uitvoerbaar,
indien een ingewikkeld distributiestelsel wordt
ingevoerd. Daarnaast verplicht zij een aantal
verbruikers een duurder product te koopen,
dan dezen plachten te kóopên, zonder dat de
vraag onder het oog gezien wordt, óf Zij daar
toe in staat zijn. In de derde plaats zou een
funeste invloed worden uitgeoefend op de dis
tributie in den kleinhandel in margarine, waar
door tal van neringdoenden een deel van hun
debiet en dus van hun inkomsten zouden ver
liezen, terwijl elke waarborg of schijn van
waarborg ontbreekt, dat zij door den verkoop
van boter de verloren gegane inkomsten zullen
kunnen terugwinnen.
Is de schade, die uit dezen hoofde de consu
ment, de klein- en tusschenhandel en de mar
garine-industrie dreigen te ondervinden reeds
moeilijk te bepalen, ondoenlijk is de bepaling
van schade te eenenmale, wanneer men in aan
merking neemt, dat de eigenlijke margarine
industrie slechts een kleine kern vormt van
een zeer vertakt, omvangrijk bedrijf, waar
mede veel grooter belangen gemoeid zijn dan
uit het bestaan der margarine-industrie als
zoodanig schijnen voort te vloeien.
Beteekenis der Margarine-
Unie.
Voor de vervaardiging van de beperkte hoe
veelheid margarine, die m Nederland kan wor
den geplaatst, is het niet noodig, dat b.v. de
Margarine-Unie de kleinere bedrijven laat
ik in deze buiten beschouwing over een poa
wijd vertakt complex van bedrijven beschikt
als zij thans bezit, en zonder hetwelk het aan
de Nederlandsche margarine-belangen zeer
stellig niet gelukt zou zijn, om een leidende
plaats te verwerven in het internationale Uni-
leverconcern, waarin thans Londen en Rotter
dam als twee gelijkwaardige polen fungee-
ren. Het feit, dat zulks verkregen is, heeft het
tevens mogelijk gemaakt, dat de Nederlandsche
banken door middel van een daartoe gevormd
consortium een zeer belangrijk gedeelte van
de veelomvattende zaken van het wereldcon
cern financieren; voor de beteekenis van Ne
derland als internationale geldmarkt is, zulks
van hooge waarde. Mede is zoodoende verkre
gen, dat het Rotterdamsche kantoor der on
derneming het centrale punt is geworden, van
waaruit voor een groot gedeelte de voorzie
ning met grondstoffen van de aangesloten fa
brieken op het vasteland van Europa wordt
verzorgd, waar de geldzaken worden geregeld
en de daarmede gemoeide administratie met
een bezetting, die ver uitgaat boyen de behoef
te ook van een belangrijke plaatselijke indu-
strieele onderneming plaats vindt. Het is
in Nederland, waar ook voor de elders in
Europa gelegen fabrieken der Margarine-Unie,
uit de ruwe grondstof de halffabrikaten: oliën
en harde vetten worden vervaardigd, uit welke
het eindproduct voornamelijk wordt bereid. Een
der bijproducten: de veekoeken, dekt een niet
onaanzienlijk deel van het verbruik van vee
koeken in Nederland; een ander bijproduct: de
vetzuren, dienen met bepaalde oliën als grond
stoffen voor de zeepfabricage, welke plaats
vindt in de fabrieken van het concern te Vlaar-
dingen (toiletzeep) en te Maarssen (zachte
zeep).
De handel en de productie van margarine,
vetten, grondstoffen voor vetten, vetzuren, zee
pen en wat daarmede annex is, bracht tevens
met zich mede het ontstaan van een handels
onderneming ook voor gansch andere goederen,
waarvan de omzet ongeveer 100.000.000 per
jaar beloopt. Een belangrijk deel der verhan
delde artikelen wordt naar Nederland inge
voerd of uit Nederland uitgevoerd. Onder de
te importeeren artikelen zijn o.a. te noemen
cacao, dadels, fijne'houtsoorten, kapok, copal,
piasava; onder de te exporteeren artikelen
suiker, gecondenseerde melk, aardappelen, kaas,
vleeschconserven, biscuits, jenever, kleeding-
stukken, dekens, emaillewaren enz.
Van het bestaan van een bedrijf als de Mar
garine-Unie profiteeren bijgevolg niet alleen
daarmede verwante, doch ook geheel andere
ondernemingen van den meest verscheiden
aard, wat vooral in de huidige omstandighe
den voor onze nationale welvaart van de groot
ste beteekenis is.
Scheepvaart.
In zeer bijzondere mate moet in dezen moei
lijken tijd met name de zeescheepvaart onge
twijfeld een even nationaal bedrijf als het
landbouwbedrijf de hoogste waarde hechten
aan den aanvoer van grondstoffen voor de mar
garine-industrie; in 1932 maakte deze aanvoer
ongeveer 6 pet. uit van allen goederenaanvoer
in de beide groote Nederlandsche havens. De
baten, die in 1932 aan de Nederlandsche scheep
vaart en zeehavens alleen uit dezen hoofde
reeds voortvloeiden zijn zelfs over een ongun
stig jaar als 1932 nog op 10.000.000 te stellen.
In vele gevallen vormen de aanvoeren van
grondstoffen voor de margarine-industrie de
basis van de vrachten, waarop het houden van
een geregelden dienst op Nederland is gegrond
vest. Met name in het huidige tijdsbestek, nu
de scheepvaart reeds een belangrijk deel van
haar vroegere vervoer heeft Ingeboet en elke
vermindering daarvan steeds zwaarder zal
wegen, moet er rekening mede gehouden wor
den, dat de scheepvaartmaatschappijen, door
gebrek aan voldoende lading, vaste diensten
op Nederlandsche havens zullen moeten op
heffen. Zeer in het bijzonder heeft de vaart op
Indië groot belang bij het behouden van het
huidige vervoer voor de margarine-industrie;
niet minder dan een derde gedeelte van het ge
heele vervoer uit Nederlandsch-Indië, dat door
den Rotterdamechen Lloyd wordt bewerkstel
DE H. ROS A-PROCESSIE is weer te Sittard
trok de processie
gehóuden: door een romantische omgeving
naar den Kolderberg.
ligd, bestaat uit oliehoudende grondstoffen en
oliën. Bij dit vervoer van Nederlandsch-Indië
komt voorts een niet onbelangrijk vervoer van
oliehoudende grondstoffen uit andere gebieden,
liggende op de route tusschen Nederlandsch-
Indië en Nederland, n.l. de Straits-Settlements
en Ceylon, hetwelk vermoedelijk de Neder
landsche scheepvaart zou ontgaan, zonder het
bestaan van een veelbeteekenende margarine-
industrie en aanverwante industrie. Waar
schijnlijk zou de lijnvaart op de Nederlandsche
havens, bij benadeeling van deze industrie nog
meer achteruit gaan dan het aandeel van be
doelde industrie op zich zelf zou rechtvaardi
gen, omdat vermindering van deze aanvoeren
menig vreemd schip zal weerhouden van het
binnenloopen in onze havens. De overgebleven
lading, die anders hier zou zijn gelost, zal dan in
een naburige haven worden ontladen en van
daar doorgezonden. Ook uit streken, waarmee
onze havens overigens niet of weinig verbin
ding hebben, wordt thans veel aangevoerd en
de behoefte aan tetourvracht voor schepen in
deze vaart levert weder een welkome gelegen
heid voor den uitvoer ter zee van Nederland
sche producten.
Er moet dus alles aan gelegen zijn te trachJ
ten voor een zoo omvattend bedrijf naar
welks beteekenis ook de beteekenis van Neder
land in den vreemde voor een deel wordt af
gemeten den toestand, niét zoodanig te ma
ken, dat Nederland de thans 'ingenomen po
sitie in het Unilever-concern niet meer zal
kunnen handhaven. Londen, dat toch reeds
zooveel op ons voor heeft voor de concentratie
van economische belangen van dezen aard,
zou dan wel de overhand moeten krijgen. Niet
uit het oog moet toch worden verloren, dat
door de gedwongen verplaatsing in de produc
tie van margarine in de laatste jaren ge
dwongen, als gevolg van invoerbelemmeringen
elders het Nederlandsche gedeelte van het
bedrijf reeds zeer in beteekenis heeft ingeboet
en dat vooral historie en traditie tot dusverre
de machtige rem hebben gevormd, die belet
heeft, dat van de resteerende productie, die
even goed en soms zelf met geringer kosten
elders zou kunnen plaats vinden, een groot ge
deelte aan Nederland onttrokken is geworden.
Alleen aan dézen zin voor historie en traditie'
is het te danken, dat thans nog groote hoeveel
heden grondstoffen hier te lande verwerkt en
naar het buitenland, met name naar België,
worden uitgevoerd; zouden deze factoren niet
meespreken, dan zou zeer ernstig gevaar
zooal niet zekerheid ontstaan, dat de fabri
cage van voor export bestemde halffabrikaten
voor margarine naar het buitenland wordt
overgebracht, met het mogelijk gevolg, dat
voortaan in het buitenland ook de halffabrika-'
ten, noodig voor de margarine-productie in
Nederland, worden vervaardigd.
Juist met het oog op de groote belangen die
hiermede voor Nederland gemoeid zijn, heb ik
bij het regelen der voorwaarden betreffende
de contingenteering der productie van gemeng
de margarine mij zekerheid verschaft, dat de
margarine-industrie de uiterste pogingen zal
aanwenden haar karakter van exportindustrie
onverzwakt te handhaven; van welk een na
tionale beteekenis het behouden dezer export
industrie is, moge U'blijken uit de mededee-
ling, dat de Margarine-Unie nog in 1932 in den
vorm van allerlei met haar bedrijf direct ver
band houdende producten voor een waarde
van ƒ30.000.000 uit Nederland heeft uitgevoerd,
waarvan in den vorm van margarine nog niet
voor ƒ6.000.000.
Behartiging
langen.
nationale be-
..Ik voeg hieraan toe, dat met déze industrie
ook verdere besprekingen gaande zijn, teneinde
te verkrijgen, dat zij nóg meer dan tot dusver
dienstbaar zal worden gemaakt aan de behar
tiging van nationale belangen. In het bijzonder
denk ik hier aan de mogelijkheid, om, voorzoo
ver de margarine-industrie grondstoffen be
zigt, die niet uit Nederland zelf afkomstig zijn,
zooveel mogelijk grondstoffen zullen worden
gebezigd, uit Ned.-Indië afkomstig, hetgeen
niet alleen steun zal bieden aan aldaar geves
tigde bedrijven, doch ook aan de Nederlandsche
Scheepvaart.
Daarnaast ligt het ook in het voornemen in-
landsche grondstoffen in meerdefe mate te
doen verwerken zou b.v. door de inkrimping
van den veestapel land vrijkomen, dat voor de
teelt van oliehoudende zaden, met name kool-
zaad kan worden gebezigd, dan zal het op
grond der Landbouw-Crisiswet mogelijk zijn
de teelt dier gewassen loonend te doen zijn en
zou voorgeschreven kunnen worden om naast
boter en binnenlandsch dierlijk vet ook bin-
nenlandsche raapolie te bezigen als grondstof
voor de margarine-fabricage.
De grief, dat de margarine-industrie louter
buitenlandsche grondstoffen verwerkt een
grief, die overigens een land als het onze, dat
naar export streeft, wel kwalijk mag doen gel
den komt zoodoende ook te vervallen, en
daardoor ook de tegenstelling van melk als
binnenlandsch en margarine als buitenlandsch
product. Terloops zij opgemerkt, dat indien de
Nederlandsche veehouderij het zonder buiten
landsch veevoeder, waarvan de invoer van jaar
op jaar is toegenomen, had moeten stellen, ook
een uitbreiding van den veestapel, zooals thans
blijkt te bestaan, stellig niet mogelijk zou zijn
geweest.
Ben ik derhalve bereid de margarine-indus
trie overal waar zulks mogelijk is, aan de na
tionale belangen, waaronder die van den land
bouw een eerste plaats innemen, dienstbaar te
maken, niet bereid ben ik de belangen van die
industrie, welke den Minister van Economische
Zaken eveneens ter harte behooren te gaan, op
te offeren aan andere belangen, te minder,
daar zulks in strijd zou zijn met het nationale
belang. Naar mijne overtuiging zou dit geschie
den, indien aan de inkrimping van den vee
stapel een contingenteering van de margarine-
industrie in den door U bedoelden geest zou
moeten voorafgaan.
VICTORIA REGIA IN BLOEI.
Wegens den vermoedelijken bloei der „Vic-
toria-Regia" zullen de kassen der gem. kwee-
kerij van Bloemendaal aan de Veldlaan te
Bentveld hedenavond van 8 tot half 11 voor
het publiek opengesteld worden.
Veredeling of commerciëele
overwegingen
De record-manie
„De Telegraaf" schreit krokodillentranen
over het tragisch lot van de jeugdige Duitsche
zwemster, Ruth Litzig, die het slachtoffer is
geworden van een waanzinnige sport.
Ruth Litzig was een verwoede zwemster, en
haar beeltenis, mitsgaders haar stoutmoedige
praestaties zullen den Telegraaflezer wel vaak
zijn voorgehouden als die eener sportheldin,
voor wie altijd weer de bewondering der sport-
lievende Telegraaflezers wordt gevraagd.
Natuurlijk had de jonge Ruth Litzig een re
cord op haar naam staan. Verleden jaar had zij
reeds niet minder dan 73 uur achter elkaar
in het Rijn-Herne-kanaal heen en weer ge
zwommen,
Wij hebben jaren lang gestreden voor een
billijke beperking van den zwaren arbeidsduur,
ook de arbeider moet een-menschwaardig be
staan hebben, en wee den werkgever, die zijn
arbeider tot overwerk dwingt, want hij wordt
in de pers aan de kaak gesteld ais een on
barmhartige slavenjager.
Maar hier geldt het een jong meisje, bijna
éen kind nog, dat men ongestraft 73 uren ach
ter elkaar in een kanaal laat zwemmen, en
geen stem van verontwaardiging gaat op om te
protesteeren tegen zulk een afschuwelijke af
beuling.
Integendeel, het kind wordt gevierd en ge
huldigd als een der groote sportheldinnen van
onzen tijd.
Maar, zal men zeggen, niemand ter wereld,
die dit kind tot deze dwaasheden verplicht,
't gaat alleen om deeer.
Om de eer Maar „de Telegraaf" verklapt nu
in haar wonderlijke rouw over het lot van de
jonge Ruth Litzig, dat dergelijke recordpogin
gen niets hebben uit t'e staan met de eigenlijke
sport, maar uitsluitend met commercieele over
wegingen.
Zooala wel. duidelijk blijkt ook ..bij alle. an
dere soortgelijke quasl-spoftféstijnën, als de
jesdaagsche boksmatches, enz.
Ruth Litzig nu had verleden jaar het we-
reldverheffend record behaald door 73 uren ach
tereen in 't water te hebben gezwommen.
Maar, eilacie, daar komt eenige dagen na dit
heroïsch feit het teleurstellend bericht uit Rus
land, dat daar een jongmeisje negentig uur on
afgebroken had gezwommen.
Ruth Litzig, in haar eer gekwetst, wilde zich
niet gewonnen geven en zou nu honderd uren
achtereen in 't water blijven. En dè edele sport-
lievenden juichten haar toe, en zelfs de eigen
moeder van het meisje was van oordeel, dat
zij dit maar zoo niet op zich mocht laten zitten.
Ruth Litzig ging te water en zwom en zwom,
't bleek een onmenschelijke praestatieher
haaldelijk gaf het slachtoffer te kennen, dat zij
't wilde opgeven, dat zij 't hiet meer vol kon
houden in het koude water. Maar haar vriën-
den hitsten haar op, en ook de moeder dacht
er niet aan om een einde te maken aan de af
schuwelijke kwellerij van haar geheel uitge
putte docher.
Om inzinking te voorkomen werd zij langs de-
oevers opgehitst met pistoolschoten en ontplof
fende handgranaten.
In de roeibootjes, die de zwemster begeleid-1
den, werd een helsch lawaai gemaakt met pot
deksels en andere instrumenten om den geest
van het dwaze meisje maar actief te houden.
De dikke vetlaag, waarmede het lichaam van
het meisje was bedekt, om het verlies van li-
chaamswarmte zooveel mogelijk te beletten,
verhinderde tevens de ademhaling van de huid,
zoodat organische storingen intraden.
Men kent het vervolg, Ruth Litzig bezweek
op negentienjarigen leeftijd aan deze „schitte
rende sportprestatie" en het medisch onderzoek
bracht aan het licht, dat hart en longen van
het deerniswaardige slachtoffer, tengevolge van
deze waanzinnige recordpoging, volkomen wa
ren verwoest.
„De Telegraaf" is nu opeens ten zeerste
ontdaan over dergelijke sportvertooningen, die
de reputatie van de echte sport slechts kunnen
schaden, maar als men het blad zelf leest,
vraagt men zich toch af, of de moderne sport en
wat men meer in 't bijzonder de recordbewe
ging noemt, tegenwoordig niet bijna uitslui
tend in zulke waanzinnige excessen bestaat.
Bij alle respectabele records van wetenschap
en Industrie, de meeste plaats wordt in de pers
toch ingeruimd voor alle mogelijke records van
dwaasheid en krankzinnigheid. De een slaat
het record met achter elkaar honderd vier en
veertig cigarettes te rooken binnen de vijf
tien uurhij verbeterde daarmee het record
van honderd twee en twintig cigaretten bin
nen een etmaal. Te Berlijn haalde een tooneel-
speler het record met zonder onderbreken ge
durende vijf en veertig uur aan 't woord te
blijven, en in Amerika beklom een man de
Pikes Peak, door met zijn neus een noot voor
zich uit te stuwen, 22 mijlen in dertig dagen.
Hij had zijn knieën met leeren kniehouders
voorzien en zijn neus verlengd met een stalen
schepje. Te Weenen ondernamen twee mannen
van drie en veertig en van twee en vijftig jaar
een reis door Oostenrijk in compleet oorlogs-
costuum en met voor hun gezichten gasmas
kers, welke officieel geplombeerd waren door
een notaris, welke maskers zij gedurende heel
hun reis niet mochten afleggen. Zij voedden
zich met vloeistoffen, welke zij door middel
van een rietje konden inhaleeren.
Maar hun glorie verbleekte alweer door de
praestatie van J. Hargis en Charles Creigton,
die hun auto achterwaarts bestuurden over een
lengte van zeven duizend honderd tachtig mij
len, dwars door Amerika. Onderwijl wist een
jong meisje haar golfbal tweeduizend zeven
honderd en tien keer in de lucht te slaan, zon
der haar éénmaal te laten valleri, en weer hon
derd acht en veertig eerzame burgers van een
klein stadje in New-Jersey klommen in de boo-
men, om te zien wie 't er 't langst zou volhouden.
Met eenzelfde belangstelling welke men elders
bewijst tegenover een redevoering van Gandhi
en de uitvindingen van Edison, viert de Ame-
rikaansche provinciale pers een man, die zon
der onderbreking honderd twintig uren naar
De „Lutine" goudgravers heeft een zware
slag getroffen, waarvan de gevolgen tot op
heden nog niet zijn te overzien. Het was Vrij
dag prachtig weer geweest met gunstigen wind,
zoodat men besloot Zaterdagmorgen, na een
stagnatie van enkele weken weer uit te varen.
In de vroege morgenstilte koos de schelpen-
zuiger „Neptunus" het ruime sop en richtte zijn
steven naar de „Stortemelk", waar het wrak
moet liggen. De zee was spiegelglad en aange
zien de Bilt zich ook van haar besten kant had
laten zien. had het er alleszins den schijn van,
dat het derde gedeelte van den toren geplaatst
zou kunnen worden en men eindelijk aan het
echte goudgraverswerk op het wrak zou kun
nen beginnen. Rustig gleed de „Neptunus
voort naar den toren, die in de verte aan de
horizon uit de lichte deinig opdoemde.
Stormen hadden hem gebeukt en zware rol
lers waren hoog over hem heen gegaan doch
niets had hem kunnen deren. Rotsvast had hij
aan alle gevaren het hoofd geboden en oogen-
schijnlijk stond de toren ook nu weer, onbe
schadigd en stevig als altijd in zee. Het vlet
werd uitgezet en de mannen klommen langs
de touwladder in den cylinder, die men op den
toren had weten aan te brengen en waarin zich
de pomp- en persinstallatie bevindt. Doch toen
zij boven waren werd geconstateerd, dat de
cylinder niet meer lood recht stond maar eenigs-
zins naar de kust overhelde. En toen men in
den toren keek waren daar lichtplekken in het
water zoodat men reeds bang te moede werd.
Er scheen licht in den kegel dat onder water
door in den toren kwam. Er moest dus een gat
zijn waardoor dit licht naar binnen kon komen,
maar hoe was dit gat in den wand ontstaan
Was ondanks de hechte constructie toch een
der platen losgegaan en kon door het ontstane
gat het zeewater nu vrijelijk in- en uitstroomen?
Het duikersonderzoek.
Een duikersonderzoek moest tenslotte uit
maken hoe de zaak daar beneden in den toren
in elkaar zat Sperling en zijn Duitsche collega
Istermaas werden geroepen. Zij maakten hun
installaties in gereedheid en spoedig verdwenen
de beide mannen onder water. Na een grondig
onderzoek te hebben ingesteld kwamen zij
weer boven en vertelden daar een zeer ernstig
verhaal. In het conische gedeelte van den toren,
even boven het zand dus zes meter onder water
waren twee groote platen, elk met 3 M2 opper
vlakte geheel verdwenen Deze vernieling kon
vrijwel onmogelijk door de zee tot stand zijn
gekomen, daar het gat aan de landzijde, dus
daar waar de golven niet tegen den toren sloe
gen was ontstaan. Al dadelijk kreeg men het
vermoeden, dat hier kwaadwilligheid in het
spel geweest was en spoedig werd dan ook
de meening geopperd, dat hier een explosie
van groote kracht moest hebben plaats gehad
Waarschijnlijk zijn aan den buitenkant kleine
dynamietpatronen onderwater aangebracht en
door de hevige ontploffing zijn de platen bin
nen in den kegel gedrukt.
Na geruimen tijd werden de platen dan ook
uit den toren opgevischt en aan boord van de
„Neptunus" gebracht. Daar de explosie onder
water heeft plaats gehad is het dus mogelijk,
dat op Terschelling en Vlieland ër niemand
iets van heeft gehoord.
Maar wié zijn de daders, die zonder dat,;
iemand er iets van merkte bij ruwe zee naar
detl toren zijn gevaren en daarna een lading
dynamiet tot ontploffing hebben gebracht? De
stroom ter plaatse is zwaar terwijl het water
zeer ondiep is en alleen voor ingewijden te be
varen. Bovendien moet het karwei zijn opge
knapt bij woelige zee, want bij windstil weer
zijn de bergingsschepen zelf steeds bij den
toren geweest. Er moeten dus menschen aan
het werk geweest zijn, die van de plaatselijke
toestanden volkomen op de hoogte waren en
geweten hebben, dat de reeders op bepaalde
tijden niet uitvoeren.
De politie heeft onmiddellijk een uitgebreid
onderzoek op Terschelling ingesteld en de ver
nielde platen in beslag genomen. Waarschijn
lijk zal ook op den toren beslag worden gelegd.
Voor de ondernemers van het bergingswerk
is deze beschadiging een enorme tegenvaller.
Maandenlang heeft men gewerkt en op gun
stige winden gewacht en nu dit. In een slag is
de hoop. dat men nog dit jaar goud aan de
oppervlakte zou kunnen brengen, vernietigd.
De bergers zullen zich echter door dezen
enormen tegenslag niet laten ontmoedigen. Hêt
plan bestaat, om over een half jaar opnieuw
de bergingswerkzaamheden ter hand te ne
men. Daartoe zal men een nieuwen toren be
stellen van hetzelfde type als die in zee is
vernield.
Demonteeren van de ntoren.
Zaterdag is men allereerst begonnen den to
ren te demonteeren. Weer voeren de bokken Uit
over de zee, doch ditmaal zonder vracht aan
de takel. Toen zij gearriveerd waren voeren
zij aan beide zijden van den cylinder, die nog
geheel boven water Uitsteekt en waarvan men
de bouten reeds van het conische gedeelte had
losgeschroefd. De takel zakte langzaam en
weldra had men den eersten cylinder weer be
vestigd en rees dit gevaarte dooi de kracht
der lieren omhoog. De pompinstallatie is dus
tevens gered en hierdoor is reeds een bedrag
van 15.000 in veiligheid gebracht De bok is
daarop naar Terschelling teruggevaren om daar
zijn vracht af te leveren om opnieuw uit te
varen, om het conische gedeelte uit zee op te
halen. En dit zal geen gemakkelijk karwei zijn
want de toren weegt 40 ton en zit reeds drie
meter in het zand. De „Neptunus" zal om den
toren een groote kuil zuigen, nadat deze in de
bok is bevestigd en niet meer verder kan weg
zakken waarna men het gevaarte zal trachten
op te hijschen en eveneens op Terschelling in
veiligheid stellen.
Daarna zal.de zee weer onbedreigd over haar
prooi rollen net zoolang tot een nieuwe toren
is gebouwd en weer de bokken zullen uitva
ren om hem in zee neer te laten. Men hoopt dat
dit vroeg in het voorjaar reeds zal kunnen ge
schieden Wat een werk en wat 'n moeilijk
heden staan er dus weer te wachten. Wel zal
men nu over een ruimere ervaring beschikken
en zal men ook beter den toegemeten tijd kun
nen benutten, doch het risico blijft minstens
even groot.
Onderzoek door de justitie.
In verband met den aanslag op den Lutine-
toren is gisteren de officier van justitie te
Leeuwarden op het eiland Terschelling aartgé-
komen voor het instellen van een onderzoek.
De „Volharding" is Maandagmorgen uitge
varen om het zand om den toren weg te zuigen
om dezen weer te kunnen lichten.
Nader kan nog worden gemeld, dat. het den
zandzuiger van de „Volharding gisteren ge
lukt is den geheelen toren boven het wrak
van de ..Lutine" lós te krijgen. Vannacht om
drie uur zou met den bok in de bekken-naai
de „Lutine" worden .gevaren, om den; gëheele»
toren te lichten. Daarna zou deze weep hggj.'
Terschelling worden teruggebracht.,
zijn radio heeft geluisterd, en te Langenlois in
Oostenrijk sterft iemand, die veertien glazen
bier wilde drinken onderwijl de klok de twaalf
slagen van den middag luidde. In Illinois
schommelde een dame onafgebroken vierhon
derd en twee uur achtereen in haar schommel
stoel. Engeland gaat er groot op, dat het 't re
cord heeft geslagen in pillen slikken, de me
dische revue „The Lancet" in Londen verze
kert, dat één enkele persoon, een Engelschman
die nog in leven is, gedurende een en twintig
jaar twee honderd zes en twintig duizend, ne
gen honderd en vier en dertig pillen heett ge
slikt, waarvan een en vijftig duizend vijfhon
derd negentig in één enkel jaar, afgezien nog
van- de veertig duizend vijfhonderd zestig
fleschjes medicijn. Een andere Engelschman,
wiens record nog niet verbeterd is, heeft in een
jaar twee honderd pond zeep verorberd.
In de maanden Juni en Juli waren NeW-York
en Parijs beide getuigen van een Marathondans.
Eiken dag verwachtte men, dat een der paren
zou uitvallen, maar 't duurde twee volle maan
den, vóórdat zooiets voorviel. De een speelt
viool dertig uren achtereen, de ander houdt
het honderd en drie uren op de piano vol.
In de heetste dagen van dezen zomer werden
te Nijmegen de traditioneele afstandsmarschen
gehouden. Een bejaarde chauffeur, die ons toe
vallig in die dagen dezen marcheerders tege
moet reed, schudde zijn hoofd en zeide; „Mijn
heer, als ze 't voor hun patroon moesten doen,
stond de krant morgen vol van ingezonden
stukken van hevige verontwaardiging en pro
test".
Op den heetsten Zondag van deze warme
Augustusmaand, liepen op 't drukste punt van
onze stad enkele hardloopers met hun tong uit
den mond langs snel voortwielende fietsers.
Als 't honden waren geweest, had de Dieren
bescherming met recht protest aangeteekend.
Nu riep de wagenvoerder van de tram, die
ook voor zijn stuur te puffen zat, tot z'n ka
meraad den conducteur: „Jef, kijk 's, wat een
idioten 1"
Maar blijkbaar voelde deze man niets voor
onze veredelende sport.
P. H. H.
Meisje onder een wagen geraakt.
Het dochtertje van L. D. uit Simpelveld, dat
bij haar grootouders te Bocholt haar vacantie
doorbracht, is door een oogstwagen overreden.
De groote zware wielen gingen het kind over
het hoofd, zoodat het op slag dood was.
Auctor intellectualis veroordeeld.
Het Gerechtshof te 's Hertogenbosch: heeft
gisteren uitspraak gedaan in de zaak tegen den
lederbewerker M. A. P. S. te Tilburg, terzake
van medeplichtigheid aan den roofoverval op
een winkelier aldaar. Hij had twee jongens
weten te bewegen dezen roofoverval te plegen.
De rechtbank te Breda had hem veroordeeld
tot 4 jaar.
De advocaat-generaal eischte twee jaar. Het
Hof legde een straf op van drie jaar gevange
nisstraf.
De bestuurder op slag gedood.
Gisteren te ongeveer half 6 is op den Fruit-
weg te 's Hage nabij de Wouwermanstraat de
23-jarige schootknecht van de controlewoningen
L. W. de J„ wonende aan den Fruitweg, toen
hij op een motorrijwiel proeven van anelrij-
den wilde afleggen, zoodanig tegen een paal
van de verlichting gereden, dat hij op slag
werd gedood. Het slachtoffer was gehuwd. Zijn
lijk is door den G. G. D. naar het ziekenhuis
Zuidwal overgebracht.
Wielrijdster aangereden.
De 20-jarige T. B. uit de Poeldijkschestraat
te Amsterdam werd op de Hoefkade aangere
den door een auto waarvan de chauffeur, de
29-jarige J. L. uit de Renbaanstraat ónder
drankinvloed verkeerde. De wielrijdster werd
licht verwond en door den geneeskundigen
dienst ter plaatse verbonden, waarna zij haar
weg kon vervolgen. De chauffeur werd door
de Politie aangehouden en aan het bureau
Rijswijkscheweg ter ontnuchtering in bewaring
gesteld.
BIJ HET BADEN VERDRONKEN.
Te Borsselen is Zondagavond de 16-jarige
P. D„ die met drie kameraden was gaan baden
en niet zwemmen kon, in een put geraakt en
verdronken. Een der jongens die wat zwemmen
kon, trachtte zijn kameraad te redden, maar
werd door dezen medegetrokken en zou even
eens verdronken zijn als de twee anderen hem
niet te pakken hadden gekregen en hem ter
wijl hij reeds bewusteloos was, op den wal had
den getrokken, waar kunstmatige ademhaling
succes had. Het lijk van het slachtoffer is later
opgehaald.
KINDERVERLAMMING TE VLAARDINGEN
Te Vlaardingen zijn thans in totaal zes ge
vallen van kinderverlamming geconstateerd.
BRANDSTICHTING.
Het Gerechtshof te Den Bosch veroordeelde
den winkelier P. H. S. R. te Sittard, met be
vestiging van het vonnis der rechtbank te
Maastricht, wegens brandstichting in zijn wo
ning tot een jaar gevangenisstraf.
De 56-jarige landbouwer J. S. te Nijnen is
gevankelijk naar 's Hertogenbosch overgebracht
verdacht van bedriegelijke bankbreuk.
AANGEREDEN.
De 18-jarige "W. uit Rotterdam is Zondagmor
gen op den Rotterdamschen weg te Delft aan
gereden door een auto. W. sloeg tegen den
grond en bekwam een ernstige schedelfrac
tuur. De politie bracht hem naar het gasthuis,
waar hij ter verpleging is opgenomen.
STAKING LANDARBEIDERS
Gisterochtend is in de gemeente Slochteren
door de landarbeiders de staking geprocla
meerd.
De „Kwartel" is gisteren op de uitreis van
Djask vertrokken en te Jodhpur geland.
De „Oehoe" is op de thuisreis Maandag ia
Cairo aangekomen.
